တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ

ဘၣ်မနုၤအဃိ, ပှၤကညီတဖၣ် ညီနုၢ်မၤကမၣ်တၢ်ဒၣ်လဲာ် နာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအဘၣ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ပှၤကွဲးလံာ်လဲၢ် ကၠူလံၣ်ယၤ ကၤလဲး (Julia Galef) ကွၢ်ထံဆိကမိၣ်ဝဲ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်, ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး ပှၤသုးဖိအတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး အဂၢၢ်အကျၢၤ (Soldier Mindset) န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤ ထီဒါလိာ်အသးဒီး တၢ်လၢပသ့ၣ်ညါတ့ၢ်, နာ်တ့ၢ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲအဃိ, ပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကဒီတဒၢ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် သးစၢ်လၢ အဃုသ့ၣ်ညါ မၤလိတၢ်တဂၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး (Scout Mindset) န့ၣ်, လၢတၢ်ဒီတဒၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအလီၢ်န့ၣ် အဝဲ လူၤဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ ပကတူၢ်လိာ်အီၤကီမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢတမုာ်တလၤဒၣ်လဲာ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢအလီၤသးဘၣ်အၢမ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်ပာ်သး တမံၤအံၤ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်, ဒီးမၤနၢ်ပၢၢ်အသးန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးသးတမံၤအံၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး လၢအဃုသ့ၣ်ညါနၢၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်တၢ် ဆူညါ ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကၤလဲး အတၢ်ထံၣ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ, ဒ်သိးဒီးပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတမံၤဃီဒ်သိးအံၤန့ၣ်လီၤ.…

ယွၤကမၤတၢ်

အဲၣ်ရ့ (Erin) မ့ၢ်ဝဲဒၣ် စရ့မုၣ်တဂၤ, ဒီးထီဘိန့ၣ် မၤဝဲအတၢ်မၤ အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤတၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤလၢ မၤတၢ်တတီတလိၤအဃိ, ဒီးဖဲလၢတၢ်သမံသမိးအီၤအကတီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဆိကတီၢ်ကွံာ်အတၢ်မၤ, တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကထီဒါဝဲ ပှၤလၢအပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤအဂီၢ်, ပာ်လီၤအသးလၢကဟးထီၣ် တၢ်မၤဘၣ်ဆၣ်, ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢ ကအိၣ်ခိးကွၢ်ဒံးဝဲ တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစံးဘၣ်အီၤလၢ "နမ့ၢ်ဟးထီၣ်တၢ်မၤန့ၣ်ဒီး, ပှၤကစံးလၢနတၢ်ကမၣ်အိၣ်အဃိ" န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဲၣ်ရ့ အိၣ်ခိးကွၢ်ဝဲ, ဒီးဃ့ထုကဖၣ် ကစၢ်ယွၤ လၢကဒိးန့ၢ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်တီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လါတဖၣ်ပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဖျါလၢအတၢ်ကမၣ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဟၣ်မၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်သိးအံၤ, ဖဲလၢ စီၤပီလူး ပာ်တ့ၢ်အီၤလၢတၢ်စိာ်ဆှၢတၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, မၤ ၁၅:၃၇-၃၈ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤသးစၢ်တဂၤအံၤ, ပာ်တ့ၢ်ဆိအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးသ့ၣ်သ့ၣ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, ဒီးမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ, တၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်လဲၤတဘျီအံၤန့ၣ် ကလဲၤဘၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤမၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ, စီၤပီလူး န့ၣ် တစံၣ်ညီၣ်တီအီၤဘၣ်. ပှၤလၢအနာ်အီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ထဲ စီၤဘၤနါဘၤ တဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ.

အါနံၣ်အါလါ လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, စီၤပီလူး…

တၢ်ဒိကနၣ်ထဲဒၣ်လၢထးခိၣ်

နထွံၣ်မီၤတၢ်န့ၣ် နမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်ဝဲန့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးဒ်လဲၣ်. ဒ်သိးကကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်တဖၣ်မီၤတၢ်အကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်အသးပူၤကလၢၢ်ဘၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, “စဲအ့ၣ်” အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အသီ စူးကါဝဲ တၢ်ပာ်ပနီၣ် “ထွံၣ်မီၤတၢ်” န့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ (collars) လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် အပတီၢ်ထီတဖၣ်န့ၣ် ကျိာ်ထံဝဲဒၣ် ထွံၣ်မီၤတၢ်အကလုၢ် အါန့ၢ်အဘျီတကထိ ဒ်သိးကနီၤဖးဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်အသးဟူးဂဲၤလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အပတီၢ်ထီတဖၣ်အံၤန့ၣ်, ကျိာ်ထံပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကတိၤအဖျၢၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, မၤစၢၤအါထီၣ် တၢ်နၢ်ပၢၢ်လိာ်သးကဒဲကဒဲလၢ ထွံၣ်ဒီးပှၤလၢအဘုၣ်ထွံၣ်ဖိ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိး စီၤဘံးလၣ် ကပလီၢ်ပဒီအသးအဂီၢ်, ကစၢ်ယွၤ စူးကါဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိစ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. စီၤဘံးလၣ် ဂီၤကၢ် (ဒိးထီၣ်) အကသ့ၣ်ယီၤ, ဒီးလဲၤဝဲဆူ ကီၢ် “မိအး” လၢ တၢ်စံးဆၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၢလီၤအီၤအဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၄ မိၤ ၂၂:၂၀ အပူၤ, “ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဒီးလဲၤဒီးအီၤတက့ၢ်, ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ကတိၤလၢ ယကကတိၤတၢ်ဒီးနၤန့ၣ်, နဘၣ်မၤ” န့ၣ်လီၤ.…

လံာ်စီဆှံအတၢ်ပာ်ဖျါ

ဖဲ ၁၈၁၇ နံၣ် လါအ့ဖြ့ၣ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်လၢအဟးဖျိးကျဲတဂၤ ကူကၤဝဲ ဆ့ကူဆ့ကၤလီၤဆီ, စံးကတိၤ ကျိာ်တၢ်ကတိၤလၢအလီၤဆီ, ဒီးဖဲအခိၣ်တိၤလိၤအလီၢ်န့ၣ် ဟးဝ့ၤဝီၤဝဲ ဖဲဝ့ၢ်ကလီးခၠဲး(စ)တၢၢ်ရှဲယၢၣ်, လၢကီၢ်အဲကလံးန့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဃ့အီၣ်တၢ်ဖိတဂၤအဃိ ဖီၣ်အီၤဒီးပာ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲစံးလီၤ အသးလၢ အမ့ၢ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိ ခၣ်ရၣ်ပူ (Caraboo) လၢကီးကၠၣ်ပါစုး (Javasu) န့ၣ်လီၤ. ပှၤတဝၢဖိတဖၣ် ပာ်အီၤဒ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိတဂၤ အနွံ တဆံ, တုၤလၢပှၤကွၢ်ထွဲဟံၣ်ဒွဲတဂၤ ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ် တၢ်ခ့တၢ်ပှၤတဂၤ, ဒီးအမံၤန့ၣ် မ့ရံၣ် ဝ့လ်ကီး (Mary Willcocks) န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆၢကတီၢ် သၢလါဃာ်ဃာ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်ဖိတဂၤအံၤ လံာ်အီၣ်လီအီၣ် ပှၤတဝၢ ဒီတဖု ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကဆိကမိၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ တမ့ၢ်တၢ်အသီ, တၢ်လီၤဆီတခါဘၣ်. လံာ် ၂ ယိၤဟၣ်သိၣ်တၢ် ၁:၇ (ခ့ခါ) ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ပှၤလၢ “ပှၤလီတၢ်ဝ့ၤတၢ်အါဂၤ အိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ”…

ဂ့ၤန့ၢ် တၢ်မူ

လၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤ ယတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့နးထီၣ် ဒီးဘၣ်လဲၤခီဖျိကီကီခဲခဲဝံၤအလီၢ်ခံ ယပိာ်ထီၣ် ယဝၤအခံ ဃုာ်ဒီး ပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် ဒီးပလဲၤ ဟးကသုၣ်ဆူ ကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ယထီၣ်ကစၢၢ်လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်လိၤ ကယီၤကယီၤ ဆူသရိာ်ဆံးဖိတဖျၢၣ်လၢအိၣ်ဖဲကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခံးကျါ ယအိၣ်ထဲတဂၤဧိၤဒီး ယဆ့ၣ်နီၤ လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်သံကျံသီၣ်ထီၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ယကတိၤကသွံလၢ “ယွၤဧၢ, မၤစၢၤယၤ”န့ၣ်လီၤ. ယလဲၤကယီၤကယီၤ တုၤယလဲၤတုၤဆူဒၢးဆံးဆံးဖိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်တမုာ်တလၤအပူၤ ယသါထီၣ်သါလီၤ ဒီးစံးဘျုးယွၤလၢအနၢ်ဟူပှၤ လၢသ့ၣ်ပှၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ.

လၢလံာ်စီဆှံတၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်အပူၤ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ လၢတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယွၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အကတီၢ်တဖၣ် အိၣ်ထီၣ်ဝဲအလီၢ်မ့ၢ် ဖဲပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤဒၤဝံးအိၣ်ခူသူၣ်လၢယူဒၤအပှၢ်မုၢ်ကနၢအပူၤ, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်ဖဲ အဘၣ်ဃ့ၢ်ဝဲလၢအဖိခွါစီၤအးဘရှါလိၣ် အမဲာ်ညါအကတီၢ်န့ၣ် အဝဲသးဝံၣ်ထီၣ် “ယွၤဧၢ, နမ့ၢ်ယကစၢ်လီၤ. ယဃုနၤ ဂီၤဂီၤ, ယသးအံၤ သူအသးလၢနၤ, ယဖံးယညၣ်ဆၢန့ၢ်နၤ” လီၤ(စံး ၆၃:၁). အဝဲသ့ၣ်ညါပလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ယွၤအစိကမီၤဒီး အလၤကပီၤအဃိ အဝဲစံးဝဲလၢ “နဘျုးနဖှိၣ်ဂ့ၤန့ၢ်တၢ်မူတက့ၢ်လီၤ“ (:၃)န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤ ဒၣ်လဲာ် အဝဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ တစိၤသးန့ၣ်လီၤ(:၂-၆). အဝဲစံး, “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ…

တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ပှၤတအၢနၢ်ဖိအဂီၢ်

ဒ်သိး လံစၢ် (Leisa) ကမၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲ စုတၢ်ပနီၣ် (sign language) အတၢ်သ့ တၢ်ဘၣ် လၢပှၤနၢ်တဟူတဖၣ်မၤလိဝဲအဂီၢ်, ဘျုးလီၤအသးလၢ ပှၤနၢ်တအၢဖိတဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ညါထွဲ ပှၤအနၢ်တအၢတဖၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ န့ၣ်လီၤ. ပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် လဲၤကပာ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်, ဒီးပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပှၤတအၢနၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကနၢ်ပၢၢ်ဝဲတၢ်စံးတၢ်ကတိၤတဖၣ်အဂီၢ်, ကကွၢ်ထံ ပှၤကတိၤတၢ်တဖၣ် အထးခိၣ်ဖံး ဟူးဝးတၢ်အကျိၤအကျဲ, ဒီးလၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်သုးထီထီၣ် အလီၢ်အလၤအပတီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. လၢကမျၢၢ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အပူၤ, အါတက့ၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢကဒုးနဲၣ် စုတၢ်ပနီၣ်, လၢပှၤနၢ်တအၢတဖၣ်အဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

လံစၢ် အစုတၢ်ပနီၣ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဂ့ၤထီၣ်ဝဲတဆီဘၣ်တဆီတုၤ အကဲထီၣ်တၢ်တမံၤဃီဒီးပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဖဲတၢ်မၤမူးသးဖှံတဘျီန့ၣ် ပှၤတအၢနၢ်တဂၤ သ့ၣ်ညါထွဲဝဲလၢ လံစၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢအနၢ်ဟူတၢ်တဂၤအဃိ, ကမၢကမၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုး လံစၢ် စံးဆၢက့ၤတၢ်န့ၣ် တံၤသကိးအဂၤတဂၤ ဒုးနဲၣ်အစုတၢ်ပနီၣ် လၢအစံးဝဲဒၣ် "အဝဲအိၣ်ဒီး ပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်အသူၣ်အသး" န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲလၢ လံစၢ်…

ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤလၢ တၢ်ဘၣ်တ့အပူၤ

ဖဲအတၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤ လီၤမၢ်ဝဲအကတီၢ်, ကမျၢၢ်လၢအဝဲလဲၤသဒၣ်တ့ၢ်ဝဲအမဲာ်ညါန့ၣ် ခဲနံၣ် (Kenny) အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲအုၣ်အသးလၢ အဒိးန့ၢ်က့ၤ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဒိးန့ၢ်က့ၤဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤထိးဘၣ် အသူၣ်အသး, ခီဖျိလၢ အထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ဃံတၢ်လၤ, ဒီးတၢ်အက့ၢ်အဂီၤအဂ့ၤအဝါတဖၣ်လၢ ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်အပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ခဲနံၣ် ထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး ခီဖျိလၢန့ဆၢၣ် အတၢ်ဃံတၢ်လၤန့ၣ်ဒီး, ကစၢ်ယွၤ ကဲထီၣ်ကဒီး တၢ်ကမၢကမၣ်လၢအဂီၢ်, ဒီးခဲကနံၣ်အံၤ, အဝဲဟံးဃာ်တၢ်ကူၣ်သ့, လၢအဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး လီၤလီၤဆီဆီလၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဖျါထီၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤဝံၤန့ၣ်ဒီး, လဲၤလီၤဝဲဆူထံကမါလၢ တၢ်ဘါသရိာ်အမဲာ်ညါအပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အဃိ, အပၢ်န့ၣ် လၢတၢ်သးခုအမဲာ်ထံမဲာ်နိအပူၤ ဒိးစုၣ်ဒိးဘျၢအီၤန့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဘးစ့ၢ်ကီး လၢအတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်လီၤမၢ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ, အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ကဒံကဒါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ယိၤဘး ၃၀:၂၀ အပူၤန့ၣ် စီၤယိၤဘးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “ယကိးထီၣ်နၤဒီး နတစံးဆၢဘၣ်ယၤဘၣ်. ယဆၢထၢၣ်ဒီး နတပာ်ကဲဘၣ်ယၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဘး ၃၈:၁ စံးဘၣ်ပှၤ “ဒီးယွၤစံးဆၢ စီၤယိၤဘးလၢ ကလံၤသဝံးအပူၤ,”…

ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး

ဖဲ ဖံလ့းဘရိးစ် လဲၤဟးဆူ ဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝံၤန့ၣ် အဝဲကွဲး “ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး”တၢ်သးဝံၣ် အဖျၢၣ် တဖၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤလၢကီၢ်အမဲရကၤဒီး, အဝဲအသးဟူးဂဲၤတုၤဒၣ်လဲာ် ကွဲးလီၤလံာ်ဆူ အအိၣ်ဘှံးနံၤတၢ်မၤလိကၠိဖိတဖၣ်လၢ “ယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ဖဲတၢ်သဂၢၢ်ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အဟါ တချုးတုၤန့ၣ် ယဆၢထၢၣ်လၢ သရိာ်လီၢ်လံၤတဖျၢၣ်အပူၤ လၢဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ် ဖဲအအိၣ်ဘူးဒီး ဖိသၣ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီတဖု သးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤကစၢ်ယွၤလၢတၢ်သးဝံၣ်လီၤဘီလီၤမုၢ်တဖၣ် တယုၢ်ဝံၤတယုၢ် တဘျီဝံၤတဘျီန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးဒ်သိး ယနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်လၢယသ့ၣ်ညါဂ့ၤဂ့ၤ လၢအစံးဘၣ် တဲဘၣ် ပှၤတဂၤဒီးတဂၤ အုၣ်ခီၣ်ကစၢ် အတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် နၤစီဆှံ နၤလီၤလးအဂ့ၢ်”န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁၈၆၈ န့ၣ် ဘရိးစ် စၢၢ်က့ၤ အတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်လၢ ထါတယုၢ်ဒီး, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤဒ့တနၢ် တ့က့ၤအထါဆူ တၢ်သးဝံၣ်န့ၣ်လီၤ. “အိဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံးဧၢ, နအိၣ်ဘှ့ၣ်နဲဆံးအါ, ...နံၣ်ဧိၤလါဧိၤအတၢ်မုၢ်လၢ် တနံၤအံၤပှဲၤထီၣ်မး”. တၢ်သးဝံၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ဖဲကီၢ်အမဲရကၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်အိၣ်ဒံးဝဲအဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.

