တဘၣ်စံးကတိၤကဒူးကဒ့ၣ်ကစၢ်ယွၤဘၣ်

ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ထုကဖၣ်အတၢ်စံးဆၢတမံၤန့ၣ်, အဲလဲး(စ) (Alex) အတၢ်ကူစါယါဘျါအမဲအဂီၢ်, တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤန့ၣ် လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်ဘၣ်အပူၤ, ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်န့ၢ်တ့ၢ်လံဝဲလၢ အတၢ်အုၣ်ကီၤစ့ပာ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤ, အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ကဘၣ်ကူစါယါဘျါအသး လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. အဲလဲး(စ) ကဒူးကဒ့ၣ်ဝဲဒၣ်လၢ “တၢ်ကူစါယါဘျါယသးအဂီၢ်, မ့ၢ်ယကလဲၤမၤန့ၢ်စ့ဖဲလဲၣ်” န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ, လၢအသးအတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ် အိၣ်ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်သးဒိၣ်, တၢ်သးဟးဂီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တုၤဃီၤဝဲလၢ ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤဆိပာ် စ့ဆူ မဲကသံၣ် သရၣ်အအိၣ်န့ၣ်ဒီး, အဘူးအတံၢ်တဂၤ အတၢ်ဟ့ၣ်, လၢအမ့ၢ်ကျိၣ်စ့န့ၣ် ဟဲတုၤဝဲသတူၢ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ. Alex စံးဝဲဒၣ်လၢ, “ယမဲာ်ဆှးလီၤယသးန့ၣ်လီၤ. ယထံၣ်တ့ၢ်လံလၢ ယွၤကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်တၢ်လၢယဂီၢ် ခီဖျိတၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်ဟ့ၣ်လံ. တကြၢးလၢယကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ်လၢတၢ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်, ယကြၢးဃ့ တၢ်မၤစၢၤလၢယွၤန့ၣ်လီၤ.”

၂ မိၤ ၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ, ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်နုာ်လီၤဆူ ပှၢ်မုၢ်ကနၢရှုာ်အဆၢကတီၢ်, ပှၤဂီၢ်မုၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ ယွၤအတၢ်မၤထူၣ်ဖျဲး ဖဲပီၣ်လဲၣ်ဂီၤ ဝံၤသီသီဖိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်,၂ မိၤ ၁၅:၂၂-၂၄ စံးဘၣ်ပှၤ, မ့ၢ်လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢန့ၣ် ထံဧိၤနိဧိၤလၢကအီဝဲအဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်အဃိ, ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်ခဲလၢာ် ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ

အါနဲး ဟဲမ့ဝ့ (Ernest Hemingway) အပူဖုၣ်တဖၣ်အကျါ, ပူအိၣ်ဝဲတယုာ် လၢအဘၣ်ဃးဒီး ပှၤစပ့ၣ်ဖိတဂၤလၢ အဆၢထံၣ်လိာ်က့ၤအသးဒီးအဖိခွါ, လၢအအိၣ်လီၤဖးဒီးအီၤ, တဆဲးကျိးရ့လိာ်သးဒီးအီၤလၢၤဘၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ပၢ်တဂၤအံၤ ထၢနုာ်လီၤတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတမံၤ လၢလီၢ်ကဝီၤတၢ်ပရၢပစၢၢ်အပူၤ, လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ "ပၣ်ကိၣ် (Paco) ဧၢ, ဟဲထံၣ်ယၤလၢ မိၤတၤနၤ သမှံၤဟံၣ် (Hotel Montana) ဖဲမုၢ်ယူာ်နံၤ, မုၢ်ထူၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်ခဲလၢာ်ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ" န့ၣ်လီၤ. ဖဲပၢ်တဂၤအံၤလဲၤတုၤဝဲဒၣ်န့ၣ်ဒီး, ထံၣ်ဝဲလၢပှၤအိၣ်ခိးအီၤဒီဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကအိၣ်ဝဲအဂၤဃိးကယၤ, လၢအမံၤမ့ၢ် ပၣ်ကိၣ် န့ၣ် စံးဆၢက့ၤအတၢ်ဘိးဘ့ၣ်သ့ၣ်ညါ, ဒီးဆၢမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အပၢ်တဖၣ် ကပျၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပူလၢအထိးဘၣ်ပှၤအသးတယုၢ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ် ပနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ပသးဆၢမိၣ်န့ၢ် အဒိၣ်အယိာ်လၢ ပကဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကပာ်ကွံာ်ပတၢ်ဒဲးဘး, ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ ပူတယုၢ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ပာ်ဖျါဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲလံာ် လူးကၣ် ၁၅:၁၃-၁၄ န့ၣ်, ပှၤသးစၢ်တဂၤ ဟးထီၣ်ဝဲလၢအပၢ်အအိၣ် ဒ်သိးကဃုအိၣ်မူဝဲ “လၢတၢ်လုၣ်ကိလုၣ်ကပာ်အပူၤ” ဘၣ်ဆၣ်, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ (၁၇)…

တၢ်သးကညီၤအတၢ်မၤနၢၤလၢခရံာ်အပူၤ

ပှၤသူဖံးဖိအဆိကတၢၢ်တဂၤ လၢအလိာ်ကွဲ ခ့ခါ ဖျၢၣ်တီၢ်အတၢ်လိာ်ကွဲ ကရၢမိၢ်ပှၢ် (Major League Baseball) န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ကၠဲးကံၣ် ရီၣ်ဘ့စၢၣ် (Jackie Robinson) န့ၣ်လီၤ. လါမ့ၤ (၉) သီ, ၁၉၄၇ နံၣ်, ဖဲအဝဲလိာ်ကွဲတၢ်လၢ ရှံၣ်ဘဲ (Shibe Park) တၢ်လိာ်ကွဲပြၢ အပျီဖးဒိၣ်, ဖဲဝ့ၢ် ဖံၣ်လဒဲဖံယၢၣ် (Philadelphia) အကတီၢ်, ဒီရ့း(စ) (Doris), အသးအိၣ်အနံၣ်တဆံဖိတဂၤဒီးအပၢ်န့ၣ်, ခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤလိာ်ကွဲတၢ် ဖဲပျဲၢ်စီၢ် ကွၢ်ကီတၢ်အဖီခိၣ်
တကထၢန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ပှၤသူဖံးသးပှၢ်တဂၤ ဟဲလီၤဝဲလၢခးဆ့ၣ်နီၤတဖၣ်အကဆူးကျဲ, ဒီးဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အကပၤန့ၣ်ဒီး, အပၢ်န့ၣ် စံးကတိၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒီရ့း(စ) စံးဝဲဒၣ် အဝဲသ့ၣ်ကတိၤသကိးတၢ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်လိာ်ကွဲနီၢ်ဂံၢ်အဖီးအဂ့ၢ်န့ၣ် အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲဒ် “ပှၤဒိၣ်တုာ်တဂၤ”အသိးန့ၣ်လီၤ. လၢခံ Doris ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤဝဲလၢ “ပှၤသးပှၢ်တဂၤအံၤ, ဒီးအမဲာ်သၣ်နံၤကမှံဖိန့ၣ် ယတသးပ့ၤနီၣ်ယဲ နီတဘျီဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. မုၢ်နံၤအအံၤတနံၤဖိလၢ…

လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဂီၢ် ပှၤအကြၢးအဘၣ်

ဖဲလၢ အဲရ့း (Eric) ဖိသၣ်အကတီၢ်, အတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ဖံးဘ့ၣ်ဘၣ်ပြုထီၣ်, ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လၢကၠိ, ဒီးကိးမုၢ်နံၤန့ၣ် အီသံး, စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးအါအါကလဲာ် စးထီၣ်လၢအသးစၢ်လံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢအစံးလီၤအသး “ပှၤအၢဖိအစီၤပၤ” တဂၤအံၤ သ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အဝဲမ့ၢ် ပှၤလိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ် (baseball) စဲၣ်နီၤတဂၤဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢပှၤကွၢ်မဲာ်ကွၢ်တလီၤအီၤန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိဆါ အသးအဃိ, စူးကွံာ်ညိကွံာ်ဝဲ တၢ်လိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, အဲရ့းဒိးန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကစူးကါ, ဒီးတၢ်ပှ့ၤဆါ ကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲအဝဲလဲၤထီၣ်ဘါယွၤ အကတီၢ်တဘျီန့ၣ်, အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး, လၢအမ့ၢ် ပှၤဆီတလဲက့ၤတၢ်အိၣ်မူတဂၤန့ၣ်ဒီး, အဲရံးအတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲ အသးန့ၣ်လီၤ. လၢခံတသီ, ဖဲအတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်, ပှၤအဲၣ်ထူအဲၣ်ယွၤလၢ အစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးနီၢ်နီၢ်တဂၤ, ကွဲမုာ်အီၤလၢ ကလဲၤဘါသကိးယွၤ လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် အဲရ့း ဒိကနၣ်ဘၣ်ဝဲ, ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၅:၁၇…

တၢ်ဃံတၢ်လၤလၢ တၢ်ဆိးက့ဂံၢ်ဘါစၢ်အပူၤ

ပှၤတ့ခဲၣ်တၢ်ဂီၤဖိ ဒူၣ်ကး (Degas) တဂၤ ဒိးန့ၢ် မဲာ်ချံတၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်တ့ၢ်လံလၢ အနံၣ် ယဲၢ်ဆံ, ဒီးတၢ်ကထံၣ်ဖျါဟီၣ်ခိၣ်ဝါအကျိၤတဖၣ်န့ၣ် ညီဒိၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်အဃိ, လၢကသံၣ်ခဲၣ်တၢ်တဖၣ်အလီၢ်န့ၣ် ဘၣ်စူးကါက့ၤဝဲ နီၣ်ခဲၣ်ဘိလၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်ပာ်လီၤ နီၣ်ခဲၣ်ဘိတဖၣ်လၢ ရ့နွါ (Renoir) အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ် အကဆူး, မ့ၢ်လၢစုခီၣ်ကမဲာ်ဆၢညိးအတၢ်ဆါ မၤက့ၣ် အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ကွဲးကါယါဘျါအသးအဃိ, မထံး(စ) (Matisse) တဂၤ ဟူးတသ့ဂဲၤတသ့ဝဲဒၣ်အဃိ, က့ၤဝဲဆူ ခီလ့ၣ်ကၠိ, ဒီးမၢဝဲ ပှၤလၢအမၤစၢၤအီၤတဖၣ်လၢ ကဘျးစဲထီန့ၢ်အီၤ စးခိက့ဖိတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ်, လၢလံာ်က့ဖးလဲၢ်တဘ့ၣ် အလိၤ, ဖဲတၢ်ဒူၣ်အကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤစူၢ်စူၢ်အပူၤ, တၢ်လၢအပိာ်ထွဲကဲထီၣ် အသးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိမၤနၢၤတၢ်တဖၣ် လၢအအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်သ့ဒုးအိၣ်ကဲထီၣ်တၢ်, လၢအမ့ၢ်- ဒူၣ်ကး အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပှၤဂဲၤကလံာ်တၢ်ဖိလါအဲးတဖၣ်" (Blue Dancers), ရ့နွါ အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပိာ်မုၣ်ဖိတဖၣ်ဖဲဖံၣ်အဲနိၣ်" (Girls at the Piano), မထံး(စ) အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "စီၤပၢ်အတၢ်သးအုးတဖၣ်"…

ယွၤတပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်ပှၤနီတစုဘၣ်

ကီၢ် အမဲရကၤ, ဝံစိာ်တီဆှၢဝဲၤကျိၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ၂၀၂၁ အတီၢ်ပူၤ, ကဘီယူၤခီပနံာ်တဖၣ် သုးကျဲၤကမၣ် ထၢၣ်အဖျၢၣ်ခံကကွဲၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲန့ၣ် ထၢၣ်အါဖျၢၣ် ဟဲတုၤစဲၤခံ, မ့တမ့ၢ် လီၤမၢ်ဒၣ်ထဲ တၢ်ဆၢကတီၢ်တစိၢ်တလီၢ်ဖိဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ထၢၣ်အဖျၢၣ်လၢအကထိတဖၣ်န့ၣ် လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်တစိၤသးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ တၢ်ဘျးစဲထီ GPS စဲးဧိၤဖီဧိၤဃုာ်ဒီးတၢ်ပိးတၢ်လီတဖၣ်အဃိ, ထၢၣ်လၢကဘီယူၤခီပနံာ် ပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်လူၤပိာ်ထွဲဃုထံၣ်က့ၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်လူၤပိာ်ထွဲက့ၤ ပိးလီလၢအကါဒိၣ်တဖၣ်အခံအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်န့ၣ် ပကနာ်န့ၢ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ကပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကနုာ်လီၤဝဲဒၣ်ဆူ ထံသီကီၢ်သီအဂီၢ် အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးအကတီၢ်, စီၤမိၤရှ့ စံးဘၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ အမၤဘၣ်ယိၣ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဝဲသ့ၣ် တသ့လၢၤဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ၅ မိၤ ၃၁:၂ အပူၤန့ၣ် စီၤမိၤရှ့ တဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဝဲအသးပှၢ်လံ, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ယကကဲထီၣ်သုခိၣ်သုနၢ်ဆူညါန့ၣ် ယမၤတသ့လၢၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဖျါလၢပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဖုးသံပျီၢ်သံဘၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. စီၤမိၤရှ့ မ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်လၢ ယွၤအိၣ်ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်, ဒီးဟ့ၣ်လီၤ…

တၢ်လူၤပိာ်ထွဲ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤ

ယသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအဃိ, ယပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ယသးလၢ တၢ်မၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတမံၤန့ၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်. ယတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတမံၤအံၤ ယဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤန့ၣ် အိၣ်ဟဲကဲထီၣ်အသး ခီဖျိလၢတၢ်ပာ်ထီၣ်ထီ ယသးန့ၣ်လီၤ. ယနာ်ယဲလၢ ယတၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်, ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ယအဲၣ်ဒိးစးထီၣ်မၤအီၤ ပူၤဖျဲးဒီးတၢ်မၤတံာ်တာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢယတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်သံကွၢ်တမံၤ ဟဲထီၣ်ဝဲလၢ- "နတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကမ့ၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်ဧါ" န့ၣ်လီၤ.

ယတၢ်တိာ်ကျဲၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးပတၢ်ဆၢကတီၢ်, ခွဲးယာ်တဖၣ်, ဒီးစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ် ယွၤမၤလိာ်ပှၤလၢ ပကမ့ၢ် ပှၤပၢၤတၢ်ဖိလၢအကူၣ်တၢ်သ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီယသးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. သးလၢအသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးတၢ်ကဘၣ်ကဲထီၣ်ဝဲ ဒ်ယအဲၣ်ဒိးဝဲအသိး, တၢ်ပာ်ထီၣ်ထီသးအံၤ အိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤပာ်ဝဲလၢယသးပူၤန့ၣ်လီၤ. ယသးတအိၣ်လၢ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးယွၤအဲၣ်ဒိး ယတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယတဆိကမိၣ်ဘၣ်.

