တၢ်မၤသကိးတၢ်န့ၣ် ဂ့ၤန့ၢ်ဒံးတၢ်မၤဝဲဒၣ်ထဲတဂၤဧိၤ

အနံၣ်တဆံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် မဲးကံၣ် (Meggie) သူဝဲကသံၣ်မူၤဘှိးအဃိ, ဘၣ်နုာ်လီၤဟးထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢဃိာ်ပူၤတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တဆီတလဲ အတၢ်အိၣ်မူဘၣ်န့ၣ်ဒီး, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ်ကက့ၤကဒါဝဲဒၣ်ဆူကျဲအလီၢ်လံၤန့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲထံၣ်လိာ်အသးဒီး ဟါ(န)(စ) (Hans), လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အသူကသံၣ်မူၤဘှိးတဂၤ, မ့ၢ်လၢဆဲးနုာ်လီၤ ကသံၣ်ဆူအသွံၣ်မိၢ်ပှၢ်အကျိၤပူၤ အါတလၢအဃိ, ဘူးတ့ၢ်မးလၢအစုတခီကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဟါ(န)(စ) စံးဘၣ်အီၤလၢ ‘အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ယကိးထီၣ် ကစၢ်ယွၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီ’ န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ စံးဆၢအီၤ, ဒီးကတဲာ်ကတီၤ ဒုးကဲထီၣ်အီၤလၢ ပှၤနၢ်ပၢၢ်တၢ် စဲၣ်နီၤတဂၤ (specialist) လၢတၢ်ကရၢကရိတဖု လၢအမၤသကိးတၢ် ဒ်သိးကမၤဂ့ၤမၤဘျါက့ၤ ပှၤသူကသံၣ်မူၤဘှိး, လၢအလီၤဃိာ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ Stone Soup, ဒီးမၤစၢၤဝဲ အမဲရကၤအဃိာ်တဖျၢၣ်, လၢကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ဝဲ ပှၤဘၣ်လီၤဃိာ်တဖၣ် ဒ်သိးကက့ၤနုာ်လီၤမၤသကိးက့ၤတၢ်, လၢအပှၤတဝၢအပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤန့ၣ်, မဲးကံၣ် ဘၣ်လဲၤအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢ ပှၤမၤစၢၤပှၤဟဲပတုာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်အဟံၣ်, ဒ်သိးဒီးကပတုာ်ကွံာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်, ဟါ(န)(စ) မၤစၢၤအီၤ,ဃုာ်ဒီးပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် လၢတၢ်ဃုဖံးဃုမၤတၢ်, တၢ်ဃုထၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကျဲ, တၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်, ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်လိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်-…

ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ

အံၣ်နဲး မဟံယၢၣ် (Ynes Mexia: 1870-1938) တဂၤ ဖဲအသးအိၣ် ၁၅ နံၣ်န့ၣ် ပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤလိဝဲဒၣ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိပီညါအဃိ, ပတံထီၣ်ဝဲခီလ့ၣ်ကၠိ ဒ်ကၠိဖိအသီတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. လၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ၁၃ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, လဲၤဟးဝ့ၤဝီၤဝဲဒၣ်အမဲရကၤ ကီၢ်မိၢ်ပှၢ် လီၢ်ကဝီၤအခၢၣ်သး, ဒီးကလံၤထံးတကပၤ, ဒီးဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီတဖၣ်န့ၣ် ကအိၣ်ဝဲဒၣ် အကလုာ် ယဲၢ်ကယၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲဒၣ်တမ့ၢ်ထဲ ပှၤတဂၤဧိၤလၢ ဃုထံၣ်တၢ်ဒ်သိးအံၤဘၣ်. တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ပှၤသ့စဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ် (Scientists) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီ ခံကထိဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁ မိၤရှ့ ၁:၂ ပာ်ဖျါဝဲလၢ, ယွၤဟံးန့ၢ်ဝဲ တၢ်လၢအက့ၢ်အဂီၢ်တအိၣ်, တၢ်အိၣ်ကလီ, ဒီးတၢ်ခံးအလီၢ်အကျဲ, ဒီးတ့လီၤဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢ အိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်အီၣ်ကုၤအီပှဲၤအလီၢ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. သၢသီတသီန့ၣ်, ယွၤမၤလီၤဖးဝဲထံ, ဒီးတ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်, ဒ်သိးကဒုးကဲထီၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ လၢပှၤကညီတဖၣ်ကအိၣ်ဆိးအဂီၢ်န့ၣ်, အဆၢဖိ ၁၁ စံးဘၣ်ပှၤ ‘ဟီၣ်ခိၣ်ဒုးမဲထီၣ် နီၣ်ဧိၤမံၤဧိၤ, ဘုဧိၤဟုဧိၤ လၢအသၣ်ဝဲလၢဘုသၣ်, သ့ၣ်ဧိၤဝၣ်ဧိၤလၢ အသၣ်ဝဲလၢတၤသၣ်ဒ်အကလုာ်အသိး,…

တၢ်ပိာ်ကစၢ်ယွၤအခံ

အပူၤကွံာ်တဘျုးနံၣ်န့ၣ် ဖဲယလဲၤဟးကသုၣ်ဆူ ဝ့ၢ် ဖဲရ့း (Paris) န့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးပကဟံးန့ၢ်သကိး ဟါတၢ်အီၣ်အဂီၢ်, တချုးယလဲၤထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိး ဖဲ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ (Eiffel Tower) န့ၣ် ယလဲၤဟးလိာ်ကွဲကွၢ်ကီ ဝ့ၢ်လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဝ့ၢ်အံၤ ထဲဒၣ်ယၤတဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယကွဲၤဒီနၢ် အဂံၢ်လၢာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ် တၢ်ခဲလၢာ်လဲၤအသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ တအိၣ်ဒီးယၤအဃိ, ယလဲၤတုၤဖဲလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်ယဲဘၣ်ဆၣ်,ဒ်ယမ့ၢ်ပှၤဝ့ၢ်မုၣ်ဖိတဂၤအသိး ယတပျံၤတၢ်ဘၣ်. ယလဲၤဟးဆူညါ, ဒီးပိာ်ထွဲယဲ စ့(န) ထံကျိ (Seine River), ဒီးကွၢ်ပညိၣ်ယဲဒၣ်ဆူ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ လၢအအိၣ်ဖျိအိၣ်ဖျါအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယလဲၤတုၤဆူတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ယတၢ်လဲၤ ဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ် အိၣ်ကဝီၤဃာ်အီၤအဃိ, အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ဟါမၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

က့ၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ် တအိၣ်ဖျါဝဲလၢယတၢ်ထံၣ်အဃိ, ယကမၢကမၣ်ယဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ် ယသ့ၣ်ညါလၢ ယလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤလံအဃိ, ယကဘၣ်လဲၤကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယသံကွၢ်ပှၤဂၤ, ဒီးယထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်လၢပတဆိကမိၣ်န့ၣ် မၤအသးသ့ဝဲဒၣ် လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ, ဒီးတၢ်တၤပှၤတဖၣ်အကတီၢ်, ပဃ့ကစၢ်ယွၤ…

ယွၤအဖိခွါ

ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်, ယဝဲၢ်ပိာ်ခွါ စကီး (Scott) လိၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ကွဲးနီၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ပပၢ်မၤဝဲသုးအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယဖးကွၢ် တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, ဘၣ်ဃးဒီးပပၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ယတထံၣ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤကမၢကမၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤပျံၤလီၤဖုးဘၣ်. မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအလီၤသးစဲဘၣ်ဆၣ်, ယသးကလၢၢ်ဘၣ်ယဲလၢ ယတသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ယပၢ်အဂ့ၢ်အကျိၤအသီတဖၣ်အဃိ, ယသးတမံယဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲလၢ, တၢ်ဟ့ၣ်လီၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအသးသမူ, ဒီးအတၢ်မၤအဂ့ၢ်, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ် လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ် လွံၢ်ဘ့ၣ် န့ၣ် တမ့ၣ်ထဲလၢ တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဘၣ်. လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဖျါ ဖဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအကတီၢ်, အဝဲမ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်, ဃုာ်ဒီးတၢ်လၢအမၤတ့ၢ်ဝဲ, ဒီးစံးတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သးခုကစီၣ် လံာ်မၢ်ကူး အပူၤ, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် အတၢ်ပညိၣ်န့ၣ် ဒ်သိးကမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် ဖျါဖဲ မၢ်ကူး ၁:၁, ‘ယွၤအဖိခွါ, ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အတၢ်သးခုအကစီၣ်အခီၣ်ထံး’ န့ၣ်လီၤ. လံာ်မၢ်ကူး ပာ်ဖျါဝဲ ဘျၢတၢ်စီၤယိၤဟၣ်အုၣ်အသးလၢ မ့းၡံအၤအဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်သ့ၣ်ညါလၢ အိၣ်ဒီးအလၤကပီၤ ထဲသိးအံၤ

ဖဲဟီၣ်ခိၣ်စိၤခၢၣ်သး (ခးနး ၁၁၀၀-၁၄၀၀) န့ၣ် သီမၢး အခွဲနး (Thomas Aquinas), မ့ၢ်ဝဲ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဂၤ လၢထူဂ့ၢ်ယွၤဂ့ၢ်တကပၤန့ၣ်, ဒ်သိးကဘျုးလီၤအသးလၢတၢ်အိၣ်မူ ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤအဂီၢ်, ဘၣ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးအသုတနုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီးစီၤသီကၠိကရူၢ်တကရူၢ် (Dominican Order) လၢအပိာ်ထွဲ ပှၤပတီၢ်မုၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူ, ထဲလၢအမၤလိတၢ်, ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်, အဒူၣ်ဖိထၢဖိတဖၣ် ဒုးဃာ်အီၤဒီတနံၣ်, ဒ်သိးဒီးအသးကဟးဂီၤဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲမၤလၢာ်ဝဲဒၣ်အတၢ်အိၣ်မူဒီစိၤ, လၢတၢ်မၤလိယွၤအကလုၢ်ကထါ, ဒီးယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့, ဒီးကွဲးဒုးအိၣ်ထီၣ် လံာ်အကတြူၢ်တဖၣ် လၢတကယၤဃၣ်ဃၣ်ဝံၤ, အခွဲနး အသးကလၢၢ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤ ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်အဃိ, ကွဲးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤတ့ၢ်လံယၤ တၢ်သ့ၣ်ညါအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်လၤကပီၤဒ်သိးအံၤအဃိ, ယကွဲးတၢ်ဆူညါတသ့လၢၢ်ဘၣ်, ဒီးကယဲၢ်တၢ်လၢယပာ်ဖှိၣ်မၤတ့ၢ်လံတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဒ်ဘုလီၢ်တပံၢ်ဧိၤအသိး” န့ၣ်လီၤ. သၢလါပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, အခွဲနး တဂၤသံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲ အတၢ်လဲၤခီဖျိ လၢအလုာ်ဘၢဒိၣ်စိဒိၣ်ဒိၣ် ကလဲာ်တမံၤ လၢကစၢ်ယွၤအအိၣ်, ဒီးကကွဲးပာ်ဖျါဝဲအဂီၢ် လံာ်ဖျၢၣ်အိၣ်ဝဲတသ့ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၁၂:၄…

ဟဲစိာ်ဆူ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်

ဘရဲၣ်ယၢၣ် (Brian) ဒုးနဲၣ်အသးဒီးကသံၣ်သရၣ် လၢအယါဘျါသးဖျၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်ဝဲဒၣ်တနၣ်ရံၣ်ဘျဲၣ်လံန့ၣ်လီၤ. အတံၤသကိး အိၣ်ခိးအီၤလၢ တမှံၤအဒၢး, ဒီးဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲဒၣ် အတံၤသကိးလၢ အိၣ်တဆူၣ်တဂၤ ကဒိးန့ၢ်ဝဲ တၢ်ကူၣ်သ့, ဒီးတၢ်ကယါဘျါက့ၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ်, ဘရဲၣ်ယၢၣ် ဟဲက့ၤဝဲဒၣ်ဆူ တမှံၤအဒၢး, ဒီးကသံၣ်သရၣ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤ လံာ်ကဘျံးတဖၣ်န့ၣ် ပၣ်လီၤဝဲလၢစီၢ်နီၤခိၣ်အလိၤ, ဒီးဒုးနဲၣ်အတံၤသကိး, ဒီးစံးကတိၤသကိးဝဲ ကျိၤကျဲဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကူဆါယါဘျါ အတၢ်အိၣ်အသးလၢ အလီၤပျံၤတမံၤအံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူဆါယါဘျါလၢခံတဆီအဂီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ စံးကတိၤသကိးလိာ်သး ဒ်သိးဒီးကဘါထုကဖၣ်, ဒီးဃ့တၢ်ကူၣ်သ့လၢ ယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဘရဲၣ်ယၢၣ် စံးဝဲဒၣ်, “ခါဆူညါတၢ်ကမၤ အသးတမံၤဂၤတမံၤန့ၣ်, ယအိၣ်ယဲဒၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤအစုပူၤ” န့ၣ်လီၤ.