အပျဲၢ်အဘီၣ် စီၤမးသဲ…

ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါတၢ်ခဲလၢၥ်

ကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, The Wall Street Journel အပူၤန့ၣ် တၢ်ကွဲးဖုၣ်တထံၣ် ပာ်ဖျါဝဲလၢ "ထံကီၢ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢကရၢ" (National Security Agency) န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ ပဂ့ၢ်ပကျိၤတဖၣ်အါမး ခီဖျိလၢ ပစူးကါ ပလီတဲစိအကျိၤအကျဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအစူးကါ လီတဲစိတဂၤစုာ်စုာ် အမၤတၢ် ခဲလၢာ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဝဲ “ဒ့းကၠ့းတဲၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ” (Digital Trial), ဒီးပာ်ဖှိၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” (Metadata), လၢပှၤလူၤဃုသ့ၣ်ညါန့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ မ့မ့ၢ်တၢ်အဆံး, တၢ်လၢအကါတဒိၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မ့ၢ်ဘၣ် ပၥ်ဖှိၣ်, ကွၢ်ထံသမံသမိးအီၤခဲလၢၥ်န့ၣ်ဒီး, ကဲထီၣ်ဝဲ ပိးလီလၢအသဟီၣ်အိၣ်တမံၤ, လၢတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါန့ၢ်ပှၤဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပလဲၤတၢ်အလီၢ်အကျဲဖဲလဲၣ်, ဒီးဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ် အကတီၢ်မတၤန့ၣ် ပအိၣ်ဆိးဖဲလဲၣ်န့ၣ် ပှၤဃုထံၣ်သမံသမိးတၢ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်သ့ဝဲဒၣ် ခီဖျိလၢ “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” န့ၣ်လီၤ.

စီၤဒၤဝံး စံးတ့ၢ်ဝဲလၢ ပတၢ်ဘၣ်ထွဲဒီးယွၤ အပတီၢ်အိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲ အါန့ၢ်ဒံး…

က့ၤဟ့ၣ်ကဒါက့ၤတၢ် ဆူကစၢ်ယွၤ

ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ကွဲမုၥ်ပှၤလၢ ဒ်ပကထၢဖှိၣ်တၢ်ကိးနွံဒဲး ဒ်အညီနုၢ်အသိးအမဲာ်ညါ ပကဟ့ၣ်အါထီၣ် တၢ်မၤဘူၣ်- လၢတၢ်ကသူၣ်ထီၣ် (gym)တၢ်ဂဲၤဂ့ၤ က့ၢ်ဂီၤဒၢး တၢ်လီၢ်ပျီတခါ လၢကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤ ဒီးကမၤဘၣ် တၢ်သးခုကစီၣ် တၢ်မၤဆူ ပှၤတဝၢဖိအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢယအိၣ်ဒီးတၢ်လၢၥ်ဘူၣ်လၢၥ်စ့ၤ လၢကသံၣ်ကသီဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အလဲသ့ၣ်တဖၣ်အဃိ ယသံကွၢ်ယဝၤသးဘိလၢ “မ့ၢ်နဆိကမိၣ်လၢ ပမၤကထီၣ်ဘးဧါ”န့ၣ်လီၤ. ယဝၤသးဘိ ကျၢၢ်ကျၥ်အခိၣ် ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ဟ့ၣ်တၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ယွၤအတၢ်ခဲလၢၥ်တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. အဝဲကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်လၢ ပလိၣ်ဘၣ်ခဲလၢၥ်လီၤ.” ဒ်အစံးဝဲအသိး ပမၤထီၣ်ဘးဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်ပူၤကွံာ် အနံၣ်တဆံန့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အိၣ်ဒီးခွဲးလီၤဆီလၢ ပမၤဘၣ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှုး ခီဖျိတိစၢၤမၤစၢၤဘၣ် ပှၤလၢအအိၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤ လၢတၢ်အပိးအလီတခါအံၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၉, စီၤပၤစီၤဒၤဝံး နဲၣ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အၢၣ်လီၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ စီၤရှလိၤမိၤ ဆူအံၣ်စရ့လးခိၣ်နၢ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤရှလိၤမိၤ မ့ၢ်ယွၤအတၢ်ဃုထၢ လၢကဟံးန့ၢ်စီၤပၤအလီၢ် ဒီးကဘှီထီၣ် ကစၢ်ယွၤ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်န့ၣ်လီၤ (:၁-၅). ပှၤကိးဂၤ မၤထွဲတၢ်ဒီး“မၤဘူၣ်တီနံဒၣ်တၢ်”…

တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ

ဘၣ်မနုၤအဃိ, ပှၤကညီတဖၣ် ညီနုၢ်မၤကမၣ်တၢ်ဒၣ်လဲာ် နာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအဘၣ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ပှၤကွဲးလံာ်လဲၢ် ကၠူလံၣ်ယၤ ကၤလဲး (Julia Galef) ကွၢ်ထံဆိကမိၣ်ဝဲ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်, ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး ပှၤသုးဖိအတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး အဂၢၢ်အကျၢၤ (Soldier Mindset) န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤ ထီဒါလိာ်အသးဒီး တၢ်လၢပသ့ၣ်ညါတ့ၢ်, နာ်တ့ၢ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲအဃိ, ပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကဒီတဒၢ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် သးစၢ်လၢ အဃုသ့ၣ်ညါ မၤလိတၢ်တဂၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး (Scout Mindset) န့ၣ်, လၢတၢ်ဒီတဒၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအလီၢ်န့ၣ် အဝဲ လူၤဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ ပကတူၢ်လိာ်အီၤကီမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢတမုာ်တလၤဒၣ်လဲာ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢအလီၤသးဘၣ်အၢမ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်ပာ်သး တမံၤအံၤ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်, ဒီးမၤနၢ်ပၢၢ်အသးန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးသးတမံၤအံၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး လၢအဃုသ့ၣ်ညါနၢၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်တၢ် ဆူညါ ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကၤလဲး အတၢ်ထံၣ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ, ဒ်သိးဒီးပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတမံၤဃီဒ်သိးအံၤန့ၣ်လီၤ.…

ယွၤကမၤတၢ်

အဲၣ်ရ့ (Erin) မ့ၢ်ဝဲဒၣ် စရ့မုၣ်တဂၤ, ဒီးထီဘိန့ၣ် မၤဝဲအတၢ်မၤ အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤတၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤလၢ မၤတၢ်တတီတလိၤအဃိ, ဒီးဖဲလၢတၢ်သမံသမိးအီၤအကတီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဆိကတီၢ်ကွံာ်အတၢ်မၤ, တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကထီဒါဝဲ ပှၤလၢအပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤအဂီၢ်, ပာ်လီၤအသးလၢကဟးထီၣ် တၢ်မၤဘၣ်ဆၣ်, ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢ ကအိၣ်ခိးကွၢ်ဒံးဝဲ တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစံးဘၣ်အီၤလၢ "နမ့ၢ်ဟးထီၣ်တၢ်မၤန့ၣ်ဒီး, ပှၤကစံးလၢနတၢ်ကမၣ်အိၣ်အဃိ" န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဲၣ်ရ့ အိၣ်ခိးကွၢ်ဝဲ, ဒီးဃ့ထုကဖၣ် ကစၢ်ယွၤ လၢကဒိးန့ၢ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်တီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လါတဖၣ်ပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဖျါလၢအတၢ်ကမၣ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဟၣ်မၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်သိးအံၤ, ဖဲလၢ စီၤပီလူး ပာ်တ့ၢ်အီၤလၢတၢ်စိာ်ဆှၢတၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, မၤ ၁၅:၃၇-၃၈ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤသးစၢ်တဂၤအံၤ, ပာ်တ့ၢ်ဆိအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးသ့ၣ်သ့ၣ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, ဒီးမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ, တၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်လဲၤတဘျီအံၤန့ၣ် ကလဲၤဘၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤမၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ, စီၤပီလူး န့ၣ် တစံၣ်ညီၣ်တီအီၤဘၣ်. ပှၤလၢအနာ်အီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ထဲ စီၤဘၤနါဘၤ တဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ.

အါနံၣ်အါလါ လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, စီၤပီလူး…

တၢ်ဒိကနၣ်ထဲဒၣ်လၢထးခိၣ်

နထွံၣ်မီၤတၢ်န့ၣ် နမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်ဝဲန့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးဒ်လဲၣ်. ဒ်သိးကကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်တဖၣ်မီၤတၢ်အကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်အသးပူၤကလၢၢ်ဘၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, “စဲအ့ၣ်” အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အသီ စူးကါဝဲ တၢ်ပာ်ပနီၣ် “ထွံၣ်မီၤတၢ်” န့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ (collars) လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် အပတီၢ်ထီတဖၣ်န့ၣ် ကျိာ်ထံဝဲဒၣ် ထွံၣ်မီၤတၢ်အကလုၢ် အါန့ၢ်အဘျီတကထိ ဒ်သိးကနီၤဖးဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်အသးဟူးဂဲၤလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အပတီၢ်ထီတဖၣ်အံၤန့ၣ်, ကျိာ်ထံပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကတိၤအဖျၢၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, မၤစၢၤအါထီၣ် တၢ်နၢ်ပၢၢ်လိာ်သးကဒဲကဒဲလၢ ထွံၣ်ဒီးပှၤလၢအဘုၣ်ထွံၣ်ဖိ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိး စီၤဘံးလၣ် ကပလီၢ်ပဒီအသးအဂီၢ်, ကစၢ်ယွၤ စူးကါဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိစ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. စီၤဘံးလၣ် ဂီၤကၢ် (ဒိးထီၣ်) အကသ့ၣ်ယီၤ, ဒီးလဲၤဝဲဆူ ကီၢ် “မိအး” လၢ တၢ်စံးဆၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၢလီၤအီၤအဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၄ မိၤ ၂၂:၂၀ အပူၤ, “ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဒီးလဲၤဒီးအီၤတက့ၢ်, ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ကတိၤလၢ ယကကတိၤတၢ်ဒီးနၤန့ၣ်, နဘၣ်မၤ” န့ၣ်လီၤ.…

လံာ်စီဆှံအတၢ်ပာ်ဖျါ

ဖဲ ၁၈၁၇ နံၣ် လါအ့ဖြ့ၣ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်လၢအဟးဖျိးကျဲတဂၤ ကူကၤဝဲ ဆ့ကူဆ့ကၤလီၤဆီ, စံးကတိၤ ကျိာ်တၢ်ကတိၤလၢအလီၤဆီ, ဒီးဖဲအခိၣ်တိၤလိၤအလီၢ်န့ၣ် ဟးဝ့ၤဝီၤဝဲ ဖဲဝ့ၢ်ကလီးခၠဲး(စ)တၢၢ်ရှဲယၢၣ်, လၢကီၢ်အဲကလံးန့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဃ့အီၣ်တၢ်ဖိတဂၤအဃိ ဖီၣ်အီၤဒီးပာ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲစံးလီၤ အသးလၢ အမ့ၢ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိ ခၣ်ရၣ်ပူ (Caraboo) လၢကီးကၠၣ်ပါစုး (Javasu) န့ၣ်လီၤ. ပှၤတဝၢဖိတဖၣ် ပာ်အီၤဒ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိတဂၤ အနွံ တဆံ, တုၤလၢပှၤကွၢ်ထွဲဟံၣ်ဒွဲတဂၤ ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ် တၢ်ခ့တၢ်ပှၤတဂၤ, ဒီးအမံၤန့ၣ် မ့ရံၣ် ဝ့လ်ကီး (Mary Willcocks) န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆၢကတီၢ် သၢလါဃာ်ဃာ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်ဖိတဂၤအံၤ လံာ်အီၣ်လီအီၣ် ပှၤတဝၢ ဒီတဖု ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကဆိကမိၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ တမ့ၢ်တၢ်အသီ, တၢ်လီၤဆီတခါဘၣ်. လံာ် ၂ ယိၤဟၣ်သိၣ်တၢ် ၁:၇ (ခ့ခါ) ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ပှၤလၢ “ပှၤလီတၢ်ဝ့ၤတၢ်အါဂၤ အိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ”…

ဂ့ၤန့ၢ် တၢ်မူ

လၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤ ယတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့နးထီၣ် ဒီးဘၣ်လဲၤခီဖျိကီကီခဲခဲဝံၤအလီၢ်ခံ ယပိာ်ထီၣ် ယဝၤအခံ ဃုာ်ဒီး ပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် ဒီးပလဲၤ ဟးကသုၣ်ဆူ ကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ယထီၣ်ကစၢၢ်လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်လိၤ ကယီၤကယီၤ ဆူသရိာ်ဆံးဖိတဖျၢၣ်လၢအိၣ်ဖဲကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခံးကျါ ယအိၣ်ထဲတဂၤဧိၤဒီး ယဆ့ၣ်နီၤ လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်သံကျံသီၣ်ထီၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ယကတိၤကသွံလၢ “ယွၤဧၢ, မၤစၢၤယၤ”န့ၣ်လီၤ. ယလဲၤကယီၤကယီၤ တုၤယလဲၤတုၤဆူဒၢးဆံးဆံးဖိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်တမုာ်တလၤအပူၤ ယသါထီၣ်သါလီၤ ဒီးစံးဘျုးယွၤလၢအနၢ်ဟူပှၤ လၢသ့ၣ်ပှၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ.