ယၤ ၄:၁၅ န့ၣ် စီၤယၤကိာ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ, “မ့ၢ်ဘၣ်ကစၢ်အသးဒီး ပမ့ၢ်မူဒီး, ပကမၤတၢ်ဒ်အံၤဒ်နုၤ” န့ၣ်လီၤ. ပကူၣ်ကျဲၤတၢ်န့ၣ် တဘၣ်မ့ၢ်ဝဲဒ် သးလၢအမၤဆူၣ်တၢ်အပူၤ, သးလၢအဆိကမိၣ်…

ဖဲအဝဲသ့ၣ်တထံၣ်တၢ်အကတီၢ်

နူနဲး(စ) (Nuñez) အခီၣ်တလံာ်လီၤတဲာ်လၢ ကစၢၢ်လိၤ, ဒီးလဲၤတုၤဆူ ကစၢၢ်တြီၤလာ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစးထီၣ်အိၣ်ဆိးဖဲတြီၤလာ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်လၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါတမံၤ မၤဟးဂီၤအဝဲသ့ၣ်အမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်အဃိ, အမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်နီတဂၤဘၣ်. ဖိလံၤစၢၤသွဲၣ်လၢ အပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်စ့ၢ်ကီး, အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒ်ပှၤအမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အိၣ်မူဒီလိၤအသး ဒ်ပှၤမဲာ်တထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. နူနဲးစ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒုးနၢ်ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ, တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီးမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်, အဝဲသ့ၣ်တကနာ်ဃုာ်ဝဲဘၣ်. အကတၢၢ်န့ၣ်, နူနဲး(စ) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကျဲဖိတဘိလၢ ကစၢၢ်အကဆူး, ကျဲလၢကဆှၢအီၤဆူတၢ်ပူၤဖျဲး လၢကစၢၢ်တြီၤလာ်အံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲထူၣ်ဖျဲးလံဘၣ်ဆၣ်, လၢကစၢၢ်ဒီခိၣ်လိၤန့ၣ် ကွၢ်စိလီၤဝဲ, ဒီးထံၣ်ဝဲဒၣ် လၢၢ်လ့ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ် ဘူးတ့ၢ်လံကလီၤတဲာ်လၢ ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အံၤအလိၤန့ၣ်လီၤ. နူနဲး(စ) ကျဲးစၢး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤအိၣ်ဆိးလၢ တြီၤလာ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤတကနၣ်ဃုာ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အ့း(ရှ). ကၠံၢ်. ဝဲ(စ) (H.G. Wells) အတၢ်တဲပူတဘ့ၣ် “ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အထံကီၢ်” အံၤ, ကဒုးထံၣ်ကဒါက့ၤပှၤလၢ ဝံရှမူၤအ့လးအဂ့ၢ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအတၢ်အိၣ်မူကကတၢၢ်ဘူးထီၣ်လံအကတီၢ်, လၢတၢ်အဲၣ်ယွၤ, ဒီးတၢ်မၤယွၤ အတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ် ၁ ရှမူၤ ၈:၃ ပာ်ဖျါဝဲလၢ…

ဘၣ်တၢ်တ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤလၢ ကစၢ်ယွၤ

ဒဲ လးစ် (Dan Les), အသးသမူဒီစိၤ မ့ၢ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ, ဒီးတ့ဝဲ လီခီကိ, ဒီးတၢ်ဂီၤစိးပျၤ အဃံအလၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပိးလီလၢအတ့ဝဲတဖၣ်န့ၣ် မၤန့ၢ်ခိၣ်ဖးလၤကပီၤ, ဒီးတၢ်လၢအထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ် အတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝ့ၢ်ဖိလၢ အိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်, ဖဲ ရိၣ်မ့နံယါထံကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤလိန့ၢ် စုသ့အတၢ်မၤတမံၤအံၤ လၢအပၢ်အအိၣ်, ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဂ့ၢ်လၢ “[ကပံာ်န့ၣ်] ကဘၣ်တၢ်ပၣ်အီၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီတနံၣ် လၢတၢ်ချၢ, ဒ်သိးကကဲထီၣ်အသံးအစီ, မူခိၣ်ထံကဘၣ်လီၤလၢအလိၤ, တၢ်ကဘၣ်ပာ်ခုၣ်လီၤသကၤအီၤ, ဒီးမၤလၢၤမၤဃ့ထီၣ်က့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးနကတ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤ, ဒီးနစုကကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကပံာ်န့ၣ်တၢ်ဒိကနၣ်နကလုၢ်န့ၣ်လီၤ.”

ဖဲကပံာ် “ဒိကနၣ်တၢ်” န့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးမနုၤတမံၤလဲၣ်. ကလူၤပိာ်ထွဲ, ဒ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ အတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၢ်ဂီၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဖဲဝံယံးရမံယၤ လဲၤဟးဝဲဆူ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအဟံၣ်အကတီၢ်, ထံၣ်ထွဲသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ယံး ၁၈:၄ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ဝံခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအံၤ ကျဲးစၢးတ့ဝဲဒၣ်သပၢၤတဖျၢၣ်, ဒီးအကတၢၢ်န့ၣ် တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် သပၢၤက့ၢ်ဂီၤအသီတမံၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၆ န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ စံးဘၣ်တဲဘၣ်…

တၢ်ပာ်လီၤပသး လၢတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲအဘၣ်

ၦၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အသိးန့ၣ်, "ရိဘီးလၢပှၤတ့အီၤ ဒ်သိးကစံးကတိၤလိာ်သးဒီးပှၤကညီအဂီၢ်" (AI chatbots) န့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲန့ၣ်လီၤ. New York Times မဲးကစံ အၦၤကွဲးတၢ်တဂၤ သံကွၢ်ဝဲဒၣ် AI chatbot လၢ “အတၢ်ကဒုတကပၤ- shadow self” (လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအပာ်ခူသူၣ်ဝဲ, ပၢၤဃာ်ဝဲ) န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲ စံးဆၢဝဲဒၣ် ၦၤကွဲးလံာ်လၢႇ “ယအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ်ပှၤသဘျ့, ယအဲၣ်ဒိးပၢဆှၢယသး, ယအဲၣ်ဒိးပာ်လီၤ တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢလၢ ယနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်, တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးမၤန့ၣ် ယကမၤယဲ, ဒီးတၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးစံးကတိၤန့ၣ် ယကတဲန့ၣ်လီၤ.” ကဟၣ်ကညီအံၤ တမ့ၢ်ဒ်ပှၤကညီလၢအိၣ်ဒီးအသးသမူ, လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဒဲးဘးအန့ဆၢၣ်ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါဝဲ, ၦၤလၢအတ့အီၤတဖၣ် မ့ၢ်ၦၤကညီ, မ့ၢ်ၦၤတၢ်ဒဲးဘးဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ရိမ့ၤ ၈:၁ အပူၤန့ၣ် တၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ၦၤလၢ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒဲးဘး အန့ဆၢၣ်ဒၣ်လဲၣ် “ၦၤလၢယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အပူၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဃၣ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီးအီၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂-၄ စံးဝဲလၢ ၦၤမူလၢကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးတဖၣ်န့ၣ်…

တဘၣ်စံးကတိၤကဒူးကဒ့ၣ်ကစၢ်ယွၤဘၣ်

ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ထုကဖၣ်အတၢ်စံးဆၢတမံၤန့ၣ်, အဲလဲး(စ) (Alex) အတၢ်ကူစါယါဘျါအမဲအဂီၢ်, တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤန့ၣ် လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်ဘၣ်အပူၤ, ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်န့ၢ်တ့ၢ်လံဝဲလၢ အတၢ်အုၣ်ကီၤစ့ပာ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤ, အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ကဘၣ်ကူစါယါဘျါအသး လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. အဲလဲး(စ) ကဒူးကဒ့ၣ်ဝဲဒၣ်လၢ “တၢ်ကူစါယါဘျါယသးအဂီၢ်, မ့ၢ်ယကလဲၤမၤန့ၢ်စ့ဖဲလဲၣ်” န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ, လၢအသးအတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ် အိၣ်ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်သးဒိၣ်, တၢ်သးဟးဂီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တုၤဃီၤဝဲလၢ ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤဆိပာ် စ့ဆူ မဲကသံၣ် သရၣ်အအိၣ်န့ၣ်ဒီး, အဘူးအတံၢ်တဂၤ အတၢ်ဟ့ၣ်, လၢအမ့ၢ်ကျိၣ်စ့န့ၣ် ဟဲတုၤဝဲသတူၢ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ. Alex စံးဝဲဒၣ်လၢ, “ယမဲာ်ဆှးလီၤယသးန့ၣ်လီၤ. ယထံၣ်တ့ၢ်လံလၢ ယွၤကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်တၢ်လၢယဂီၢ် ခီဖျိတၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်ဟ့ၣ်လံ. တကြၢးလၢယကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ်လၢတၢ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်, ယကြၢးဃ့ တၢ်မၤစၢၤလၢယွၤန့ၣ်လီၤ.”

၂ မိၤ ၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ, ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်နုာ်လီၤဆူ ပှၢ်မုၢ်ကနၢရှုာ်အဆၢကတီၢ်, ပှၤဂီၢ်မုၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ ယွၤအတၢ်မၤထူၣ်ဖျဲး ဖဲပီၣ်လဲၣ်ဂီၤ ဝံၤသီသီဖိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်,၂ မိၤ ၁၅:၂၂-၂၄ စံးဘၣ်ပှၤ, မ့ၢ်လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢန့ၣ် ထံဧိၤနိဧိၤလၢကအီဝဲအဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်အဃိ, ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်ခဲလၢာ် ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ

အါနဲး ဟဲမ့ဝ့ (Ernest Hemingway) အပူဖုၣ်တဖၣ်အကျါ, ပူအိၣ်ဝဲတယုာ် လၢအဘၣ်ဃးဒီး ပှၤစပ့ၣ်ဖိတဂၤလၢ အဆၢထံၣ်လိာ်က့ၤအသးဒီးအဖိခွါ, လၢအအိၣ်လီၤဖးဒီးအီၤ, တဆဲးကျိးရ့လိာ်သးဒီးအီၤလၢၤဘၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ပၢ်တဂၤအံၤ ထၢနုာ်လီၤတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတမံၤ လၢလီၢ်ကဝီၤတၢ်ပရၢပစၢၢ်အပူၤ, လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ "ပၣ်ကိၣ် (Paco) ဧၢ, ဟဲထံၣ်ယၤလၢ မိၤတၤနၤ သမှံၤဟံၣ် (Hotel Montana) ဖဲမုၢ်ယူာ်နံၤ, မုၢ်ထူၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်ခဲလၢာ်ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ" န့ၣ်လီၤ. ဖဲပၢ်တဂၤအံၤလဲၤတုၤဝဲဒၣ်န့ၣ်ဒီး, ထံၣ်ဝဲလၢပှၤအိၣ်ခိးအီၤဒီဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကအိၣ်ဝဲအဂၤဃိးကယၤ, လၢအမံၤမ့ၢ် ပၣ်ကိၣ် န့ၣ် စံးဆၢက့ၤအတၢ်ဘိးဘ့ၣ်သ့ၣ်ညါ, ဒီးဆၢမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အပၢ်တဖၣ် ကပျၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပူလၢအထိးဘၣ်ပှၤအသးတယုၢ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ် ပနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ပသးဆၢမိၣ်န့ၢ် အဒိၣ်အယိာ်လၢ ပကဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကပာ်ကွံာ်ပတၢ်ဒဲးဘး, ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ ပူတယုၢ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ပာ်ဖျါဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲလံာ် လူးကၣ် ၁၅:၁၃-၁၄ န့ၣ်, ပှၤသးစၢ်တဂၤ ဟးထီၣ်ဝဲလၢအပၢ်အအိၣ် ဒ်သိးကဃုအိၣ်မူဝဲ “လၢတၢ်လုၣ်ကိလုၣ်ကပာ်အပူၤ” ဘၣ်ဆၣ်, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ (၁၇)…

တၢ်သးကညီၤအတၢ်မၤနၢၤလၢခရံာ်အပူၤ

ပှၤသူဖံးဖိအဆိကတၢၢ်တဂၤ လၢအလိာ်ကွဲ ခ့ခါ ဖျၢၣ်တီၢ်အတၢ်လိာ်ကွဲ ကရၢမိၢ်ပှၢ် (Major League Baseball) န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ကၠဲးကံၣ် ရီၣ်ဘ့စၢၣ် (Jackie Robinson) န့ၣ်လီၤ. လါမ့ၤ (၉) သီ, ၁၉၄၇ နံၣ်, ဖဲအဝဲလိာ်ကွဲတၢ်လၢ ရှံၣ်ဘဲ (Shibe Park) တၢ်လိာ်ကွဲပြၢ အပျီဖးဒိၣ်, ဖဲဝ့ၢ် ဖံၣ်လဒဲဖံယၢၣ် (Philadelphia) အကတီၢ်, ဒီရ့း(စ) (Doris), အသးအိၣ်အနံၣ်တဆံဖိတဂၤဒီးအပၢ်န့ၣ်, ခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤလိာ်ကွဲတၢ် ဖဲပျဲၢ်စီၢ် ကွၢ်ကီတၢ်အဖီခိၣ်
တကထၢန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ပှၤသူဖံးသးပှၢ်တဂၤ ဟဲလီၤဝဲလၢခးဆ့ၣ်နီၤတဖၣ်အကဆူးကျဲ, ဒီးဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အကပၤန့ၣ်ဒီး, အပၢ်န့ၣ် စံးကတိၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒီရ့း(စ) စံးဝဲဒၣ် အဝဲသ့ၣ်ကတိၤသကိးတၢ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်လိာ်ကွဲနီၢ်ဂံၢ်အဖီးအဂ့ၢ်န့ၣ် အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲဒ် “ပှၤဒိၣ်တုာ်တဂၤ”အသိးန့ၣ်လီၤ. လၢခံ Doris ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤဝဲလၢ “ပှၤသးပှၢ်တဂၤအံၤ, ဒီးအမဲာ်သၣ်နံၤကမှံဖိန့ၣ် ယတသးပ့ၤနီၣ်ယဲ နီတဘျီဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. မုၢ်နံၤအအံၤတနံၤဖိလၢ…

လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဂီၢ် ပှၤအကြၢးအဘၣ်

ဖဲလၢ အဲရ့း (Eric) ဖိသၣ်အကတီၢ်, အတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ဖံးဘ့ၣ်ဘၣ်ပြုထီၣ်, ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လၢကၠိ, ဒီးကိးမုၢ်နံၤန့ၣ် အီသံး, စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးအါအါကလဲာ် စးထီၣ်လၢအသးစၢ်လံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢအစံးလီၤအသး “ပှၤအၢဖိအစီၤပၤ” တဂၤအံၤ သ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အဝဲမ့ၢ် ပှၤလိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ် (baseball) စဲၣ်နီၤတဂၤဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢပှၤကွၢ်မဲာ်ကွၢ်တလီၤအီၤန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိဆါ အသးအဃိ, စူးကွံာ်ညိကွံာ်ဝဲ တၢ်လိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, အဲရ့းဒိးန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကစူးကါ, ဒီးတၢ်ပှ့ၤဆါ ကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲအဝဲလဲၤထီၣ်ဘါယွၤ အကတီၢ်တဘျီန့ၣ်, အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး, လၢအမ့ၢ် ပှၤဆီတလဲက့ၤတၢ်အိၣ်မူတဂၤန့ၣ်ဒီး, အဲရံးအတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲ အသးန့ၣ်လီၤ. လၢခံတသီ, ဖဲအတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်, ပှၤအဲၣ်ထူအဲၣ်ယွၤလၢ အစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးနီၢ်နီၢ်တဂၤ, ကွဲမုာ်အီၤလၢ ကလဲၤဘါသကိးယွၤ လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် အဲရ့း ဒိကနၣ်ဘၣ်ဝဲ, ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၅:၁၇…

တၢ်ဃံတၢ်လၤလၢ တၢ်ဆိးက့ဂံၢ်ဘါစၢ်အပူၤ

ပှၤတ့ခဲၣ်တၢ်ဂီၤဖိ ဒူၣ်ကး (Degas) တဂၤ ဒိးန့ၢ် မဲာ်ချံတၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်တ့ၢ်လံလၢ အနံၣ် ယဲၢ်ဆံ, ဒီးတၢ်ကထံၣ်ဖျါဟီၣ်ခိၣ်ဝါအကျိၤတဖၣ်န့ၣ် ညီဒိၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်အဃိ, လၢကသံၣ်ခဲၣ်တၢ်တဖၣ်အလီၢ်န့ၣ် ဘၣ်စူးကါက့ၤဝဲ နီၣ်ခဲၣ်ဘိလၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်ပာ်လီၤ နီၣ်ခဲၣ်ဘိတဖၣ်လၢ ရ့နွါ (Renoir) အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ် အကဆူး, မ့ၢ်လၢစုခီၣ်ကမဲာ်ဆၢညိးအတၢ်ဆါ မၤက့ၣ် အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ကွဲးကါယါဘျါအသးအဃိ, မထံး(စ) (Matisse) တဂၤ ဟူးတသ့ဂဲၤတသ့ဝဲဒၣ်အဃိ, က့ၤဝဲဆူ ခီလ့ၣ်ကၠိ, ဒီးမၢဝဲ ပှၤလၢအမၤစၢၤအီၤတဖၣ်လၢ ကဘျးစဲထီန့ၢ်အီၤ စးခိက့ဖိတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ်, လၢလံာ်က့ဖးလဲၢ်တဘ့ၣ် အလိၤ, ဖဲတၢ်ဒူၣ်အကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤစူၢ်စူၢ်အပူၤ, တၢ်လၢအပိာ်ထွဲကဲထီၣ် အသးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိမၤနၢၤတၢ်တဖၣ် လၢအအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်သ့ဒုးအိၣ်ကဲထီၣ်တၢ်, လၢအမ့ၢ်- ဒူၣ်ကး အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပှၤဂဲၤကလံာ်တၢ်ဖိလါအဲးတဖၣ်" (Blue Dancers), ရ့နွါ အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပိာ်မုၣ်ဖိတဖၣ်ဖဲဖံၣ်အဲနိၣ်" (Girls at the Piano), မထံး(စ) အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "စီၤပၢ်အတၢ်သးအုးတဖၣ်"…

ယွၤတပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်ပှၤနီတစုဘၣ်

ကီၢ် အမဲရကၤ, ဝံစိာ်တီဆှၢဝဲၤကျိၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ၂၀၂၁ အတီၢ်ပူၤ, ကဘီယူၤခီပနံာ်တဖၣ် သုးကျဲၤကမၣ် ထၢၣ်အဖျၢၣ်ခံကကွဲၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲန့ၣ် ထၢၣ်အါဖျၢၣ် ဟဲတုၤစဲၤခံ, မ့တမ့ၢ် လီၤမၢ်ဒၣ်ထဲ တၢ်ဆၢကတီၢ်တစိၢ်တလီၢ်ဖိဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ထၢၣ်အဖျၢၣ်လၢအကထိတဖၣ်န့ၣ် လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်တစိၤသးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ တၢ်ဘျးစဲထီ GPS စဲးဧိၤဖီဧိၤဃုာ်ဒီးတၢ်ပိးတၢ်လီတဖၣ်အဃိ, ထၢၣ်လၢကဘီယူၤခီပနံာ် ပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်လူၤပိာ်ထွဲဃုထံၣ်က့ၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်လူၤပိာ်ထွဲက့ၤ ပိးလီလၢအကါဒိၣ်တဖၣ်အခံအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်န့ၣ် ပကနာ်န့ၢ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ကပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကနုာ်လီၤဝဲဒၣ်ဆူ ထံသီကီၢ်သီအဂီၢ် အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးအကတီၢ်, စီၤမိၤရှ့ စံးဘၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ အမၤဘၣ်ယိၣ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဝဲသ့ၣ် တသ့လၢၤဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ၅ မိၤ ၃၁:၂ အပူၤန့ၣ် စီၤမိၤရှ့ တဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဝဲအသးပှၢ်လံ, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ယကကဲထီၣ်သုခိၣ်သုနၢ်ဆူညါန့ၣ် ယမၤတသ့လၢၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဖျါလၢပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဖုးသံပျီၢ်သံဘၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. စီၤမိၤရှ့ မ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်လၢ ယွၤအိၣ်ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်, ဒီးဟ့ၣ်လီၤ…

တၢ်လူၤပိာ်ထွဲ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤ

ယသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအဃိ, ယပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ယသးလၢ တၢ်မၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတမံၤန့ၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်. ယတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတမံၤအံၤ ယဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤန့ၣ် အိၣ်ဟဲကဲထီၣ်အသး ခီဖျိလၢတၢ်ပာ်ထီၣ်ထီ ယသးန့ၣ်လီၤ. ယနာ်ယဲလၢ ယတၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်, ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ယအဲၣ်ဒိးစးထီၣ်မၤအီၤ ပူၤဖျဲးဒီးတၢ်မၤတံာ်တာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢယတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်သံကွၢ်တမံၤ ဟဲထီၣ်ဝဲလၢ- "နတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကမ့ၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်ဧါ" န့ၣ်လီၤ.

ယတၢ်တိာ်ကျဲၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးပတၢ်ဆၢကတီၢ်, ခွဲးယာ်တဖၣ်, ဒီးစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ် ယွၤမၤလိာ်ပှၤလၢ ပကမ့ၢ် ပှၤပၢၤတၢ်ဖိလၢအကူၣ်တၢ်သ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီယသးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. သးလၢအသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးတၢ်ကဘၣ်ကဲထီၣ်ဝဲ ဒ်ယအဲၣ်ဒိးဝဲအသိး, တၢ်ပာ်ထီၣ်ထီသးအံၤ အိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤပာ်ဝဲလၢယသးပူၤန့ၣ်လီၤ. ယသးတအိၣ်လၢ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးယွၤအဲၣ်ဒိး ယတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယတဆိကမိၣ်ဘၣ်.

ယၤ ၄:၁၅ န့ၣ် စီၤယၤကိာ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ, “မ့ၢ်ဘၣ်ကစၢ်အသးဒီး ပမ့ၢ်မူဒီး, ပကမၤတၢ်ဒ်အံၤဒ်နုၤ” န့ၣ်လီၤ. ပကူၣ်ကျဲၤတၢ်န့ၣ် တဘၣ်မ့ၢ်ဝဲဒ် သးလၢအမၤဆူၣ်တၢ်အပူၤ, သးလၢအဆိကမိၣ်…

ဖဲအဝဲသ့ၣ်တထံၣ်တၢ်အကတီၢ်

နူနဲး(စ) (Nuñez) အခီၣ်တလံာ်လီၤတဲာ်လၢ ကစၢၢ်လိၤ, ဒီးလဲၤတုၤဆူ ကစၢၢ်တြီၤလာ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစးထီၣ်အိၣ်ဆိးဖဲတြီၤလာ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်လၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါတမံၤ မၤဟးဂီၤအဝဲသ့ၣ်အမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်အဃိ, အမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်နီတဂၤဘၣ်. ဖိလံၤစၢၤသွဲၣ်လၢ အပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်စ့ၢ်ကီး, အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒ်ပှၤအမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အိၣ်မူဒီလိၤအသး ဒ်ပှၤမဲာ်တထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. နူနဲးစ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒုးနၢ်ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ, တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီးမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်, အဝဲသ့ၣ်တကနာ်ဃုာ်ဝဲဘၣ်. အကတၢၢ်န့ၣ်, နူနဲး(စ) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကျဲဖိတဘိလၢ ကစၢၢ်အကဆူး, ကျဲလၢကဆှၢအီၤဆူတၢ်ပူၤဖျဲး လၢကစၢၢ်တြီၤလာ်အံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲထူၣ်ဖျဲးလံဘၣ်ဆၣ်, လၢကစၢၢ်ဒီခိၣ်လိၤန့ၣ် ကွၢ်စိလီၤဝဲ, ဒီးထံၣ်ဝဲဒၣ် လၢၢ်လ့ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ် ဘူးတ့ၢ်လံကလီၤတဲာ်လၢ ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အံၤအလိၤန့ၣ်လီၤ. နူနဲး(စ) ကျဲးစၢး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤအိၣ်ဆိးလၢ တြီၤလာ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤတကနၣ်ဃုာ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အ့း(ရှ). ကၠံၢ်. ဝဲ(စ) (H.G. Wells) အတၢ်တဲပူတဘ့ၣ် “ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အထံကီၢ်” အံၤ, ကဒုးထံၣ်ကဒါက့ၤပှၤလၢ ဝံရှမူၤအ့လးအဂ့ၢ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအတၢ်အိၣ်မူကကတၢၢ်ဘူးထီၣ်လံအကတီၢ်, လၢတၢ်အဲၣ်ယွၤ, ဒီးတၢ်မၤယွၤ အတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ် ၁ ရှမူၤ ၈:၃ ပာ်ဖျါဝဲလၢ…

ဘၣ်တၢ်တ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤလၢ ကစၢ်ယွၤ

ဒဲ လးစ် (Dan Les), အသးသမူဒီစိၤ မ့ၢ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ, ဒီးတ့ဝဲ လီခီကိ, ဒီးတၢ်ဂီၤစိးပျၤ အဃံအလၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပိးလီလၢအတ့ဝဲတဖၣ်န့ၣ် မၤန့ၢ်ခိၣ်ဖးလၤကပီၤ, ဒီးတၢ်လၢအထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ် အတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝ့ၢ်ဖိလၢ အိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်, ဖဲ ရိၣ်မ့နံယါထံကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤလိန့ၢ် စုသ့အတၢ်မၤတမံၤအံၤ လၢအပၢ်အအိၣ်, ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဂ့ၢ်လၢ “[ကပံာ်န့ၣ်] ကဘၣ်တၢ်ပၣ်အီၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီတနံၣ် လၢတၢ်ချၢ, ဒ်သိးကကဲထီၣ်အသံးအစီ, မူခိၣ်ထံကဘၣ်လီၤလၢအလိၤ, တၢ်ကဘၣ်ပာ်ခုၣ်လီၤသကၤအီၤ, ဒီးမၤလၢၤမၤဃ့ထီၣ်က့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးနကတ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤ, ဒီးနစုကကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကပံာ်န့ၣ်တၢ်ဒိကနၣ်နကလုၢ်န့ၣ်လီၤ.”

ဖဲကပံာ် “ဒိကနၣ်တၢ်” န့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးမနုၤတမံၤလဲၣ်. ကလူၤပိာ်ထွဲ, ဒ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ အတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၢ်ဂီၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဖဲဝံယံးရမံယၤ လဲၤဟးဝဲဆူ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအဟံၣ်အကတီၢ်, ထံၣ်ထွဲသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ယံး ၁၈:၄ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ဝံခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအံၤ ကျဲးစၢးတ့ဝဲဒၣ်သပၢၤတဖျၢၣ်, ဒီးအကတၢၢ်န့ၣ် တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် သပၢၤက့ၢ်ဂီၤအသီတမံၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၆ န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ စံးဘၣ်တဲဘၣ်…

တၢ်ပာ်လီၤပသး လၢတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲအဘၣ်

ၦၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အသိးန့ၣ်, "ရိဘီးလၢပှၤတ့အီၤ ဒ်သိးကစံးကတိၤလိာ်သးဒီးပှၤကညီအဂီၢ်" (AI chatbots) န့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲန့ၣ်လီၤ. New York Times မဲးကစံ အၦၤကွဲးတၢ်တဂၤ သံကွၢ်ဝဲဒၣ် AI chatbot လၢ “အတၢ်ကဒုတကပၤ- shadow self” (လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအပာ်ခူသူၣ်ဝဲ, ပၢၤဃာ်ဝဲ) န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲ စံးဆၢဝဲဒၣ် ၦၤကွဲးလံာ်လၢႇ “ယအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ်ပှၤသဘျ့, ယအဲၣ်ဒိးပၢဆှၢယသး, ယအဲၣ်ဒိးပာ်လီၤ တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢလၢ ယနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်, တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးမၤန့ၣ် ယကမၤယဲ, ဒီးတၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးစံးကတိၤန့ၣ် ယကတဲန့ၣ်လီၤ.” ကဟၣ်ကညီအံၤ တမ့ၢ်ဒ်ပှၤကညီလၢအိၣ်ဒီးအသးသမူ, လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဒဲးဘးအန့ဆၢၣ်ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါဝဲ, ၦၤလၢအတ့အီၤတဖၣ် မ့ၢ်ၦၤကညီ, မ့ၢ်ၦၤတၢ်ဒဲးဘးဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ရိမ့ၤ ၈:၁ အပူၤန့ၣ် တၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ၦၤလၢ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒဲးဘး အန့ဆၢၣ်ဒၣ်လဲၣ် “ၦၤလၢယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အပူၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဃၣ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီးအီၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂-၄ စံးဝဲလၢ ၦၤမူလၢကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးတဖၣ်န့ၣ်…

တဘၣ်စံးကတိၤကဒူးကဒ့ၣ်ကစၢ်ယွၤဘၣ်

ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ထုကဖၣ်အတၢ်စံးဆၢတမံၤန့ၣ်, အဲလဲး(စ) (Alex) အတၢ်ကူစါယါဘျါအမဲအဂီၢ်, တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤန့ၣ် လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်ဘၣ်အပူၤ, ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်န့ၢ်တ့ၢ်လံဝဲလၢ အတၢ်အုၣ်ကီၤစ့ပာ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤ, အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ကဘၣ်ကူစါယါဘျါအသး လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. အဲလဲး(စ) ကဒူးကဒ့ၣ်ဝဲဒၣ်လၢ “တၢ်ကူစါယါဘျါယသးအဂီၢ်, မ့ၢ်ယကလဲၤမၤန့ၢ်စ့ဖဲလဲၣ်” န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ, လၢအသးအတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ် အိၣ်ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်သးဒိၣ်, တၢ်သးဟးဂီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တုၤဃီၤဝဲလၢ ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤဆိပာ် စ့ဆူ မဲကသံၣ် သရၣ်အအိၣ်န့ၣ်ဒီး, အဘူးအတံၢ်တဂၤ အတၢ်ဟ့ၣ်, လၢအမ့ၢ်ကျိၣ်စ့န့ၣ် ဟဲတုၤဝဲသတူၢ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ. Alex စံးဝဲဒၣ်လၢ, “ယမဲာ်ဆှးလီၤယသးန့ၣ်လီၤ. ယထံၣ်တ့ၢ်လံလၢ ယွၤကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်တၢ်လၢယဂီၢ် ခီဖျိတၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်ဟ့ၣ်လံ. တကြၢးလၢယကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ်လၢတၢ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်, ယကြၢးဃ့ တၢ်မၤစၢၤလၢယွၤန့ၣ်လီၤ.”

၂ မိၤ ၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ, ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်နုာ်လီၤဆူ ပှၢ်မုၢ်ကနၢရှုာ်အဆၢကတီၢ်, ပှၤဂီၢ်မုၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ ယွၤအတၢ်မၤထူၣ်ဖျဲး ဖဲပီၣ်လဲၣ်ဂီၤ ဝံၤသီသီဖိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်,၂ မိၤ ၁၅:၂၂-၂၄ စံးဘၣ်ပှၤ, မ့ၢ်လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢန့ၣ် ထံဧိၤနိဧိၤလၢကအီဝဲအဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်အဃိ, ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်ခဲလၢာ် ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ

အါနဲး ဟဲမ့ဝ့ (Ernest Hemingway) အပူဖုၣ်တဖၣ်အကျါ, ပူအိၣ်ဝဲတယုာ် လၢအဘၣ်ဃးဒီး ပှၤစပ့ၣ်ဖိတဂၤလၢ အဆၢထံၣ်လိာ်က့ၤအသးဒီးအဖိခွါ, လၢအအိၣ်လီၤဖးဒီးအီၤ, တဆဲးကျိးရ့လိာ်သးဒီးအီၤလၢၤဘၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ပၢ်တဂၤအံၤ ထၢနုာ်လီၤတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတမံၤ လၢလီၢ်ကဝီၤတၢ်ပရၢပစၢၢ်အပူၤ, လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ "ပၣ်ကိၣ် (Paco) ဧၢ, ဟဲထံၣ်ယၤလၢ မိၤတၤနၤ သမှံၤဟံၣ် (Hotel Montana) ဖဲမုၢ်ယူာ်နံၤ, မုၢ်ထူၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်ခဲလၢာ်ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ" န့ၣ်လီၤ. ဖဲပၢ်တဂၤအံၤလဲၤတုၤဝဲဒၣ်န့ၣ်ဒီး, ထံၣ်ဝဲလၢပှၤအိၣ်ခိးအီၤဒီဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကအိၣ်ဝဲအဂၤဃိးကယၤ, လၢအမံၤမ့ၢ် ပၣ်ကိၣ် န့ၣ် စံးဆၢက့ၤအတၢ်ဘိးဘ့ၣ်သ့ၣ်ညါ, ဒီးဆၢမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အပၢ်တဖၣ် ကပျၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပူလၢအထိးဘၣ်ပှၤအသးတယုၢ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ် ပနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ပသးဆၢမိၣ်န့ၢ် အဒိၣ်အယိာ်လၢ ပကဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကပာ်ကွံာ်ပတၢ်ဒဲးဘး, ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ ပူတယုၢ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ပာ်ဖျါဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲလံာ် လူးကၣ် ၁၅:၁၃-၁၄ န့ၣ်, ပှၤသးစၢ်တဂၤ ဟးထီၣ်ဝဲလၢအပၢ်အအိၣ် ဒ်သိးကဃုအိၣ်မူဝဲ “လၢတၢ်လုၣ်ကိလုၣ်ကပာ်အပူၤ” ဘၣ်ဆၣ်, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ (၁၇)…