၂ စီၤ ၁၉:၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ စီၤပၤဃံးစကံယၤ “သလၣ်ထီၣ်လံာ်လၢ ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ.” လံာ်ပရၢအပူၤ တၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ်. မ့မ့ၢ်
ပှၤအၤရှုၢ်ဖိ, ဒုၣ်ဒါလၢ အစိဒိၣ်ကမီၤဒိၣ် အတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးတဖၣ် လၢအဒုးန့ၢ်ဝဲ ယူဒၤ အဝ့ၢ်အဂၢၢ်အကျၢၤတဖၣ်, ဒီးကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကဒုးန့ၢ်ဝဲ…

စုလၢအမၤစၢၤတၢ်

ဖဲလၢနံၣ်ကယၤ တဆံခွံ အကတီၢ်ဆိတဖၣ်န့ၣ်, တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတဖၣ် တြီဃာ်ဝဲ ပှၤသူဖံးဖိ, ဒီးပှၤဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးလၢ ကီၢ်အမဲရကၤ တဖၣ် လၢတၢ်ဒိးလဲ, မ့တမ့ၢ် ကပှ့ၤဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးဟံၣ်ဃီတဖၣ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်, လၢ ခဲလံၣ်ဖိနံယၤ ကီၢ်စဲၣ် န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢတၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အဆီၣ်သနံးတၢ်တဖၣ် အကတီၢ်န့ၣ်, ပှၤသူဖံးဖိ ကၢး သီၣ်မစၢၣ် (Gus Thompson) လၢအမ့ၢ်ပှၤ(အိၣ်ဖျဲၣ်ဝဲ ဒ်ကုၢ်တဂၤအသိးန့ၣ်) ပှ့ၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးတ့ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဟံၣ်ဃီလၢ အတူၢ်လိာ် ပှၤကဒိးလဲအိၣ်ဆိးတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၃၉ နံၣ်န့ၣ်, ကၢး ဟ့ၣ်ဒိးလဲလီၤအဟံၣ်ဆူ ပှၤအ့ရှၤဖိ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်, အကတၢၢ်န့ၣ်, ဆါလီၤကွံာ်ဝဲဒၣ် အဟီၣ်ခိၣ်ဆူ ပှၤတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဃိးဆံယဲၢ်နံၣ်ဃၣ်ဃၣ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးကမၤစၢၤ ပှၤသူဖံး ဖၠၣ်စိမိၤ ကၠိဖိတဖၣ်အဂီၢ်, ပှၤအ့ရှၤဖိ အဒူၣ်ဖိထၢဖိအကျါဟံၣ်ဖိဃီဖိတနီၤ ဟ့ၣ်မၤဘူၣ်ဝဲဒၣ် ကျိၣ်စ့တနီၤ, ဒိးန့ၢ်ဝဲ ခီဖျိလၢတၢ်ဆါလီၤဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.…

တၢ်အိၣ်မူလၢ အတပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ (Bronnie Ware) လၢအမ့ၢ် ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ်တဂၤန့ၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ်, လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ, ပတပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ် ဘၣ်ဃးဒီး ပမၤလၢာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်လူၤဃုမၤန့ၢ်တၢ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘရိၣ်နံၣ် သံကွၢ် ပှၤဆါတဖၣ် လၢတၢ်ပညိၣ်အပူၤ, “နမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ခွဲးယာ် လၢခံတဘျီန့ၣ်ဒီး, တၢ်တမံၤမံၤလၢ နမၤဝံၤတ့ၢ်လံတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်နကမၤက့ၤအီၤ လီၤဆီန့ၢ်ဒံးအပူၤကွံာ်ဧါ”န့ၣ်လီၤ. ပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ် အတၢ်စံးဆၢလၢ အလီၤဂာ်လိာ်သးတဖၣ်အကျါ, ဘရိၣ်နံၣ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးအအါအတၢၢ်, ယဲၢ်ထံၣ်န့ၢ်လီၤ. (၁) ယဆၢယဲဒၣ် ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကအိၣ်မူပာ်ဖျါထီၣ် ယတၢ်မ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်တဂၤ, (၂) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယတဂုာ်ဖံးတၢ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်လၢၤဘၣ်. (၃) ယဆၢယဲဒၣ်ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကပာ်ဖျါထီၣ် ယသးတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါ. (၄) ယဆၢယဲလၢ ထီဘိန့ၣ် ယကရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီးယတံၤသကိးတဖၣ်, ဒီး (၅) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယကအိၣ်မူမၤအါထီၣ်တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီ လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ အတၢ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤတၢ်တမံၤအံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်က့ၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဒိ ဖျါဖဲ လံာ်လူၤကၣ် အဆၢဒိၣ် ၁၂…

မိၢ်တဂၤ အတၢ်ကွၢ်ဆိကမိၣ်ကဒါက့ၤတၢ်

ဖိသၢဂၤအမိၢ်, ဒိၣ်နၣ် (Donna) စံးဝဲဒၣ်, “မ့ၢ်လၢမိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ တၢ်တလၢတလီၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တဖၣ် လၢယတူၢ်ဘၣ်တ့ၢ်လံ, ဒ်မိၢ်တဂၤ တူၢ်ဘၣ်ဝဲအသိးအဃိ, မိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် တဘၣ်ယသး နီတစဲးဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဒိၣ်နၣ် စးထီၣ်ဝဲ မိၢ်ပၢ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢအထီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ်န့ၣ် တထီၣ်ဘးဝဲဒၣ် ဒ်အမုၢ်လၢ်တ့ၢ်ဝဲအသိးဘၣ်. အဝဲပာ်ဖျါဝဲဒၣ် “လၢယဂီၢ်, တၢ်မၤလၢ ယမၤတ့ၢ်တဖၣ်ခဲလၢာ်အကျါ, မိၢ်အတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤအကီအခဲကတၢၢ်, ဒီးယဖိအကျါတဂၤန့ၣ် မၤတံာ်တာ်ယသးဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ” န့ၣ်လီၤ.

ဖဲကစၢ်ယွၤ ဃုထၢ နီၢ်လ့ၤအၤ ဒ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အမိၢ်အခိၣ်အနၢ်အကတီၢ်, အဖိတဂၤဘၣ်တဂၤအဂီၢ်, နီၢ်လ့ၤအၤ ကအိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ် အဒိၣ်အထီတဖၣ်လီၤန့ၣ် ပကသမၢအီၤအဂီၢ် အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်. ၁ မိၤ ၂၉:၃၂-၃၅ ပာ်ဖျါဝဲလၢ အဝဲဃုၢ်န့ၢ် အဖိအခီၣ်ထံး လွံၢ်ဂၤတဖၣ်အမံၤန့ၣ် လီၤပလိာ်အသးဒီးအတၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်အကီအခဲ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ အတၢ်ပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တဃံတလၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်, အဖိတဖၣ် ဖျါဝဲဒၣ်လၢ ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.…

အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ

စဲးသံၣ် (Sethie) အဖိခွါ အသးအနံၣ်အလါအိၣ်ဝဲ သၢနံၣ် န့ၣ် ဘၣ်ထီၣ် တၢ်ဆါဟံၣ်, ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ပှၤဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်န့ၣ် ပှၤကအိၣ်လၢအကထိန့ၣ်လီၤ. ဖဲကသံၣ်သရၣ်တဖၣ် တဲဝဲဒၣ် စဲးသံၣ်လၢ အဖိခွါ ရှံလိၣ် (Shiloh) တဂၤ "အခိၣ်နူၣ် အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤန့ၣ် တအိၣ်ဒီးတၢ်အခီပညီဘၣ်" န့ၣ်ဒီး, အဝဲကတိၤတၢ်ဒီးယၤ ခီဖျိလၢကွဲၤဒီနၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဘၣ်ယၤလၢ “ဘၣ်တဘျီတဘျီန့ၣ်, ယပျံၤဘၣ်ယိၣ်ယဲလၢ ယတအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.” “ယသ့ၣ်ညါယဲလၢ ကစၢ်ယွၤမၤဘျါ ရှံလိၣ် သ့ဝဲဒၣ်, ဒီးကပျဲ ရှံလိၣ်လၢ ကဟဲက့ၤဆူ ဟံၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ မ့ၢ်မၤဘျါက့ၤ အတၢ်ဆါ, ခီဖျိလၢတၢ်ကိးက့ၤအီၤဆူ မူခိၣ်န့ၣ်ဒီး, သးအတၢ်မုာ်တၢ်ပၢၤကအိၣ်ဒီးယၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.” လၢတၢ်မၤလီၤတံၢ်အီၤအဂီၢ်, ယတဲအီၤလၢ ကစၢ်ယွၤနၢ်ပၢၢ် တၢ်သ့န့ၢ်ဒံး ကယဲၢ်ပှၤကညီတဖၣ်ခဲလၢာ်, “မ့ၢ်လၢနဟ့ၣ်လီၤနသးဆူ ကစၢ်ယွၤ အစုပူၤ ဝံၤလံ. တၢ်မၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ” န့ၣ်လီၤ. စှၤသီပူၤကွံာ်ဝံၤ, ကစၢ်ယွၤ ကိးက့ၤဝဲအဖိလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ဆူမူခိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဖိခွါ အသးသမူလီၤမၢ်အဃိ,…

တၢ်မၤသကိးတၢ်န့ၣ် ဂ့ၤန့ၢ်ဒံးတၢ်မၤဝဲဒၣ်ထဲတဂၤဧိၤ

အနံၣ်တဆံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် မဲးကံၣ် (Meggie) သူဝဲကသံၣ်မူၤဘှိးအဃိ, ဘၣ်နုာ်လီၤဟးထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢဃိာ်ပူၤတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တဆီတလဲ အတၢ်အိၣ်မူဘၣ်န့ၣ်ဒီး, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ်ကက့ၤကဒါဝဲဒၣ်ဆူကျဲအလီၢ်လံၤန့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲထံၣ်လိာ်အသးဒီး ဟါ(န)(စ) (Hans), လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အသူကသံၣ်မူၤဘှိးတဂၤ, မ့ၢ်လၢဆဲးနုာ်လီၤ ကသံၣ်ဆူအသွံၣ်မိၢ်ပှၢ်အကျိၤပူၤ အါတလၢအဃိ, ဘူးတ့ၢ်မးလၢအစုတခီကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဟါ(န)(စ) စံးဘၣ်အီၤလၢ ‘အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ယကိးထီၣ် ကစၢ်ယွၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီ’ န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ စံးဆၢအီၤ, ဒီးကတဲာ်ကတီၤ ဒုးကဲထီၣ်အီၤလၢ ပှၤနၢ်ပၢၢ်တၢ် စဲၣ်နီၤတဂၤ (specialist) လၢတၢ်ကရၢကရိတဖု လၢအမၤသကိးတၢ် ဒ်သိးကမၤဂ့ၤမၤဘျါက့ၤ ပှၤသူကသံၣ်မူၤဘှိး, လၢအလီၤဃိာ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ Stone Soup, ဒီးမၤစၢၤဝဲ အမဲရကၤအဃိာ်တဖျၢၣ်, လၢကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ဝဲ ပှၤဘၣ်လီၤဃိာ်တဖၣ် ဒ်သိးကက့ၤနုာ်လီၤမၤသကိးက့ၤတၢ်, လၢအပှၤတဝၢအပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤန့ၣ်, မဲးကံၣ် ဘၣ်လဲၤအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢ ပှၤမၤစၢၤပှၤဟဲပတုာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်အဟံၣ်, ဒ်သိးဒီးကပတုာ်ကွံာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်, ဟါ(န)(စ) မၤစၢၤအီၤ,ဃုာ်ဒီးပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် လၢတၢ်ဃုဖံးဃုမၤတၢ်, တၢ်ဃုထၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကျဲ, တၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်, ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်လိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်-…

ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ

အံၣ်နဲး မဟံယၢၣ် (Ynes Mexia: 1870-1938) တဂၤ ဖဲအသးအိၣ် ၁၅ နံၣ်န့ၣ် ပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤလိဝဲဒၣ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိပီညါအဃိ, ပတံထီၣ်ဝဲခီလ့ၣ်ကၠိ ဒ်ကၠိဖိအသီတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. လၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ၁၃ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, လဲၤဟးဝ့ၤဝီၤဝဲဒၣ်အမဲရကၤ ကီၢ်မိၢ်ပှၢ် လီၢ်ကဝီၤအခၢၣ်သး, ဒီးကလံၤထံးတကပၤ, ဒီးဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီတဖၣ်န့ၣ် ကအိၣ်ဝဲဒၣ် အကလုာ် ယဲၢ်ကယၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲဒၣ်တမ့ၢ်ထဲ ပှၤတဂၤဧိၤလၢ ဃုထံၣ်တၢ်ဒ်သိးအံၤဘၣ်. တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ပှၤသ့စဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ် (Scientists) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီ ခံကထိဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁ မိၤရှ့ ၁:၂ ပာ်ဖျါဝဲလၢ, ယွၤဟံးန့ၢ်ဝဲ တၢ်လၢအက့ၢ်အဂီၢ်တအိၣ်, တၢ်အိၣ်ကလီ, ဒီးတၢ်ခံးအလီၢ်အကျဲ, ဒီးတ့လီၤဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢ အိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်အီၣ်ကုၤအီပှဲၤအလီၢ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. သၢသီတသီန့ၣ်, ယွၤမၤလီၤဖးဝဲထံ, ဒီးတ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်, ဒ်သိးကဒုးကဲထီၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ လၢပှၤကညီတဖၣ်ကအိၣ်ဆိးအဂီၢ်န့ၣ်, အဆၢဖိ ၁၁ စံးဘၣ်ပှၤ ‘ဟီၣ်ခိၣ်ဒုးမဲထီၣ် နီၣ်ဧိၤမံၤဧိၤ, ဘုဧိၤဟုဧိၤ လၢအသၣ်ဝဲလၢဘုသၣ်, သ့ၣ်ဧိၤဝၣ်ဧိၤလၢ အသၣ်ဝဲလၢတၤသၣ်ဒ်အကလုာ်အသိး,…

တၢ်ပိာ်ကစၢ်ယွၤအခံ

အပူၤကွံာ်တဘျုးနံၣ်န့ၣ် ဖဲယလဲၤဟးကသုၣ်ဆူ ဝ့ၢ် ဖဲရ့း (Paris) န့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးပကဟံးန့ၢ်သကိး ဟါတၢ်အီၣ်အဂီၢ်, တချုးယလဲၤထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိး ဖဲ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ (Eiffel Tower) န့ၣ် ယလဲၤဟးလိာ်ကွဲကွၢ်ကီ ဝ့ၢ်လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဝ့ၢ်အံၤ ထဲဒၣ်ယၤတဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယကွဲၤဒီနၢ် အဂံၢ်လၢာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ် တၢ်ခဲလၢာ်လဲၤအသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ တအိၣ်ဒီးယၤအဃိ, ယလဲၤတုၤဖဲလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်ယဲဘၣ်ဆၣ်,ဒ်ယမ့ၢ်ပှၤဝ့ၢ်မုၣ်ဖိတဂၤအသိး ယတပျံၤတၢ်ဘၣ်. ယလဲၤဟးဆူညါ, ဒီးပိာ်ထွဲယဲ စ့(န) ထံကျိ (Seine River), ဒီးကွၢ်ပညိၣ်ယဲဒၣ်ဆူ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ လၢအအိၣ်ဖျိအိၣ်ဖျါအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယလဲၤတုၤဆူတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ယတၢ်လဲၤ ဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ် အိၣ်ကဝီၤဃာ်အီၤအဃိ, အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ဟါမၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

က့ၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ် တအိၣ်ဖျါဝဲလၢယတၢ်ထံၣ်အဃိ, ယကမၢကမၣ်ယဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ် ယသ့ၣ်ညါလၢ ယလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤလံအဃိ, ယကဘၣ်လဲၤကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယသံကွၢ်ပှၤဂၤ, ဒီးယထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်လၢပတဆိကမိၣ်န့ၣ် မၤအသးသ့ဝဲဒၣ် လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ, ဒီးတၢ်တၤပှၤတဖၣ်အကတီၢ်, ပဃ့ကစၢ်ယွၤ…

ယွၤအဖိခွါ

ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်, ယဝဲၢ်ပိာ်ခွါ စကီး (Scott) လိၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ကွဲးနီၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ပပၢ်မၤဝဲသုးအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယဖးကွၢ် တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, ဘၣ်ဃးဒီးပပၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ယတထံၣ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤကမၢကမၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤပျံၤလီၤဖုးဘၣ်. မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအလီၤသးစဲဘၣ်ဆၣ်, ယသးကလၢၢ်ဘၣ်ယဲလၢ ယတသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ယပၢ်အဂ့ၢ်အကျိၤအသီတဖၣ်အဃိ, ယသးတမံယဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲလၢ, တၢ်ဟ့ၣ်လီၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအသးသမူ, ဒီးအတၢ်မၤအဂ့ၢ်, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ် လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ် လွံၢ်ဘ့ၣ် န့ၣ် တမ့ၣ်ထဲလၢ တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဘၣ်. လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဖျါ ဖဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအကတီၢ်, အဝဲမ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်, ဃုာ်ဒီးတၢ်လၢအမၤတ့ၢ်ဝဲ, ဒီးစံးတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သးခုကစီၣ် လံာ်မၢ်ကူး အပူၤ, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် အတၢ်ပညိၣ်န့ၣ် ဒ်သိးကမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် ဖျါဖဲ မၢ်ကူး ၁:၁, ‘ယွၤအဖိခွါ, ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အတၢ်သးခုအကစီၣ်အခီၣ်ထံး’ န့ၣ်လီၤ. လံာ်မၢ်ကူး ပာ်ဖျါဝဲ ဘျၢတၢ်စီၤယိၤဟၣ်အုၣ်အသးလၢ မ့းၡံအၤအဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်သ့ၣ်ညါလၢ အိၣ်ဒီးအလၤကပီၤ ထဲသိးအံၤ

ဖဲဟီၣ်ခိၣ်စိၤခၢၣ်သး (ခးနး ၁၁၀၀-၁၄၀၀) န့ၣ် သီမၢး အခွဲနး (Thomas Aquinas), မ့ၢ်ဝဲ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဂၤ လၢထူဂ့ၢ်ယွၤဂ့ၢ်တကပၤန့ၣ်, ဒ်သိးကဘျုးလီၤအသးလၢတၢ်အိၣ်မူ ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤအဂီၢ်, ဘၣ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးအသုတနုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီးစီၤသီကၠိကရူၢ်တကရူၢ် (Dominican Order) လၢအပိာ်ထွဲ ပှၤပတီၢ်မုၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူ, ထဲလၢအမၤလိတၢ်, ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်, အဒူၣ်ဖိထၢဖိတဖၣ် ဒုးဃာ်အီၤဒီတနံၣ်, ဒ်သိးဒီးအသးကဟးဂီၤဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲမၤလၢာ်ဝဲဒၣ်အတၢ်အိၣ်မူဒီစိၤ, လၢတၢ်မၤလိယွၤအကလုၢ်ကထါ, ဒီးယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့, ဒီးကွဲးဒုးအိၣ်ထီၣ် လံာ်အကတြူၢ်တဖၣ် လၢတကယၤဃၣ်ဃၣ်ဝံၤ, အခွဲနး အသးကလၢၢ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤ ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်အဃိ, ကွဲးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤတ့ၢ်လံယၤ တၢ်သ့ၣ်ညါအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်လၤကပီၤဒ်သိးအံၤအဃိ, ယကွဲးတၢ်ဆူညါတသ့လၢၢ်ဘၣ်, ဒီးကယဲၢ်တၢ်လၢယပာ်ဖှိၣ်မၤတ့ၢ်လံတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဒ်ဘုလီၢ်တပံၢ်ဧိၤအသိး” န့ၣ်လီၤ. သၢလါပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, အခွဲနး တဂၤသံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲ အတၢ်လဲၤခီဖျိ လၢအလုာ်ဘၢဒိၣ်စိဒိၣ်ဒိၣ် ကလဲာ်တမံၤ လၢကစၢ်ယွၤအအိၣ်, ဒီးကကွဲးပာ်ဖျါဝဲအဂီၢ် လံာ်ဖျၢၣ်အိၣ်ဝဲတသ့ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၁၂:၄…

ဟဲစိာ်ဆူ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်

ဘရဲၣ်ယၢၣ် (Brian) ဒုးနဲၣ်အသးဒီးကသံၣ်သရၣ် လၢအယါဘျါသးဖျၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်ဝဲဒၣ်တနၣ်ရံၣ်ဘျဲၣ်လံန့ၣ်လီၤ. အတံၤသကိး အိၣ်ခိးအီၤလၢ တမှံၤအဒၢး, ဒီးဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲဒၣ် အတံၤသကိးလၢ အိၣ်တဆူၣ်တဂၤ ကဒိးန့ၢ်ဝဲ တၢ်ကူၣ်သ့, ဒီးတၢ်ကယါဘျါက့ၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ်, ဘရဲၣ်ယၢၣ် ဟဲက့ၤဝဲဒၣ်ဆူ တမှံၤအဒၢး, ဒီးကသံၣ်သရၣ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤ လံာ်ကဘျံးတဖၣ်န့ၣ် ပၣ်လီၤဝဲလၢစီၢ်နီၤခိၣ်အလိၤ, ဒီးဒုးနဲၣ်အတံၤသကိး, ဒီးစံးကတိၤသကိးဝဲ ကျိၤကျဲဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကူဆါယါဘျါ အတၢ်အိၣ်အသးလၢ အလီၤပျံၤတမံၤအံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူဆါယါဘျါလၢခံတဆီအဂီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ စံးကတိၤသကိးလိာ်သး ဒ်သိးဒီးကဘါထုကဖၣ်, ဒီးဃ့တၢ်ကူၣ်သ့လၢ ယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဘရဲၣ်ယၢၣ် စံးဝဲဒၣ်, “ခါဆူညါတၢ်ကမၤ အသးတမံၤဂၤတမံၤန့ၣ်, ယအိၣ်ယဲဒၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤအစုပူၤ” န့ၣ်လီၤ.

၂ စီၤ ၁၉:၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ စီၤပၤဃံးစကံယၤ “သလၣ်ထီၣ်လံာ်လၢ ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ.” လံာ်ပရၢအပူၤ တၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ်. မ့မ့ၢ်
ပှၤအၤရှုၢ်ဖိ, ဒုၣ်ဒါလၢ အစိဒိၣ်ကမီၤဒိၣ် အတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးတဖၣ် လၢအဒုးန့ၢ်ဝဲ ယူဒၤ အဝ့ၢ်အဂၢၢ်အကျၢၤတဖၣ်, ဒီးကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကဒုးန့ၢ်ဝဲ…

စုလၢအမၤစၢၤတၢ်

ဖဲလၢနံၣ်ကယၤ တဆံခွံ အကတီၢ်ဆိတဖၣ်န့ၣ်, တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတဖၣ် တြီဃာ်ဝဲ ပှၤသူဖံးဖိ, ဒီးပှၤဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးလၢ ကီၢ်အမဲရကၤ တဖၣ် လၢတၢ်ဒိးလဲ, မ့တမ့ၢ် ကပှ့ၤဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးဟံၣ်ဃီတဖၣ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်, လၢ ခဲလံၣ်ဖိနံယၤ ကီၢ်စဲၣ် န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢတၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အဆီၣ်သနံးတၢ်တဖၣ် အကတီၢ်န့ၣ်, ပှၤသူဖံးဖိ ကၢး သီၣ်မစၢၣ် (Gus Thompson) လၢအမ့ၢ်ပှၤ(အိၣ်ဖျဲၣ်ဝဲ ဒ်ကုၢ်တဂၤအသိးန့ၣ်) ပှ့ၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးတ့ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဟံၣ်ဃီလၢ အတူၢ်လိာ် ပှၤကဒိးလဲအိၣ်ဆိးတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၃၉ နံၣ်န့ၣ်, ကၢး ဟ့ၣ်ဒိးလဲလီၤအဟံၣ်ဆူ ပှၤအ့ရှၤဖိ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်, အကတၢၢ်န့ၣ်, ဆါလီၤကွံာ်ဝဲဒၣ် အဟီၣ်ခိၣ်ဆူ ပှၤတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဃိးဆံယဲၢ်နံၣ်ဃၣ်ဃၣ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးကမၤစၢၤ ပှၤသူဖံး ဖၠၣ်စိမိၤ ကၠိဖိတဖၣ်အဂီၢ်, ပှၤအ့ရှၤဖိ အဒူၣ်ဖိထၢဖိအကျါဟံၣ်ဖိဃီဖိတနီၤ ဟ့ၣ်မၤဘူၣ်ဝဲဒၣ် ကျိၣ်စ့တနီၤ, ဒိးန့ၢ်ဝဲ ခီဖျိလၢတၢ်ဆါလီၤဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.…