လၢလံာ်စီဆှံတၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်အပူၤ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ လၢတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယွၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အကတီၢ်တဖၣ် အိၣ်ထီၣ်ဝဲအလီၢ်မ့ၢ် ဖဲပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤဒၤဝံးအိၣ်ခူသူၣ်လၢယူဒၤအပှၢ်မုၢ်ကနၢအပူၤ, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်ဖဲ အဘၣ်ဃ့ၢ်ဝဲလၢအဖိခွါစီၤအးဘရှါလိၣ် အမဲာ်ညါအကတီၢ်န့ၣ် အဝဲသးဝံၣ်ထီၣ် “ယွၤဧၢ, နမ့ၢ်ယကစၢ်လီၤ. ယဃုနၤ ဂီၤဂီၤ, ယသးအံၤ သူအသးလၢနၤ, ယဖံးယညၣ်ဆၢန့ၢ်နၤ” လီၤ(စံး ၆၃:၁). အဝဲသ့ၣ်ညါပလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ယွၤအစိကမီၤဒီး အလၤကပီၤအဃိ အဝဲစံးဝဲလၢ “နဘျုးနဖှိၣ်ဂ့ၤန့ၢ်တၢ်မူတက့ၢ်လီၤ“ (:၃)န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤ ဒၣ်လဲာ် အဝဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ တစိၤသးန့ၣ်လီၤ(:၂-၆). အဝဲစံး, “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ…

တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ပှၤတအၢနၢ်ဖိအဂီၢ်

ဒ်သိး လံစၢ် (Leisa) ကမၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲ စုတၢ်ပနီၣ် (sign language) အတၢ်သ့ တၢ်ဘၣ် လၢပှၤနၢ်တဟူတဖၣ်မၤလိဝဲအဂီၢ်, ဘျုးလီၤအသးလၢ ပှၤနၢ်တအၢဖိတဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ညါထွဲ ပှၤအနၢ်တအၢတဖၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ န့ၣ်လီၤ. ပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် လဲၤကပာ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်, ဒီးပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပှၤတအၢနၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကနၢ်ပၢၢ်ဝဲတၢ်စံးတၢ်ကတိၤတဖၣ်အဂီၢ်, ကကွၢ်ထံ ပှၤကတိၤတၢ်တဖၣ် အထးခိၣ်ဖံး ဟူးဝးတၢ်အကျိၤအကျဲ, ဒီးလၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်သုးထီထီၣ် အလီၢ်အလၤအပတီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. လၢကမျၢၢ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အပူၤ, အါတက့ၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢကဒုးနဲၣ် စုတၢ်ပနီၣ်, လၢပှၤနၢ်တအၢတဖၣ်အဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

လံစၢ် အစုတၢ်ပနီၣ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဂ့ၤထီၣ်ဝဲတဆီဘၣ်တဆီတုၤ အကဲထီၣ်တၢ်တမံၤဃီဒီးပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဖဲတၢ်မၤမူးသးဖှံတဘျီန့ၣ် ပှၤတအၢနၢ်တဂၤ သ့ၣ်ညါထွဲဝဲလၢ လံစၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢအနၢ်ဟူတၢ်တဂၤအဃိ, ကမၢကမၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုး လံစၢ် စံးဆၢက့ၤတၢ်န့ၣ် တံၤသကိးအဂၤတဂၤ ဒုးနဲၣ်အစုတၢ်ပနီၣ် လၢအစံးဝဲဒၣ် "အဝဲအိၣ်ဒီး ပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်အသူၣ်အသး" န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲလၢ လံစၢ်…

ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤလၢ တၢ်ဘၣ်တ့အပူၤ

ဖဲအတၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤ လီၤမၢ်ဝဲအကတီၢ်, ကမျၢၢ်လၢအဝဲလဲၤသဒၣ်တ့ၢ်ဝဲအမဲာ်ညါန့ၣ် ခဲနံၣ် (Kenny) အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲအုၣ်အသးလၢ အဒိးန့ၢ်က့ၤ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဒိးန့ၢ်က့ၤဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤထိးဘၣ် အသူၣ်အသး, ခီဖျိလၢ အထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ဃံတၢ်လၤ, ဒီးတၢ်အက့ၢ်အဂီၤအဂ့ၤအဝါတဖၣ်လၢ ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်အပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ခဲနံၣ် ထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး ခီဖျိလၢန့ဆၢၣ် အတၢ်ဃံတၢ်လၤန့ၣ်ဒီး, ကစၢ်ယွၤ ကဲထီၣ်ကဒီး တၢ်ကမၢကမၣ်လၢအဂီၢ်, ဒီးခဲကနံၣ်အံၤ, အဝဲဟံးဃာ်တၢ်ကူၣ်သ့, လၢအဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး လီၤလီၤဆီဆီလၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဖျါထီၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤဝံၤန့ၣ်ဒီး, လဲၤလီၤဝဲဆူထံကမါလၢ တၢ်ဘါသရိာ်အမဲာ်ညါအပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အဃိ, အပၢ်န့ၣ် လၢတၢ်သးခုအမဲာ်ထံမဲာ်နိအပူၤ ဒိးစုၣ်ဒိးဘျၢအီၤန့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဘးစ့ၢ်ကီး လၢအတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်လီၤမၢ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ, အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ကဒံကဒါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ယိၤဘး ၃၀:၂၀ အပူၤန့ၣ် စီၤယိၤဘးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “ယကိးထီၣ်နၤဒီး နတစံးဆၢဘၣ်ယၤဘၣ်. ယဆၢထၢၣ်ဒီး နတပာ်ကဲဘၣ်ယၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဘး ၃၈:၁ စံးဘၣ်ပှၤ “ဒီးယွၤစံးဆၢ စီၤယိၤဘးလၢ ကလံၤသဝံးအပူၤ,”…

ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး

ဖဲ ဖံလ့းဘရိးစ် လဲၤဟးဆူ ဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝံၤန့ၣ် အဝဲကွဲး “ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး”တၢ်သးဝံၣ် အဖျၢၣ် တဖၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤလၢကီၢ်အမဲရကၤဒီး, အဝဲအသးဟူးဂဲၤတုၤဒၣ်လဲာ် ကွဲးလီၤလံာ်ဆူ အအိၣ်ဘှံးနံၤတၢ်မၤလိကၠိဖိတဖၣ်လၢ “ယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ဖဲတၢ်သဂၢၢ်ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အဟါ တချုးတုၤန့ၣ် ယဆၢထၢၣ်လၢ သရိာ်လီၢ်လံၤတဖျၢၣ်အပူၤ လၢဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ် ဖဲအအိၣ်ဘူးဒီး ဖိသၣ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီတဖု သးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤကစၢ်ယွၤလၢတၢ်သးဝံၣ်လီၤဘီလီၤမုၢ်တဖၣ် တယုၢ်ဝံၤတယုၢ် တဘျီဝံၤတဘျီန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးဒ်သိး ယနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်လၢယသ့ၣ်ညါဂ့ၤဂ့ၤ လၢအစံးဘၣ် တဲဘၣ် ပှၤတဂၤဒီးတဂၤ အုၣ်ခီၣ်ကစၢ် အတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် နၤစီဆှံ နၤလီၤလးအဂ့ၢ်”န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁၈၆၈ န့ၣ် ဘရိးစ် စၢၢ်က့ၤ အတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်လၢ ထါတယုၢ်ဒီး, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤဒ့တနၢ် တ့က့ၤအထါဆူ တၢ်သးဝံၣ်န့ၣ်လီၤ. “အိဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံးဧၢ, နအိၣ်ဘှ့ၣ်နဲဆံးအါ, ...နံၣ်ဧိၤလါဧိၤအတၢ်မုၢ်လၢ် တနံၤအံၤပှဲၤထီၣ်မး”. တၢ်သးဝံၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ဖဲကီၢ်အမဲရကၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်အိၣ်ဒံးဝဲအဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.

အပျဲၢ်အဘီၣ် စီၤမးသဲ…

ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါတၢ်ခဲလၢၥ်

ကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, The Wall Street Journel အပူၤန့ၣ် တၢ်ကွဲးဖုၣ်တထံၣ် ပာ်ဖျါဝဲလၢ "ထံကီၢ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢကရၢ" (National Security Agency) န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ ပဂ့ၢ်ပကျိၤတဖၣ်အါမး ခီဖျိလၢ ပစူးကါ ပလီတဲစိအကျိၤအကျဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအစူးကါ လီတဲစိတဂၤစုာ်စုာ် အမၤတၢ် ခဲလၢာ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဝဲ “ဒ့းကၠ့းတဲၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ” (Digital Trial), ဒီးပာ်ဖှိၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” (Metadata), လၢပှၤလူၤဃုသ့ၣ်ညါန့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ မ့မ့ၢ်တၢ်အဆံး, တၢ်လၢအကါတဒိၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မ့ၢ်ဘၣ် ပၥ်ဖှိၣ်, ကွၢ်ထံသမံသမိးအီၤခဲလၢၥ်န့ၣ်ဒီး, ကဲထီၣ်ဝဲ ပိးလီလၢအသဟီၣ်အိၣ်တမံၤ, လၢတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါန့ၢ်ပှၤဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပလဲၤတၢ်အလီၢ်အကျဲဖဲလဲၣ်, ဒီးဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ် အကတီၢ်မတၤန့ၣ် ပအိၣ်ဆိးဖဲလဲၣ်န့ၣ် ပှၤဃုထံၣ်သမံသမိးတၢ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်သ့ဝဲဒၣ် ခီဖျိလၢ “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” န့ၣ်လီၤ.

စီၤဒၤဝံး စံးတ့ၢ်ဝဲလၢ ပတၢ်ဘၣ်ထွဲဒီးယွၤ အပတီၢ်အိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲ အါန့ၢ်ဒံး…

က့ၤဟ့ၣ်ကဒါက့ၤတၢ် ဆူကစၢ်ယွၤ

ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ကွဲမုၥ်ပှၤလၢ ဒ်ပကထၢဖှိၣ်တၢ်ကိးနွံဒဲး ဒ်အညီနုၢ်အသိးအမဲာ်ညါ ပကဟ့ၣ်အါထီၣ် တၢ်မၤဘူၣ်- လၢတၢ်ကသူၣ်ထီၣ် (gym)တၢ်ဂဲၤဂ့ၤ က့ၢ်ဂီၤဒၢး တၢ်လီၢ်ပျီတခါ လၢကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤ ဒီးကမၤဘၣ် တၢ်သးခုကစီၣ် တၢ်မၤဆူ ပှၤတဝၢဖိအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢယအိၣ်ဒီးတၢ်လၢၥ်ဘူၣ်လၢၥ်စ့ၤ လၢကသံၣ်ကသီဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အလဲသ့ၣ်တဖၣ်အဃိ ယသံကွၢ်ယဝၤသးဘိလၢ “မ့ၢ်နဆိကမိၣ်လၢ ပမၤကထီၣ်ဘးဧါ”န့ၣ်လီၤ. ယဝၤသးဘိ ကျၢၢ်ကျၥ်အခိၣ် ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ဟ့ၣ်တၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ယွၤအတၢ်ခဲလၢၥ်တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. အဝဲကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်လၢ ပလိၣ်ဘၣ်ခဲလၢၥ်လီၤ.” ဒ်အစံးဝဲအသိး ပမၤထီၣ်ဘးဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်ပူၤကွံာ် အနံၣ်တဆံန့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အိၣ်ဒီးခွဲးလီၤဆီလၢ ပမၤဘၣ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှုး ခီဖျိတိစၢၤမၤစၢၤဘၣ် ပှၤလၢအအိၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤ လၢတၢ်အပိးအလီတခါအံၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၉, စီၤပၤစီၤဒၤဝံး နဲၣ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အၢၣ်လီၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ စီၤရှလိၤမိၤ ဆူအံၣ်စရ့လးခိၣ်နၢ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤရှလိၤမိၤ မ့ၢ်ယွၤအတၢ်ဃုထၢ လၢကဟံးန့ၢ်စီၤပၤအလီၢ် ဒီးကဘှီထီၣ် ကစၢ်ယွၤ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်န့ၣ်လီၤ (:၁-၅). ပှၤကိးဂၤ မၤထွဲတၢ်ဒီး“မၤဘူၣ်တီနံဒၣ်တၢ်”…

တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ

ဘၣ်မနုၤအဃိ, ပှၤကညီတဖၣ် ညီနုၢ်မၤကမၣ်တၢ်ဒၣ်လဲာ် နာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအဘၣ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ပှၤကွဲးလံာ်လဲၢ် ကၠူလံၣ်ယၤ ကၤလဲး (Julia Galef) ကွၢ်ထံဆိကမိၣ်ဝဲ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်, ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး ပှၤသုးဖိအတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး အဂၢၢ်အကျၢၤ (Soldier Mindset) န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤ ထီဒါလိာ်အသးဒီး တၢ်လၢပသ့ၣ်ညါတ့ၢ်, နာ်တ့ၢ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲအဃိ, ပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကဒီတဒၢ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် သးစၢ်လၢ အဃုသ့ၣ်ညါ မၤလိတၢ်တဂၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး (Scout Mindset) န့ၣ်, လၢတၢ်ဒီတဒၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအလီၢ်န့ၣ် အဝဲ လူၤဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ ပကတူၢ်လိာ်အီၤကီမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢတမုာ်တလၤဒၣ်လဲာ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢအလီၤသးဘၣ်အၢမ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်ပာ်သး တမံၤအံၤ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်, ဒီးမၤနၢ်ပၢၢ်အသးန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးသးတမံၤအံၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး လၢအဃုသ့ၣ်ညါနၢၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်တၢ် ဆူညါ ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကၤလဲး အတၢ်ထံၣ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ, ဒ်သိးဒီးပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတမံၤဃီဒ်သိးအံၤန့ၣ်လီၤ.…

ယွၤကမၤတၢ်

အဲၣ်ရ့ (Erin) မ့ၢ်ဝဲဒၣ် စရ့မုၣ်တဂၤ, ဒီးထီဘိန့ၣ် မၤဝဲအတၢ်မၤ အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤတၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤလၢ မၤတၢ်တတီတလိၤအဃိ, ဒီးဖဲလၢတၢ်သမံသမိးအီၤအကတီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဆိကတီၢ်ကွံာ်အတၢ်မၤ, တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကထီဒါဝဲ ပှၤလၢအပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤအဂီၢ်, ပာ်လီၤအသးလၢကဟးထီၣ် တၢ်မၤဘၣ်ဆၣ်, ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢ ကအိၣ်ခိးကွၢ်ဒံးဝဲ တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစံးဘၣ်အီၤလၢ "နမ့ၢ်ဟးထီၣ်တၢ်မၤန့ၣ်ဒီး, ပှၤကစံးလၢနတၢ်ကမၣ်အိၣ်အဃိ" န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဲၣ်ရ့ အိၣ်ခိးကွၢ်ဝဲ, ဒီးဃ့ထုကဖၣ် ကစၢ်ယွၤ လၢကဒိးန့ၢ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်တီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လါတဖၣ်ပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဖျါလၢအတၢ်ကမၣ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဟၣ်မၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်သိးအံၤ, ဖဲလၢ စီၤပီလူး ပာ်တ့ၢ်အီၤလၢတၢ်စိာ်ဆှၢတၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, မၤ ၁၅:၃၇-၃၈ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤသးစၢ်တဂၤအံၤ, ပာ်တ့ၢ်ဆိအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးသ့ၣ်သ့ၣ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, ဒီးမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ, တၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်လဲၤတဘျီအံၤန့ၣ် ကလဲၤဘၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤမၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ, စီၤပီလူး န့ၣ် တစံၣ်ညီၣ်တီအီၤဘၣ်. ပှၤလၢအနာ်အီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ထဲ စီၤဘၤနါဘၤ တဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ.