တၢ်သးကညီၤအတၢ်မၤနၢၤလၢခရံာ်အပူၤ

ပှၤသူဖံးဖိအဆိကတၢၢ်တဂၤ လၢအလိာ်ကွဲ ခ့ခါ ဖျၢၣ်တီၢ်အတၢ်လိာ်ကွဲ ကရၢမိၢ်ပှၢ် (Major League Baseball) န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ကၠဲးကံၣ် ရီၣ်ဘ့စၢၣ် (Jackie Robinson) န့ၣ်လီၤ. လါမ့ၤ (၉) သီ, ၁၉၄၇ နံၣ်, ဖဲအဝဲလိာ်ကွဲတၢ်လၢ ရှံၣ်ဘဲ (Shibe Park) တၢ်လိာ်ကွဲပြၢ အပျီဖးဒိၣ်, ဖဲဝ့ၢ် ဖံၣ်လဒဲဖံယၢၣ် (Philadelphia) အကတီၢ်, ဒီရ့း(စ) (Doris), အသးအိၣ်အနံၣ်တဆံဖိတဂၤဒီးအပၢ်န့ၣ်, ခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤလိာ်ကွဲတၢ် ဖဲပျဲၢ်စီၢ် ကွၢ်ကီတၢ်အဖီခိၣ်
တကထၢန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ပှၤသူဖံးသးပှၢ်တဂၤ ဟဲလီၤဝဲလၢခးဆ့ၣ်နီၤတဖၣ်အကဆူးကျဲ, ဒီးဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အကပၤန့ၣ်ဒီး, အပၢ်န့ၣ် စံးကတိၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒီရ့း(စ) စံးဝဲဒၣ် အဝဲသ့ၣ်ကတိၤသကိးတၢ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်လိာ်ကွဲနီၢ်ဂံၢ်အဖီးအဂ့ၢ်န့ၣ် အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲဒ် “ပှၤဒိၣ်တုာ်တဂၤ”အသိးန့ၣ်လီၤ. လၢခံ Doris ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤဝဲလၢ “ပှၤသးပှၢ်တဂၤအံၤ, ဒီးအမဲာ်သၣ်နံၤကမှံဖိန့ၣ် ယတသးပ့ၤနီၣ်ယဲ နီတဘျီဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. မုၢ်နံၤအအံၤတနံၤဖိလၢ…

လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဂီၢ် ပှၤအကြၢးအဘၣ်

ဖဲလၢ အဲရ့း (Eric) ဖိသၣ်အကတီၢ်, အတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ဖံးဘ့ၣ်ဘၣ်ပြုထီၣ်, ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လၢကၠိ, ဒီးကိးမုၢ်နံၤန့ၣ် အီသံး, စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးအါအါကလဲာ် စးထီၣ်လၢအသးစၢ်လံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢအစံးလီၤအသး “ပှၤအၢဖိအစီၤပၤ” တဂၤအံၤ သ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အဝဲမ့ၢ် ပှၤလိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ် (baseball) စဲၣ်နီၤတဂၤဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢပှၤကွၢ်မဲာ်ကွၢ်တလီၤအီၤန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိဆါ အသးအဃိ, စူးကွံာ်ညိကွံာ်ဝဲ တၢ်လိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, အဲရ့းဒိးန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကစူးကါ, ဒီးတၢ်ပှ့ၤဆါ ကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲအဝဲလဲၤထီၣ်ဘါယွၤ အကတီၢ်တဘျီန့ၣ်, အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး, လၢအမ့ၢ် ပှၤဆီတလဲက့ၤတၢ်အိၣ်မူတဂၤန့ၣ်ဒီး, အဲရံးအတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲ အသးန့ၣ်လီၤ. လၢခံတသီ, ဖဲအတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်, ပှၤအဲၣ်ထူအဲၣ်ယွၤလၢ အစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးနီၢ်နီၢ်တဂၤ, ကွဲမုာ်အီၤလၢ ကလဲၤဘါသကိးယွၤ လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် အဲရ့း ဒိကနၣ်ဘၣ်ဝဲ, ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၅:၁၇…

တၢ်ဃံတၢ်လၤလၢ တၢ်ဆိးက့ဂံၢ်ဘါစၢ်အပူၤ

ပှၤတ့ခဲၣ်တၢ်ဂီၤဖိ ဒူၣ်ကး (Degas) တဂၤ ဒိးန့ၢ် မဲာ်ချံတၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်တ့ၢ်လံလၢ အနံၣ် ယဲၢ်ဆံ, ဒီးတၢ်ကထံၣ်ဖျါဟီၣ်ခိၣ်ဝါအကျိၤတဖၣ်န့ၣ် ညီဒိၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်အဃိ, လၢကသံၣ်ခဲၣ်တၢ်တဖၣ်အလီၢ်န့ၣ် ဘၣ်စူးကါက့ၤဝဲ နီၣ်ခဲၣ်ဘိလၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်ပာ်လီၤ နီၣ်ခဲၣ်ဘိတဖၣ်လၢ ရ့နွါ (Renoir) အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ် အကဆူး, မ့ၢ်လၢစုခီၣ်ကမဲာ်ဆၢညိးအတၢ်ဆါ မၤက့ၣ် အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ကွဲးကါယါဘျါအသးအဃိ, မထံး(စ) (Matisse) တဂၤ ဟူးတသ့ဂဲၤတသ့ဝဲဒၣ်အဃိ, က့ၤဝဲဆူ ခီလ့ၣ်ကၠိ, ဒီးမၢဝဲ ပှၤလၢအမၤစၢၤအီၤတဖၣ်လၢ ကဘျးစဲထီန့ၢ်အီၤ စးခိက့ဖိတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ်, လၢလံာ်က့ဖးလဲၢ်တဘ့ၣ် အလိၤ, ဖဲတၢ်ဒူၣ်အကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤစူၢ်စူၢ်အပူၤ, တၢ်လၢအပိာ်ထွဲကဲထီၣ် အသးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိမၤနၢၤတၢ်တဖၣ် လၢအအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်သ့ဒုးအိၣ်ကဲထီၣ်တၢ်, လၢအမ့ၢ်- ဒူၣ်ကး အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပှၤဂဲၤကလံာ်တၢ်ဖိလါအဲးတဖၣ်" (Blue Dancers), ရ့နွါ အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပိာ်မုၣ်ဖိတဖၣ်ဖဲဖံၣ်အဲနိၣ်" (Girls at the Piano), မထံး(စ) အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "စီၤပၢ်အတၢ်သးအုးတဖၣ်"…

ယွၤတပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်ပှၤနီတစုဘၣ်

ကီၢ် အမဲရကၤ, ဝံစိာ်တီဆှၢဝဲၤကျိၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ၂၀၂၁ အတီၢ်ပူၤ, ကဘီယူၤခီပနံာ်တဖၣ် သုးကျဲၤကမၣ် ထၢၣ်အဖျၢၣ်ခံကကွဲၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲန့ၣ် ထၢၣ်အါဖျၢၣ် ဟဲတုၤစဲၤခံ, မ့တမ့ၢ် လီၤမၢ်ဒၣ်ထဲ တၢ်ဆၢကတီၢ်တစိၢ်တလီၢ်ဖိဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ထၢၣ်အဖျၢၣ်လၢအကထိတဖၣ်န့ၣ် လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်တစိၤသးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ တၢ်ဘျးစဲထီ GPS စဲးဧိၤဖီဧိၤဃုာ်ဒီးတၢ်ပိးတၢ်လီတဖၣ်အဃိ, ထၢၣ်လၢကဘီယူၤခီပနံာ် ပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်လူၤပိာ်ထွဲဃုထံၣ်က့ၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်လူၤပိာ်ထွဲက့ၤ ပိးလီလၢအကါဒိၣ်တဖၣ်အခံအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်န့ၣ် ပကနာ်န့ၢ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ကပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကနုာ်လီၤဝဲဒၣ်ဆူ ထံသီကီၢ်သီအဂီၢ် အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးအကတီၢ်, စီၤမိၤရှ့ စံးဘၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ အမၤဘၣ်ယိၣ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဝဲသ့ၣ် တသ့လၢၤဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ၅ မိၤ ၃၁:၂ အပူၤန့ၣ် စီၤမိၤရှ့ တဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဝဲအသးပှၢ်လံ, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ယကကဲထီၣ်သုခိၣ်သုနၢ်ဆူညါန့ၣ် ယမၤတသ့လၢၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဖျါလၢပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဖုးသံပျီၢ်သံဘၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. စီၤမိၤရှ့ မ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်လၢ ယွၤအိၣ်ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်, ဒီးဟ့ၣ်လီၤ…

တၢ်လူၤပိာ်ထွဲ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤ

ယသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအဃိ, ယပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ယသးလၢ တၢ်မၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတမံၤန့ၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်. ယတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတမံၤအံၤ ယဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤန့ၣ် အိၣ်ဟဲကဲထီၣ်အသး ခီဖျိလၢတၢ်ပာ်ထီၣ်ထီ ယသးန့ၣ်လီၤ. ယနာ်ယဲလၢ ယတၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်, ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ယအဲၣ်ဒိးစးထီၣ်မၤအီၤ ပူၤဖျဲးဒီးတၢ်မၤတံာ်တာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢယတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်သံကွၢ်တမံၤ ဟဲထီၣ်ဝဲလၢ- "နတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကမ့ၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်ဧါ" န့ၣ်လီၤ.

ယတၢ်တိာ်ကျဲၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးပတၢ်ဆၢကတီၢ်, ခွဲးယာ်တဖၣ်, ဒီးစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ် ယွၤမၤလိာ်ပှၤလၢ ပကမ့ၢ် ပှၤပၢၤတၢ်ဖိလၢအကူၣ်တၢ်သ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီယသးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. သးလၢအသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးတၢ်ကဘၣ်ကဲထီၣ်ဝဲ ဒ်ယအဲၣ်ဒိးဝဲအသိး, တၢ်ပာ်ထီၣ်ထီသးအံၤ အိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤပာ်ဝဲလၢယသးပူၤန့ၣ်လီၤ. ယသးတအိၣ်လၢ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးယွၤအဲၣ်ဒိး ယတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယတဆိကမိၣ်ဘၣ်.

ယၤ ၄:၁၅ န့ၣ် စီၤယၤကိာ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ, “မ့ၢ်ဘၣ်ကစၢ်အသးဒီး ပမ့ၢ်မူဒီး, ပကမၤတၢ်ဒ်အံၤဒ်နုၤ” န့ၣ်လီၤ. ပကူၣ်ကျဲၤတၢ်န့ၣ် တဘၣ်မ့ၢ်ဝဲဒ် သးလၢအမၤဆူၣ်တၢ်အပူၤ, သးလၢအဆိကမိၣ်…

ဖဲအဝဲသ့ၣ်တထံၣ်တၢ်အကတီၢ်

နူနဲး(စ) (Nuñez) အခီၣ်တလံာ်လီၤတဲာ်လၢ ကစၢၢ်လိၤ, ဒီးလဲၤတုၤဆူ ကစၢၢ်တြီၤလာ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစးထီၣ်အိၣ်ဆိးဖဲတြီၤလာ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်လၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါတမံၤ မၤဟးဂီၤအဝဲသ့ၣ်အမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်အဃိ, အမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်နီတဂၤဘၣ်. ဖိလံၤစၢၤသွဲၣ်လၢ အပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်စ့ၢ်ကီး, အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒ်ပှၤအမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အိၣ်မူဒီလိၤအသး ဒ်ပှၤမဲာ်တထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. နူနဲးစ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒုးနၢ်ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ, တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီးမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်, အဝဲသ့ၣ်တကနာ်ဃုာ်ဝဲဘၣ်. အကတၢၢ်န့ၣ်, နူနဲး(စ) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကျဲဖိတဘိလၢ ကစၢၢ်အကဆူး, ကျဲလၢကဆှၢအီၤဆူတၢ်ပူၤဖျဲး လၢကစၢၢ်တြီၤလာ်အံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲထူၣ်ဖျဲးလံဘၣ်ဆၣ်, လၢကစၢၢ်ဒီခိၣ်လိၤန့ၣ် ကွၢ်စိလီၤဝဲ, ဒီးထံၣ်ဝဲဒၣ် လၢၢ်လ့ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ် ဘူးတ့ၢ်လံကလီၤတဲာ်လၢ ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အံၤအလိၤန့ၣ်လီၤ. နူနဲး(စ) ကျဲးစၢး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤအိၣ်ဆိးလၢ တြီၤလာ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤတကနၣ်ဃုာ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အ့း(ရှ). ကၠံၢ်. ဝဲ(စ) (H.G. Wells) အတၢ်တဲပူတဘ့ၣ် “ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အထံကီၢ်” အံၤ, ကဒုးထံၣ်ကဒါက့ၤပှၤလၢ ဝံရှမူၤအ့လးအဂ့ၢ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအတၢ်အိၣ်မူကကတၢၢ်ဘူးထီၣ်လံအကတီၢ်, လၢတၢ်အဲၣ်ယွၤ, ဒီးတၢ်မၤယွၤ အတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ် ၁ ရှမူၤ ၈:၃ ပာ်ဖျါဝဲလၢ…

ဘၣ်တၢ်တ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤလၢ ကစၢ်ယွၤ

ဒဲ လးစ် (Dan Les), အသးသမူဒီစိၤ မ့ၢ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ, ဒီးတ့ဝဲ လီခီကိ, ဒီးတၢ်ဂီၤစိးပျၤ အဃံအလၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပိးလီလၢအတ့ဝဲတဖၣ်န့ၣ် မၤန့ၢ်ခိၣ်ဖးလၤကပီၤ, ဒီးတၢ်လၢအထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ် အတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝ့ၢ်ဖိလၢ အိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်, ဖဲ ရိၣ်မ့နံယါထံကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤလိန့ၢ် စုသ့အတၢ်မၤတမံၤအံၤ လၢအပၢ်အအိၣ်, ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဂ့ၢ်လၢ “[ကပံာ်န့ၣ်] ကဘၣ်တၢ်ပၣ်အီၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီတနံၣ် လၢတၢ်ချၢ, ဒ်သိးကကဲထီၣ်အသံးအစီ, မူခိၣ်ထံကဘၣ်လီၤလၢအလိၤ, တၢ်ကဘၣ်ပာ်ခုၣ်လီၤသကၤအီၤ, ဒီးမၤလၢၤမၤဃ့ထီၣ်က့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးနကတ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤ, ဒီးနစုကကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကပံာ်န့ၣ်တၢ်ဒိကနၣ်နကလုၢ်န့ၣ်လီၤ.”

ဖဲကပံာ် “ဒိကနၣ်တၢ်” န့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးမနုၤတမံၤလဲၣ်. ကလူၤပိာ်ထွဲ, ဒ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ အတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၢ်ဂီၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဖဲဝံယံးရမံယၤ လဲၤဟးဝဲဆူ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအဟံၣ်အကတီၢ်, ထံၣ်ထွဲသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ယံး ၁၈:၄ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ဝံခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအံၤ ကျဲးစၢးတ့ဝဲဒၣ်သပၢၤတဖျၢၣ်, ဒီးအကတၢၢ်န့ၣ် တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် သပၢၤက့ၢ်ဂီၤအသီတမံၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၆ န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ စံးဘၣ်တဲဘၣ်…

တၢ်ပာ်လီၤပသး လၢတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲအဘၣ်

ၦၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အသိးန့ၣ်, "ရိဘီးလၢပှၤတ့အီၤ ဒ်သိးကစံးကတိၤလိာ်သးဒီးပှၤကညီအဂီၢ်" (AI chatbots) န့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲန့ၣ်လီၤ. New York Times မဲးကစံ အၦၤကွဲးတၢ်တဂၤ သံကွၢ်ဝဲဒၣ် AI chatbot လၢ “အတၢ်ကဒုတကပၤ- shadow self” (လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအပာ်ခူသူၣ်ဝဲ, ပၢၤဃာ်ဝဲ) န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲ စံးဆၢဝဲဒၣ် ၦၤကွဲးလံာ်လၢႇ “ယအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ်ပှၤသဘျ့, ယအဲၣ်ဒိးပၢဆှၢယသး, ယအဲၣ်ဒိးပာ်လီၤ တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢလၢ ယနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်, တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးမၤန့ၣ် ယကမၤယဲ, ဒီးတၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးစံးကတိၤန့ၣ် ယကတဲန့ၣ်လီၤ.” ကဟၣ်ကညီအံၤ တမ့ၢ်ဒ်ပှၤကညီလၢအိၣ်ဒီးအသးသမူ, လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဒဲးဘးအန့ဆၢၣ်ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါဝဲ, ၦၤလၢအတ့အီၤတဖၣ် မ့ၢ်ၦၤကညီ, မ့ၢ်ၦၤတၢ်ဒဲးဘးဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ရိမ့ၤ ၈:၁ အပူၤန့ၣ် တၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ၦၤလၢ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒဲးဘး အန့ဆၢၣ်ဒၣ်လဲၣ် “ၦၤလၢယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အပူၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဃၣ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီးအီၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂-၄ စံးဝဲလၢ ၦၤမူလၢကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးတဖၣ်န့ၣ်…

တဘၣ်စံးကတိၤကဒူးကဒ့ၣ်ကစၢ်ယွၤဘၣ်

ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ထုကဖၣ်အတၢ်စံးဆၢတမံၤန့ၣ်, အဲလဲး(စ) (Alex) အတၢ်ကူစါယါဘျါအမဲအဂီၢ်, တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤန့ၣ် လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်ဘၣ်အပူၤ, ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်န့ၢ်တ့ၢ်လံဝဲလၢ အတၢ်အုၣ်ကီၤစ့ပာ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤ, အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ကဘၣ်ကူစါယါဘျါအသး လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. အဲလဲး(စ) ကဒူးကဒ့ၣ်ဝဲဒၣ်လၢ “တၢ်ကူစါယါဘျါယသးအဂီၢ်, မ့ၢ်ယကလဲၤမၤန့ၢ်စ့ဖဲလဲၣ်” န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ, လၢအသးအတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ် အိၣ်ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်သးဒိၣ်, တၢ်သးဟးဂီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တုၤဃီၤဝဲလၢ ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤဆိပာ် စ့ဆူ မဲကသံၣ် သရၣ်အအိၣ်န့ၣ်ဒီး, အဘူးအတံၢ်တဂၤ အတၢ်ဟ့ၣ်, လၢအမ့ၢ်ကျိၣ်စ့န့ၣ် ဟဲတုၤဝဲသတူၢ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ. Alex စံးဝဲဒၣ်လၢ, “ယမဲာ်ဆှးလီၤယသးန့ၣ်လီၤ. ယထံၣ်တ့ၢ်လံလၢ ယွၤကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်တၢ်လၢယဂီၢ် ခီဖျိတၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်ဟ့ၣ်လံ. တကြၢးလၢယကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ်လၢတၢ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်, ယကြၢးဃ့ တၢ်မၤစၢၤလၢယွၤန့ၣ်လီၤ.”