တၢ်အိၣ်မူလၢ အတပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ (Bronnie Ware) လၢအမ့ၢ် ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ်တဂၤန့ၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ်, လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ, ပတပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ် ဘၣ်ဃးဒီး ပမၤလၢာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်လူၤဃုမၤန့ၢ်တၢ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘရိၣ်နံၣ် သံကွၢ် ပှၤဆါတဖၣ် လၢတၢ်ပညိၣ်အပူၤ, “နမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ခွဲးယာ် လၢခံတဘျီန့ၣ်ဒီး, တၢ်တမံၤမံၤလၢ နမၤဝံၤတ့ၢ်လံတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်နကမၤက့ၤအီၤ လီၤဆီန့ၢ်ဒံးအပူၤကွံာ်ဧါ”န့ၣ်လီၤ. ပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ် အတၢ်စံးဆၢလၢ အလီၤဂာ်လိာ်သးတဖၣ်အကျါ, ဘရိၣ်နံၣ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးအအါအတၢၢ်, ယဲၢ်ထံၣ်န့ၢ်လီၤ. (၁) ယဆၢယဲဒၣ် ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကအိၣ်မူပာ်ဖျါထီၣ် ယတၢ်မ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်တဂၤ, (၂) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယတဂုာ်ဖံးတၢ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်လၢၤဘၣ်. (၃) ယဆၢယဲဒၣ်ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကပာ်ဖျါထီၣ် ယသးတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါ. (၄) ယဆၢယဲလၢ ထီဘိန့ၣ် ယကရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီးယတံၤသကိးတဖၣ်, ဒီး (၅) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယကအိၣ်မူမၤအါထီၣ်တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီ လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ အတၢ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤတၢ်တမံၤအံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်က့ၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဒိ ဖျါဖဲ လံာ်လူၤကၣ် အဆၢဒိၣ် ၁၂…

မိၢ်တဂၤ အတၢ်ကွၢ်ဆိကမိၣ်ကဒါက့ၤတၢ်

ဖိသၢဂၤအမိၢ်, ဒိၣ်နၣ် (Donna) စံးဝဲဒၣ်, “မ့ၢ်လၢမိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ တၢ်တလၢတလီၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တဖၣ် လၢယတူၢ်ဘၣ်တ့ၢ်လံ, ဒ်မိၢ်တဂၤ တူၢ်ဘၣ်ဝဲအသိးအဃိ, မိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် တဘၣ်ယသး နီတစဲးဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဒိၣ်နၣ် စးထီၣ်ဝဲ မိၢ်ပၢ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢအထီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ်န့ၣ် တထီၣ်ဘးဝဲဒၣ် ဒ်အမုၢ်လၢ်တ့ၢ်ဝဲအသိးဘၣ်. အဝဲပာ်ဖျါဝဲဒၣ် “လၢယဂီၢ်, တၢ်မၤလၢ ယမၤတ့ၢ်တဖၣ်ခဲလၢာ်အကျါ, မိၢ်အတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤအကီအခဲကတၢၢ်, ဒီးယဖိအကျါတဂၤန့ၣ် မၤတံာ်တာ်ယသးဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ” န့ၣ်လီၤ.

ဖဲကစၢ်ယွၤ ဃုထၢ နီၢ်လ့ၤအၤ ဒ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အမိၢ်အခိၣ်အနၢ်အကတီၢ်, အဖိတဂၤဘၣ်တဂၤအဂီၢ်, နီၢ်လ့ၤအၤ ကအိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ် အဒိၣ်အထီတဖၣ်လီၤန့ၣ် ပကသမၢအီၤအဂီၢ် အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်. ၁ မိၤ ၂၉:၃၂-၃၅ ပာ်ဖျါဝဲလၢ အဝဲဃုၢ်န့ၢ် အဖိအခီၣ်ထံး လွံၢ်ဂၤတဖၣ်အမံၤန့ၣ် လီၤပလိာ်အသးဒီးအတၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်အကီအခဲ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ အတၢ်ပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တဃံတလၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်, အဖိတဖၣ် ဖျါဝဲဒၣ်လၢ ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.…

အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ

စဲးသံၣ် (Sethie) အဖိခွါ အသးအနံၣ်အလါအိၣ်ဝဲ သၢနံၣ် န့ၣ် ဘၣ်ထီၣ် တၢ်ဆါဟံၣ်, ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ပှၤဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်န့ၣ် ပှၤကအိၣ်လၢအကထိန့ၣ်လီၤ. ဖဲကသံၣ်သရၣ်တဖၣ် တဲဝဲဒၣ် စဲးသံၣ်လၢ အဖိခွါ ရှံလိၣ် (Shiloh) တဂၤ "အခိၣ်နူၣ် အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤန့ၣ် တအိၣ်ဒီးတၢ်အခီပညီဘၣ်" န့ၣ်ဒီး, အဝဲကတိၤတၢ်ဒီးယၤ ခီဖျိလၢကွဲၤဒီနၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဘၣ်ယၤလၢ “ဘၣ်တဘျီတဘျီန့ၣ်, ယပျံၤဘၣ်ယိၣ်ယဲလၢ ယတအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.” “ယသ့ၣ်ညါယဲလၢ ကစၢ်ယွၤမၤဘျါ ရှံလိၣ် သ့ဝဲဒၣ်, ဒီးကပျဲ ရှံလိၣ်လၢ ကဟဲက့ၤဆူ ဟံၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ မ့ၢ်မၤဘျါက့ၤ အတၢ်ဆါ, ခီဖျိလၢတၢ်ကိးက့ၤအီၤဆူ မူခိၣ်န့ၣ်ဒီး, သးအတၢ်မုာ်တၢ်ပၢၤကအိၣ်ဒီးယၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.” လၢတၢ်မၤလီၤတံၢ်အီၤအဂီၢ်, ယတဲအီၤလၢ ကစၢ်ယွၤနၢ်ပၢၢ် တၢ်သ့န့ၢ်ဒံး ကယဲၢ်ပှၤကညီတဖၣ်ခဲလၢာ်, “မ့ၢ်လၢနဟ့ၣ်လီၤနသးဆူ ကစၢ်ယွၤ အစုပူၤ ဝံၤလံ. တၢ်မၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ” န့ၣ်လီၤ. စှၤသီပူၤကွံာ်ဝံၤ, ကစၢ်ယွၤ ကိးက့ၤဝဲအဖိလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ဆူမူခိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဖိခွါ အသးသမူလီၤမၢ်အဃိ,…

တၢ်မၤသကိးတၢ်န့ၣ် ဂ့ၤန့ၢ်ဒံးတၢ်မၤဝဲဒၣ်ထဲတဂၤဧိၤ

အနံၣ်တဆံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် မဲးကံၣ် (Meggie) သူဝဲကသံၣ်မူၤဘှိးအဃိ, ဘၣ်နုာ်လီၤဟးထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢဃိာ်ပူၤတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တဆီတလဲ အတၢ်အိၣ်မူဘၣ်န့ၣ်ဒီး, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ်ကက့ၤကဒါဝဲဒၣ်ဆူကျဲအလီၢ်လံၤန့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲထံၣ်လိာ်အသးဒီး ဟါ(န)(စ) (Hans), လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အသူကသံၣ်မူၤဘှိးတဂၤ, မ့ၢ်လၢဆဲးနုာ်လီၤ ကသံၣ်ဆူအသွံၣ်မိၢ်ပှၢ်အကျိၤပူၤ အါတလၢအဃိ, ဘူးတ့ၢ်မးလၢအစုတခီကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဟါ(န)(စ) စံးဘၣ်အီၤလၢ ‘အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ယကိးထီၣ် ကစၢ်ယွၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီ’ န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ စံးဆၢအီၤ, ဒီးကတဲာ်ကတီၤ ဒုးကဲထီၣ်အီၤလၢ ပှၤနၢ်ပၢၢ်တၢ် စဲၣ်နီၤတဂၤ (specialist) လၢတၢ်ကရၢကရိတဖု လၢအမၤသကိးတၢ် ဒ်သိးကမၤဂ့ၤမၤဘျါက့ၤ ပှၤသူကသံၣ်မူၤဘှိး, လၢအလီၤဃိာ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ Stone Soup, ဒီးမၤစၢၤဝဲ အမဲရကၤအဃိာ်တဖျၢၣ်, လၢကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ဝဲ ပှၤဘၣ်လီၤဃိာ်တဖၣ် ဒ်သိးကက့ၤနုာ်လီၤမၤသကိးက့ၤတၢ်, လၢအပှၤတဝၢအပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤန့ၣ်, မဲးကံၣ် ဘၣ်လဲၤအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢ ပှၤမၤစၢၤပှၤဟဲပတုာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်အဟံၣ်, ဒ်သိးဒီးကပတုာ်ကွံာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်, ဟါ(န)(စ) မၤစၢၤအီၤ,ဃုာ်ဒီးပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် လၢတၢ်ဃုဖံးဃုမၤတၢ်, တၢ်ဃုထၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကျဲ, တၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်, ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်လိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်-…

ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ

အံၣ်နဲး မဟံယၢၣ် (Ynes Mexia: 1870-1938) တဂၤ ဖဲအသးအိၣ် ၁၅ နံၣ်န့ၣ် ပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤလိဝဲဒၣ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိပီညါအဃိ, ပတံထီၣ်ဝဲခီလ့ၣ်ကၠိ ဒ်ကၠိဖိအသီတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. လၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ၁၃ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, လဲၤဟးဝ့ၤဝီၤဝဲဒၣ်အမဲရကၤ ကီၢ်မိၢ်ပှၢ် လီၢ်ကဝီၤအခၢၣ်သး, ဒီးကလံၤထံးတကပၤ, ဒီးဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီတဖၣ်န့ၣ် ကအိၣ်ဝဲဒၣ် အကလုာ် ယဲၢ်ကယၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲဒၣ်တမ့ၢ်ထဲ ပှၤတဂၤဧိၤလၢ ဃုထံၣ်တၢ်ဒ်သိးအံၤဘၣ်. တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ပှၤသ့စဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ် (Scientists) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီ ခံကထိဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁ မိၤရှ့ ၁:၂ ပာ်ဖျါဝဲလၢ, ယွၤဟံးန့ၢ်ဝဲ တၢ်လၢအက့ၢ်အဂီၢ်တအိၣ်, တၢ်အိၣ်ကလီ, ဒီးတၢ်ခံးအလီၢ်အကျဲ, ဒီးတ့လီၤဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢ အိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်အီၣ်ကုၤအီပှဲၤအလီၢ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. သၢသီတသီန့ၣ်, ယွၤမၤလီၤဖးဝဲထံ, ဒီးတ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်, ဒ်သိးကဒုးကဲထီၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ လၢပှၤကညီတဖၣ်ကအိၣ်ဆိးအဂီၢ်န့ၣ်, အဆၢဖိ ၁၁ စံးဘၣ်ပှၤ ‘ဟီၣ်ခိၣ်ဒုးမဲထီၣ် နီၣ်ဧိၤမံၤဧိၤ, ဘုဧိၤဟုဧိၤ လၢအသၣ်ဝဲလၢဘုသၣ်, သ့ၣ်ဧိၤဝၣ်ဧိၤလၢ အသၣ်ဝဲလၢတၤသၣ်ဒ်အကလုာ်အသိး,…

တၢ်ပိာ်ကစၢ်ယွၤအခံ

အပူၤကွံာ်တဘျုးနံၣ်န့ၣ် ဖဲယလဲၤဟးကသုၣ်ဆူ ဝ့ၢ် ဖဲရ့း (Paris) န့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးပကဟံးန့ၢ်သကိး ဟါတၢ်အီၣ်အဂီၢ်, တချုးယလဲၤထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိး ဖဲ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ (Eiffel Tower) န့ၣ် ယလဲၤဟးလိာ်ကွဲကွၢ်ကီ ဝ့ၢ်လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဝ့ၢ်အံၤ ထဲဒၣ်ယၤတဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယကွဲၤဒီနၢ် အဂံၢ်လၢာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ် တၢ်ခဲလၢာ်လဲၤအသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ တအိၣ်ဒီးယၤအဃိ, ယလဲၤတုၤဖဲလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်ယဲဘၣ်ဆၣ်,ဒ်ယမ့ၢ်ပှၤဝ့ၢ်မုၣ်ဖိတဂၤအသိး ယတပျံၤတၢ်ဘၣ်. ယလဲၤဟးဆူညါ, ဒီးပိာ်ထွဲယဲ စ့(န) ထံကျိ (Seine River), ဒီးကွၢ်ပညိၣ်ယဲဒၣ်ဆူ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ လၢအအိၣ်ဖျိအိၣ်ဖျါအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယလဲၤတုၤဆူတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ယတၢ်လဲၤ ဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ် အိၣ်ကဝီၤဃာ်အီၤအဃိ, အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ဟါမၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

က့ၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ် တအိၣ်ဖျါဝဲလၢယတၢ်ထံၣ်အဃိ, ယကမၢကမၣ်ယဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ် ယသ့ၣ်ညါလၢ ယလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤလံအဃိ, ယကဘၣ်လဲၤကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယသံကွၢ်ပှၤဂၤ, ဒီးယထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်လၢပတဆိကမိၣ်န့ၣ် မၤအသးသ့ဝဲဒၣ် လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ, ဒီးတၢ်တၤပှၤတဖၣ်အကတီၢ်, ပဃ့ကစၢ်ယွၤ…