အါနံၣ်အါလါ လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, စီၤပီလူး…

တၢ်ဒိကနၣ်ထဲဒၣ်လၢထးခိၣ်

နထွံၣ်မီၤတၢ်န့ၣ် နမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်ဝဲန့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးဒ်လဲၣ်. ဒ်သိးကကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်တဖၣ်မီၤတၢ်အကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်အသးပူၤကလၢၢ်ဘၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, “စဲအ့ၣ်” အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အသီ စူးကါဝဲ တၢ်ပာ်ပနီၣ် “ထွံၣ်မီၤတၢ်” န့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ (collars) လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် အပတီၢ်ထီတဖၣ်န့ၣ် ကျိာ်ထံဝဲဒၣ် ထွံၣ်မီၤတၢ်အကလုၢ် အါန့ၢ်အဘျီတကထိ ဒ်သိးကနီၤဖးဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်အသးဟူးဂဲၤလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အပတီၢ်ထီတဖၣ်အံၤန့ၣ်, ကျိာ်ထံပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကတိၤအဖျၢၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, မၤစၢၤအါထီၣ် တၢ်နၢ်ပၢၢ်လိာ်သးကဒဲကဒဲလၢ ထွံၣ်ဒီးပှၤလၢအဘုၣ်ထွံၣ်ဖိ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိး စီၤဘံးလၣ် ကပလီၢ်ပဒီအသးအဂီၢ်, ကစၢ်ယွၤ စူးကါဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိစ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. စီၤဘံးလၣ် ဂီၤကၢ် (ဒိးထီၣ်) အကသ့ၣ်ယီၤ, ဒီးလဲၤဝဲဆူ ကီၢ် “မိအး” လၢ တၢ်စံးဆၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၢလီၤအီၤအဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၄ မိၤ ၂၂:၂၀ အပူၤ, “ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဒီးလဲၤဒီးအီၤတက့ၢ်, ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ကတိၤလၢ ယကကတိၤတၢ်ဒီးနၤန့ၣ်, နဘၣ်မၤ” န့ၣ်လီၤ.…

လံာ်စီဆှံအတၢ်ပာ်ဖျါ

ဖဲ ၁၈၁၇ နံၣ် လါအ့ဖြ့ၣ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်လၢအဟးဖျိးကျဲတဂၤ ကူကၤဝဲ ဆ့ကူဆ့ကၤလီၤဆီ, စံးကတိၤ ကျိာ်တၢ်ကတိၤလၢအလီၤဆီ, ဒီးဖဲအခိၣ်တိၤလိၤအလီၢ်န့ၣ် ဟးဝ့ၤဝီၤဝဲ ဖဲဝ့ၢ်ကလီးခၠဲး(စ)တၢၢ်ရှဲယၢၣ်, လၢကီၢ်အဲကလံးန့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဃ့အီၣ်တၢ်ဖိတဂၤအဃိ ဖီၣ်အီၤဒီးပာ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲစံးလီၤ အသးလၢ အမ့ၢ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိ ခၣ်ရၣ်ပူ (Caraboo) လၢကီးကၠၣ်ပါစုး (Javasu) န့ၣ်လီၤ. ပှၤတဝၢဖိတဖၣ် ပာ်အီၤဒ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိတဂၤ အနွံ တဆံ, တုၤလၢပှၤကွၢ်ထွဲဟံၣ်ဒွဲတဂၤ ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ် တၢ်ခ့တၢ်ပှၤတဂၤ, ဒီးအမံၤန့ၣ် မ့ရံၣ် ဝ့လ်ကီး (Mary Willcocks) န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆၢကတီၢ် သၢလါဃာ်ဃာ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်ဖိတဂၤအံၤ လံာ်အီၣ်လီအီၣ် ပှၤတဝၢ ဒီတဖု ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကဆိကမိၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ တမ့ၢ်တၢ်အသီ, တၢ်လီၤဆီတခါဘၣ်. လံာ် ၂ ယိၤဟၣ်သိၣ်တၢ် ၁:၇ (ခ့ခါ) ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ပှၤလၢ “ပှၤလီတၢ်ဝ့ၤတၢ်အါဂၤ အိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ”…

ဂ့ၤန့ၢ် တၢ်မူ

လၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤ ယတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့နးထီၣ် ဒီးဘၣ်လဲၤခီဖျိကီကီခဲခဲဝံၤအလီၢ်ခံ ယပိာ်ထီၣ် ယဝၤအခံ ဃုာ်ဒီး ပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် ဒီးပလဲၤ ဟးကသုၣ်ဆူ ကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ယထီၣ်ကစၢၢ်လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်လိၤ ကယီၤကယီၤ ဆူသရိာ်ဆံးဖိတဖျၢၣ်လၢအိၣ်ဖဲကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခံးကျါ ယအိၣ်ထဲတဂၤဧိၤဒီး ယဆ့ၣ်နီၤ လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်သံကျံသီၣ်ထီၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ယကတိၤကသွံလၢ “ယွၤဧၢ, မၤစၢၤယၤ”န့ၣ်လီၤ. ယလဲၤကယီၤကယီၤ တုၤယလဲၤတုၤဆူဒၢးဆံးဆံးဖိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်တမုာ်တလၤအပူၤ ယသါထီၣ်သါလီၤ ဒီးစံးဘျုးယွၤလၢအနၢ်ဟူပှၤ လၢသ့ၣ်ပှၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ.

လၢလံာ်စီဆှံတၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်အပူၤ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ လၢတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယွၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အကတီၢ်တဖၣ် အိၣ်ထီၣ်ဝဲအလီၢ်မ့ၢ် ဖဲပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤဒၤဝံးအိၣ်ခူသူၣ်လၢယူဒၤအပှၢ်မုၢ်ကနၢအပူၤ, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်ဖဲ အဘၣ်ဃ့ၢ်ဝဲလၢအဖိခွါစီၤအးဘရှါလိၣ် အမဲာ်ညါအကတီၢ်န့ၣ် အဝဲသးဝံၣ်ထီၣ် “ယွၤဧၢ, နမ့ၢ်ယကစၢ်လီၤ. ယဃုနၤ ဂီၤဂီၤ, ယသးအံၤ သူအသးလၢနၤ, ယဖံးယညၣ်ဆၢန့ၢ်နၤ” လီၤ(စံး ၆၃:၁). အဝဲသ့ၣ်ညါပလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ယွၤအစိကမီၤဒီး အလၤကပီၤအဃိ အဝဲစံးဝဲလၢ “နဘျုးနဖှိၣ်ဂ့ၤန့ၢ်တၢ်မူတက့ၢ်လီၤ“ (:၃)န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤ ဒၣ်လဲာ် အဝဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ တစိၤသးန့ၣ်လီၤ(:၂-၆). အဝဲစံး, “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ…

တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ပှၤတအၢနၢ်ဖိအဂီၢ်

ဒ်သိး လံစၢ် (Leisa) ကမၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲ စုတၢ်ပနီၣ် (sign language) အတၢ်သ့ တၢ်ဘၣ် လၢပှၤနၢ်တဟူတဖၣ်မၤလိဝဲအဂီၢ်, ဘျုးလီၤအသးလၢ ပှၤနၢ်တအၢဖိတဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ညါထွဲ ပှၤအနၢ်တအၢတဖၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ န့ၣ်လီၤ. ပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် လဲၤကပာ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်, ဒီးပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပှၤတအၢနၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကနၢ်ပၢၢ်ဝဲတၢ်စံးတၢ်ကတိၤတဖၣ်အဂီၢ်, ကကွၢ်ထံ ပှၤကတိၤတၢ်တဖၣ် အထးခိၣ်ဖံး ဟူးဝးတၢ်အကျိၤအကျဲ, ဒီးလၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်သုးထီထီၣ် အလီၢ်အလၤအပတီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. လၢကမျၢၢ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အပူၤ, အါတက့ၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢကဒုးနဲၣ် စုတၢ်ပနီၣ်, လၢပှၤနၢ်တအၢတဖၣ်အဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

လံစၢ် အစုတၢ်ပနီၣ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဂ့ၤထီၣ်ဝဲတဆီဘၣ်တဆီတုၤ အကဲထီၣ်တၢ်တမံၤဃီဒီးပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဖဲတၢ်မၤမူးသးဖှံတဘျီန့ၣ် ပှၤတအၢနၢ်တဂၤ သ့ၣ်ညါထွဲဝဲလၢ လံစၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢအနၢ်ဟူတၢ်တဂၤအဃိ, ကမၢကမၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုး လံစၢ် စံးဆၢက့ၤတၢ်န့ၣ် တံၤသကိးအဂၤတဂၤ ဒုးနဲၣ်အစုတၢ်ပနီၣ် လၢအစံးဝဲဒၣ် "အဝဲအိၣ်ဒီး ပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်အသူၣ်အသး" န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲလၢ လံစၢ်…

ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤလၢ တၢ်ဘၣ်တ့အပူၤ

ဖဲအတၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤ လီၤမၢ်ဝဲအကတီၢ်, ကမျၢၢ်လၢအဝဲလဲၤသဒၣ်တ့ၢ်ဝဲအမဲာ်ညါန့ၣ် ခဲနံၣ် (Kenny) အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲအုၣ်အသးလၢ အဒိးန့ၢ်က့ၤ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဒိးန့ၢ်က့ၤဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤထိးဘၣ် အသူၣ်အသး, ခီဖျိလၢ အထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ဃံတၢ်လၤ, ဒီးတၢ်အက့ၢ်အဂီၤအဂ့ၤအဝါတဖၣ်လၢ ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်အပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ခဲနံၣ် ထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး ခီဖျိလၢန့ဆၢၣ် အတၢ်ဃံတၢ်လၤန့ၣ်ဒီး, ကစၢ်ယွၤ ကဲထီၣ်ကဒီး တၢ်ကမၢကမၣ်လၢအဂီၢ်, ဒီးခဲကနံၣ်အံၤ, အဝဲဟံးဃာ်တၢ်ကူၣ်သ့, လၢအဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး လီၤလီၤဆီဆီလၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဖျါထီၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤဝံၤန့ၣ်ဒီး, လဲၤလီၤဝဲဆူထံကမါလၢ တၢ်ဘါသရိာ်အမဲာ်ညါအပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အဃိ, အပၢ်န့ၣ် လၢတၢ်သးခုအမဲာ်ထံမဲာ်နိအပူၤ ဒိးစုၣ်ဒိးဘျၢအီၤန့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဘးစ့ၢ်ကီး လၢအတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်လီၤမၢ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ, အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ကဒံကဒါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ယိၤဘး ၃၀:၂၀ အပူၤန့ၣ် စီၤယိၤဘးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “ယကိးထီၣ်နၤဒီး နတစံးဆၢဘၣ်ယၤဘၣ်. ယဆၢထၢၣ်ဒီး နတပာ်ကဲဘၣ်ယၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဘး ၃၈:၁ စံးဘၣ်ပှၤ “ဒီးယွၤစံးဆၢ စီၤယိၤဘးလၢ ကလံၤသဝံးအပူၤ,”…

ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး

ဖဲ ဖံလ့းဘရိးစ် လဲၤဟးဆူ ဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝံၤန့ၣ် အဝဲကွဲး “ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး”တၢ်သးဝံၣ် အဖျၢၣ် တဖၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤလၢကီၢ်အမဲရကၤဒီး, အဝဲအသးဟူးဂဲၤတုၤဒၣ်လဲာ် ကွဲးလီၤလံာ်ဆူ အအိၣ်ဘှံးနံၤတၢ်မၤလိကၠိဖိတဖၣ်လၢ “ယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ဖဲတၢ်သဂၢၢ်ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အဟါ တချုးတုၤန့ၣ် ယဆၢထၢၣ်လၢ သရိာ်လီၢ်လံၤတဖျၢၣ်အပူၤ လၢဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ် ဖဲအအိၣ်ဘူးဒီး ဖိသၣ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီတဖု သးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤကစၢ်ယွၤလၢတၢ်သးဝံၣ်လီၤဘီလီၤမုၢ်တဖၣ် တယုၢ်ဝံၤတယုၢ် တဘျီဝံၤတဘျီန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးဒ်သိး ယနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်လၢယသ့ၣ်ညါဂ့ၤဂ့ၤ လၢအစံးဘၣ် တဲဘၣ် ပှၤတဂၤဒီးတဂၤ အုၣ်ခီၣ်ကစၢ် အတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် နၤစီဆှံ နၤလီၤလးအဂ့ၢ်”န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁၈၆၈ န့ၣ် ဘရိးစ် စၢၢ်က့ၤ အတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်လၢ ထါတယုၢ်ဒီး, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤဒ့တနၢ် တ့က့ၤအထါဆူ တၢ်သးဝံၣ်န့ၣ်လီၤ. “အိဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံးဧၢ, နအိၣ်ဘှ့ၣ်နဲဆံးအါ, ...နံၣ်ဧိၤလါဧိၤအတၢ်မုၢ်လၢ် တနံၤအံၤပှဲၤထီၣ်မး”. တၢ်သးဝံၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ဖဲကီၢ်အမဲရကၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်အိၣ်ဒံးဝဲအဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.

အပျဲၢ်အဘီၣ် စီၤမးသဲ…

ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါတၢ်ခဲလၢၥ်

ကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, The Wall Street Journel အပူၤန့ၣ် တၢ်ကွဲးဖုၣ်တထံၣ် ပာ်ဖျါဝဲလၢ "ထံကီၢ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢကရၢ" (National Security Agency) န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ ပဂ့ၢ်ပကျိၤတဖၣ်အါမး ခီဖျိလၢ ပစူးကါ ပလီတဲစိအကျိၤအကျဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအစူးကါ လီတဲစိတဂၤစုာ်စုာ် အမၤတၢ် ခဲလၢာ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဝဲ “ဒ့းကၠ့းတဲၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ” (Digital Trial), ဒီးပာ်ဖှိၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” (Metadata), လၢပှၤလူၤဃုသ့ၣ်ညါန့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ မ့မ့ၢ်တၢ်အဆံး, တၢ်လၢအကါတဒိၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မ့ၢ်ဘၣ် ပၥ်ဖှိၣ်, ကွၢ်ထံသမံသမိးအီၤခဲလၢၥ်န့ၣ်ဒီး, ကဲထီၣ်ဝဲ ပိးလီလၢအသဟီၣ်အိၣ်တမံၤ, လၢတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါန့ၢ်ပှၤဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပလဲၤတၢ်အလီၢ်အကျဲဖဲလဲၣ်, ဒီးဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ် အကတီၢ်မတၤန့ၣ် ပအိၣ်ဆိးဖဲလဲၣ်န့ၣ် ပှၤဃုထံၣ်သမံသမိးတၢ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်သ့ဝဲဒၣ် ခီဖျိလၢ “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” န့ၣ်လီၤ.

စီၤဒၤဝံး စံးတ့ၢ်ဝဲလၢ ပတၢ်ဘၣ်ထွဲဒီးယွၤ အပတီၢ်အိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲ အါန့ၢ်ဒံး…

က့ၤဟ့ၣ်ကဒါက့ၤတၢ် ဆူကစၢ်ယွၤ

ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ကွဲမုၥ်ပှၤလၢ ဒ်ပကထၢဖှိၣ်တၢ်ကိးနွံဒဲး ဒ်အညီနုၢ်အသိးအမဲာ်ညါ ပကဟ့ၣ်အါထီၣ် တၢ်မၤဘူၣ်- လၢတၢ်ကသူၣ်ထီၣ် (gym)တၢ်ဂဲၤဂ့ၤ က့ၢ်ဂီၤဒၢး တၢ်လီၢ်ပျီတခါ လၢကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤ ဒီးကမၤဘၣ် တၢ်သးခုကစီၣ် တၢ်မၤဆူ ပှၤတဝၢဖိအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢယအိၣ်ဒီးတၢ်လၢၥ်ဘူၣ်လၢၥ်စ့ၤ လၢကသံၣ်ကသီဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အလဲသ့ၣ်တဖၣ်အဃိ ယသံကွၢ်ယဝၤသးဘိလၢ “မ့ၢ်နဆိကမိၣ်လၢ ပမၤကထီၣ်ဘးဧါ”န့ၣ်လီၤ. ယဝၤသးဘိ ကျၢၢ်ကျၥ်အခိၣ် ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ဟ့ၣ်တၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ယွၤအတၢ်ခဲလၢၥ်တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. အဝဲကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်လၢ ပလိၣ်ဘၣ်ခဲလၢၥ်လီၤ.” ဒ်အစံးဝဲအသိး ပမၤထီၣ်ဘးဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်ပူၤကွံာ် အနံၣ်တဆံန့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အိၣ်ဒီးခွဲးလီၤဆီလၢ ပမၤဘၣ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှုး ခီဖျိတိစၢၤမၤစၢၤဘၣ် ပှၤလၢအအိၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤ လၢတၢ်အပိးအလီတခါအံၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၉, စီၤပၤစီၤဒၤဝံး နဲၣ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အၢၣ်လီၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ စီၤရှလိၤမိၤ ဆူအံၣ်စရ့လးခိၣ်နၢ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤရှလိၤမိၤ မ့ၢ်ယွၤအတၢ်ဃုထၢ လၢကဟံးန့ၢ်စီၤပၤအလီၢ် ဒီးကဘှီထီၣ် ကစၢ်ယွၤ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်န့ၣ်လီၤ (:၁-၅). ပှၤကိးဂၤ မၤထွဲတၢ်ဒီး“မၤဘူၣ်တီနံဒၣ်တၢ်”…

တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ

ဘၣ်မနုၤအဃိ, ပှၤကညီတဖၣ် ညီနုၢ်မၤကမၣ်တၢ်ဒၣ်လဲာ် နာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအဘၣ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ပှၤကွဲးလံာ်လဲၢ် ကၠူလံၣ်ယၤ ကၤလဲး (Julia Galef) ကွၢ်ထံဆိကမိၣ်ဝဲ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်, ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး ပှၤသုးဖိအတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး အဂၢၢ်အကျၢၤ (Soldier Mindset) န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤ ထီဒါလိာ်အသးဒီး တၢ်လၢပသ့ၣ်ညါတ့ၢ်, နာ်တ့ၢ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲအဃိ, ပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကဒီတဒၢ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် သးစၢ်လၢ အဃုသ့ၣ်ညါ မၤလိတၢ်တဂၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး (Scout Mindset) န့ၣ်, လၢတၢ်ဒီတဒၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအလီၢ်န့ၣ် အဝဲ လူၤဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ ပကတူၢ်လိာ်အီၤကီမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢတမုာ်တလၤဒၣ်လဲာ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢအလီၤသးဘၣ်အၢမ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်ပာ်သး တမံၤအံၤ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်, ဒီးမၤနၢ်ပၢၢ်အသးန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးသးတမံၤအံၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး လၢအဃုသ့ၣ်ညါနၢၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်တၢ် ဆူညါ ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကၤလဲး အတၢ်ထံၣ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ, ဒ်သိးဒီးပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတမံၤဃီဒ်သိးအံၤန့ၣ်လီၤ.…

ယွၤကမၤတၢ်

အဲၣ်ရ့ (Erin) မ့ၢ်ဝဲဒၣ် စရ့မုၣ်တဂၤ, ဒီးထီဘိန့ၣ် မၤဝဲအတၢ်မၤ အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤတၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤလၢ မၤတၢ်တတီတလိၤအဃိ, ဒီးဖဲလၢတၢ်သမံသမိးအီၤအကတီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဆိကတီၢ်ကွံာ်အတၢ်မၤ, တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကထီဒါဝဲ ပှၤလၢအပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤအဂီၢ်, ပာ်လီၤအသးလၢကဟးထီၣ် တၢ်မၤဘၣ်ဆၣ်, ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢ ကအိၣ်ခိးကွၢ်ဒံးဝဲ တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစံးဘၣ်အီၤလၢ "နမ့ၢ်ဟးထီၣ်တၢ်မၤန့ၣ်ဒီး, ပှၤကစံးလၢနတၢ်ကမၣ်အိၣ်အဃိ" န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဲၣ်ရ့ အိၣ်ခိးကွၢ်ဝဲ, ဒီးဃ့ထုကဖၣ် ကစၢ်ယွၤ လၢကဒိးန့ၢ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်တီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လါတဖၣ်ပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဖျါလၢအတၢ်ကမၣ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဟၣ်မၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်သိးအံၤ, ဖဲလၢ စီၤပီလူး ပာ်တ့ၢ်အီၤလၢတၢ်စိာ်ဆှၢတၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, မၤ ၁၅:၃၇-၃၈ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤသးစၢ်တဂၤအံၤ, ပာ်တ့ၢ်ဆိအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးသ့ၣ်သ့ၣ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, ဒီးမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ, တၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်လဲၤတဘျီအံၤန့ၣ် ကလဲၤဘၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤမၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ, စီၤပီလူး န့ၣ် တစံၣ်ညီၣ်တီအီၤဘၣ်. ပှၤလၢအနာ်အီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ထဲ စီၤဘၤနါဘၤ တဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ.

အါနံၣ်အါလါ လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, စီၤပီလူး…

တၢ်ဒိကနၣ်ထဲဒၣ်လၢထးခိၣ်

နထွံၣ်မီၤတၢ်န့ၣ် နမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်ဝဲန့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးဒ်လဲၣ်. ဒ်သိးကကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်တဖၣ်မီၤတၢ်အကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်အသးပူၤကလၢၢ်ဘၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, “စဲအ့ၣ်” အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အသီ စူးကါဝဲ တၢ်ပာ်ပနီၣ် “ထွံၣ်မီၤတၢ်” န့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ (collars) လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် အပတီၢ်ထီတဖၣ်န့ၣ် ကျိာ်ထံဝဲဒၣ် ထွံၣ်မီၤတၢ်အကလုၢ် အါန့ၢ်အဘျီတကထိ ဒ်သိးကနီၤဖးဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်အသးဟူးဂဲၤလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အပတီၢ်ထီတဖၣ်အံၤန့ၣ်, ကျိာ်ထံပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကတိၤအဖျၢၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, မၤစၢၤအါထီၣ် တၢ်နၢ်ပၢၢ်လိာ်သးကဒဲကဒဲလၢ ထွံၣ်ဒီးပှၤလၢအဘုၣ်ထွံၣ်ဖိ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိး စီၤဘံးလၣ် ကပလီၢ်ပဒီအသးအဂီၢ်, ကစၢ်ယွၤ စူးကါဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိစ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. စီၤဘံးလၣ် ဂီၤကၢ် (ဒိးထီၣ်) အကသ့ၣ်ယီၤ, ဒီးလဲၤဝဲဆူ ကီၢ် “မိအး” လၢ တၢ်စံးဆၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၢလီၤအီၤအဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၄ မိၤ ၂၂:၂၀ အပူၤ, “ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဒီးလဲၤဒီးအီၤတက့ၢ်, ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ကတိၤလၢ ယကကတိၤတၢ်ဒီးနၤန့ၣ်, နဘၣ်မၤ” န့ၣ်လီၤ.…

လံာ်စီဆှံအတၢ်ပာ်ဖျါ

ဖဲ ၁၈၁၇ နံၣ် လါအ့ဖြ့ၣ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်လၢအဟးဖျိးကျဲတဂၤ ကူကၤဝဲ ဆ့ကူဆ့ကၤလီၤဆီ, စံးကတိၤ ကျိာ်တၢ်ကတိၤလၢအလီၤဆီ, ဒီးဖဲအခိၣ်တိၤလိၤအလီၢ်န့ၣ် ဟးဝ့ၤဝီၤဝဲ ဖဲဝ့ၢ်ကလီးခၠဲး(စ)တၢၢ်ရှဲယၢၣ်, လၢကီၢ်အဲကလံးန့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဃ့အီၣ်တၢ်ဖိတဂၤအဃိ ဖီၣ်အီၤဒီးပာ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲစံးလီၤ အသးလၢ အမ့ၢ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိ ခၣ်ရၣ်ပူ (Caraboo) လၢကီးကၠၣ်ပါစုး (Javasu) န့ၣ်လီၤ. ပှၤတဝၢဖိတဖၣ် ပာ်အီၤဒ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိတဂၤ အနွံ တဆံ, တုၤလၢပှၤကွၢ်ထွဲဟံၣ်ဒွဲတဂၤ ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ် တၢ်ခ့တၢ်ပှၤတဂၤ, ဒီးအမံၤန့ၣ် မ့ရံၣ် ဝ့လ်ကီး (Mary Willcocks) န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆၢကတီၢ် သၢလါဃာ်ဃာ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်ဖိတဂၤအံၤ လံာ်အီၣ်လီအီၣ် ပှၤတဝၢ ဒီတဖု ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကဆိကမိၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ တမ့ၢ်တၢ်အသီ, တၢ်လီၤဆီတခါဘၣ်. လံာ် ၂ ယိၤဟၣ်သိၣ်တၢ် ၁:၇ (ခ့ခါ) ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ပှၤလၢ “ပှၤလီတၢ်ဝ့ၤတၢ်အါဂၤ အိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ”…

ဂ့ၤန့ၢ် တၢ်မူ

လၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤ ယတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့နးထီၣ် ဒီးဘၣ်လဲၤခီဖျိကီကီခဲခဲဝံၤအလီၢ်ခံ ယပိာ်ထီၣ် ယဝၤအခံ ဃုာ်ဒီး ပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် ဒီးပလဲၤ ဟးကသုၣ်ဆူ ကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ယထီၣ်ကစၢၢ်လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်လိၤ ကယီၤကယီၤ ဆူသရိာ်ဆံးဖိတဖျၢၣ်လၢအိၣ်ဖဲကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခံးကျါ ယအိၣ်ထဲတဂၤဧိၤဒီး ယဆ့ၣ်နီၤ လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်သံကျံသီၣ်ထီၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ယကတိၤကသွံလၢ “ယွၤဧၢ, မၤစၢၤယၤ”န့ၣ်လီၤ. ယလဲၤကယီၤကယီၤ တုၤယလဲၤတုၤဆူဒၢးဆံးဆံးဖိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်တမုာ်တလၤအပူၤ ယသါထီၣ်သါလီၤ ဒီးစံးဘျုးယွၤလၢအနၢ်ဟူပှၤ လၢသ့ၣ်ပှၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ.

လၢလံာ်စီဆှံတၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်အပူၤ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ လၢတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယွၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အကတီၢ်တဖၣ် အိၣ်ထီၣ်ဝဲအလီၢ်မ့ၢ် ဖဲပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤဒၤဝံးအိၣ်ခူသူၣ်လၢယူဒၤအပှၢ်မုၢ်ကနၢအပူၤ, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်ဖဲ အဘၣ်ဃ့ၢ်ဝဲလၢအဖိခွါစီၤအးဘရှါလိၣ် အမဲာ်ညါအကတီၢ်န့ၣ် အဝဲသးဝံၣ်ထီၣ် “ယွၤဧၢ, နမ့ၢ်ယကစၢ်လီၤ. ယဃုနၤ ဂီၤဂီၤ, ယသးအံၤ သူအသးလၢနၤ, ယဖံးယညၣ်ဆၢန့ၢ်နၤ” လီၤ(စံး ၆၃:၁). အဝဲသ့ၣ်ညါပလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ယွၤအစိကမီၤဒီး အလၤကပီၤအဃိ အဝဲစံးဝဲလၢ “နဘျုးနဖှိၣ်ဂ့ၤန့ၢ်တၢ်မူတက့ၢ်လီၤ“ (:၃)န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤ ဒၣ်လဲာ် အဝဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ တစိၤသးန့ၣ်လီၤ(:၂-၆). အဝဲစံး, “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ…

တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ပှၤတအၢနၢ်ဖိအဂီၢ်

ဒ်သိး လံစၢ် (Leisa) ကမၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲ စုတၢ်ပနီၣ် (sign language) အတၢ်သ့ တၢ်ဘၣ် လၢပှၤနၢ်တဟူတဖၣ်မၤလိဝဲအဂီၢ်, ဘျုးလီၤအသးလၢ ပှၤနၢ်တအၢဖိတဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ညါထွဲ ပှၤအနၢ်တအၢတဖၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ န့ၣ်လီၤ. ပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် လဲၤကပာ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်, ဒီးပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပှၤတအၢနၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကနၢ်ပၢၢ်ဝဲတၢ်စံးတၢ်ကတိၤတဖၣ်အဂီၢ်, ကကွၢ်ထံ ပှၤကတိၤတၢ်တဖၣ် အထးခိၣ်ဖံး ဟူးဝးတၢ်အကျိၤအကျဲ, ဒီးလၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်သုးထီထီၣ် အလီၢ်အလၤအပတီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. လၢကမျၢၢ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အပူၤ, အါတက့ၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢကဒုးနဲၣ် စုတၢ်ပနီၣ်, လၢပှၤနၢ်တအၢတဖၣ်အဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

လံစၢ် အစုတၢ်ပနီၣ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဂ့ၤထီၣ်ဝဲတဆီဘၣ်တဆီတုၤ အကဲထီၣ်တၢ်တမံၤဃီဒီးပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဖဲတၢ်မၤမူးသးဖှံတဘျီန့ၣ် ပှၤတအၢနၢ်တဂၤ သ့ၣ်ညါထွဲဝဲလၢ လံစၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢအနၢ်ဟူတၢ်တဂၤအဃိ, ကမၢကမၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုး လံစၢ် စံးဆၢက့ၤတၢ်န့ၣ် တံၤသကိးအဂၤတဂၤ ဒုးနဲၣ်အစုတၢ်ပနီၣ် လၢအစံးဝဲဒၣ် "အဝဲအိၣ်ဒီး ပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်အသူၣ်အသး" န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲလၢ လံစၢ်…

ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤလၢ တၢ်ဘၣ်တ့အပူၤ

ဖဲအတၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤ လီၤမၢ်ဝဲအကတီၢ်, ကမျၢၢ်လၢအဝဲလဲၤသဒၣ်တ့ၢ်ဝဲအမဲာ်ညါန့ၣ် ခဲနံၣ် (Kenny) အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲအုၣ်အသးလၢ အဒိးန့ၢ်က့ၤ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဒိးန့ၢ်က့ၤဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤထိးဘၣ် အသူၣ်အသး, ခီဖျိလၢ အထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ဃံတၢ်လၤ, ဒီးတၢ်အက့ၢ်အဂီၤအဂ့ၤအဝါတဖၣ်လၢ ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်အပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ခဲနံၣ် ထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး ခီဖျိလၢန့ဆၢၣ် အတၢ်ဃံတၢ်လၤန့ၣ်ဒီး, ကစၢ်ယွၤ ကဲထီၣ်ကဒီး တၢ်ကမၢကမၣ်လၢအဂီၢ်, ဒီးခဲကနံၣ်အံၤ, အဝဲဟံးဃာ်တၢ်ကူၣ်သ့, လၢအဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး လီၤလီၤဆီဆီလၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဖျါထီၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤဝံၤန့ၣ်ဒီး, လဲၤလီၤဝဲဆူထံကမါလၢ တၢ်ဘါသရိာ်အမဲာ်ညါအပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အဃိ, အပၢ်န့ၣ် လၢတၢ်သးခုအမဲာ်ထံမဲာ်နိအပူၤ ဒိးစုၣ်ဒိးဘျၢအီၤန့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဘးစ့ၢ်ကီး လၢအတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်လီၤမၢ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ, အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ကဒံကဒါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ယိၤဘး ၃၀:၂၀ အပူၤန့ၣ် စီၤယိၤဘးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “ယကိးထီၣ်နၤဒီး နတစံးဆၢဘၣ်ယၤဘၣ်. ယဆၢထၢၣ်ဒီး နတပာ်ကဲဘၣ်ယၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဘး ၃၈:၁ စံးဘၣ်ပှၤ “ဒီးယွၤစံးဆၢ စီၤယိၤဘးလၢ ကလံၤသဝံးအပူၤ,”…

ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး

ဖဲ ဖံလ့းဘရိးစ် လဲၤဟးဆူ ဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝံၤန့ၣ် အဝဲကွဲး “ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး”တၢ်သးဝံၣ် အဖျၢၣ် တဖၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤလၢကီၢ်အမဲရကၤဒီး, အဝဲအသးဟူးဂဲၤတုၤဒၣ်လဲာ် ကွဲးလီၤလံာ်ဆူ အအိၣ်ဘှံးနံၤတၢ်မၤလိကၠိဖိတဖၣ်လၢ “ယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ဖဲတၢ်သဂၢၢ်ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အဟါ တချုးတုၤန့ၣ် ယဆၢထၢၣ်လၢ သရိာ်လီၢ်လံၤတဖျၢၣ်အပူၤ လၢဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ် ဖဲအအိၣ်ဘူးဒီး ဖိသၣ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီတဖု သးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤကစၢ်ယွၤလၢတၢ်သးဝံၣ်လီၤဘီလီၤမုၢ်တဖၣ် တယုၢ်ဝံၤတယုၢ် တဘျီဝံၤတဘျီန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးဒ်သိး ယနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်လၢယသ့ၣ်ညါဂ့ၤဂ့ၤ လၢအစံးဘၣ် တဲဘၣ် ပှၤတဂၤဒီးတဂၤ အုၣ်ခီၣ်ကစၢ် အတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် နၤစီဆှံ နၤလီၤလးအဂ့ၢ်”န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁၈၆၈ န့ၣ် ဘရိးစ် စၢၢ်က့ၤ အတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်လၢ ထါတယုၢ်ဒီး, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤဒ့တနၢ် တ့က့ၤအထါဆူ တၢ်သးဝံၣ်န့ၣ်လီၤ. “အိဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံးဧၢ, နအိၣ်ဘှ့ၣ်နဲဆံးအါ, ...နံၣ်ဧိၤလါဧိၤအတၢ်မုၢ်လၢ် တနံၤအံၤပှဲၤထီၣ်မး”. တၢ်သးဝံၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ဖဲကီၢ်အမဲရကၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်အိၣ်ဒံးဝဲအဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.