၂ မိၤ ၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ, ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်နုာ်လီၤဆူ ပှၢ်မုၢ်ကနၢရှုာ်အဆၢကတီၢ်, ပှၤဂီၢ်မုၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ ယွၤအတၢ်မၤထူၣ်ဖျဲး ဖဲပီၣ်လဲၣ်ဂီၤ ဝံၤသီသီဖိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်,၂ မိၤ ၁၅:၂၂-၂၄ စံးဘၣ်ပှၤ, မ့ၢ်လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢန့ၣ် ထံဧိၤနိဧိၤလၢကအီဝဲအဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်အဃိ, ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်ခဲလၢာ် ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ

အါနဲး ဟဲမ့ဝ့ (Ernest Hemingway) အပူဖုၣ်တဖၣ်အကျါ, ပူအိၣ်ဝဲတယုာ် လၢအဘၣ်ဃးဒီး ပှၤစပ့ၣ်ဖိတဂၤလၢ အဆၢထံၣ်လိာ်က့ၤအသးဒီးအဖိခွါ, လၢအအိၣ်လီၤဖးဒီးအီၤ, တဆဲးကျိးရ့လိာ်သးဒီးအီၤလၢၤဘၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ပၢ်တဂၤအံၤ ထၢနုာ်လီၤတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတမံၤ လၢလီၢ်ကဝီၤတၢ်ပရၢပစၢၢ်အပူၤ, လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ "ပၣ်ကိၣ် (Paco) ဧၢ, ဟဲထံၣ်ယၤလၢ မိၤတၤနၤ သမှံၤဟံၣ် (Hotel Montana) ဖဲမုၢ်ယူာ်နံၤ, မုၢ်ထူၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်ခဲလၢာ်ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ" န့ၣ်လီၤ. ဖဲပၢ်တဂၤအံၤလဲၤတုၤဝဲဒၣ်န့ၣ်ဒီး, ထံၣ်ဝဲလၢပှၤအိၣ်ခိးအီၤဒီဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကအိၣ်ဝဲအဂၤဃိးကယၤ, လၢအမံၤမ့ၢ် ပၣ်ကိၣ် န့ၣ် စံးဆၢက့ၤအတၢ်ဘိးဘ့ၣ်သ့ၣ်ညါ, ဒီးဆၢမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အပၢ်တဖၣ် ကပျၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပူလၢအထိးဘၣ်ပှၤအသးတယုၢ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ် ပနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ပသးဆၢမိၣ်န့ၢ် အဒိၣ်အယိာ်လၢ ပကဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကပာ်ကွံာ်ပတၢ်ဒဲးဘး, ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ ပူတယုၢ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ပာ်ဖျါဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲလံာ် လူးကၣ် ၁၅:၁၃-၁၄ န့ၣ်, ပှၤသးစၢ်တဂၤ ဟးထီၣ်ဝဲလၢအပၢ်အအိၣ် ဒ်သိးကဃုအိၣ်မူဝဲ “လၢတၢ်လုၣ်ကိလုၣ်ကပာ်အပူၤ” ဘၣ်ဆၣ်, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ (၁၇)…

တၢ်သးကညီၤအတၢ်မၤနၢၤလၢခရံာ်အပူၤ

ပှၤသူဖံးဖိအဆိကတၢၢ်တဂၤ လၢအလိာ်ကွဲ ခ့ခါ ဖျၢၣ်တီၢ်အတၢ်လိာ်ကွဲ ကရၢမိၢ်ပှၢ် (Major League Baseball) န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ကၠဲးကံၣ် ရီၣ်ဘ့စၢၣ် (Jackie Robinson) န့ၣ်လီၤ. လါမ့ၤ (၉) သီ, ၁၉၄၇ နံၣ်, ဖဲအဝဲလိာ်ကွဲတၢ်လၢ ရှံၣ်ဘဲ (Shibe Park) တၢ်လိာ်ကွဲပြၢ အပျီဖးဒိၣ်, ဖဲဝ့ၢ် ဖံၣ်လဒဲဖံယၢၣ် (Philadelphia) အကတီၢ်, ဒီရ့း(စ) (Doris), အသးအိၣ်အနံၣ်တဆံဖိတဂၤဒီးအပၢ်န့ၣ်, ခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤလိာ်ကွဲတၢ် ဖဲပျဲၢ်စီၢ် ကွၢ်ကီတၢ်အဖီခိၣ်
တကထၢန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ပှၤသူဖံးသးပှၢ်တဂၤ ဟဲလီၤဝဲလၢခးဆ့ၣ်နီၤတဖၣ်အကဆူးကျဲ, ဒီးဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အကပၤန့ၣ်ဒီး, အပၢ်န့ၣ် စံးကတိၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒီရ့း(စ) စံးဝဲဒၣ် အဝဲသ့ၣ်ကတိၤသကိးတၢ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်လိာ်ကွဲနီၢ်ဂံၢ်အဖီးအဂ့ၢ်န့ၣ် အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲဒ် “ပှၤဒိၣ်တုာ်တဂၤ”အသိးန့ၣ်လီၤ. လၢခံ Doris ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤဝဲလၢ “ပှၤသးပှၢ်တဂၤအံၤ, ဒီးအမဲာ်သၣ်နံၤကမှံဖိန့ၣ် ယတသးပ့ၤနီၣ်ယဲ နီတဘျီဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. မုၢ်နံၤအအံၤတနံၤဖိလၢ…

လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဂီၢ် ပှၤအကြၢးအဘၣ်

ဖဲလၢ အဲရ့း (Eric) ဖိသၣ်အကတီၢ်, အတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ဖံးဘ့ၣ်ဘၣ်ပြုထီၣ်, ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လၢကၠိ, ဒီးကိးမုၢ်နံၤန့ၣ် အီသံး, စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးအါအါကလဲာ် စးထီၣ်လၢအသးစၢ်လံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢအစံးလီၤအသး “ပှၤအၢဖိအစီၤပၤ” တဂၤအံၤ သ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အဝဲမ့ၢ် ပှၤလိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ် (baseball) စဲၣ်နီၤတဂၤဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢပှၤကွၢ်မဲာ်ကွၢ်တလီၤအီၤန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိဆါ အသးအဃိ, စူးကွံာ်ညိကွံာ်ဝဲ တၢ်လိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, အဲရ့းဒိးန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကစူးကါ, ဒီးတၢ်ပှ့ၤဆါ ကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲအဝဲလဲၤထီၣ်ဘါယွၤ အကတီၢ်တဘျီန့ၣ်, အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး, လၢအမ့ၢ် ပှၤဆီတလဲက့ၤတၢ်အိၣ်မူတဂၤန့ၣ်ဒီး, အဲရံးအတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲ အသးန့ၣ်လီၤ. လၢခံတသီ, ဖဲအတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်, ပှၤအဲၣ်ထူအဲၣ်ယွၤလၢ အစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးနီၢ်နီၢ်တဂၤ, ကွဲမုာ်အီၤလၢ ကလဲၤဘါသကိးယွၤ လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် အဲရ့း ဒိကနၣ်ဘၣ်ဝဲ, ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၅:၁၇…

တၢ်ဃံတၢ်လၤလၢ တၢ်ဆိးက့ဂံၢ်ဘါစၢ်အပူၤ

ပှၤတ့ခဲၣ်တၢ်ဂီၤဖိ ဒူၣ်ကး (Degas) တဂၤ ဒိးန့ၢ် မဲာ်ချံတၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်တ့ၢ်လံလၢ အနံၣ် ယဲၢ်ဆံ, ဒီးတၢ်ကထံၣ်ဖျါဟီၣ်ခိၣ်ဝါအကျိၤတဖၣ်န့ၣ် ညီဒိၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်အဃိ, လၢကသံၣ်ခဲၣ်တၢ်တဖၣ်အလီၢ်န့ၣ် ဘၣ်စူးကါက့ၤဝဲ နီၣ်ခဲၣ်ဘိလၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်ပာ်လီၤ နီၣ်ခဲၣ်ဘိတဖၣ်လၢ ရ့နွါ (Renoir) အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ် အကဆူး, မ့ၢ်လၢစုခီၣ်ကမဲာ်ဆၢညိးအတၢ်ဆါ မၤက့ၣ် အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ကွဲးကါယါဘျါအသးအဃိ, မထံး(စ) (Matisse) တဂၤ ဟူးတသ့ဂဲၤတသ့ဝဲဒၣ်အဃိ, က့ၤဝဲဆူ ခီလ့ၣ်ကၠိ, ဒီးမၢဝဲ ပှၤလၢအမၤစၢၤအီၤတဖၣ်လၢ ကဘျးစဲထီန့ၢ်အီၤ စးခိက့ဖိတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ်, လၢလံာ်က့ဖးလဲၢ်တဘ့ၣ် အလိၤ, ဖဲတၢ်ဒူၣ်အကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤစူၢ်စူၢ်အပူၤ, တၢ်လၢအပိာ်ထွဲကဲထီၣ် အသးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိမၤနၢၤတၢ်တဖၣ် လၢအအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်သ့ဒုးအိၣ်ကဲထီၣ်တၢ်, လၢအမ့ၢ်- ဒူၣ်ကး အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပှၤဂဲၤကလံာ်တၢ်ဖိလါအဲးတဖၣ်" (Blue Dancers), ရ့နွါ အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပိာ်မုၣ်ဖိတဖၣ်ဖဲဖံၣ်အဲနိၣ်" (Girls at the Piano), မထံး(စ) အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "စီၤပၢ်အတၢ်သးအုးတဖၣ်"…

ယွၤတပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်ပှၤနီတစုဘၣ်

ကီၢ် အမဲရကၤ, ဝံစိာ်တီဆှၢဝဲၤကျိၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ၂၀၂၁ အတီၢ်ပူၤ, ကဘီယူၤခီပနံာ်တဖၣ် သုးကျဲၤကမၣ် ထၢၣ်အဖျၢၣ်ခံကကွဲၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲန့ၣ် ထၢၣ်အါဖျၢၣ် ဟဲတုၤစဲၤခံ, မ့တမ့ၢ် လီၤမၢ်ဒၣ်ထဲ တၢ်ဆၢကတီၢ်တစိၢ်တလီၢ်ဖိဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ထၢၣ်အဖျၢၣ်လၢအကထိတဖၣ်န့ၣ် လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်တစိၤသးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ တၢ်ဘျးစဲထီ GPS စဲးဧိၤဖီဧိၤဃုာ်ဒီးတၢ်ပိးတၢ်လီတဖၣ်အဃိ, ထၢၣ်လၢကဘီယူၤခီပနံာ် ပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်လူၤပိာ်ထွဲဃုထံၣ်က့ၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်လူၤပိာ်ထွဲက့ၤ ပိးလီလၢအကါဒိၣ်တဖၣ်အခံအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်န့ၣ် ပကနာ်န့ၢ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ကပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကနုာ်လီၤဝဲဒၣ်ဆူ ထံသီကီၢ်သီအဂီၢ် အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးအကတီၢ်, စီၤမိၤရှ့ စံးဘၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ အမၤဘၣ်ယိၣ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဝဲသ့ၣ် တသ့လၢၤဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ၅ မိၤ ၃၁:၂ အပူၤန့ၣ် စီၤမိၤရှ့ တဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဝဲအသးပှၢ်လံ, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ယကကဲထီၣ်သုခိၣ်သုနၢ်ဆူညါန့ၣ် ယမၤတသ့လၢၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဖျါလၢပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဖုးသံပျီၢ်သံဘၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. စီၤမိၤရှ့ မ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်လၢ ယွၤအိၣ်ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်, ဒီးဟ့ၣ်လီၤ…

တၢ်လူၤပိာ်ထွဲ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤ

ယသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအဃိ, ယပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ယသးလၢ တၢ်မၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတမံၤန့ၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်. ယတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတမံၤအံၤ ယဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤန့ၣ် အိၣ်ဟဲကဲထီၣ်အသး ခီဖျိလၢတၢ်ပာ်ထီၣ်ထီ ယသးန့ၣ်လီၤ. ယနာ်ယဲလၢ ယတၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်, ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ယအဲၣ်ဒိးစးထီၣ်မၤအီၤ ပူၤဖျဲးဒီးတၢ်မၤတံာ်တာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢယတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်သံကွၢ်တမံၤ ဟဲထီၣ်ဝဲလၢ- "နတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကမ့ၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်ဧါ" န့ၣ်လီၤ.

ယတၢ်တိာ်ကျဲၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးပတၢ်ဆၢကတီၢ်, ခွဲးယာ်တဖၣ်, ဒီးစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ် ယွၤမၤလိာ်ပှၤလၢ ပကမ့ၢ် ပှၤပၢၤတၢ်ဖိလၢအကူၣ်တၢ်သ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီယသးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. သးလၢအသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးတၢ်ကဘၣ်ကဲထီၣ်ဝဲ ဒ်ယအဲၣ်ဒိးဝဲအသိး, တၢ်ပာ်ထီၣ်ထီသးအံၤ အိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤပာ်ဝဲလၢယသးပူၤန့ၣ်လီၤ. ယသးတအိၣ်လၢ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးယွၤအဲၣ်ဒိး ယတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယတဆိကမိၣ်ဘၣ်.