ယွၤအဖိခွါ

ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်, ယဝဲၢ်ပိာ်ခွါ စကီး (Scott) လိၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ကွဲးနီၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ပပၢ်မၤဝဲသုးအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယဖးကွၢ် တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, ဘၣ်ဃးဒီးပပၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ယတထံၣ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤကမၢကမၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤပျံၤလီၤဖုးဘၣ်. မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအလီၤသးစဲဘၣ်ဆၣ်, ယသးကလၢၢ်ဘၣ်ယဲလၢ ယတသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ယပၢ်အဂ့ၢ်အကျိၤအသီတဖၣ်အဃိ, ယသးတမံယဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲလၢ, တၢ်ဟ့ၣ်လီၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအသးသမူ, ဒီးအတၢ်မၤအဂ့ၢ်, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ် လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ် လွံၢ်ဘ့ၣ် န့ၣ် တမ့ၣ်ထဲလၢ တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဘၣ်. လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဖျါ ဖဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအကတီၢ်, အဝဲမ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်, ဃုာ်ဒီးတၢ်လၢအမၤတ့ၢ်ဝဲ, ဒီးစံးတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သးခုကစီၣ် လံာ်မၢ်ကူး အပူၤ, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် အတၢ်ပညိၣ်န့ၣ် ဒ်သိးကမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် ဖျါဖဲ မၢ်ကူး ၁:၁, ‘ယွၤအဖိခွါ, ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အတၢ်သးခုအကစီၣ်အခီၣ်ထံး’ န့ၣ်လီၤ. လံာ်မၢ်ကူး ပာ်ဖျါဝဲ ဘျၢတၢ်စီၤယိၤဟၣ်အုၣ်အသးလၢ မ့းၡံအၤအဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်သ့ၣ်ညါလၢ အိၣ်ဒီးအလၤကပီၤ ထဲသိးအံၤ

ဖဲဟီၣ်ခိၣ်စိၤခၢၣ်သး (ခးနး ၁၁၀၀-၁၄၀၀) န့ၣ် သီမၢး အခွဲနး (Thomas Aquinas), မ့ၢ်ဝဲ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဂၤ လၢထူဂ့ၢ်ယွၤဂ့ၢ်တကပၤန့ၣ်, ဒ်သိးကဘျုးလီၤအသးလၢတၢ်အိၣ်မူ ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤအဂီၢ်, ဘၣ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးအသုတနုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီးစီၤသီကၠိကရူၢ်တကရူၢ် (Dominican Order) လၢအပိာ်ထွဲ ပှၤပတီၢ်မုၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူ, ထဲလၢအမၤလိတၢ်, ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်, အဒူၣ်ဖိထၢဖိတဖၣ် ဒုးဃာ်အီၤဒီတနံၣ်, ဒ်သိးဒီးအသးကဟးဂီၤဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲမၤလၢာ်ဝဲဒၣ်အတၢ်အိၣ်မူဒီစိၤ, လၢတၢ်မၤလိယွၤအကလုၢ်ကထါ, ဒီးယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့, ဒီးကွဲးဒုးအိၣ်ထီၣ် လံာ်အကတြူၢ်တဖၣ် လၢတကယၤဃၣ်ဃၣ်ဝံၤ, အခွဲနး အသးကလၢၢ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤ ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်အဃိ, ကွဲးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤတ့ၢ်လံယၤ တၢ်သ့ၣ်ညါအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်လၤကပီၤဒ်သိးအံၤအဃိ, ယကွဲးတၢ်ဆူညါတသ့လၢၢ်ဘၣ်, ဒီးကယဲၢ်တၢ်လၢယပာ်ဖှိၣ်မၤတ့ၢ်လံတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဒ်ဘုလီၢ်တပံၢ်ဧိၤအသိး” န့ၣ်လီၤ. သၢလါပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, အခွဲနး တဂၤသံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲ အတၢ်လဲၤခီဖျိ လၢအလုာ်ဘၢဒိၣ်စိဒိၣ်ဒိၣ် ကလဲာ်တမံၤ လၢကစၢ်ယွၤအအိၣ်, ဒီးကကွဲးပာ်ဖျါဝဲအဂီၢ် လံာ်ဖျၢၣ်အိၣ်ဝဲတသ့ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၁၂:၄…

ဟဲစိာ်ဆူ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်

ဘရဲၣ်ယၢၣ် (Brian) ဒုးနဲၣ်အသးဒီးကသံၣ်သရၣ် လၢအယါဘျါသးဖျၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်ဝဲဒၣ်တနၣ်ရံၣ်ဘျဲၣ်လံန့ၣ်လီၤ. အတံၤသကိး အိၣ်ခိးအီၤလၢ တမှံၤအဒၢး, ဒီးဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲဒၣ် အတံၤသကိးလၢ အိၣ်တဆူၣ်တဂၤ ကဒိးန့ၢ်ဝဲ တၢ်ကူၣ်သ့, ဒီးတၢ်ကယါဘျါက့ၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ်, ဘရဲၣ်ယၢၣ် ဟဲက့ၤဝဲဒၣ်ဆူ တမှံၤအဒၢး, ဒီးကသံၣ်သရၣ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤ လံာ်ကဘျံးတဖၣ်န့ၣ် ပၣ်လီၤဝဲလၢစီၢ်နီၤခိၣ်အလိၤ, ဒီးဒုးနဲၣ်အတံၤသကိး, ဒီးစံးကတိၤသကိးဝဲ ကျိၤကျဲဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကူဆါယါဘျါ အတၢ်အိၣ်အသးလၢ အလီၤပျံၤတမံၤအံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူဆါယါဘျါလၢခံတဆီအဂီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ စံးကတိၤသကိးလိာ်သး ဒ်သိးဒီးကဘါထုကဖၣ်, ဒီးဃ့တၢ်ကူၣ်သ့လၢ ယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဘရဲၣ်ယၢၣ် စံးဝဲဒၣ်, “ခါဆူညါတၢ်ကမၤ အသးတမံၤဂၤတမံၤန့ၣ်, ယအိၣ်ယဲဒၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤအစုပူၤ” န့ၣ်လီၤ.

၂ စီၤ ၁၉:၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ စီၤပၤဃံးစကံယၤ “သလၣ်ထီၣ်လံာ်လၢ ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ.” လံာ်ပရၢအပူၤ တၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ်. မ့မ့ၢ်
ပှၤအၤရှုၢ်ဖိ, ဒုၣ်ဒါလၢ အစိဒိၣ်ကမီၤဒိၣ် အတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးတဖၣ် လၢအဒုးန့ၢ်ဝဲ ယူဒၤ အဝ့ၢ်အဂၢၢ်အကျၢၤတဖၣ်, ဒီးကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကဒုးန့ၢ်ဝဲ…

စုလၢအမၤစၢၤတၢ်

ဖဲလၢနံၣ်ကယၤ တဆံခွံ အကတီၢ်ဆိတဖၣ်န့ၣ်, တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတဖၣ် တြီဃာ်ဝဲ ပှၤသူဖံးဖိ, ဒီးပှၤဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးလၢ ကီၢ်အမဲရကၤ တဖၣ် လၢတၢ်ဒိးလဲ, မ့တမ့ၢ် ကပှ့ၤဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးဟံၣ်ဃီတဖၣ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်, လၢ ခဲလံၣ်ဖိနံယၤ ကီၢ်စဲၣ် န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢတၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အဆီၣ်သနံးတၢ်တဖၣ် အကတီၢ်န့ၣ်, ပှၤသူဖံးဖိ ကၢး သီၣ်မစၢၣ် (Gus Thompson) လၢအမ့ၢ်ပှၤ(အိၣ်ဖျဲၣ်ဝဲ ဒ်ကုၢ်တဂၤအသိးန့ၣ်) ပှ့ၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးတ့ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဟံၣ်ဃီလၢ အတူၢ်လိာ် ပှၤကဒိးလဲအိၣ်ဆိးတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၃၉ နံၣ်န့ၣ်, ကၢး ဟ့ၣ်ဒိးလဲလီၤအဟံၣ်ဆူ ပှၤအ့ရှၤဖိ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်, အကတၢၢ်န့ၣ်, ဆါလီၤကွံာ်ဝဲဒၣ် အဟီၣ်ခိၣ်ဆူ ပှၤတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဃိးဆံယဲၢ်နံၣ်ဃၣ်ဃၣ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးကမၤစၢၤ ပှၤသူဖံး ဖၠၣ်စိမိၤ ကၠိဖိတဖၣ်အဂီၢ်, ပှၤအ့ရှၤဖိ အဒူၣ်ဖိထၢဖိအကျါဟံၣ်ဖိဃီဖိတနီၤ ဟ့ၣ်မၤဘူၣ်ဝဲဒၣ် ကျိၣ်စ့တနီၤ, ဒိးန့ၢ်ဝဲ ခီဖျိလၢတၢ်ဆါလီၤဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.…

တၢ်အိၣ်မူလၢ အတပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ (Bronnie Ware) လၢအမ့ၢ် ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ်တဂၤန့ၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ်, လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ, ပတပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ် ဘၣ်ဃးဒီး ပမၤလၢာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်လူၤဃုမၤန့ၢ်တၢ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘရိၣ်နံၣ် သံကွၢ် ပှၤဆါတဖၣ် လၢတၢ်ပညိၣ်အပူၤ, “နမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ခွဲးယာ် လၢခံတဘျီန့ၣ်ဒီး, တၢ်တမံၤမံၤလၢ နမၤဝံၤတ့ၢ်လံတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်နကမၤက့ၤအီၤ လီၤဆီန့ၢ်ဒံးအပူၤကွံာ်ဧါ”န့ၣ်လီၤ. ပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ် အတၢ်စံးဆၢလၢ အလီၤဂာ်လိာ်သးတဖၣ်အကျါ, ဘရိၣ်နံၣ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးအအါအတၢၢ်, ယဲၢ်ထံၣ်န့ၢ်လီၤ. (၁) ယဆၢယဲဒၣ် ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကအိၣ်မူပာ်ဖျါထီၣ် ယတၢ်မ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်တဂၤ, (၂) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယတဂုာ်ဖံးတၢ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်လၢၤဘၣ်. (၃) ယဆၢယဲဒၣ်ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကပာ်ဖျါထီၣ် ယသးတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါ. (၄) ယဆၢယဲလၢ ထီဘိန့ၣ် ယကရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီးယတံၤသကိးတဖၣ်, ဒီး (၅) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယကအိၣ်မူမၤအါထီၣ်တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီ လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ အတၢ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤတၢ်တမံၤအံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်က့ၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဒိ ဖျါဖဲ လံာ်လူၤကၣ် အဆၢဒိၣ် ၁၂…

မိၢ်တဂၤ အတၢ်ကွၢ်ဆိကမိၣ်ကဒါက့ၤတၢ်

ဖိသၢဂၤအမိၢ်, ဒိၣ်နၣ် (Donna) စံးဝဲဒၣ်, “မ့ၢ်လၢမိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ တၢ်တလၢတလီၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တဖၣ် လၢယတူၢ်ဘၣ်တ့ၢ်လံ, ဒ်မိၢ်တဂၤ တူၢ်ဘၣ်ဝဲအသိးအဃိ, မိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် တဘၣ်ယသး နီတစဲးဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဒိၣ်နၣ် စးထီၣ်ဝဲ မိၢ်ပၢ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢအထီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ်န့ၣ် တထီၣ်ဘးဝဲဒၣ် ဒ်အမုၢ်လၢ်တ့ၢ်ဝဲအသိးဘၣ်. အဝဲပာ်ဖျါဝဲဒၣ် “လၢယဂီၢ်, တၢ်မၤလၢ ယမၤတ့ၢ်တဖၣ်ခဲလၢာ်အကျါ, မိၢ်အတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤအကီအခဲကတၢၢ်, ဒီးယဖိအကျါတဂၤန့ၣ် မၤတံာ်တာ်ယသးဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ” န့ၣ်လီၤ.