အပျဲၢ်အဘီၣ် စီၤမးသဲ…

ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါတၢ်ခဲလၢၥ်

ကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, The Wall Street Journel အပူၤန့ၣ် တၢ်ကွဲးဖုၣ်တထံၣ် ပာ်ဖျါဝဲလၢ "ထံကီၢ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢကရၢ" (National Security Agency) န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ ပဂ့ၢ်ပကျိၤတဖၣ်အါမး ခီဖျိလၢ ပစူးကါ ပလီတဲစိအကျိၤအကျဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအစူးကါ လီတဲစိတဂၤစုာ်စုာ် အမၤတၢ် ခဲလၢာ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဝဲ “ဒ့းကၠ့းတဲၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ” (Digital Trial), ဒီးပာ်ဖှိၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” (Metadata), လၢပှၤလူၤဃုသ့ၣ်ညါန့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ မ့မ့ၢ်တၢ်အဆံး, တၢ်လၢအကါတဒိၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မ့ၢ်ဘၣ် ပၥ်ဖှိၣ်, ကွၢ်ထံသမံသမိးအီၤခဲလၢၥ်န့ၣ်ဒီး, ကဲထီၣ်ဝဲ ပိးလီလၢအသဟီၣ်အိၣ်တမံၤ, လၢတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါန့ၢ်ပှၤဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပလဲၤတၢ်အလီၢ်အကျဲဖဲလဲၣ်, ဒီးဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ် အကတီၢ်မတၤန့ၣ် ပအိၣ်ဆိးဖဲလဲၣ်န့ၣ် ပှၤဃုထံၣ်သမံသမိးတၢ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်သ့ဝဲဒၣ် ခီဖျိလၢ “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” န့ၣ်လီၤ.

စီၤဒၤဝံး စံးတ့ၢ်ဝဲလၢ ပတၢ်ဘၣ်ထွဲဒီးယွၤ အပတီၢ်အိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲ အါန့ၢ်ဒံး…

က့ၤဟ့ၣ်ကဒါက့ၤတၢ် ဆူကစၢ်ယွၤ

ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ကွဲမုၥ်ပှၤလၢ ဒ်ပကထၢဖှိၣ်တၢ်ကိးနွံဒဲး ဒ်အညီနုၢ်အသိးအမဲာ်ညါ ပကဟ့ၣ်အါထီၣ် တၢ်မၤဘူၣ်- လၢတၢ်ကသူၣ်ထီၣ် (gym)တၢ်ဂဲၤဂ့ၤ က့ၢ်ဂီၤဒၢး တၢ်လီၢ်ပျီတခါ လၢကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤ ဒီးကမၤဘၣ် တၢ်သးခုကစီၣ် တၢ်မၤဆူ ပှၤတဝၢဖိအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢယအိၣ်ဒီးတၢ်လၢၥ်ဘူၣ်လၢၥ်စ့ၤ လၢကသံၣ်ကသီဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အလဲသ့ၣ်တဖၣ်အဃိ ယသံကွၢ်ယဝၤသးဘိလၢ “မ့ၢ်နဆိကမိၣ်လၢ ပမၤကထီၣ်ဘးဧါ”န့ၣ်လီၤ. ယဝၤသးဘိ ကျၢၢ်ကျၥ်အခိၣ် ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ဟ့ၣ်တၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ယွၤအတၢ်ခဲလၢၥ်တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. အဝဲကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်လၢ ပလိၣ်ဘၣ်ခဲလၢၥ်လီၤ.” ဒ်အစံးဝဲအသိး ပမၤထီၣ်ဘးဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်ပူၤကွံာ် အနံၣ်တဆံန့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အိၣ်ဒီးခွဲးလီၤဆီလၢ ပမၤဘၣ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှုး ခီဖျိတိစၢၤမၤစၢၤဘၣ် ပှၤလၢအအိၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤ လၢတၢ်အပိးအလီတခါအံၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၉, စီၤပၤစီၤဒၤဝံး နဲၣ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အၢၣ်လီၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ စီၤရှလိၤမိၤ ဆူအံၣ်စရ့လးခိၣ်နၢ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤရှလိၤမိၤ မ့ၢ်ယွၤအတၢ်ဃုထၢ လၢကဟံးန့ၢ်စီၤပၤအလီၢ် ဒီးကဘှီထီၣ် ကစၢ်ယွၤ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်န့ၣ်လီၤ (:၁-၅). ပှၤကိးဂၤ မၤထွဲတၢ်ဒီး“မၤဘူၣ်တီနံဒၣ်တၢ်”…

တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ

ဘၣ်မနုၤအဃိ, ပှၤကညီတဖၣ် ညီနုၢ်မၤကမၣ်တၢ်ဒၣ်လဲာ် နာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအဘၣ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ပှၤကွဲးလံာ်လဲၢ် ကၠူလံၣ်ယၤ ကၤလဲး (Julia Galef) ကွၢ်ထံဆိကမိၣ်ဝဲ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်, ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး ပှၤသုးဖိအတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး အဂၢၢ်အကျၢၤ (Soldier Mindset) န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤ ထီဒါလိာ်အသးဒီး တၢ်လၢပသ့ၣ်ညါတ့ၢ်, နာ်တ့ၢ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲအဃိ, ပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကဒီတဒၢ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် သးစၢ်လၢ အဃုသ့ၣ်ညါ မၤလိတၢ်တဂၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး (Scout Mindset) န့ၣ်, လၢတၢ်ဒီတဒၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအလီၢ်န့ၣ် အဝဲ လူၤဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ ပကတူၢ်လိာ်အီၤကီမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢတမုာ်တလၤဒၣ်လဲာ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢအလီၤသးဘၣ်အၢမ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်ပာ်သး တမံၤအံၤ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်, ဒီးမၤနၢ်ပၢၢ်အသးန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးသးတမံၤအံၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး လၢအဃုသ့ၣ်ညါနၢၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်တၢ် ဆူညါ ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကၤလဲး အတၢ်ထံၣ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ, ဒ်သိးဒီးပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတမံၤဃီဒ်သိးအံၤန့ၣ်လီၤ.…

ယွၤကမၤတၢ်

အဲၣ်ရ့ (Erin) မ့ၢ်ဝဲဒၣ် စရ့မုၣ်တဂၤ, ဒီးထီဘိန့ၣ် မၤဝဲအတၢ်မၤ အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤတၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤလၢ မၤတၢ်တတီတလိၤအဃိ, ဒီးဖဲလၢတၢ်သမံသမိးအီၤအကတီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဆိကတီၢ်ကွံာ်အတၢ်မၤ, တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကထီဒါဝဲ ပှၤလၢအပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤအဂီၢ်, ပာ်လီၤအသးလၢကဟးထီၣ် တၢ်မၤဘၣ်ဆၣ်, ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢ ကအိၣ်ခိးကွၢ်ဒံးဝဲ တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစံးဘၣ်အီၤလၢ "နမ့ၢ်ဟးထီၣ်တၢ်မၤန့ၣ်ဒီး, ပှၤကစံးလၢနတၢ်ကမၣ်အိၣ်အဃိ" န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဲၣ်ရ့ အိၣ်ခိးကွၢ်ဝဲ, ဒီးဃ့ထုကဖၣ် ကစၢ်ယွၤ လၢကဒိးန့ၢ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်တီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လါတဖၣ်ပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဖျါလၢအတၢ်ကမၣ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဟၣ်မၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်သိးအံၤ, ဖဲလၢ စီၤပီလူး ပာ်တ့ၢ်အီၤလၢတၢ်စိာ်ဆှၢတၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, မၤ ၁၅:၃၇-၃၈ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤသးစၢ်တဂၤအံၤ, ပာ်တ့ၢ်ဆိအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးသ့ၣ်သ့ၣ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, ဒီးမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ, တၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်လဲၤတဘျီအံၤန့ၣ် ကလဲၤဘၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤမၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ, စီၤပီလူး န့ၣ် တစံၣ်ညီၣ်တီအီၤဘၣ်. ပှၤလၢအနာ်အီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ထဲ စီၤဘၤနါဘၤ တဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ.

အါနံၣ်အါလါ လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, စီၤပီလူး…

တၢ်ဒိကနၣ်ထဲဒၣ်လၢထးခိၣ်

နထွံၣ်မီၤတၢ်န့ၣ် နမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်ဝဲန့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးဒ်လဲၣ်. ဒ်သိးကကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်တဖၣ်မီၤတၢ်အကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်အသးပူၤကလၢၢ်ဘၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, “စဲအ့ၣ်” အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အသီ စူးကါဝဲ တၢ်ပာ်ပနီၣ် “ထွံၣ်မီၤတၢ်” န့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ (collars) လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် အပတီၢ်ထီတဖၣ်န့ၣ် ကျိာ်ထံဝဲဒၣ် ထွံၣ်မီၤတၢ်အကလုၢ် အါန့ၢ်အဘျီတကထိ ဒ်သိးကနီၤဖးဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်အသးဟူးဂဲၤလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အပတီၢ်ထီတဖၣ်အံၤန့ၣ်, ကျိာ်ထံပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကတိၤအဖျၢၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, မၤစၢၤအါထီၣ် တၢ်နၢ်ပၢၢ်လိာ်သးကဒဲကဒဲလၢ ထွံၣ်ဒီးပှၤလၢအဘုၣ်ထွံၣ်ဖိ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိး စီၤဘံးလၣ် ကပလီၢ်ပဒီအသးအဂီၢ်, ကစၢ်ယွၤ စူးကါဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိစ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. စီၤဘံးလၣ် ဂီၤကၢ် (ဒိးထီၣ်) အကသ့ၣ်ယီၤ, ဒီးလဲၤဝဲဆူ ကီၢ် “မိအး” လၢ တၢ်စံးဆၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၢလီၤအီၤအဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၄ မိၤ ၂၂:၂၀ အပူၤ, “ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဒီးလဲၤဒီးအီၤတက့ၢ်, ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ကတိၤလၢ ယကကတိၤတၢ်ဒီးနၤန့ၣ်, နဘၣ်မၤ” န့ၣ်လီၤ.…

လံာ်စီဆှံအတၢ်ပာ်ဖျါ

ဖဲ ၁၈၁၇ နံၣ် လါအ့ဖြ့ၣ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်လၢအဟးဖျိးကျဲတဂၤ ကူကၤဝဲ ဆ့ကူဆ့ကၤလီၤဆီ, စံးကတိၤ ကျိာ်တၢ်ကတိၤလၢအလီၤဆီ, ဒီးဖဲအခိၣ်တိၤလိၤအလီၢ်န့ၣ် ဟးဝ့ၤဝီၤဝဲ ဖဲဝ့ၢ်ကလီးခၠဲး(စ)တၢၢ်ရှဲယၢၣ်, လၢကီၢ်အဲကလံးန့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဃ့အီၣ်တၢ်ဖိတဂၤအဃိ ဖီၣ်အီၤဒီးပာ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲစံးလီၤ အသးလၢ အမ့ၢ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိ ခၣ်ရၣ်ပူ (Caraboo) လၢကီးကၠၣ်ပါစုး (Javasu) န့ၣ်လီၤ. ပှၤတဝၢဖိတဖၣ် ပာ်အီၤဒ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိတဂၤ အနွံ တဆံ, တုၤလၢပှၤကွၢ်ထွဲဟံၣ်ဒွဲတဂၤ ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ် တၢ်ခ့တၢ်ပှၤတဂၤ, ဒီးအမံၤန့ၣ် မ့ရံၣ် ဝ့လ်ကီး (Mary Willcocks) န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆၢကတီၢ် သၢလါဃာ်ဃာ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်ဖိတဂၤအံၤ လံာ်အီၣ်လီအီၣ် ပှၤတဝၢ ဒီတဖု ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကဆိကမိၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ တမ့ၢ်တၢ်အသီ, တၢ်လီၤဆီတခါဘၣ်. လံာ် ၂ ယိၤဟၣ်သိၣ်တၢ် ၁:၇ (ခ့ခါ) ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ပှၤလၢ “ပှၤလီတၢ်ဝ့ၤတၢ်အါဂၤ အိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ”…

ဂ့ၤန့ၢ် တၢ်မူ

လၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤ ယတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့နးထီၣ် ဒီးဘၣ်လဲၤခီဖျိကီကီခဲခဲဝံၤအလီၢ်ခံ ယပိာ်ထီၣ် ယဝၤအခံ ဃုာ်ဒီး ပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် ဒီးပလဲၤ ဟးကသုၣ်ဆူ ကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ယထီၣ်ကစၢၢ်လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်လိၤ ကယီၤကယီၤ ဆူသရိာ်ဆံးဖိတဖျၢၣ်လၢအိၣ်ဖဲကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခံးကျါ ယအိၣ်ထဲတဂၤဧိၤဒီး ယဆ့ၣ်နီၤ လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်သံကျံသီၣ်ထီၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ယကတိၤကသွံလၢ “ယွၤဧၢ, မၤစၢၤယၤ”န့ၣ်လီၤ. ယလဲၤကယီၤကယီၤ တုၤယလဲၤတုၤဆူဒၢးဆံးဆံးဖိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်တမုာ်တလၤအပူၤ ယသါထီၣ်သါလီၤ ဒီးစံးဘျုးယွၤလၢအနၢ်ဟူပှၤ လၢသ့ၣ်ပှၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ.

လၢလံာ်စီဆှံတၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်အပူၤ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ လၢတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယွၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အကတီၢ်တဖၣ် အိၣ်ထီၣ်ဝဲအလီၢ်မ့ၢ် ဖဲပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤဒၤဝံးအိၣ်ခူသူၣ်လၢယူဒၤအပှၢ်မုၢ်ကနၢအပူၤ, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်ဖဲ အဘၣ်ဃ့ၢ်ဝဲလၢအဖိခွါစီၤအးဘရှါလိၣ် အမဲာ်ညါအကတီၢ်န့ၣ် အဝဲသးဝံၣ်ထီၣ် “ယွၤဧၢ, နမ့ၢ်ယကစၢ်လီၤ. ယဃုနၤ ဂီၤဂီၤ, ယသးအံၤ သူအသးလၢနၤ, ယဖံးယညၣ်ဆၢန့ၢ်နၤ” လီၤ(စံး ၆၃:၁). အဝဲသ့ၣ်ညါပလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ယွၤအစိကမီၤဒီး အလၤကပီၤအဃိ အဝဲစံးဝဲလၢ “နဘျုးနဖှိၣ်ဂ့ၤန့ၢ်တၢ်မူတက့ၢ်လီၤ“ (:၃)န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤ ဒၣ်လဲာ် အဝဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ တစိၤသးန့ၣ်လီၤ(:၂-၆). အဝဲစံး, “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ…

တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ပှၤတအၢနၢ်ဖိအဂီၢ်

ဒ်သိး လံစၢ် (Leisa) ကမၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲ စုတၢ်ပနီၣ် (sign language) အတၢ်သ့ တၢ်ဘၣ် လၢပှၤနၢ်တဟူတဖၣ်မၤလိဝဲအဂီၢ်, ဘျုးလီၤအသးလၢ ပှၤနၢ်တအၢဖိတဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ညါထွဲ ပှၤအနၢ်တအၢတဖၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ န့ၣ်လီၤ. ပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် လဲၤကပာ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်, ဒီးပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပှၤတအၢနၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကနၢ်ပၢၢ်ဝဲတၢ်စံးတၢ်ကတိၤတဖၣ်အဂီၢ်, ကကွၢ်ထံ ပှၤကတိၤတၢ်တဖၣ် အထးခိၣ်ဖံး ဟူးဝးတၢ်အကျိၤအကျဲ, ဒီးလၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်သုးထီထီၣ် အလီၢ်အလၤအပတီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. လၢကမျၢၢ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အပူၤ, အါတက့ၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢကဒုးနဲၣ် စုတၢ်ပနီၣ်, လၢပှၤနၢ်တအၢတဖၣ်အဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