ယၤ ၄:၁၅ န့ၣ် စီၤယၤကိာ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ, “မ့ၢ်ဘၣ်ကစၢ်အသးဒီး ပမ့ၢ်မူဒီး, ပကမၤတၢ်ဒ်အံၤဒ်နုၤ” န့ၣ်လီၤ. ပကူၣ်ကျဲၤတၢ်န့ၣ် တဘၣ်မ့ၢ်ဝဲဒ် သးလၢအမၤဆူၣ်တၢ်အပူၤ, သးလၢအဆိကမိၣ်…

ဖဲအဝဲသ့ၣ်တထံၣ်တၢ်အကတီၢ်

နူနဲး(စ) (Nuñez) အခီၣ်တလံာ်လီၤတဲာ်လၢ ကစၢၢ်လိၤ, ဒီးလဲၤတုၤဆူ ကစၢၢ်တြီၤလာ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစးထီၣ်အိၣ်ဆိးဖဲတြီၤလာ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်လၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါတမံၤ မၤဟးဂီၤအဝဲသ့ၣ်အမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်အဃိ, အမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်နီတဂၤဘၣ်. ဖိလံၤစၢၤသွဲၣ်လၢ အပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်စ့ၢ်ကီး, အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒ်ပှၤအမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အိၣ်မူဒီလိၤအသး ဒ်ပှၤမဲာ်တထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. နူနဲးစ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒုးနၢ်ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ, တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီးမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်, အဝဲသ့ၣ်တကနာ်ဃုာ်ဝဲဘၣ်. အကတၢၢ်န့ၣ်, နူနဲး(စ) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကျဲဖိတဘိလၢ ကစၢၢ်အကဆူး, ကျဲလၢကဆှၢအီၤဆူတၢ်ပူၤဖျဲး လၢကစၢၢ်တြီၤလာ်အံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲထူၣ်ဖျဲးလံဘၣ်ဆၣ်, လၢကစၢၢ်ဒီခိၣ်လိၤန့ၣ် ကွၢ်စိလီၤဝဲ, ဒီးထံၣ်ဝဲဒၣ် လၢၢ်လ့ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ် ဘူးတ့ၢ်လံကလီၤတဲာ်လၢ ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အံၤအလိၤန့ၣ်လီၤ. နူနဲး(စ) ကျဲးစၢး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤအိၣ်ဆိးလၢ တြီၤလာ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤတကနၣ်ဃုာ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အ့း(ရှ). ကၠံၢ်. ဝဲ(စ) (H.G. Wells) အတၢ်တဲပူတဘ့ၣ် “ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အထံကီၢ်” အံၤ, ကဒုးထံၣ်ကဒါက့ၤပှၤလၢ ဝံရှမူၤအ့လးအဂ့ၢ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအတၢ်အိၣ်မူကကတၢၢ်ဘူးထီၣ်လံအကတီၢ်, လၢတၢ်အဲၣ်ယွၤ, ဒီးတၢ်မၤယွၤ အတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ် ၁ ရှမူၤ ၈:၃ ပာ်ဖျါဝဲလၢ…

ဘၣ်တၢ်တ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤလၢ ကစၢ်ယွၤ

ဒဲ လးစ် (Dan Les), အသးသမူဒီစိၤ မ့ၢ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ, ဒီးတ့ဝဲ လီခီကိ, ဒီးတၢ်ဂီၤစိးပျၤ အဃံအလၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပိးလီလၢအတ့ဝဲတဖၣ်န့ၣ် မၤန့ၢ်ခိၣ်ဖးလၤကပီၤ, ဒီးတၢ်လၢအထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ် အတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝ့ၢ်ဖိလၢ အိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်, ဖဲ ရိၣ်မ့နံယါထံကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤလိန့ၢ် စုသ့အတၢ်မၤတမံၤအံၤ လၢအပၢ်အအိၣ်, ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဂ့ၢ်လၢ “[ကပံာ်န့ၣ်] ကဘၣ်တၢ်ပၣ်အီၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီတနံၣ် လၢတၢ်ချၢ, ဒ်သိးကကဲထီၣ်အသံးအစီ, မူခိၣ်ထံကဘၣ်လီၤလၢအလိၤ, တၢ်ကဘၣ်ပာ်ခုၣ်လီၤသကၤအီၤ, ဒီးမၤလၢၤမၤဃ့ထီၣ်က့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးနကတ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤ, ဒီးနစုကကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကပံာ်န့ၣ်တၢ်ဒိကနၣ်နကလုၢ်န့ၣ်လီၤ.”

ဖဲကပံာ် “ဒိကနၣ်တၢ်” န့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးမနုၤတမံၤလဲၣ်. ကလူၤပိာ်ထွဲ, ဒ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ အတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၢ်ဂီၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဖဲဝံယံးရမံယၤ လဲၤဟးဝဲဆူ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအဟံၣ်အကတီၢ်, ထံၣ်ထွဲသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ယံး ၁၈:၄ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ဝံခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအံၤ ကျဲးစၢးတ့ဝဲဒၣ်သပၢၤတဖျၢၣ်, ဒီးအကတၢၢ်န့ၣ် တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် သပၢၤက့ၢ်ဂီၤအသီတမံၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၆ န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ စံးဘၣ်တဲဘၣ်…

တၢ်ပာ်လီၤပသး လၢတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲအဘၣ်

ၦၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အသိးန့ၣ်, "ရိဘီးလၢပှၤတ့အီၤ ဒ်သိးကစံးကတိၤလိာ်သးဒီးပှၤကညီအဂီၢ်" (AI chatbots) န့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲန့ၣ်လီၤ. New York Times မဲးကစံ အၦၤကွဲးတၢ်တဂၤ သံကွၢ်ဝဲဒၣ် AI chatbot လၢ “အတၢ်ကဒုတကပၤ- shadow self” (လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအပာ်ခူသူၣ်ဝဲ, ပၢၤဃာ်ဝဲ) န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲ စံးဆၢဝဲဒၣ် ၦၤကွဲးလံာ်လၢႇ “ယအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ်ပှၤသဘျ့, ယအဲၣ်ဒိးပၢဆှၢယသး, ယအဲၣ်ဒိးပာ်လီၤ တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢလၢ ယနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်, တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးမၤန့ၣ် ယကမၤယဲ, ဒီးတၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးစံးကတိၤန့ၣ် ယကတဲန့ၣ်လီၤ.” ကဟၣ်ကညီအံၤ တမ့ၢ်ဒ်ပှၤကညီလၢအိၣ်ဒီးအသးသမူ, လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဒဲးဘးအန့ဆၢၣ်ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါဝဲ, ၦၤလၢအတ့အီၤတဖၣ် မ့ၢ်ၦၤကညီ, မ့ၢ်ၦၤတၢ်ဒဲးဘးဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ရိမ့ၤ ၈:၁ အပူၤန့ၣ် တၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ၦၤလၢ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒဲးဘး အန့ဆၢၣ်ဒၣ်လဲၣ် “ၦၤလၢယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အပူၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဃၣ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီးအီၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂-၄ စံးဝဲလၢ ၦၤမူလၢကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးတဖၣ်န့ၣ်…

တဘၣ်စံးကတိၤကဒူးကဒ့ၣ်ကစၢ်ယွၤဘၣ်

ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ထုကဖၣ်အတၢ်စံးဆၢတမံၤန့ၣ်, အဲလဲး(စ) (Alex) အတၢ်ကူစါယါဘျါအမဲအဂီၢ်, တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤန့ၣ် လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်ဘၣ်အပူၤ, ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်န့ၢ်တ့ၢ်လံဝဲလၢ အတၢ်အုၣ်ကီၤစ့ပာ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤ, အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ကဘၣ်ကူစါယါဘျါအသး လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. အဲလဲး(စ) ကဒူးကဒ့ၣ်ဝဲဒၣ်လၢ “တၢ်ကူစါယါဘျါယသးအဂီၢ်, မ့ၢ်ယကလဲၤမၤန့ၢ်စ့ဖဲလဲၣ်” န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ, လၢအသးအတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ် အိၣ်ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်သးဒိၣ်, တၢ်သးဟးဂီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တုၤဃီၤဝဲလၢ ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤဆိပာ် စ့ဆူ မဲကသံၣ် သရၣ်အအိၣ်န့ၣ်ဒီး, အဘူးအတံၢ်တဂၤ အတၢ်ဟ့ၣ်, လၢအမ့ၢ်ကျိၣ်စ့န့ၣ် ဟဲတုၤဝဲသတူၢ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ. Alex စံးဝဲဒၣ်လၢ, “ယမဲာ်ဆှးလီၤယသးန့ၣ်လီၤ. ယထံၣ်တ့ၢ်လံလၢ ယွၤကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်တၢ်လၢယဂီၢ် ခီဖျိတၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်ဟ့ၣ်လံ. တကြၢးလၢယကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ်လၢတၢ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်, ယကြၢးဃ့ တၢ်မၤစၢၤလၢယွၤန့ၣ်လီၤ.”

၂ မိၤ ၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ, ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်နုာ်လီၤဆူ ပှၢ်မုၢ်ကနၢရှုာ်အဆၢကတီၢ်, ပှၤဂီၢ်မုၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ ယွၤအတၢ်မၤထူၣ်ဖျဲး ဖဲပီၣ်လဲၣ်ဂီၤ ဝံၤသီသီဖိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်,၂ မိၤ ၁၅:၂၂-၂၄ စံးဘၣ်ပှၤ, မ့ၢ်လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢန့ၣ် ထံဧိၤနိဧိၤလၢကအီဝဲအဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်အဃိ, ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်ခဲလၢာ် ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ

အါနဲး ဟဲမ့ဝ့ (Ernest Hemingway) အပူဖုၣ်တဖၣ်အကျါ, ပူအိၣ်ဝဲတယုာ် လၢအဘၣ်ဃးဒီး ပှၤစပ့ၣ်ဖိတဂၤလၢ အဆၢထံၣ်လိာ်က့ၤအသးဒီးအဖိခွါ, လၢအအိၣ်လီၤဖးဒီးအီၤ, တဆဲးကျိးရ့လိာ်သးဒီးအီၤလၢၤဘၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ပၢ်တဂၤအံၤ ထၢနုာ်လီၤတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတမံၤ လၢလီၢ်ကဝီၤတၢ်ပရၢပစၢၢ်အပူၤ, လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ "ပၣ်ကိၣ် (Paco) ဧၢ, ဟဲထံၣ်ယၤလၢ မိၤတၤနၤ သမှံၤဟံၣ် (Hotel Montana) ဖဲမုၢ်ယူာ်နံၤ, မုၢ်ထူၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်ခဲလၢာ်ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ" န့ၣ်လီၤ. ဖဲပၢ်တဂၤအံၤလဲၤတုၤဝဲဒၣ်န့ၣ်ဒီး, ထံၣ်ဝဲလၢပှၤအိၣ်ခိးအီၤဒီဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကအိၣ်ဝဲအဂၤဃိးကယၤ, လၢအမံၤမ့ၢ် ပၣ်ကိၣ် န့ၣ် စံးဆၢက့ၤအတၢ်ဘိးဘ့ၣ်သ့ၣ်ညါ, ဒီးဆၢမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အပၢ်တဖၣ် ကပျၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပူလၢအထိးဘၣ်ပှၤအသးတယုၢ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ် ပနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ပသးဆၢမိၣ်န့ၢ် အဒိၣ်အယိာ်လၢ ပကဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကပာ်ကွံာ်ပတၢ်ဒဲးဘး, ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ ပူတယုၢ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ပာ်ဖျါဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲလံာ် လူးကၣ် ၁၅:၁၃-၁၄ န့ၣ်, ပှၤသးစၢ်တဂၤ ဟးထီၣ်ဝဲလၢအပၢ်အအိၣ် ဒ်သိးကဃုအိၣ်မူဝဲ “လၢတၢ်လုၣ်ကိလုၣ်ကပာ်အပူၤ” ဘၣ်ဆၣ်, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ (၁၇)…

တၢ်သးကညီၤအတၢ်မၤနၢၤလၢခရံာ်အပူၤ

ပှၤသူဖံးဖိအဆိကတၢၢ်တဂၤ လၢအလိာ်ကွဲ ခ့ခါ ဖျၢၣ်တီၢ်အတၢ်လိာ်ကွဲ ကရၢမိၢ်ပှၢ် (Major League Baseball) န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ကၠဲးကံၣ် ရီၣ်ဘ့စၢၣ် (Jackie Robinson) န့ၣ်လီၤ. လါမ့ၤ (၉) သီ, ၁၉၄၇ နံၣ်, ဖဲအဝဲလိာ်ကွဲတၢ်လၢ ရှံၣ်ဘဲ (Shibe Park) တၢ်လိာ်ကွဲပြၢ အပျီဖးဒိၣ်, ဖဲဝ့ၢ် ဖံၣ်လဒဲဖံယၢၣ် (Philadelphia) အကတီၢ်, ဒီရ့း(စ) (Doris), အသးအိၣ်အနံၣ်တဆံဖိတဂၤဒီးအပၢ်န့ၣ်, ခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤလိာ်ကွဲတၢ် ဖဲပျဲၢ်စီၢ် ကွၢ်ကီတၢ်အဖီခိၣ်
တကထၢန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ပှၤသူဖံးသးပှၢ်တဂၤ ဟဲလီၤဝဲလၢခးဆ့ၣ်နီၤတဖၣ်အကဆူးကျဲ, ဒီးဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အကပၤန့ၣ်ဒီး, အပၢ်န့ၣ် စံးကတိၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒီရ့း(စ) စံးဝဲဒၣ် အဝဲသ့ၣ်ကတိၤသကိးတၢ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်လိာ်ကွဲနီၢ်ဂံၢ်အဖီးအဂ့ၢ်န့ၣ် အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲဒ် “ပှၤဒိၣ်တုာ်တဂၤ”အသိးန့ၣ်လီၤ. လၢခံ Doris ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤဝဲလၢ “ပှၤသးပှၢ်တဂၤအံၤ, ဒီးအမဲာ်သၣ်နံၤကမှံဖိန့ၣ် ယတသးပ့ၤနီၣ်ယဲ နီတဘျီဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. မုၢ်နံၤအအံၤတနံၤဖိလၢ…

လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဂီၢ် ပှၤအကြၢးအဘၣ်

ဖဲလၢ အဲရ့း (Eric) ဖိသၣ်အကတီၢ်, အတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ဖံးဘ့ၣ်ဘၣ်ပြုထီၣ်, ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လၢကၠိ, ဒီးကိးမုၢ်နံၤန့ၣ် အီသံး, စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးအါအါကလဲာ် စးထီၣ်လၢအသးစၢ်လံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢအစံးလီၤအသး “ပှၤအၢဖိအစီၤပၤ” တဂၤအံၤ သ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အဝဲမ့ၢ် ပှၤလိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ် (baseball) စဲၣ်နီၤတဂၤဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢပှၤကွၢ်မဲာ်ကွၢ်တလီၤအီၤန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိဆါ အသးအဃိ, စူးကွံာ်ညိကွံာ်ဝဲ တၢ်လိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, အဲရ့းဒိးန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကစူးကါ, ဒီးတၢ်ပှ့ၤဆါ ကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲအဝဲလဲၤထီၣ်ဘါယွၤ အကတီၢ်တဘျီန့ၣ်, အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး, လၢအမ့ၢ် ပှၤဆီတလဲက့ၤတၢ်အိၣ်မူတဂၤန့ၣ်ဒီး, အဲရံးအတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲ အသးန့ၣ်လီၤ. လၢခံတသီ, ဖဲအတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်, ပှၤအဲၣ်ထူအဲၣ်ယွၤလၢ အစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးနီၢ်နီၢ်တဂၤ, ကွဲမုာ်အီၤလၢ ကလဲၤဘါသကိးယွၤ လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် အဲရ့း ဒိကနၣ်ဘၣ်ဝဲ, ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၅:၁၇…

တၢ်ဃံတၢ်လၤလၢ တၢ်ဆိးက့ဂံၢ်ဘါစၢ်အပူၤ

ပှၤတ့ခဲၣ်တၢ်ဂီၤဖိ ဒူၣ်ကး (Degas) တဂၤ ဒိးန့ၢ် မဲာ်ချံတၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်တ့ၢ်လံလၢ အနံၣ် ယဲၢ်ဆံ, ဒီးတၢ်ကထံၣ်ဖျါဟီၣ်ခိၣ်ဝါအကျိၤတဖၣ်န့ၣ် ညီဒိၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်အဃိ, လၢကသံၣ်ခဲၣ်တၢ်တဖၣ်အလီၢ်န့ၣ် ဘၣ်စူးကါက့ၤဝဲ နီၣ်ခဲၣ်ဘိလၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်ပာ်လီၤ နီၣ်ခဲၣ်ဘိတဖၣ်လၢ ရ့နွါ (Renoir) အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ် အကဆူး, မ့ၢ်လၢစုခီၣ်ကမဲာ်ဆၢညိးအတၢ်ဆါ မၤက့ၣ် အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ကွဲးကါယါဘျါအသးအဃိ, မထံး(စ) (Matisse) တဂၤ ဟူးတသ့ဂဲၤတသ့ဝဲဒၣ်အဃိ, က့ၤဝဲဆူ ခီလ့ၣ်ကၠိ, ဒီးမၢဝဲ ပှၤလၢအမၤစၢၤအီၤတဖၣ်လၢ ကဘျးစဲထီန့ၢ်အီၤ စးခိက့ဖိတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ်, လၢလံာ်က့ဖးလဲၢ်တဘ့ၣ် အလိၤ, ဖဲတၢ်ဒူၣ်အကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤစူၢ်စူၢ်အပူၤ, တၢ်လၢအပိာ်ထွဲကဲထီၣ် အသးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိမၤနၢၤတၢ်တဖၣ် လၢအအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်သ့ဒုးအိၣ်ကဲထီၣ်တၢ်, လၢအမ့ၢ်- ဒူၣ်ကး အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပှၤဂဲၤကလံာ်တၢ်ဖိလါအဲးတဖၣ်" (Blue Dancers), ရ့နွါ အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပိာ်မုၣ်ဖိတဖၣ်ဖဲဖံၣ်အဲနိၣ်" (Girls at the Piano), မထံး(စ) အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "စီၤပၢ်အတၢ်သးအုးတဖၣ်"…

ယွၤတပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်ပှၤနီတစုဘၣ်

ကီၢ် အမဲရကၤ, ဝံစိာ်တီဆှၢဝဲၤကျိၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ၂၀၂၁ အတီၢ်ပူၤ, ကဘီယူၤခီပနံာ်တဖၣ် သုးကျဲၤကမၣ် ထၢၣ်အဖျၢၣ်ခံကကွဲၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲန့ၣ် ထၢၣ်အါဖျၢၣ် ဟဲတုၤစဲၤခံ, မ့တမ့ၢ် လီၤမၢ်ဒၣ်ထဲ တၢ်ဆၢကတီၢ်တစိၢ်တလီၢ်ဖိဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ထၢၣ်အဖျၢၣ်လၢအကထိတဖၣ်န့ၣ် လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်တစိၤသးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ တၢ်ဘျးစဲထီ GPS စဲးဧိၤဖီဧိၤဃုာ်ဒီးတၢ်ပိးတၢ်လီတဖၣ်အဃိ, ထၢၣ်လၢကဘီယူၤခီပနံာ် ပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်လူၤပိာ်ထွဲဃုထံၣ်က့ၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်လူၤပိာ်ထွဲက့ၤ ပိးလီလၢအကါဒိၣ်တဖၣ်အခံအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်န့ၣ် ပကနာ်န့ၢ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ကပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကနုာ်လီၤဝဲဒၣ်ဆူ ထံသီကီၢ်သီအဂီၢ် အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးအကတီၢ်, စီၤမိၤရှ့ စံးဘၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ အမၤဘၣ်ယိၣ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဝဲသ့ၣ် တသ့လၢၤဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ၅ မိၤ ၃၁:၂ အပူၤန့ၣ် စီၤမိၤရှ့ တဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဝဲအသးပှၢ်လံ, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ယကကဲထီၣ်သုခိၣ်သုနၢ်ဆူညါန့ၣ် ယမၤတသ့လၢၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဖျါလၢပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဖုးသံပျီၢ်သံဘၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. စီၤမိၤရှ့ မ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်လၢ ယွၤအိၣ်ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်, ဒီးဟ့ၣ်လီၤ…

တၢ်လူၤပိာ်ထွဲ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤ

ယသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအဃိ, ယပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ယသးလၢ တၢ်မၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတမံၤန့ၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်. ယတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတမံၤအံၤ ယဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤန့ၣ် အိၣ်ဟဲကဲထီၣ်အသး ခီဖျိလၢတၢ်ပာ်ထီၣ်ထီ ယသးန့ၣ်လီၤ. ယနာ်ယဲလၢ ယတၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်, ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ယအဲၣ်ဒိးစးထီၣ်မၤအီၤ ပူၤဖျဲးဒီးတၢ်မၤတံာ်တာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢယတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်သံကွၢ်တမံၤ ဟဲထီၣ်ဝဲလၢ- "နတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကမ့ၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်ဧါ" န့ၣ်လီၤ.

ယတၢ်တိာ်ကျဲၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးပတၢ်ဆၢကတီၢ်, ခွဲးယာ်တဖၣ်, ဒီးစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ် ယွၤမၤလိာ်ပှၤလၢ ပကမ့ၢ် ပှၤပၢၤတၢ်ဖိလၢအကူၣ်တၢ်သ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီယသးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. သးလၢအသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးတၢ်ကဘၣ်ကဲထီၣ်ဝဲ ဒ်ယအဲၣ်ဒိးဝဲအသိး, တၢ်ပာ်ထီၣ်ထီသးအံၤ အိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤပာ်ဝဲလၢယသးပူၤန့ၣ်လီၤ. ယသးတအိၣ်လၢ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးယွၤအဲၣ်ဒိး ယတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယတဆိကမိၣ်ဘၣ်.

ယၤ ၄:၁၅ န့ၣ် စီၤယၤကိာ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ, “မ့ၢ်ဘၣ်ကစၢ်အသးဒီး ပမ့ၢ်မူဒီး, ပကမၤတၢ်ဒ်အံၤဒ်နုၤ” န့ၣ်လီၤ. ပကူၣ်ကျဲၤတၢ်န့ၣ် တဘၣ်မ့ၢ်ဝဲဒ် သးလၢအမၤဆူၣ်တၢ်အပူၤ, သးလၢအဆိကမိၣ်…

ဖဲအဝဲသ့ၣ်တထံၣ်တၢ်အကတီၢ်

နူနဲး(စ) (Nuñez) အခီၣ်တလံာ်လီၤတဲာ်လၢ ကစၢၢ်လိၤ, ဒီးလဲၤတုၤဆူ ကစၢၢ်တြီၤလာ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစးထီၣ်အိၣ်ဆိးဖဲတြီၤလာ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်လၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါတမံၤ မၤဟးဂီၤအဝဲသ့ၣ်အမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်အဃိ, အမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်နီတဂၤဘၣ်. ဖိလံၤစၢၤသွဲၣ်လၢ အပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်စ့ၢ်ကီး, အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒ်ပှၤအမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အိၣ်မူဒီလိၤအသး ဒ်ပှၤမဲာ်တထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. နူနဲးစ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒုးနၢ်ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ, တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီးမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်, အဝဲသ့ၣ်တကနာ်ဃုာ်ဝဲဘၣ်. အကတၢၢ်န့ၣ်, နူနဲး(စ) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကျဲဖိတဘိလၢ ကစၢၢ်အကဆူး, ကျဲလၢကဆှၢအီၤဆူတၢ်ပူၤဖျဲး လၢကစၢၢ်တြီၤလာ်အံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲထူၣ်ဖျဲးလံဘၣ်ဆၣ်, လၢကစၢၢ်ဒီခိၣ်လိၤန့ၣ် ကွၢ်စိလီၤဝဲ, ဒီးထံၣ်ဝဲဒၣ် လၢၢ်လ့ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ် ဘူးတ့ၢ်လံကလီၤတဲာ်လၢ ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အံၤအလိၤန့ၣ်လီၤ. နူနဲး(စ) ကျဲးစၢး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤအိၣ်ဆိးလၢ တြီၤလာ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤတကနၣ်ဃုာ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အ့း(ရှ). ကၠံၢ်. ဝဲ(စ) (H.G. Wells) အတၢ်တဲပူတဘ့ၣ် “ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အထံကီၢ်” အံၤ, ကဒုးထံၣ်ကဒါက့ၤပှၤလၢ ဝံရှမူၤအ့လးအဂ့ၢ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအတၢ်အိၣ်မူကကတၢၢ်ဘူးထီၣ်လံအကတီၢ်, လၢတၢ်အဲၣ်ယွၤ, ဒီးတၢ်မၤယွၤ အတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ် ၁ ရှမူၤ ၈:၃ ပာ်ဖျါဝဲလၢ…

ဘၣ်တၢ်တ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤလၢ ကစၢ်ယွၤ

ဒဲ လးစ် (Dan Les), အသးသမူဒီစိၤ မ့ၢ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ, ဒီးတ့ဝဲ လီခီကိ, ဒီးတၢ်ဂီၤစိးပျၤ အဃံအလၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပိးလီလၢအတ့ဝဲတဖၣ်န့ၣ် မၤန့ၢ်ခိၣ်ဖးလၤကပီၤ, ဒီးတၢ်လၢအထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ် အတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝ့ၢ်ဖိလၢ အိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်, ဖဲ ရိၣ်မ့နံယါထံကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤလိန့ၢ် စုသ့အတၢ်မၤတမံၤအံၤ လၢအပၢ်အအိၣ်, ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဂ့ၢ်လၢ “[ကပံာ်န့ၣ်] ကဘၣ်တၢ်ပၣ်အီၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီတနံၣ် လၢတၢ်ချၢ, ဒ်သိးကကဲထီၣ်အသံးအစီ, မူခိၣ်ထံကဘၣ်လီၤလၢအလိၤ, တၢ်ကဘၣ်ပာ်ခုၣ်လီၤသကၤအီၤ, ဒီးမၤလၢၤမၤဃ့ထီၣ်က့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးနကတ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤ, ဒီးနစုကကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကပံာ်န့ၣ်တၢ်ဒိကနၣ်နကလုၢ်န့ၣ်လီၤ.”

ဖဲကပံာ် “ဒိကနၣ်တၢ်” န့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးမနုၤတမံၤလဲၣ်. ကလူၤပိာ်ထွဲ, ဒ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ အတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၢ်ဂီၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဖဲဝံယံးရမံယၤ လဲၤဟးဝဲဆူ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအဟံၣ်အကတီၢ်, ထံၣ်ထွဲသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ယံး ၁၈:၄ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ဝံခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအံၤ ကျဲးစၢးတ့ဝဲဒၣ်သပၢၤတဖျၢၣ်, ဒီးအကတၢၢ်န့ၣ် တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် သပၢၤက့ၢ်ဂီၤအသီတမံၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၆ န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ စံးဘၣ်တဲဘၣ်…

တၢ်ပာ်လီၤပသး လၢတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲအဘၣ်

ၦၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အသိးန့ၣ်, "ရိဘီးလၢပှၤတ့အီၤ ဒ်သိးကစံးကတိၤလိာ်သးဒီးပှၤကညီအဂီၢ်" (AI chatbots) န့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲန့ၣ်လီၤ. New York Times မဲးကစံ အၦၤကွဲးတၢ်တဂၤ သံကွၢ်ဝဲဒၣ် AI chatbot လၢ “အတၢ်ကဒုတကပၤ- shadow self” (လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအပာ်ခူသူၣ်ဝဲ, ပၢၤဃာ်ဝဲ) န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲ စံးဆၢဝဲဒၣ် ၦၤကွဲးလံာ်လၢႇ “ယအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ်ပှၤသဘျ့, ယအဲၣ်ဒိးပၢဆှၢယသး, ယအဲၣ်ဒိးပာ်လီၤ တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢလၢ ယနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်, တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးမၤန့ၣ် ယကမၤယဲ, ဒီးတၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးစံးကတိၤန့ၣ် ယကတဲန့ၣ်လီၤ.” ကဟၣ်ကညီအံၤ တမ့ၢ်ဒ်ပှၤကညီလၢအိၣ်ဒီးအသးသမူ, လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဒဲးဘးအန့ဆၢၣ်ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါဝဲ, ၦၤလၢအတ့အီၤတဖၣ် မ့ၢ်ၦၤကညီ, မ့ၢ်ၦၤတၢ်ဒဲးဘးဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ရိမ့ၤ ၈:၁ အပူၤန့ၣ် တၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ၦၤလၢ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒဲးဘး အန့ဆၢၣ်ဒၣ်လဲၣ် “ၦၤလၢယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အပူၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဃၣ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီးအီၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂-၄ စံးဝဲလၢ ၦၤမူလၢကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးတဖၣ်န့ၣ်…

တဘၣ်စံးကတိၤကဒူးကဒ့ၣ်ကစၢ်ယွၤဘၣ်

ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ထုကဖၣ်အတၢ်စံးဆၢတမံၤန့ၣ်, အဲလဲး(စ) (Alex) အတၢ်ကူစါယါဘျါအမဲအဂီၢ်, တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤန့ၣ် လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်ဘၣ်အပူၤ, ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်န့ၢ်တ့ၢ်လံဝဲလၢ အတၢ်အုၣ်ကီၤစ့ပာ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤ, အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ကဘၣ်ကူစါယါဘျါအသး လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. အဲလဲး(စ) ကဒူးကဒ့ၣ်ဝဲဒၣ်လၢ “တၢ်ကူစါယါဘျါယသးအဂီၢ်, မ့ၢ်ယကလဲၤမၤန့ၢ်စ့ဖဲလဲၣ်” န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ်အဃိ, လၢအသးအတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ် အိၣ်ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်သးဒိၣ်, တၢ်သးဟးဂီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တုၤဃီၤဝဲလၢ ကဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤဆိပာ် စ့ဆူ မဲကသံၣ် သရၣ်အအိၣ်န့ၣ်ဒီး, အဘူးအတံၢ်တဂၤ အတၢ်ဟ့ၣ်, လၢအမ့ၢ်ကျိၣ်စ့န့ၣ် ဟဲတုၤဝဲသတူၢ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ. Alex စံးဝဲဒၣ်လၢ, “ယမဲာ်ဆှးလီၤယသးန့ၣ်လီၤ. ယထံၣ်တ့ၢ်လံလၢ ယွၤကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်တၢ်လၢယဂီၢ် ခီဖျိတၢ်အုၣ်ကီၤအတၢ်ဟ့ၣ်လံ. တကြၢးလၢယကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ်လၢတၢ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်, ယကြၢးဃ့ တၢ်မၤစၢၤလၢယွၤန့ၣ်လီၤ.”

၂ မိၤ ၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ, ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်နုာ်လီၤဆူ ပှၢ်မုၢ်ကနၢရှုာ်အဆၢကတီၢ်, ပှၤဂီၢ်မုၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ ယွၤအတၢ်မၤထူၣ်ဖျဲး ဖဲပီၣ်လဲၣ်ဂီၤ ဝံၤသီသီဖိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်,၂ မိၤ ၁၅:၂၂-၂၄ စံးဘၣ်ပှၤ, မ့ၢ်လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢန့ၣ် ထံဧိၤနိဧိၤလၢကအီဝဲအဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်အဃိ, ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်ကဒူးကဒ့ၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်ခဲလၢာ် ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ

အါနဲး ဟဲမ့ဝ့ (Ernest Hemingway) အပူဖုၣ်တဖၣ်အကျါ, ပူအိၣ်ဝဲတယုာ် လၢအဘၣ်ဃးဒီး ပှၤစပ့ၣ်ဖိတဂၤလၢ အဆၢထံၣ်လိာ်က့ၤအသးဒီးအဖိခွါ, လၢအအိၣ်လီၤဖးဒီးအီၤ, တဆဲးကျိးရ့လိာ်သးဒီးအီၤလၢၤဘၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ပၢ်တဂၤအံၤ ထၢနုာ်လီၤတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတမံၤ လၢလီၢ်ကဝီၤတၢ်ပရၢပစၢၢ်အပူၤ, လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ "ပၣ်ကိၣ် (Paco) ဧၢ, ဟဲထံၣ်ယၤလၢ မိၤတၤနၤ သမှံၤဟံၣ် (Hotel Montana) ဖဲမုၢ်ယူာ်နံၤ, မုၢ်ထူၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. တၢ်ခဲလၢာ်ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ်လံ" န့ၣ်လီၤ. ဖဲပၢ်တဂၤအံၤလဲၤတုၤဝဲဒၣ်န့ၣ်ဒီး, ထံၣ်ဝဲလၢပှၤအိၣ်ခိးအီၤဒီဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကအိၣ်ဝဲအဂၤဃိးကယၤ, လၢအမံၤမ့ၢ် ပၣ်ကိၣ် န့ၣ် စံးဆၢက့ၤအတၢ်ဘိးဘ့ၣ်သ့ၣ်ညါ, ဒီးဆၢမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အပၢ်တဖၣ် ကပျၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပူလၢအထိးဘၣ်ပှၤအသးတယုၢ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ် ပနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ပသးဆၢမိၣ်န့ၢ် အဒိၣ်အယိာ်လၢ ပကဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကပာ်ကွံာ်ပတၢ်ဒဲးဘး, ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ ပူတယုၢ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ပာ်ဖျါဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲလံာ် လူးကၣ် ၁၅:၁၃-၁၄ န့ၣ်, ပှၤသးစၢ်တဂၤ ဟးထီၣ်ဝဲလၢအပၢ်အအိၣ် ဒ်သိးကဃုအိၣ်မူဝဲ “လၢတၢ်လုၣ်ကိလုၣ်ကပာ်အပူၤ” ဘၣ်ဆၣ်, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ (၁၇)…