ဖဲကစၢ်ယွၤ ဃုထၢ နီၢ်လ့ၤအၤ ဒ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အမိၢ်အခိၣ်အနၢ်အကတီၢ်, အဖိတဂၤဘၣ်တဂၤအဂီၢ်, နီၢ်လ့ၤအၤ ကအိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ် အဒိၣ်အထီတဖၣ်လီၤန့ၣ် ပကသမၢအီၤအဂီၢ် အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်. ၁ မိၤ ၂၉:၃၂-၃၅ ပာ်ဖျါဝဲလၢ အဝဲဃုၢ်န့ၢ် အဖိအခီၣ်ထံး လွံၢ်ဂၤတဖၣ်အမံၤန့ၣ် လီၤပလိာ်အသးဒီးအတၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်အကီအခဲ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ အတၢ်ပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တဃံတလၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်, အဖိတဖၣ် ဖျါဝဲဒၣ်လၢ ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.…

အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ

စဲးသံၣ် (Sethie) အဖိခွါ အသးအနံၣ်အလါအိၣ်ဝဲ သၢနံၣ် န့ၣ် ဘၣ်ထီၣ် တၢ်ဆါဟံၣ်, ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ပှၤဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်န့ၣ် ပှၤကအိၣ်လၢအကထိန့ၣ်လီၤ. ဖဲကသံၣ်သရၣ်တဖၣ် တဲဝဲဒၣ် စဲးသံၣ်လၢ အဖိခွါ ရှံလိၣ် (Shiloh) တဂၤ "အခိၣ်နူၣ် အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤန့ၣ် တအိၣ်ဒီးတၢ်အခီပညီဘၣ်" န့ၣ်ဒီး, အဝဲကတိၤတၢ်ဒီးယၤ ခီဖျိလၢကွဲၤဒီနၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဘၣ်ယၤလၢ “ဘၣ်တဘျီတဘျီန့ၣ်, ယပျံၤဘၣ်ယိၣ်ယဲလၢ ယတအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.” “ယသ့ၣ်ညါယဲလၢ ကစၢ်ယွၤမၤဘျါ ရှံလိၣ် သ့ဝဲဒၣ်, ဒီးကပျဲ ရှံလိၣ်လၢ ကဟဲက့ၤဆူ ဟံၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ မ့ၢ်မၤဘျါက့ၤ အတၢ်ဆါ, ခီဖျိလၢတၢ်ကိးက့ၤအီၤဆူ မူခိၣ်န့ၣ်ဒီး, သးအတၢ်မုာ်တၢ်ပၢၤကအိၣ်ဒီးယၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.” လၢတၢ်မၤလီၤတံၢ်အီၤအဂီၢ်, ယတဲအီၤလၢ ကစၢ်ယွၤနၢ်ပၢၢ် တၢ်သ့န့ၢ်ဒံး ကယဲၢ်ပှၤကညီတဖၣ်ခဲလၢာ်, “မ့ၢ်လၢနဟ့ၣ်လီၤနသးဆူ ကစၢ်ယွၤ အစုပူၤ ဝံၤလံ. တၢ်မၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ” န့ၣ်လီၤ. စှၤသီပူၤကွံာ်ဝံၤ, ကစၢ်ယွၤ ကိးက့ၤဝဲအဖိလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ဆူမူခိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဖိခွါ အသးသမူလီၤမၢ်အဃိ,…

တၢ်မၤသကိးတၢ်န့ၣ် ဂ့ၤန့ၢ်ဒံးတၢ်မၤဝဲဒၣ်ထဲတဂၤဧိၤ

အနံၣ်တဆံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် မဲးကံၣ် (Meggie) သူဝဲကသံၣ်မူၤဘှိးအဃိ, ဘၣ်နုာ်လီၤဟးထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢဃိာ်ပူၤတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တဆီတလဲ အတၢ်အိၣ်မူဘၣ်န့ၣ်ဒီး, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ်ကက့ၤကဒါဝဲဒၣ်ဆူကျဲအလီၢ်လံၤန့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲထံၣ်လိာ်အသးဒီး ဟါ(န)(စ) (Hans), လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အသူကသံၣ်မူၤဘှိးတဂၤ, မ့ၢ်လၢဆဲးနုာ်လီၤ ကသံၣ်ဆူအသွံၣ်မိၢ်ပှၢ်အကျိၤပူၤ အါတလၢအဃိ, ဘူးတ့ၢ်မးလၢအစုတခီကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဟါ(န)(စ) စံးဘၣ်အီၤလၢ ‘အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ယကိးထီၣ် ကစၢ်ယွၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီ’ န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ စံးဆၢအီၤ, ဒီးကတဲာ်ကတီၤ ဒုးကဲထီၣ်အီၤလၢ ပှၤနၢ်ပၢၢ်တၢ် စဲၣ်နီၤတဂၤ (specialist) လၢတၢ်ကရၢကရိတဖု လၢအမၤသကိးတၢ် ဒ်သိးကမၤဂ့ၤမၤဘျါက့ၤ ပှၤသူကသံၣ်မူၤဘှိး, လၢအလီၤဃိာ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ Stone Soup, ဒီးမၤစၢၤဝဲ အမဲရကၤအဃိာ်တဖျၢၣ်, လၢကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ဝဲ ပှၤဘၣ်လီၤဃိာ်တဖၣ် ဒ်သိးကက့ၤနုာ်လီၤမၤသကိးက့ၤတၢ်, လၢအပှၤတဝၢအပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤန့ၣ်, မဲးကံၣ် ဘၣ်လဲၤအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢ ပှၤမၤစၢၤပှၤဟဲပတုာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်အဟံၣ်, ဒ်သိးဒီးကပတုာ်ကွံာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်, ဟါ(န)(စ) မၤစၢၤအီၤ,ဃုာ်ဒီးပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် လၢတၢ်ဃုဖံးဃုမၤတၢ်, တၢ်ဃုထၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကျဲ, တၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်, ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်လိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်-…

ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ

အံၣ်နဲး မဟံယၢၣ် (Ynes Mexia: 1870-1938) တဂၤ ဖဲအသးအိၣ် ၁၅ နံၣ်န့ၣ် ပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤလိဝဲဒၣ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိပီညါအဃိ, ပတံထီၣ်ဝဲခီလ့ၣ်ကၠိ ဒ်ကၠိဖိအသီတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. လၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ၁၃ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, လဲၤဟးဝ့ၤဝီၤဝဲဒၣ်အမဲရကၤ ကီၢ်မိၢ်ပှၢ် လီၢ်ကဝီၤအခၢၣ်သး, ဒီးကလံၤထံးတကပၤ, ဒီးဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီတဖၣ်န့ၣ် ကအိၣ်ဝဲဒၣ် အကလုာ် ယဲၢ်ကယၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲဒၣ်တမ့ၢ်ထဲ ပှၤတဂၤဧိၤလၢ ဃုထံၣ်တၢ်ဒ်သိးအံၤဘၣ်. တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ပှၤသ့စဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ် (Scientists) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီ ခံကထိဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁ မိၤရှ့ ၁:၂ ပာ်ဖျါဝဲလၢ, ယွၤဟံးန့ၢ်ဝဲ တၢ်လၢအက့ၢ်အဂီၢ်တအိၣ်, တၢ်အိၣ်ကလီ, ဒီးတၢ်ခံးအလီၢ်အကျဲ, ဒီးတ့လီၤဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢ အိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်အီၣ်ကုၤအီပှဲၤအလီၢ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. သၢသီတသီန့ၣ်, ယွၤမၤလီၤဖးဝဲထံ, ဒီးတ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်, ဒ်သိးကဒုးကဲထီၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ လၢပှၤကညီတဖၣ်ကအိၣ်ဆိးအဂီၢ်န့ၣ်, အဆၢဖိ ၁၁ စံးဘၣ်ပှၤ ‘ဟီၣ်ခိၣ်ဒုးမဲထီၣ် နီၣ်ဧိၤမံၤဧိၤ, ဘုဧိၤဟုဧိၤ လၢအသၣ်ဝဲလၢဘုသၣ်, သ့ၣ်ဧိၤဝၣ်ဧိၤလၢ အသၣ်ဝဲလၢတၤသၣ်ဒ်အကလုာ်အသိး,…

တၢ်ပိာ်ကစၢ်ယွၤအခံ

အပူၤကွံာ်တဘျုးနံၣ်န့ၣ် ဖဲယလဲၤဟးကသုၣ်ဆူ ဝ့ၢ် ဖဲရ့း (Paris) န့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးပကဟံးန့ၢ်သကိး ဟါတၢ်အီၣ်အဂီၢ်, တချုးယလဲၤထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိး ဖဲ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ (Eiffel Tower) န့ၣ် ယလဲၤဟးလိာ်ကွဲကွၢ်ကီ ဝ့ၢ်လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဝ့ၢ်အံၤ ထဲဒၣ်ယၤတဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယကွဲၤဒီနၢ် အဂံၢ်လၢာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ် တၢ်ခဲလၢာ်လဲၤအသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ တအိၣ်ဒီးယၤအဃိ, ယလဲၤတုၤဖဲလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်ယဲဘၣ်ဆၣ်,ဒ်ယမ့ၢ်ပှၤဝ့ၢ်မုၣ်ဖိတဂၤအသိး ယတပျံၤတၢ်ဘၣ်. ယလဲၤဟးဆူညါ, ဒီးပိာ်ထွဲယဲ စ့(န) ထံကျိ (Seine River), ဒီးကွၢ်ပညိၣ်ယဲဒၣ်ဆူ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ လၢအအိၣ်ဖျိအိၣ်ဖျါအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယလဲၤတုၤဆူတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ယတၢ်လဲၤ ဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ် အိၣ်ကဝီၤဃာ်အီၤအဃိ, အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ဟါမၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

က့ၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ် တအိၣ်ဖျါဝဲလၢယတၢ်ထံၣ်အဃိ, ယကမၢကမၣ်ယဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ် ယသ့ၣ်ညါလၢ ယလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤလံအဃိ, ယကဘၣ်လဲၤကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယသံကွၢ်ပှၤဂၤ, ဒီးယထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်လၢပတဆိကမိၣ်န့ၣ် မၤအသးသ့ဝဲဒၣ် လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ, ဒီးတၢ်တၤပှၤတဖၣ်အကတီၢ်, ပဃ့ကစၢ်ယွၤ…

ယွၤအဖိခွါ

ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်, ယဝဲၢ်ပိာ်ခွါ စကီး (Scott) လိၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ကွဲးနီၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ပပၢ်မၤဝဲသုးအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယဖးကွၢ် တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, ဘၣ်ဃးဒီးပပၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ယတထံၣ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤကမၢကမၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤပျံၤလီၤဖုးဘၣ်. မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအလီၤသးစဲဘၣ်ဆၣ်, ယသးကလၢၢ်ဘၣ်ယဲလၢ ယတသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ယပၢ်အဂ့ၢ်အကျိၤအသီတဖၣ်အဃိ, ယသးတမံယဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲလၢ, တၢ်ဟ့ၣ်လီၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအသးသမူ, ဒီးအတၢ်မၤအဂ့ၢ်, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ် လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ် လွံၢ်ဘ့ၣ် န့ၣ် တမ့ၣ်ထဲလၢ တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဘၣ်. လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဖျါ ဖဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအကတီၢ်, အဝဲမ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်, ဃုာ်ဒီးတၢ်လၢအမၤတ့ၢ်ဝဲ, ဒီးစံးတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သးခုကစီၣ် လံာ်မၢ်ကူး အပူၤ, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် အတၢ်ပညိၣ်န့ၣ် ဒ်သိးကမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် ဖျါဖဲ မၢ်ကူး ၁:၁, ‘ယွၤအဖိခွါ, ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အတၢ်သးခုအကစီၣ်အခီၣ်ထံး’ န့ၣ်လီၤ. လံာ်မၢ်ကူး ပာ်ဖျါဝဲ ဘျၢတၢ်စီၤယိၤဟၣ်အုၣ်အသးလၢ မ့းၡံအၤအဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်သ့ၣ်ညါလၢ အိၣ်ဒီးအလၤကပီၤ ထဲသိးအံၤ

ဖဲဟီၣ်ခိၣ်စိၤခၢၣ်သး (ခးနး ၁၁၀၀-၁၄၀၀) န့ၣ် သီမၢး အခွဲနး (Thomas Aquinas), မ့ၢ်ဝဲ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဂၤ လၢထူဂ့ၢ်ယွၤဂ့ၢ်တကပၤန့ၣ်, ဒ်သိးကဘျုးလီၤအသးလၢတၢ်အိၣ်မူ ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤအဂီၢ်, ဘၣ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးအသုတနုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီးစီၤသီကၠိကရူၢ်တကရူၢ် (Dominican Order) လၢအပိာ်ထွဲ ပှၤပတီၢ်မုၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူ, ထဲလၢအမၤလိတၢ်, ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်, အဒူၣ်ဖိထၢဖိတဖၣ် ဒုးဃာ်အီၤဒီတနံၣ်, ဒ်သိးဒီးအသးကဟးဂီၤဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲမၤလၢာ်ဝဲဒၣ်အတၢ်အိၣ်မူဒီစိၤ, လၢတၢ်မၤလိယွၤအကလုၢ်ကထါ, ဒီးယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့, ဒီးကွဲးဒုးအိၣ်ထီၣ် လံာ်အကတြူၢ်တဖၣ် လၢတကယၤဃၣ်ဃၣ်ဝံၤ, အခွဲနး အသးကလၢၢ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤ ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်အဃိ, ကွဲးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤတ့ၢ်လံယၤ တၢ်သ့ၣ်ညါအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်လၤကပီၤဒ်သိးအံၤအဃိ, ယကွဲးတၢ်ဆူညါတသ့လၢၢ်ဘၣ်, ဒီးကယဲၢ်တၢ်လၢယပာ်ဖှိၣ်မၤတ့ၢ်လံတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဒ်ဘုလီၢ်တပံၢ်ဧိၤအသိး” န့ၣ်လီၤ. သၢလါပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, အခွဲနး တဂၤသံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲ အတၢ်လဲၤခီဖျိ လၢအလုာ်ဘၢဒိၣ်စိဒိၣ်ဒိၣ် ကလဲာ်တမံၤ လၢကစၢ်ယွၤအအိၣ်, ဒီးကကွဲးပာ်ဖျါဝဲအဂီၢ် လံာ်ဖျၢၣ်အိၣ်ဝဲတသ့ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၁၂:၄…