လံစၢ် အစုတၢ်ပနီၣ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဂ့ၤထီၣ်ဝဲတဆီဘၣ်တဆီတုၤ အကဲထီၣ်တၢ်တမံၤဃီဒီးပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဖဲတၢ်မၤမူးသးဖှံတဘျီန့ၣ် ပှၤတအၢနၢ်တဂၤ သ့ၣ်ညါထွဲဝဲလၢ လံစၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢအနၢ်ဟူတၢ်တဂၤအဃိ, ကမၢကမၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုး လံစၢ် စံးဆၢက့ၤတၢ်န့ၣ် တံၤသကိးအဂၤတဂၤ ဒုးနဲၣ်အစုတၢ်ပနီၣ် လၢအစံးဝဲဒၣ် "အဝဲအိၣ်ဒီး ပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်အသူၣ်အသး" န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲလၢ လံစၢ်…

ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤလၢ တၢ်ဘၣ်တ့အပူၤ

ဖဲအတၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤ လီၤမၢ်ဝဲအကတီၢ်, ကမျၢၢ်လၢအဝဲလဲၤသဒၣ်တ့ၢ်ဝဲအမဲာ်ညါန့ၣ် ခဲနံၣ် (Kenny) အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲအုၣ်အသးလၢ အဒိးန့ၢ်က့ၤ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဒိးန့ၢ်က့ၤဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤထိးဘၣ် အသူၣ်အသး, ခီဖျိလၢ အထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ဃံတၢ်လၤ, ဒီးတၢ်အက့ၢ်အဂီၤအဂ့ၤအဝါတဖၣ်လၢ ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်အပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ခဲနံၣ် ထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး ခီဖျိလၢန့ဆၢၣ် အတၢ်ဃံတၢ်လၤန့ၣ်ဒီး, ကစၢ်ယွၤ ကဲထီၣ်ကဒီး တၢ်ကမၢကမၣ်လၢအဂီၢ်, ဒီးခဲကနံၣ်အံၤ, အဝဲဟံးဃာ်တၢ်ကူၣ်သ့, လၢအဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး လီၤလီၤဆီဆီလၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဖျါထီၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤဝံၤန့ၣ်ဒီး, လဲၤလီၤဝဲဆူထံကမါလၢ တၢ်ဘါသရိာ်အမဲာ်ညါအပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အဃိ, အပၢ်န့ၣ် လၢတၢ်သးခုအမဲာ်ထံမဲာ်နိအပူၤ ဒိးစုၣ်ဒိးဘျၢအီၤန့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဘးစ့ၢ်ကီး လၢအတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်လီၤမၢ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ, အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ကဒံကဒါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ယိၤဘး ၃၀:၂၀ အပူၤန့ၣ် စီၤယိၤဘးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “ယကိးထီၣ်နၤဒီး နတစံးဆၢဘၣ်ယၤဘၣ်. ယဆၢထၢၣ်ဒီး နတပာ်ကဲဘၣ်ယၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဘး ၃၈:၁ စံးဘၣ်ပှၤ “ဒီးယွၤစံးဆၢ စီၤယိၤဘးလၢ ကလံၤသဝံးအပူၤ,”…

ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး

ဖဲ ဖံလ့းဘရိးစ် လဲၤဟးဆူ ဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝံၤန့ၣ် အဝဲကွဲး “ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး”တၢ်သးဝံၣ် အဖျၢၣ် တဖၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤလၢကီၢ်အမဲရကၤဒီး, အဝဲအသးဟူးဂဲၤတုၤဒၣ်လဲာ် ကွဲးလီၤလံာ်ဆူ အအိၣ်ဘှံးနံၤတၢ်မၤလိကၠိဖိတဖၣ်လၢ “ယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ဖဲတၢ်သဂၢၢ်ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အဟါ တချုးတုၤန့ၣ် ယဆၢထၢၣ်လၢ သရိာ်လီၢ်လံၤတဖျၢၣ်အပူၤ လၢဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ် ဖဲအအိၣ်ဘူးဒီး ဖိသၣ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီတဖု သးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤကစၢ်ယွၤလၢတၢ်သးဝံၣ်လီၤဘီလီၤမုၢ်တဖၣ် တယုၢ်ဝံၤတယုၢ် တဘျီဝံၤတဘျီန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးဒ်သိး ယနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်လၢယသ့ၣ်ညါဂ့ၤဂ့ၤ လၢအစံးဘၣ် တဲဘၣ် ပှၤတဂၤဒီးတဂၤ အုၣ်ခီၣ်ကစၢ် အတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် နၤစီဆှံ နၤလီၤလးအဂ့ၢ်”န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁၈၆၈ န့ၣ် ဘရိးစ် စၢၢ်က့ၤ အတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်လၢ ထါတယုၢ်ဒီး, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤဒ့တနၢ် တ့က့ၤအထါဆူ တၢ်သးဝံၣ်န့ၣ်လီၤ. “အိဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံးဧၢ, နအိၣ်ဘှ့ၣ်နဲဆံးအါ, ...နံၣ်ဧိၤလါဧိၤအတၢ်မုၢ်လၢ် တနံၤအံၤပှဲၤထီၣ်မး”. တၢ်သးဝံၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ဖဲကီၢ်အမဲရကၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်အိၣ်ဒံးဝဲအဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.

အပျဲၢ်အဘီၣ် စီၤမးသဲ…

ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါတၢ်ခဲလၢၥ်

ကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, The Wall Street Journel အပူၤန့ၣ် တၢ်ကွဲးဖုၣ်တထံၣ် ပာ်ဖျါဝဲလၢ "ထံကီၢ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢကရၢ" (National Security Agency) န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ ပဂ့ၢ်ပကျိၤတဖၣ်အါမး ခီဖျိလၢ ပစူးကါ ပလီတဲစိအကျိၤအကျဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအစူးကါ လီတဲစိတဂၤစုာ်စုာ် အမၤတၢ် ခဲလၢာ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဝဲ “ဒ့းကၠ့းတဲၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ” (Digital Trial), ဒီးပာ်ဖှိၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” (Metadata), လၢပှၤလူၤဃုသ့ၣ်ညါန့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ မ့မ့ၢ်တၢ်အဆံး, တၢ်လၢအကါတဒိၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မ့ၢ်ဘၣ် ပၥ်ဖှိၣ်, ကွၢ်ထံသမံသမိးအီၤခဲလၢၥ်န့ၣ်ဒီး, ကဲထီၣ်ဝဲ ပိးလီလၢအသဟီၣ်အိၣ်တမံၤ, လၢတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါန့ၢ်ပှၤဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပလဲၤတၢ်အလီၢ်အကျဲဖဲလဲၣ်, ဒီးဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ် အကတီၢ်မတၤန့ၣ် ပအိၣ်ဆိးဖဲလဲၣ်န့ၣ် ပှၤဃုထံၣ်သမံသမိးတၢ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်သ့ဝဲဒၣ် ခီဖျိလၢ “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” န့ၣ်လီၤ.

စီၤဒၤဝံး စံးတ့ၢ်ဝဲလၢ ပတၢ်ဘၣ်ထွဲဒီးယွၤ အပတီၢ်အိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲ အါန့ၢ်ဒံး…

က့ၤဟ့ၣ်ကဒါက့ၤတၢ် ဆူကစၢ်ယွၤ

ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ကွဲမုၥ်ပှၤလၢ ဒ်ပကထၢဖှိၣ်တၢ်ကိးနွံဒဲး ဒ်အညီနုၢ်အသိးအမဲာ်ညါ ပကဟ့ၣ်အါထီၣ် တၢ်မၤဘူၣ်- လၢတၢ်ကသူၣ်ထီၣ် (gym)တၢ်ဂဲၤဂ့ၤ က့ၢ်ဂီၤဒၢး တၢ်လီၢ်ပျီတခါ လၢကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤ ဒီးကမၤဘၣ် တၢ်သးခုကစီၣ် တၢ်မၤဆူ ပှၤတဝၢဖိအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢယအိၣ်ဒီးတၢ်လၢၥ်ဘူၣ်လၢၥ်စ့ၤ လၢကသံၣ်ကသီဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အလဲသ့ၣ်တဖၣ်အဃိ ယသံကွၢ်ယဝၤသးဘိလၢ “မ့ၢ်နဆိကမိၣ်လၢ ပမၤကထီၣ်ဘးဧါ”န့ၣ်လီၤ. ယဝၤသးဘိ ကျၢၢ်ကျၥ်အခိၣ် ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ဟ့ၣ်တၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ယွၤအတၢ်ခဲလၢၥ်တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. အဝဲကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်လၢ ပလိၣ်ဘၣ်ခဲလၢၥ်လီၤ.” ဒ်အစံးဝဲအသိး ပမၤထီၣ်ဘးဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်ပူၤကွံာ် အနံၣ်တဆံန့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အိၣ်ဒီးခွဲးလီၤဆီလၢ ပမၤဘၣ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှုး ခီဖျိတိစၢၤမၤစၢၤဘၣ် ပှၤလၢအအိၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤ လၢတၢ်အပိးအလီတခါအံၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၉, စီၤပၤစီၤဒၤဝံး နဲၣ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အၢၣ်လီၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ စီၤရှလိၤမိၤ ဆူအံၣ်စရ့လးခိၣ်နၢ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤရှလိၤမိၤ မ့ၢ်ယွၤအတၢ်ဃုထၢ လၢကဟံးန့ၢ်စီၤပၤအလီၢ် ဒီးကဘှီထီၣ် ကစၢ်ယွၤ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်န့ၣ်လီၤ (:၁-၅). ပှၤကိးဂၤ မၤထွဲတၢ်ဒီး“မၤဘူၣ်တီနံဒၣ်တၢ်”…

တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ

ဘၣ်မနုၤအဃိ, ပှၤကညီတဖၣ် ညီနုၢ်မၤကမၣ်တၢ်ဒၣ်လဲာ် နာ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအဘၣ်လီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ပှၤကွဲးလံာ်လဲၢ် ကၠူလံၣ်ယၤ ကၤလဲး (Julia Galef) ကွၢ်ထံဆိကမိၣ်ဝဲ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်, ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး ပှၤသုးဖိအတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး အဂၢၢ်အကျၢၤ (Soldier Mindset) န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤ ထီဒါလိာ်အသးဒီး တၢ်လၢပသ့ၣ်ညါတ့ၢ်, နာ်တ့ၢ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲအဃိ, ပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကဒီတဒၢ တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် သးစၢ်လၢ အဃုသ့ၣ်ညါ မၤလိတၢ်တဂၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး (Scout Mindset) န့ၣ်, လၢတၢ်ဒီတဒၢတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအလီၢ်န့ၣ် အဝဲ လူၤဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ ပကတူၢ်လိာ်အီၤကီမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢတမုာ်တလၤဒၣ်လဲာ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်လၢအလီၤသးဘၣ်အၢမ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်ပာ်သး တမံၤအံၤ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး ဃုသ့ၣ်ညါတၢ်, ဒီးမၤနၢ်ပၢၢ်အသးန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအအိၣ်ဒီးသးတမံၤအံၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး လၢအဃုသ့ၣ်ညါနၢၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်တၢ် ဆူညါ ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

ကၤလဲး အတၢ်ထံၣ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ, ဒ်သိးဒီးပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးတမံၤဃီဒ်သိးအံၤန့ၣ်လီၤ.…

ယွၤကမၤတၢ်

အဲၣ်ရ့ (Erin) မ့ၢ်ဝဲဒၣ် စရ့မုၣ်တဂၤ, ဒီးထီဘိန့ၣ် မၤဝဲအတၢ်မၤ အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တုၤတၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤလၢ မၤတၢ်တတီတလိၤအဃိ, ဒီးဖဲလၢတၢ်သမံသမိးအီၤအကတီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဆိကတီၢ်ကွံာ်အတၢ်မၤ, တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကထီဒါဝဲ ပှၤလၢအပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤအဂီၢ်, ပာ်လီၤအသးလၢကဟးထီၣ် တၢ်မၤဘၣ်ဆၣ်, ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤလၢ ကအိၣ်ခိးကွၢ်ဒံးဝဲ တစိၤတလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစံးဘၣ်အီၤလၢ "နမ့ၢ်ဟးထီၣ်တၢ်မၤန့ၣ်ဒီး, ပှၤကစံးလၢနတၢ်ကမၣ်အိၣ်အဃိ" န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဲၣ်ရ့ အိၣ်ခိးကွၢ်ဝဲ, ဒီးဃ့ထုကဖၣ် ကစၢ်ယွၤ လၢကဒိးန့ၢ် တၢ်စံၣ်ညီၣ်တီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လါတဖၣ်ပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဖျါလၢအတၢ်ကမၣ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဟၣ်မၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်သိးအံၤ, ဖဲလၢ စီၤပီလူး ပာ်တ့ၢ်အီၤလၢတၢ်စိာ်ဆှၢတၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, မၤ ၁၅:၃၇-၃၈ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤသးစၢ်တဂၤအံၤ, ပာ်တ့ၢ်ဆိအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးသ့ၣ်သ့ၣ်လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, ဒီးမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ, တၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်လဲၤတဘျီအံၤန့ၣ် ကလဲၤဘၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤမၢ်ကူး တူၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ, စီၤပီလူး န့ၣ် တစံၣ်ညီၣ်တီအီၤဘၣ်. ပှၤလၢအနာ်အီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ထဲ စီၤဘၤနါဘၤ တဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ.

အါနံၣ်အါလါ လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, စီၤပီလူး…

တၢ်ဒိကနၣ်ထဲဒၣ်လၢထးခိၣ်

နထွံၣ်မီၤတၢ်န့ၣ် နမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ်ဝဲန့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးဒ်လဲၣ်. ဒ်သိးကကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်တဖၣ်မီၤတၢ်အကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်အသးပူၤကလၢၢ်ဘၣ်တၢ်မနုၤလဲၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, “စဲအ့ၣ်” အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အသီ စူးကါဝဲ တၢ်ပာ်ပနီၣ် “ထွံၣ်မီၤတၢ်” န့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ (collars) လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် အပတီၢ်ထီတဖၣ်န့ၣ် ကျိာ်ထံဝဲဒၣ် ထွံၣ်မီၤတၢ်အကလုၢ် အါန့ၢ်အဘျီတကထိ ဒ်သိးကနီၤဖးဃုသ့ၣ်ညါ ထွံၣ်အသးဟူးဂဲၤလၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ထွံၣ်အကိာ်ကွီၤ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်အပတီၢ်ထီတဖၣ်အံၤန့ၣ်, ကျိာ်ထံပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကတိၤအဖျၢၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, မၤစၢၤအါထီၣ် တၢ်နၢ်ပၢၢ်လိာ်သးကဒဲကဒဲလၢ ထွံၣ်ဒီးပှၤလၢအဘုၣ်ထွံၣ်ဖိ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိး စီၤဘံးလၣ် ကပလီၢ်ပဒီအသးအဂီၢ်, ကစၢ်ယွၤ စူးကါဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိစ့ၢ်ကီး န့ၣ်လီၤ. စီၤဘံးလၣ် ဂီၤကၢ် (ဒိးထီၣ်) အကသ့ၣ်ယီၤ, ဒီးလဲၤဝဲဆူ ကီၢ် “မိအး” လၢ တၢ်စံးဆၢ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်မၢလီၤအီၤအဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၄ မိၤ ၂၂:၂၀ အပူၤ, “ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဒီးလဲၤဒီးအီၤတက့ၢ်, ဘၣ်ဆၣ်ဒီးတၢ်ကတိၤလၢ ယကကတိၤတၢ်ဒီးနၤန့ၣ်, နဘၣ်မၤ” န့ၣ်လီၤ.…