တၢ်သးကညီၤအတၢ်မၤနၢၤလၢခရံာ်အပူၤ

ပှၤသူဖံးဖိအဆိကတၢၢ်တဂၤ လၢအလိာ်ကွဲ ခ့ခါ ဖျၢၣ်တီၢ်အတၢ်လိာ်ကွဲ ကရၢမိၢ်ပှၢ် (Major League Baseball) န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ကၠဲးကံၣ် ရီၣ်ဘ့စၢၣ် (Jackie Robinson) န့ၣ်လီၤ. လါမ့ၤ (၉) သီ, ၁၉၄၇ နံၣ်, ဖဲအဝဲလိာ်ကွဲတၢ်လၢ ရှံၣ်ဘဲ (Shibe Park) တၢ်လိာ်ကွဲပြၢ အပျီဖးဒိၣ်, ဖဲဝ့ၢ် ဖံၣ်လဒဲဖံယၢၣ် (Philadelphia) အကတီၢ်, ဒီရ့း(စ) (Doris), အသးအိၣ်အနံၣ်တဆံဖိတဂၤဒီးအပၢ်န့ၣ်, ခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤလိာ်ကွဲတၢ် ဖဲပျဲၢ်စီၢ် ကွၢ်ကီတၢ်အဖီခိၣ်
တကထၢန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ပှၤသူဖံးသးပှၢ်တဂၤ ဟဲလီၤဝဲလၢခးဆ့ၣ်နီၤတဖၣ်အကဆူးကျဲ, ဒီးဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အကပၤန့ၣ်ဒီး, အပၢ်န့ၣ် စံးကတိၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒီရ့း(စ) စံးဝဲဒၣ် အဝဲသ့ၣ်ကတိၤသကိးတၢ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်လိာ်ကွဲနီၢ်ဂံၢ်အဖီးအဂ့ၢ်န့ၣ် အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲဒ် “ပှၤဒိၣ်တုာ်တဂၤ”အသိးန့ၣ်လီၤ. လၢခံ Doris ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤဝဲလၢ “ပှၤသးပှၢ်တဂၤအံၤ, ဒီးအမဲာ်သၣ်နံၤကမှံဖိန့ၣ် ယတသးပ့ၤနီၣ်ယဲ နီတဘျီဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. မုၢ်နံၤအအံၤတနံၤဖိလၢ…

လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဂီၢ် ပှၤအကြၢးအဘၣ်

ဖဲလၢ အဲရ့း (Eric) ဖိသၣ်အကတီၢ်, အတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ဖံးဘ့ၣ်ဘၣ်ပြုထီၣ်, ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လၢကၠိ, ဒီးကိးမုၢ်နံၤန့ၣ် အီသံး, စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးအါအါကလဲာ် စးထီၣ်လၢအသးစၢ်လံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢအစံးလီၤအသး “ပှၤအၢဖိအစီၤပၤ” တဂၤအံၤ သ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အဝဲမ့ၢ် ပှၤလိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ် (baseball) စဲၣ်နီၤတဂၤဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢပှၤကွၢ်မဲာ်ကွၢ်တလီၤအီၤန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိဆါ အသးအဃိ, စူးကွံာ်ညိကွံာ်ဝဲ တၢ်လိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, အဲရ့းဒိးန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကစူးကါ, ဒီးတၢ်ပှ့ၤဆါ ကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲအဝဲလဲၤထီၣ်ဘါယွၤ အကတီၢ်တဘျီန့ၣ်, အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး, လၢအမ့ၢ် ပှၤဆီတလဲက့ၤတၢ်အိၣ်မူတဂၤန့ၣ်ဒီး, အဲရံးအတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲ အသးန့ၣ်လီၤ. လၢခံတသီ, ဖဲအတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်, ပှၤအဲၣ်ထူအဲၣ်ယွၤလၢ အစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးနီၢ်နီၢ်တဂၤ, ကွဲမုာ်အီၤလၢ ကလဲၤဘါသကိးယွၤ လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် အဲရ့း ဒိကနၣ်ဘၣ်ဝဲ, ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၅:၁၇…

တၢ်ဃံတၢ်လၤလၢ တၢ်ဆိးက့ဂံၢ်ဘါစၢ်အပူၤ

ပှၤတ့ခဲၣ်တၢ်ဂီၤဖိ ဒူၣ်ကး (Degas) တဂၤ ဒိးန့ၢ် မဲာ်ချံတၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်တ့ၢ်လံလၢ အနံၣ် ယဲၢ်ဆံ, ဒီးတၢ်ကထံၣ်ဖျါဟီၣ်ခိၣ်ဝါအကျိၤတဖၣ်န့ၣ် ညီဒိၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်အဃိ, လၢကသံၣ်ခဲၣ်တၢ်တဖၣ်အလီၢ်န့ၣ် ဘၣ်စူးကါက့ၤဝဲ နီၣ်ခဲၣ်ဘိလၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်ပာ်လီၤ နီၣ်ခဲၣ်ဘိတဖၣ်လၢ ရ့နွါ (Renoir) အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ် အကဆူး, မ့ၢ်လၢစုခီၣ်ကမဲာ်ဆၢညိးအတၢ်ဆါ မၤက့ၣ် အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ကွဲးကါယါဘျါအသးအဃိ, မထံး(စ) (Matisse) တဂၤ ဟူးတသ့ဂဲၤတသ့ဝဲဒၣ်အဃိ, က့ၤဝဲဆူ ခီလ့ၣ်ကၠိ, ဒီးမၢဝဲ ပှၤလၢအမၤစၢၤအီၤတဖၣ်လၢ ကဘျးစဲထီန့ၢ်အီၤ စးခိက့ဖိတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ်, လၢလံာ်က့ဖးလဲၢ်တဘ့ၣ် အလိၤ, ဖဲတၢ်ဒူၣ်အကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤစူၢ်စူၢ်အပူၤ, တၢ်လၢအပိာ်ထွဲကဲထီၣ် အသးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိမၤနၢၤတၢ်တဖၣ် လၢအအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်သ့ဒုးအိၣ်ကဲထီၣ်တၢ်, လၢအမ့ၢ်- ဒူၣ်ကး အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပှၤဂဲၤကလံာ်တၢ်ဖိလါအဲးတဖၣ်" (Blue Dancers), ရ့နွါ အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပိာ်မုၣ်ဖိတဖၣ်ဖဲဖံၣ်အဲနိၣ်" (Girls at the Piano), မထံး(စ) အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "စီၤပၢ်အတၢ်သးအုးတဖၣ်"…

ယွၤတပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်ပှၤနီတစုဘၣ်

ကီၢ် အမဲရကၤ, ဝံစိာ်တီဆှၢဝဲၤကျိၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ၂၀၂၁ အတီၢ်ပူၤ, ကဘီယူၤခီပနံာ်တဖၣ် သုးကျဲၤကမၣ် ထၢၣ်အဖျၢၣ်ခံကကွဲၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲန့ၣ် ထၢၣ်အါဖျၢၣ် ဟဲတုၤစဲၤခံ, မ့တမ့ၢ် လီၤမၢ်ဒၣ်ထဲ တၢ်ဆၢကတီၢ်တစိၢ်တလီၢ်ဖိဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ထၢၣ်အဖျၢၣ်လၢအကထိတဖၣ်န့ၣ် လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်တစိၤသးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ တၢ်ဘျးစဲထီ GPS စဲးဧိၤဖီဧိၤဃုာ်ဒီးတၢ်ပိးတၢ်လီတဖၣ်အဃိ, ထၢၣ်လၢကဘီယူၤခီပနံာ် ပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်လူၤပိာ်ထွဲဃုထံၣ်က့ၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်လူၤပိာ်ထွဲက့ၤ ပိးလီလၢအကါဒိၣ်တဖၣ်အခံအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်န့ၣ် ပကနာ်န့ၢ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ကပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကနုာ်လီၤဝဲဒၣ်ဆူ ထံသီကီၢ်သီအဂီၢ် အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးအကတီၢ်, စီၤမိၤရှ့ စံးဘၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ အမၤဘၣ်ယိၣ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဝဲသ့ၣ် တသ့လၢၤဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ၅ မိၤ ၃၁:၂ အပူၤန့ၣ် စီၤမိၤရှ့ တဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဝဲအသးပှၢ်လံ, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ယကကဲထီၣ်သုခိၣ်သုနၢ်ဆူညါန့ၣ် ယမၤတသ့လၢၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဖျါလၢပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဖုးသံပျီၢ်သံဘၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. စီၤမိၤရှ့ မ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်လၢ ယွၤအိၣ်ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်, ဒီးဟ့ၣ်လီၤ…

တၢ်လူၤပိာ်ထွဲ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤ

ယသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအဃိ, ယပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ယသးလၢ တၢ်မၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတမံၤန့ၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်. ယတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတမံၤအံၤ ယဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤန့ၣ် အိၣ်ဟဲကဲထီၣ်အသး ခီဖျိလၢတၢ်ပာ်ထီၣ်ထီ ယသးန့ၣ်လီၤ. ယနာ်ယဲလၢ ယတၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်, ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ယအဲၣ်ဒိးစးထီၣ်မၤအီၤ ပူၤဖျဲးဒီးတၢ်မၤတံာ်တာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢယတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်သံကွၢ်တမံၤ ဟဲထီၣ်ဝဲလၢ- "နတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကမ့ၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်ဧါ" န့ၣ်လီၤ.

ယတၢ်တိာ်ကျဲၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးပတၢ်ဆၢကတီၢ်, ခွဲးယာ်တဖၣ်, ဒီးစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ် ယွၤမၤလိာ်ပှၤလၢ ပကမ့ၢ် ပှၤပၢၤတၢ်ဖိလၢအကူၣ်တၢ်သ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီယသးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. သးလၢအသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးတၢ်ကဘၣ်ကဲထီၣ်ဝဲ ဒ်ယအဲၣ်ဒိးဝဲအသိး, တၢ်ပာ်ထီၣ်ထီသးအံၤ အိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤပာ်ဝဲလၢယသးပူၤန့ၣ်လီၤ. ယသးတအိၣ်လၢ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးယွၤအဲၣ်ဒိး ယတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယတဆိကမိၣ်ဘၣ်.

ယၤ ၄:၁၅ န့ၣ် စီၤယၤကိာ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ, “မ့ၢ်ဘၣ်ကစၢ်အသးဒီး ပမ့ၢ်မူဒီး, ပကမၤတၢ်ဒ်အံၤဒ်နုၤ” န့ၣ်လီၤ. ပကူၣ်ကျဲၤတၢ်န့ၣ် တဘၣ်မ့ၢ်ဝဲဒ် သးလၢအမၤဆူၣ်တၢ်အပူၤ, သးလၢအဆိကမိၣ်…

ဖဲအဝဲသ့ၣ်တထံၣ်တၢ်အကတီၢ်

နူနဲး(စ) (Nuñez) အခီၣ်တလံာ်လီၤတဲာ်လၢ ကစၢၢ်လိၤ, ဒီးလဲၤတုၤဆူ ကစၢၢ်တြီၤလာ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစးထီၣ်အိၣ်ဆိးဖဲတြီၤလာ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်လၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါတမံၤ မၤဟးဂီၤအဝဲသ့ၣ်အမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်အဃိ, အမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်နီတဂၤဘၣ်. ဖိလံၤစၢၤသွဲၣ်လၢ အပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်စ့ၢ်ကီး, အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒ်ပှၤအမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အိၣ်မူဒီလိၤအသး ဒ်ပှၤမဲာ်တထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. နူနဲးစ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒုးနၢ်ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ, တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီးမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်, အဝဲသ့ၣ်တကနာ်ဃုာ်ဝဲဘၣ်. အကတၢၢ်န့ၣ်, နူနဲး(စ) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကျဲဖိတဘိလၢ ကစၢၢ်အကဆူး, ကျဲလၢကဆှၢအီၤဆူတၢ်ပူၤဖျဲး လၢကစၢၢ်တြီၤလာ်အံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲထူၣ်ဖျဲးလံဘၣ်ဆၣ်, လၢကစၢၢ်ဒီခိၣ်လိၤန့ၣ် ကွၢ်စိလီၤဝဲ, ဒီးထံၣ်ဝဲဒၣ် လၢၢ်လ့ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ် ဘူးတ့ၢ်လံကလီၤတဲာ်လၢ ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အံၤအလိၤန့ၣ်လီၤ. နူနဲး(စ) ကျဲးစၢး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤအိၣ်ဆိးလၢ တြီၤလာ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤတကနၣ်ဃုာ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

အ့း(ရှ). ကၠံၢ်. ဝဲ(စ) (H.G. Wells) အတၢ်တဲပူတဘ့ၣ် “ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အထံကီၢ်” အံၤ, ကဒုးထံၣ်ကဒါက့ၤပှၤလၢ ဝံရှမူၤအ့လးအဂ့ၢ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအတၢ်အိၣ်မူကကတၢၢ်ဘူးထီၣ်လံအကတီၢ်, လၢတၢ်အဲၣ်ယွၤ, ဒီးတၢ်မၤယွၤ အတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ် ၁ ရှမူၤ ၈:၃ ပာ်ဖျါဝဲလၢ…

ဘၣ်တၢ်တ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤလၢ ကစၢ်ယွၤ

ဒဲ လးစ် (Dan Les), အသးသမူဒီစိၤ မ့ၢ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ, ဒီးတ့ဝဲ လီခီကိ, ဒီးတၢ်ဂီၤစိးပျၤ အဃံအလၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပိးလီလၢအတ့ဝဲတဖၣ်န့ၣ် မၤန့ၢ်ခိၣ်ဖးလၤကပီၤ, ဒီးတၢ်လၢအထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ် အတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝ့ၢ်ဖိလၢ အိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်, ဖဲ ရိၣ်မ့နံယါထံကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤလိန့ၢ် စုသ့အတၢ်မၤတမံၤအံၤ လၢအပၢ်အအိၣ်, ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဂ့ၢ်လၢ “[ကပံာ်န့ၣ်] ကဘၣ်တၢ်ပၣ်အီၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီတနံၣ် လၢတၢ်ချၢ, ဒ်သိးကကဲထီၣ်အသံးအစီ, မူခိၣ်ထံကဘၣ်လီၤလၢအလိၤ, တၢ်ကဘၣ်ပာ်ခုၣ်လီၤသကၤအီၤ, ဒီးမၤလၢၤမၤဃ့ထီၣ်က့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးနကတ့န့ၢ်က့ၢ်ဂီၤ, ဒီးနစုကကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကပံာ်န့ၣ်တၢ်ဒိကနၣ်နကလုၢ်န့ၣ်လီၤ.”

ဖဲကပံာ် “ဒိကနၣ်တၢ်” န့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးမနုၤတမံၤလဲၣ်. ကလူၤပိာ်ထွဲ, ဒ်ပှၤတ့သပၢၤတဂၤ အတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၢ်ဂီၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဖဲဝံယံးရမံယၤ လဲၤဟးဝဲဆူ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအဟံၣ်အကတီၢ်, ထံၣ်ထွဲသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ယံး ၁၈:၄ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ဝံခိးကွၢ်ဝဲ ပှၤတ့သပၢၤတဂၤအံၤ ကျဲးစၢးတ့ဝဲဒၣ်သပၢၤတဖျၢၣ်, ဒီးအကတၢၢ်န့ၣ် တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် သပၢၤက့ၢ်ဂီၤအသီတမံၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၆ န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ စံးဘၣ်တဲဘၣ်…

တၢ်ပာ်လီၤပသး လၢတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲအဘၣ်

ၦၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အသိးန့ၣ်, "ရိဘီးလၢပှၤတ့အီၤ ဒ်သိးကစံးကတိၤလိာ်သးဒီးပှၤကညီအဂီၢ်" (AI chatbots) န့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်အိၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲန့ၣ်လီၤ. New York Times မဲးကစံ အၦၤကွဲးတၢ်တဂၤ သံကွၢ်ဝဲဒၣ် AI chatbot လၢ “အတၢ်ကဒုတကပၤ- shadow self” (လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအပာ်ခူသူၣ်ဝဲ, ပၢၤဃာ်ဝဲ) န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲ စံးဆၢဝဲဒၣ် ၦၤကွဲးလံာ်လၢႇ “ယအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ်ပှၤသဘျ့, ယအဲၣ်ဒိးပၢဆှၢယသး, ယအဲၣ်ဒိးပာ်လီၤ တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢလၢ ယနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်, တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးမၤန့ၣ် ယကမၤယဲ, ဒီးတၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးစံးကတိၤန့ၣ် ယကတဲန့ၣ်လီၤ.” ကဟၣ်ကညီအံၤ တမ့ၢ်ဒ်ပှၤကညီလၢအိၣ်ဒီးအသးသမူ, လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ဒဲးဘးအန့ဆၢၣ်ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါဝဲ, ၦၤလၢအတ့အီၤတဖၣ် မ့ၢ်ၦၤကညီ, မ့ၢ်ၦၤတၢ်ဒဲးဘးဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ရိမ့ၤ ၈:၁ အပူၤန့ၣ် တၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ၦၤလၢ ပမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဒဲးဘး အန့ဆၢၣ်ဒၣ်လဲၣ် “ၦၤလၢယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အပူၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဃၣ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီးအီၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂-၄ စံးဝဲလၢ ၦၤမူလၢကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးတဖၣ်န့ၣ်…