ဟဲစိာ်ဆူ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်

ဘရဲၣ်ယၢၣ် (Brian) ဒုးနဲၣ်အသးဒီးကသံၣ်သရၣ် လၢအယါဘျါသးဖျၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်ဝဲဒၣ်တနၣ်ရံၣ်ဘျဲၣ်လံန့ၣ်လီၤ. အတံၤသကိး အိၣ်ခိးအီၤလၢ တမှံၤအဒၢး, ဒီးဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲဒၣ် အတံၤသကိးလၢ အိၣ်တဆူၣ်တဂၤ ကဒိးန့ၢ်ဝဲ တၢ်ကူၣ်သ့, ဒီးတၢ်ကယါဘျါက့ၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ်, ဘရဲၣ်ယၢၣ် ဟဲက့ၤဝဲဒၣ်ဆူ တမှံၤအဒၢး, ဒီးကသံၣ်သရၣ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤ လံာ်ကဘျံးတဖၣ်န့ၣ် ပၣ်လီၤဝဲလၢစီၢ်နီၤခိၣ်အလိၤ, ဒီးဒုးနဲၣ်အတံၤသကိး, ဒီးစံးကတိၤသကိးဝဲ ကျိၤကျဲဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကူဆါယါဘျါ အတၢ်အိၣ်အသးလၢ အလီၤပျံၤတမံၤအံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူဆါယါဘျါလၢခံတဆီအဂီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ စံးကတိၤသကိးလိာ်သး ဒ်သိးဒီးကဘါထုကဖၣ်, ဒီးဃ့တၢ်ကူၣ်သ့လၢ ယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဘရဲၣ်ယၢၣ် စံးဝဲဒၣ်, “ခါဆူညါတၢ်ကမၤ အသးတမံၤဂၤတမံၤန့ၣ်, ယအိၣ်ယဲဒၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤအစုပူၤ” န့ၣ်လီၤ.

၂ စီၤ ၁၉:၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ စီၤပၤဃံးစကံယၤ “သလၣ်ထီၣ်လံာ်လၢ ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ.” လံာ်ပရၢအပူၤ တၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ်. မ့မ့ၢ်
ပှၤအၤရှုၢ်ဖိ, ဒုၣ်ဒါလၢ အစိဒိၣ်ကမီၤဒိၣ် အတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးတဖၣ် လၢအဒုးန့ၢ်ဝဲ ယူဒၤ အဝ့ၢ်အဂၢၢ်အကျၢၤတဖၣ်, ဒီးကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကဒုးန့ၢ်ဝဲ…

စုလၢအမၤစၢၤတၢ်

ဖဲလၢနံၣ်ကယၤ တဆံခွံ အကတီၢ်ဆိတဖၣ်န့ၣ်, တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတဖၣ် တြီဃာ်ဝဲ ပှၤသူဖံးဖိ, ဒီးပှၤဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးလၢ ကီၢ်အမဲရကၤ တဖၣ် လၢတၢ်ဒိးလဲ, မ့တမ့ၢ် ကပှ့ၤဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးဟံၣ်ဃီတဖၣ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်, လၢ ခဲလံၣ်ဖိနံယၤ ကီၢ်စဲၣ် န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢတၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အဆီၣ်သနံးတၢ်တဖၣ် အကတီၢ်န့ၣ်, ပှၤသူဖံးဖိ ကၢး သီၣ်မစၢၣ် (Gus Thompson) လၢအမ့ၢ်ပှၤ(အိၣ်ဖျဲၣ်ဝဲ ဒ်ကုၢ်တဂၤအသိးန့ၣ်) ပှ့ၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးတ့ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဟံၣ်ဃီလၢ အတူၢ်လိာ် ပှၤကဒိးလဲအိၣ်ဆိးတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၃၉ နံၣ်န့ၣ်, ကၢး ဟ့ၣ်ဒိးလဲလီၤအဟံၣ်ဆူ ပှၤအ့ရှၤဖိ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်, အကတၢၢ်န့ၣ်, ဆါလီၤကွံာ်ဝဲဒၣ် အဟီၣ်ခိၣ်ဆူ ပှၤတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဃိးဆံယဲၢ်နံၣ်ဃၣ်ဃၣ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးကမၤစၢၤ ပှၤသူဖံး ဖၠၣ်စိမိၤ ကၠိဖိတဖၣ်အဂီၢ်, ပှၤအ့ရှၤဖိ အဒူၣ်ဖိထၢဖိအကျါဟံၣ်ဖိဃီဖိတနီၤ ဟ့ၣ်မၤဘူၣ်ဝဲဒၣ် ကျိၣ်စ့တနီၤ, ဒိးန့ၢ်ဝဲ ခီဖျိလၢတၢ်ဆါလီၤဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.…

တၢ်အိၣ်မူလၢ အတပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ (Bronnie Ware) လၢအမ့ၢ် ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ်တဂၤန့ၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ်, လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ, ပတပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ် ဘၣ်ဃးဒီး ပမၤလၢာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်လူၤဃုမၤန့ၢ်တၢ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘရိၣ်နံၣ် သံကွၢ် ပှၤဆါတဖၣ် လၢတၢ်ပညိၣ်အပူၤ, “နမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ခွဲးယာ် လၢခံတဘျီန့ၣ်ဒီး, တၢ်တမံၤမံၤလၢ နမၤဝံၤတ့ၢ်လံတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်နကမၤက့ၤအီၤ လီၤဆီန့ၢ်ဒံးအပူၤကွံာ်ဧါ”န့ၣ်လီၤ. ပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ် အတၢ်စံးဆၢလၢ အလီၤဂာ်လိာ်သးတဖၣ်အကျါ, ဘရိၣ်နံၣ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးအအါအတၢၢ်, ယဲၢ်ထံၣ်န့ၢ်လီၤ. (၁) ယဆၢယဲဒၣ် ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကအိၣ်မူပာ်ဖျါထီၣ် ယတၢ်မ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်တဂၤ, (၂) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယတဂုာ်ဖံးတၢ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်လၢၤဘၣ်. (၃) ယဆၢယဲဒၣ်ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကပာ်ဖျါထီၣ် ယသးတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါ. (၄) ယဆၢယဲလၢ ထီဘိန့ၣ် ယကရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီးယတံၤသကိးတဖၣ်, ဒီး (၅) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယကအိၣ်မူမၤအါထီၣ်တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီ လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ အတၢ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤတၢ်တမံၤအံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်က့ၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဒိ ဖျါဖဲ လံာ်လူၤကၣ် အဆၢဒိၣ် ၁၂…

မိၢ်တဂၤ အတၢ်ကွၢ်ဆိကမိၣ်ကဒါက့ၤတၢ်

ဖိသၢဂၤအမိၢ်, ဒိၣ်နၣ် (Donna) စံးဝဲဒၣ်, “မ့ၢ်လၢမိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ တၢ်တလၢတလီၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တဖၣ် လၢယတူၢ်ဘၣ်တ့ၢ်လံ, ဒ်မိၢ်တဂၤ တူၢ်ဘၣ်ဝဲအသိးအဃိ, မိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် တဘၣ်ယသး နီတစဲးဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဒိၣ်နၣ် စးထီၣ်ဝဲ မိၢ်ပၢ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢအထီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ်န့ၣ် တထီၣ်ဘးဝဲဒၣ် ဒ်အမုၢ်လၢ်တ့ၢ်ဝဲအသိးဘၣ်. အဝဲပာ်ဖျါဝဲဒၣ် “လၢယဂီၢ်, တၢ်မၤလၢ ယမၤတ့ၢ်တဖၣ်ခဲလၢာ်အကျါ, မိၢ်အတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤအကီအခဲကတၢၢ်, ဒီးယဖိအကျါတဂၤန့ၣ် မၤတံာ်တာ်ယသးဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ” န့ၣ်လီၤ.

ဖဲကစၢ်ယွၤ ဃုထၢ နီၢ်လ့ၤအၤ ဒ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အမိၢ်အခိၣ်အနၢ်အကတီၢ်, အဖိတဂၤဘၣ်တဂၤအဂီၢ်, နီၢ်လ့ၤအၤ ကအိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ် အဒိၣ်အထီတဖၣ်လီၤန့ၣ် ပကသမၢအီၤအဂီၢ် အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်. ၁ မိၤ ၂၉:၃၂-၃၅ ပာ်ဖျါဝဲလၢ အဝဲဃုၢ်န့ၢ် အဖိအခီၣ်ထံး လွံၢ်ဂၤတဖၣ်အမံၤန့ၣ် လီၤပလိာ်အသးဒီးအတၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်အကီအခဲ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ အတၢ်ပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တဃံတလၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်, အဖိတဖၣ် ဖျါဝဲဒၣ်လၢ ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.…

အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ

စဲးသံၣ် (Sethie) အဖိခွါ အသးအနံၣ်အလါအိၣ်ဝဲ သၢနံၣ် န့ၣ် ဘၣ်ထီၣ် တၢ်ဆါဟံၣ်, ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ပှၤဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်န့ၣ် ပှၤကအိၣ်လၢအကထိန့ၣ်လီၤ. ဖဲကသံၣ်သရၣ်တဖၣ် တဲဝဲဒၣ် စဲးသံၣ်လၢ အဖိခွါ ရှံလိၣ် (Shiloh) တဂၤ "အခိၣ်နူၣ် အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤန့ၣ် တအိၣ်ဒီးတၢ်အခီပညီဘၣ်" န့ၣ်ဒီး, အဝဲကတိၤတၢ်ဒီးယၤ ခီဖျိလၢကွဲၤဒီနၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဘၣ်ယၤလၢ “ဘၣ်တဘျီတဘျီန့ၣ်, ယပျံၤဘၣ်ယိၣ်ယဲလၢ ယတအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.” “ယသ့ၣ်ညါယဲလၢ ကစၢ်ယွၤမၤဘျါ ရှံလိၣ် သ့ဝဲဒၣ်, ဒီးကပျဲ ရှံလိၣ်လၢ ကဟဲက့ၤဆူ ဟံၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ မ့ၢ်မၤဘျါက့ၤ အတၢ်ဆါ, ခီဖျိလၢတၢ်ကိးက့ၤအီၤဆူ မူခိၣ်န့ၣ်ဒီး, သးအတၢ်မုာ်တၢ်ပၢၤကအိၣ်ဒီးယၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.” လၢတၢ်မၤလီၤတံၢ်အီၤအဂီၢ်, ယတဲအီၤလၢ ကစၢ်ယွၤနၢ်ပၢၢ် တၢ်သ့န့ၢ်ဒံး ကယဲၢ်ပှၤကညီတဖၣ်ခဲလၢာ်, “မ့ၢ်လၢနဟ့ၣ်လီၤနသးဆူ ကစၢ်ယွၤ အစုပူၤ ဝံၤလံ. တၢ်မၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ” န့ၣ်လီၤ. စှၤသီပူၤကွံာ်ဝံၤ, ကစၢ်ယွၤ ကိးက့ၤဝဲအဖိလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ဆူမူခိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဖိခွါ အသးသမူလီၤမၢ်အဃိ,…