လံာ်စီဆှံအတၢ်ပာ်ဖျါ

ဖဲ ၁၈၁၇ နံၣ် လါအ့ဖြ့ၣ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်လၢအဟးဖျိးကျဲတဂၤ ကူကၤဝဲ ဆ့ကူဆ့ကၤလီၤဆီ, စံးကတိၤ ကျိာ်တၢ်ကတိၤလၢအလီၤဆီ, ဒီးဖဲအခိၣ်တိၤလိၤအလီၢ်န့ၣ် ဟးဝ့ၤဝီၤဝဲ ဖဲဝ့ၢ်ကလီးခၠဲး(စ)တၢၢ်ရှဲယၢၣ်, လၢကီၢ်အဲကလံးန့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဃ့အီၣ်တၢ်ဖိတဂၤအဃိ ဖီၣ်အီၤဒီးပာ်အီၤလၢဃိာ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲစံးလီၤ အသးလၢ အမ့ၢ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိ ခၣ်ရၣ်ပူ (Caraboo) လၢကီးကၠၣ်ပါစုး (Javasu) န့ၣ်လီၤ. ပှၤတဝၢဖိတဖၣ် ပာ်အီၤဒ်နီၢ်ပၤမုၣ်ဖိတဂၤ အနွံ တဆံ, တုၤလၢပှၤကွၢ်ထွဲဟံၣ်ဒွဲတဂၤ ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ် တၢ်ခ့တၢ်ပှၤတဂၤ, ဒီးအမံၤန့ၣ် မ့ရံၣ် ဝ့လ်ကီး (Mary Willcocks) န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆၢကတီၢ် သၢလါဃာ်ဃာ်န့ၣ် ပိာ်မုၣ်ဖိတဂၤအံၤ လံာ်အီၣ်လီအီၣ် ပှၤတဝၢ ဒီတဖု ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကဆိကမိၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လီတၢ်ဝ့ၤ တမ့ၢ်တၢ်အသီ, တၢ်လီၤဆီတခါဘၣ်. လံာ် ၂ ယိၤဟၣ်သိၣ်တၢ် ၁:၇ (ခ့ခါ) ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ပှၤလၢ “ပှၤလီတၢ်ဝ့ၤတၢ်အါဂၤ အိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ”…

ဂ့ၤန့ၢ် တၢ်မူ

လၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤ ယတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့နးထီၣ် ဒီးဘၣ်လဲၤခီဖျိကီကီခဲခဲဝံၤအလီၢ်ခံ ယပိာ်ထီၣ် ယဝၤအခံ ဃုာ်ဒီး ပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် ဒီးပလဲၤ ဟးကသုၣ်ဆူ ကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ယထီၣ်ကစၢၢ်လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်လိၤ ကယီၤကယီၤ ဆူသရိာ်ဆံးဖိတဖျၢၣ်လၢအိၣ်ဖဲကစၢၢ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ခံးကျါ ယအိၣ်ထဲတဂၤဧိၤဒီး ယဆ့ၣ်နီၤ လၢဃီသွါသ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်သံကျံသီၣ်ထီၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ယကတိၤကသွံလၢ “ယွၤဧၢ, မၤစၢၤယၤ”န့ၣ်လီၤ. ယလဲၤကယီၤကယီၤ တုၤယလဲၤတုၤဆူဒၢးဆံးဆံးဖိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်တမုာ်တလၤအပူၤ ယသါထီၣ်သါလီၤ ဒီးစံးဘျုးယွၤလၢအနၢ်ဟူပှၤ လၢသ့ၣ်ပှၢ်ကျါန့ၣ်လီၤ.

လၢလံာ်စီဆှံတၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်အပူၤ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ လၢတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယွၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အကတီၢ်တဖၣ် အိၣ်ထီၣ်ဝဲအလီၢ်မ့ၢ် ဖဲပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤဒၤဝံးအိၣ်ခူသူၣ်လၢယူဒၤအပှၢ်မုၢ်ကနၢအပူၤ, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ကမ့ၢ်ဖဲ အဘၣ်ဃ့ၢ်ဝဲလၢအဖိခွါစီၤအးဘရှါလိၣ် အမဲာ်ညါအကတီၢ်န့ၣ် အဝဲသးဝံၣ်ထီၣ် “ယွၤဧၢ, နမ့ၢ်ယကစၢ်လီၤ. ယဃုနၤ ဂီၤဂီၤ, ယသးအံၤ သူအသးလၢနၤ, ယဖံးယညၣ်ဆၢန့ၢ်နၤ” လီၤ(စံး ၆၃:၁). အဝဲသ့ၣ်ညါပလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ယွၤအစိကမီၤဒီး အလၤကပီၤအဃိ အဝဲစံးဝဲလၢ “နဘျုးနဖှိၣ်ဂ့ၤန့ၢ်တၢ်မူတက့ၢ်လီၤ“ (:၃)န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢပူၤ ဒၣ်လဲာ် အဝဲဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယွၤ တစိၤသးန့ၣ်လီၤ(:၂-၆). အဝဲစံး, “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ…

တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ပှၤတအၢနၢ်ဖိအဂီၢ်

ဒ်သိး လံစၢ် (Leisa) ကမၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲ စုတၢ်ပနီၣ် (sign language) အတၢ်သ့ တၢ်ဘၣ် လၢပှၤနၢ်တဟူတဖၣ်မၤလိဝဲအဂီၢ်, ဘျုးလီၤအသးလၢ ပှၤနၢ်တအၢဖိတဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ညါထွဲ ပှၤအနၢ်တအၢတဖၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ န့ၣ်လီၤ. ပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် လဲၤကပာ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်, ဒီးပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပှၤတအၢနၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကနၢ်ပၢၢ်ဝဲတၢ်စံးတၢ်ကတိၤတဖၣ်အဂီၢ်, ကကွၢ်ထံ ပှၤကတိၤတၢ်တဖၣ် အထးခိၣ်ဖံး ဟူးဝးတၢ်အကျိၤအကျဲ, ဒီးလၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်သုးထီထီၣ် အလီၢ်အလၤအပတီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. လၢကမျၢၢ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အပူၤ, အါတက့ၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢကဒုးနဲၣ် စုတၢ်ပနီၣ်, လၢပှၤနၢ်တအၢတဖၣ်အဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

လံစၢ် အစုတၢ်ပနီၣ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဂ့ၤထီၣ်ဝဲတဆီဘၣ်တဆီတုၤ အကဲထီၣ်တၢ်တမံၤဃီဒီးပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဖဲတၢ်မၤမူးသးဖှံတဘျီန့ၣ် ပှၤတအၢနၢ်တဂၤ သ့ၣ်ညါထွဲဝဲလၢ လံစၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢအနၢ်ဟူတၢ်တဂၤအဃိ, ကမၢကမၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုး လံစၢ် စံးဆၢက့ၤတၢ်န့ၣ် တံၤသကိးအဂၤတဂၤ ဒုးနဲၣ်အစုတၢ်ပနီၣ် လၢအစံးဝဲဒၣ် "အဝဲအိၣ်ဒီး ပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်အသူၣ်အသး" န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲလၢ လံစၢ်…

ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤလၢ တၢ်ဘၣ်တ့အပူၤ

ဖဲအတၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤ လီၤမၢ်ဝဲအကတီၢ်, ကမျၢၢ်လၢအဝဲလဲၤသဒၣ်တ့ၢ်ဝဲအမဲာ်ညါန့ၣ် ခဲနံၣ် (Kenny) အိၣ်ဆၢထၢၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲအုၣ်အသးလၢ အဒိးန့ၢ်က့ၤ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဒိးန့ၢ်က့ၤဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤထိးဘၣ် အသူၣ်အသး, ခီဖျိလၢ အထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ဃံတၢ်လၤ, ဒီးတၢ်အက့ၢ်အဂီၤအဂ့ၤအဝါတဖၣ်လၢ ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်အပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ခဲနံၣ် ထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး ခီဖျိလၢန့ဆၢၣ် အတၢ်ဃံတၢ်လၤန့ၣ်ဒီး, ကစၢ်ယွၤ ကဲထီၣ်ကဒီး တၢ်ကမၢကမၣ်လၢအဂီၢ်, ဒီးခဲကနံၣ်အံၤ, အဝဲဟံးဃာ်တၢ်ကူၣ်သ့, လၢအဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး လီၤလီၤဆီဆီလၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဖျါထီၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤဝံၤန့ၣ်ဒီး, လဲၤလီၤဝဲဆူထံကမါလၢ တၢ်ဘါသရိာ်အမဲာ်ညါအပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အဃိ, အပၢ်န့ၣ် လၢတၢ်သးခုအမဲာ်ထံမဲာ်နိအပူၤ ဒိးစုၣ်ဒိးဘျၢအီၤန့ၣ်လီၤ.

စီၤယိၤဘးစ့ၢ်ကီး လၢအတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်လီၤမၢ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ, အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ကဒံကဒါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ယိၤဘး ၃၀:၂၀ အပူၤန့ၣ် စီၤယိၤဘးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “ယကိးထီၣ်နၤဒီး နတစံးဆၢဘၣ်ယၤဘၣ်. ယဆၢထၢၣ်ဒီး နတပာ်ကဲဘၣ်ယၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဘး ၃၈:၁ စံးဘၣ်ပှၤ “ဒီးယွၤစံးဆၢ စီၤယိၤဘးလၢ ကလံၤသဝံးအပူၤ,”…

ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး

ဖဲ ဖံလ့းဘရိးစ် လဲၤဟးဆူ ဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝံၤန့ၣ် အဝဲကွဲး “ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံး”တၢ်သးဝံၣ် အဖျၢၣ် တဖၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤလၢကီၢ်အမဲရကၤဒီး, အဝဲအသးဟူးဂဲၤတုၤဒၣ်လဲာ် ကွဲးလီၤလံာ်ဆူ အအိၣ်ဘှံးနံၤတၢ်မၤလိကၠိဖိတဖၣ်လၢ “ယသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ဖဲတၢ်သဂၢၢ်ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အဟါ တချုးတုၤန့ၣ် ယဆၢထၢၣ်လၢ သရိာ်လီၢ်လံၤတဖျၢၣ်အပူၤ လၢဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ် ဖဲအအိၣ်ဘူးဒီး ဖိသၣ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဒီတဖု သးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤကစၢ်ယွၤလၢတၢ်သးဝံၣ်လီၤဘီလီၤမုၢ်တဖၣ် တယုၢ်ဝံၤတယုၢ် တဘျီဝံၤတဘျီန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးဒ်သိး ယနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်လၢယသ့ၣ်ညါဂ့ၤဂ့ၤ လၢအစံးဘၣ် တဲဘၣ် ပှၤတဂၤဒီးတဂၤ အုၣ်ခီၣ်ကစၢ် အတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် နၤစီဆှံ နၤလီၤလးအဂ့ၢ်”န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁၈၆၈ န့ၣ် ဘရိးစ် စၢၢ်က့ၤ အတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်လၢ ထါတယုၢ်ဒီး, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤဒ့တနၢ် တ့က့ၤအထါဆူ တၢ်သးဝံၣ်န့ၣ်လီၤ. “အိဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်ဝ့ၢ်ဆံးဧၢ, နအိၣ်ဘှ့ၣ်နဲဆံးအါ, ...နံၣ်ဧိၤလါဧိၤအတၢ်မုၢ်လၢ် တနံၤအံၤပှဲၤထီၣ်မး”. တၢ်သးဝံၣ်အံၤ ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်ဒီးတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ် ဖဲကီၢ်အမဲရကၤထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်အိၣ်ဒံးဝဲအဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ.

အပျဲၢ်အဘီၣ် စီၤမးသဲ…

ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါတၢ်ခဲလၢၥ်

ကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, The Wall Street Journel အပူၤန့ၣ် တၢ်ကွဲးဖုၣ်တထံၣ် ပာ်ဖျါဝဲလၢ "ထံကီၢ် တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢကရၢ" (National Security Agency) န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲ ပဂ့ၢ်ပကျိၤတဖၣ်အါမး ခီဖျိလၢ ပစူးကါ ပလီတဲစိအကျိၤအကျဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအစူးကါ လီတဲစိတဂၤစုာ်စုာ် အမၤတၢ် ခဲလၢာ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဝဲ “ဒ့းကၠ့းတဲၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ” (Digital Trial), ဒီးပာ်ဖှိၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” (Metadata), လၢပှၤလူၤဃုသ့ၣ်ညါန့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ မ့မ့ၢ်တၢ်အဆံး, တၢ်လၢအကါတဒိၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မ့ၢ်ဘၣ် ပၥ်ဖှိၣ်, ကွၢ်ထံသမံသမိးအီၤခဲလၢၥ်န့ၣ်ဒီး, ကဲထီၣ်ဝဲ ပိးလီလၢအသဟီၣ်အိၣ်တမံၤ, လၢတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါန့ၢ်ပှၤဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပလဲၤတၢ်အလီၢ်အကျဲဖဲလဲၣ်, ဒီးဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ် အကတီၢ်မတၤန့ၣ် ပအိၣ်ဆိးဖဲလဲၣ်န့ၣ် ပှၤဃုထံၣ်သမံသမိးတၢ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်သ့ဝဲဒၣ် ခီဖျိလၢ “မဲးတၣ်ဒၣ်တၣ်” န့ၣ်လီၤ.

စီၤဒၤဝံး စံးတ့ၢ်ဝဲလၢ ပတၢ်ဘၣ်ထွဲဒီးယွၤ အပတီၢ်အိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲ အါန့ၢ်ဒံး…

က့ၤဟ့ၣ်ကဒါက့ၤတၢ် ဆူကစၢ်ယွၤ

ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခိၣ်နၢ်သ့ၣ်တဖၣ် ကွဲမုၥ်ပှၤလၢ ဒ်ပကထၢဖှိၣ်တၢ်ကိးနွံဒဲး ဒ်အညီနုၢ်အသိးအမဲာ်ညါ ပကဟ့ၣ်အါထီၣ် တၢ်မၤဘူၣ်- လၢတၢ်ကသူၣ်ထီၣ် (gym)တၢ်ဂဲၤဂ့ၤ က့ၢ်ဂီၤဒၢး တၢ်လီၢ်ပျီတခါ လၢကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤ ဒီးကမၤဘၣ် တၢ်သးခုကစီၣ် တၢ်မၤဆူ ပှၤတဝၢဖိအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢယအိၣ်ဒီးတၢ်လၢၥ်ဘူၣ်လၢၥ်စ့ၤ လၢကသံၣ်ကသီဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အလဲသ့ၣ်တဖၣ်အဃိ ယသံကွၢ်ယဝၤသးဘိလၢ “မ့ၢ်နဆိကမိၣ်လၢ ပမၤကထီၣ်ဘးဧါ”န့ၣ်လီၤ. ယဝၤသးဘိ ကျၢၢ်ကျၥ်အခိၣ် ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ဟ့ၣ်တၢ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲဒၣ်ယွၤအတၢ်ခဲလၢၥ်တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. အဝဲကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်လၢ ပလိၣ်ဘၣ်ခဲလၢၥ်လီၤ.” ဒ်အစံးဝဲအသိး ပမၤထီၣ်ဘးဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်ပူၤကွံာ် အနံၣ်တဆံန့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အိၣ်ဒီးခွဲးလီၤဆီလၢ ပမၤဘၣ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှုး ခီဖျိတိစၢၤမၤစၢၤဘၣ် ပှၤလၢအအိၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤ လၢတၢ်အပိးအလီတခါအံၤန့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၉, စီၤပၤစီၤဒၤဝံး နဲၣ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အၢၣ်လီၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ စီၤရှလိၤမိၤ ဆူအံၣ်စရ့လးခိၣ်နၢ် သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤရှလိၤမိၤ မ့ၢ်ယွၤအတၢ်ဃုထၢ လၢကဟံးန့ၢ်စီၤပၤအလီၢ် ဒီးကဘှီထီၣ် ကစၢ်ယွၤ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်န့ၣ်လီၤ (:၁-၅). ပှၤကိးဂၤ မၤထွဲတၢ်ဒီး“မၤဘူၣ်တီနံဒၣ်တၢ်”…