တၢ်မၤသကိးတၢ်န့ၣ် ဂ့ၤန့ၢ်ဒံးတၢ်မၤဝဲဒၣ်ထဲတဂၤဧိၤ

အနံၣ်တဆံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် မဲးကံၣ် (Meggie) သူဝဲကသံၣ်မူၤဘှိးအဃိ, ဘၣ်နုာ်လီၤဟးထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢဃိာ်ပူၤတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တဆီတလဲ အတၢ်အိၣ်မူဘၣ်န့ၣ်ဒီး, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ်ကက့ၤကဒါဝဲဒၣ်ဆူကျဲအလီၢ်လံၤန့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲထံၣ်လိာ်အသးဒီး ဟါ(န)(စ) (Hans), လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အသူကသံၣ်မူၤဘှိးတဂၤ, မ့ၢ်လၢဆဲးနုာ်လီၤ ကသံၣ်ဆူအသွံၣ်မိၢ်ပှၢ်အကျိၤပူၤ အါတလၢအဃိ, ဘူးတ့ၢ်မးလၢအစုတခီကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဟါ(န)(စ) စံးဘၣ်အီၤလၢ ‘အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ယကိးထီၣ် ကစၢ်ယွၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီ’ န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ စံးဆၢအီၤ, ဒီးကတဲာ်ကတီၤ ဒုးကဲထီၣ်အီၤလၢ ပှၤနၢ်ပၢၢ်တၢ် စဲၣ်နီၤတဂၤ (specialist) လၢတၢ်ကရၢကရိတဖု လၢအမၤသကိးတၢ် ဒ်သိးကမၤဂ့ၤမၤဘျါက့ၤ ပှၤသူကသံၣ်မူၤဘှိး, လၢအလီၤဃိာ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ Stone Soup, ဒီးမၤစၢၤဝဲ အမဲရကၤအဃိာ်တဖျၢၣ်, လၢကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ဝဲ ပှၤဘၣ်လီၤဃိာ်တဖၣ် ဒ်သိးကက့ၤနုာ်လီၤမၤသကိးက့ၤတၢ်, လၢအပှၤတဝၢအပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤန့ၣ်, မဲးကံၣ် ဘၣ်လဲၤအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢ ပှၤမၤစၢၤပှၤဟဲပတုာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်အဟံၣ်, ဒ်သိးဒီးကပတုာ်ကွံာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်, ဟါ(န)(စ) မၤစၢၤအီၤ,ဃုာ်ဒီးပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် လၢတၢ်ဃုဖံးဃုမၤတၢ်, တၢ်ဃုထၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကျဲ, တၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်, ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်လိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်-…

ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ

အံၣ်နဲး မဟံယၢၣ် (Ynes Mexia: 1870-1938) တဂၤ ဖဲအသးအိၣ် ၁၅ နံၣ်န့ၣ် ပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤလိဝဲဒၣ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိပီညါအဃိ, ပတံထီၣ်ဝဲခီလ့ၣ်ကၠိ ဒ်ကၠိဖိအသီတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. လၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ၁၃ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, လဲၤဟးဝ့ၤဝီၤဝဲဒၣ်အမဲရကၤ ကီၢ်မိၢ်ပှၢ် လီၢ်ကဝီၤအခၢၣ်သး, ဒီးကလံၤထံးတကပၤ, ဒီးဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီတဖၣ်န့ၣ် ကအိၣ်ဝဲဒၣ် အကလုာ် ယဲၢ်ကယၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲဒၣ်တမ့ၢ်ထဲ ပှၤတဂၤဧိၤလၢ ဃုထံၣ်တၢ်ဒ်သိးအံၤဘၣ်. တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ပှၤသ့စဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ် (Scientists) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီ ခံကထိဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁ မိၤရှ့ ၁:၂ ပာ်ဖျါဝဲလၢ, ယွၤဟံးန့ၢ်ဝဲ တၢ်လၢအက့ၢ်အဂီၢ်တအိၣ်, တၢ်အိၣ်ကလီ, ဒီးတၢ်ခံးအလီၢ်အကျဲ, ဒီးတ့လီၤဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢ အိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်အီၣ်ကုၤအီပှဲၤအလီၢ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. သၢသီတသီန့ၣ်, ယွၤမၤလီၤဖးဝဲထံ, ဒီးတ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်, ဒ်သိးကဒုးကဲထီၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ လၢပှၤကညီတဖၣ်ကအိၣ်ဆိးအဂီၢ်န့ၣ်, အဆၢဖိ ၁၁ စံးဘၣ်ပှၤ ‘ဟီၣ်ခိၣ်ဒုးမဲထီၣ် နီၣ်ဧိၤမံၤဧိၤ, ဘုဧိၤဟုဧိၤ လၢအသၣ်ဝဲလၢဘုသၣ်, သ့ၣ်ဧိၤဝၣ်ဧိၤလၢ အသၣ်ဝဲလၢတၤသၣ်ဒ်အကလုာ်အသိး,…

တၢ်ပိာ်ကစၢ်ယွၤအခံ

အပူၤကွံာ်တဘျုးနံၣ်န့ၣ် ဖဲယလဲၤဟးကသုၣ်ဆူ ဝ့ၢ် ဖဲရ့း (Paris) န့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးပကဟံးန့ၢ်သကိး ဟါတၢ်အီၣ်အဂီၢ်, တချုးယလဲၤထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိး ဖဲ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ (Eiffel Tower) န့ၣ် ယလဲၤဟးလိာ်ကွဲကွၢ်ကီ ဝ့ၢ်လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဝ့ၢ်အံၤ ထဲဒၣ်ယၤတဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယကွဲၤဒီနၢ် အဂံၢ်လၢာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ် တၢ်ခဲလၢာ်လဲၤအသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ တအိၣ်ဒီးယၤအဃိ, ယလဲၤတုၤဖဲလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်ယဲဘၣ်ဆၣ်,ဒ်ယမ့ၢ်ပှၤဝ့ၢ်မုၣ်ဖိတဂၤအသိး ယတပျံၤတၢ်ဘၣ်. ယလဲၤဟးဆူညါ, ဒီးပိာ်ထွဲယဲ စ့(န) ထံကျိ (Seine River), ဒီးကွၢ်ပညိၣ်ယဲဒၣ်ဆူ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ လၢအအိၣ်ဖျိအိၣ်ဖျါအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယလဲၤတုၤဆူတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ယတၢ်လဲၤ ဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ် အိၣ်ကဝီၤဃာ်အီၤအဃိ, အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ဟါမၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

က့ၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ် တအိၣ်ဖျါဝဲလၢယတၢ်ထံၣ်အဃိ, ယကမၢကမၣ်ယဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ် ယသ့ၣ်ညါလၢ ယလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤလံအဃိ, ယကဘၣ်လဲၤကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယသံကွၢ်ပှၤဂၤ, ဒီးယထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်လၢပတဆိကမိၣ်န့ၣ် မၤအသးသ့ဝဲဒၣ် လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ, ဒီးတၢ်တၤပှၤတဖၣ်အကတီၢ်, ပဃ့ကစၢ်ယွၤ…

ယွၤအဖိခွါ

ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်, ယဝဲၢ်ပိာ်ခွါ စကီး (Scott) လိၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ကွဲးနီၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ပပၢ်မၤဝဲသုးအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယဖးကွၢ် တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, ဘၣ်ဃးဒီးပပၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ယတထံၣ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤကမၢကမၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤပျံၤလီၤဖုးဘၣ်. မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအလီၤသးစဲဘၣ်ဆၣ်, ယသးကလၢၢ်ဘၣ်ယဲလၢ ယတသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ယပၢ်အဂ့ၢ်အကျိၤအသီတဖၣ်အဃိ, ယသးတမံယဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲလၢ, တၢ်ဟ့ၣ်လီၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအသးသမူ, ဒီးအတၢ်မၤအဂ့ၢ်, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ် လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ် လွံၢ်ဘ့ၣ် န့ၣ် တမ့ၣ်ထဲလၢ တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဘၣ်. လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဖျါ ဖဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအကတီၢ်, အဝဲမ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်, ဃုာ်ဒီးတၢ်လၢအမၤတ့ၢ်ဝဲ, ဒီးစံးတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သးခုကစီၣ် လံာ်မၢ်ကူး အပူၤ, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် အတၢ်ပညိၣ်န့ၣ် ဒ်သိးကမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် ဖျါဖဲ မၢ်ကူး ၁:၁, ‘ယွၤအဖိခွါ, ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အတၢ်သးခုအကစီၣ်အခီၣ်ထံး’ န့ၣ်လီၤ. လံာ်မၢ်ကူး ပာ်ဖျါဝဲ ဘျၢတၢ်စီၤယိၤဟၣ်အုၣ်အသးလၢ မ့းၡံအၤအဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်သ့ၣ်ညါလၢ အိၣ်ဒီးအလၤကပီၤ ထဲသိးအံၤ

ဖဲဟီၣ်ခိၣ်စိၤခၢၣ်သး (ခးနး ၁၁၀၀-၁၄၀၀) န့ၣ် သီမၢး အခွဲနး (Thomas Aquinas), မ့ၢ်ဝဲ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဂၤ လၢထူဂ့ၢ်ယွၤဂ့ၢ်တကပၤန့ၣ်, ဒ်သိးကဘျုးလီၤအသးလၢတၢ်အိၣ်မူ ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤအဂီၢ်, ဘၣ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးအသုတနုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီးစီၤသီကၠိကရူၢ်တကရူၢ် (Dominican Order) လၢအပိာ်ထွဲ ပှၤပတီၢ်မုၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူ, ထဲလၢအမၤလိတၢ်, ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်, အဒူၣ်ဖိထၢဖိတဖၣ် ဒုးဃာ်အီၤဒီတနံၣ်, ဒ်သိးဒီးအသးကဟးဂီၤဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲမၤလၢာ်ဝဲဒၣ်အတၢ်အိၣ်မူဒီစိၤ, လၢတၢ်မၤလိယွၤအကလုၢ်ကထါ, ဒီးယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့, ဒီးကွဲးဒုးအိၣ်ထီၣ် လံာ်အကတြူၢ်တဖၣ် လၢတကယၤဃၣ်ဃၣ်ဝံၤ, အခွဲနး အသးကလၢၢ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤ ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်အဃိ, ကွဲးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤတ့ၢ်လံယၤ တၢ်သ့ၣ်ညါအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်လၤကပီၤဒ်သိးအံၤအဃိ, ယကွဲးတၢ်ဆူညါတသ့လၢၢ်ဘၣ်, ဒီးကယဲၢ်တၢ်လၢယပာ်ဖှိၣ်မၤတ့ၢ်လံတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဒ်ဘုလီၢ်တပံၢ်ဧိၤအသိး” န့ၣ်လီၤ. သၢလါပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, အခွဲနး တဂၤသံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲ အတၢ်လဲၤခီဖျိ လၢအလုာ်ဘၢဒိၣ်စိဒိၣ်ဒိၣ် ကလဲာ်တမံၤ လၢကစၢ်ယွၤအအိၣ်, ဒီးကကွဲးပာ်ဖျါဝဲအဂီၢ် လံာ်ဖျၢၣ်အိၣ်ဝဲတသ့ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၁၂:၄…

ဟဲစိာ်ဆူ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်

ဘရဲၣ်ယၢၣ် (Brian) ဒုးနဲၣ်အသးဒီးကသံၣ်သရၣ် လၢအယါဘျါသးဖျၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်ဝဲဒၣ်တနၣ်ရံၣ်ဘျဲၣ်လံန့ၣ်လီၤ. အတံၤသကိး အိၣ်ခိးအီၤလၢ တမှံၤအဒၢး, ဒီးဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲဒၣ် အတံၤသကိးလၢ အိၣ်တဆူၣ်တဂၤ ကဒိးန့ၢ်ဝဲ တၢ်ကူၣ်သ့, ဒီးတၢ်ကယါဘျါက့ၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ်, ဘရဲၣ်ယၢၣ် ဟဲက့ၤဝဲဒၣ်ဆူ တမှံၤအဒၢး, ဒီးကသံၣ်သရၣ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤ လံာ်ကဘျံးတဖၣ်န့ၣ် ပၣ်လီၤဝဲလၢစီၢ်နီၤခိၣ်အလိၤ, ဒီးဒုးနဲၣ်အတံၤသကိး, ဒီးစံးကတိၤသကိးဝဲ ကျိၤကျဲဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကူဆါယါဘျါ အတၢ်အိၣ်အသးလၢ အလီၤပျံၤတမံၤအံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူဆါယါဘျါလၢခံတဆီအဂီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ စံးကတိၤသကိးလိာ်သး ဒ်သိးဒီးကဘါထုကဖၣ်, ဒီးဃ့တၢ်ကူၣ်သ့လၢ ယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဘရဲၣ်ယၢၣ် စံးဝဲဒၣ်, “ခါဆူညါတၢ်ကမၤ အသးတမံၤဂၤတမံၤန့ၣ်, ယအိၣ်ယဲဒၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤအစုပူၤ” န့ၣ်လီၤ.

၂ စီၤ ၁၉:၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ စီၤပၤဃံးစကံယၤ “သလၣ်ထီၣ်လံာ်လၢ ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ.” လံာ်ပရၢအပူၤ တၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ်. မ့မ့ၢ်
ပှၤအၤရှုၢ်ဖိ, ဒုၣ်ဒါလၢ အစိဒိၣ်ကမီၤဒိၣ် အတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးတဖၣ် လၢအဒုးန့ၢ်ဝဲ ယူဒၤ အဝ့ၢ်အဂၢၢ်အကျၢၤတဖၣ်, ဒီးကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကဒုးန့ၢ်ဝဲ…

စုလၢအမၤစၢၤတၢ်

ဖဲလၢနံၣ်ကယၤ တဆံခွံ အကတီၢ်ဆိတဖၣ်န့ၣ်, တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတဖၣ် တြီဃာ်ဝဲ ပှၤသူဖံးဖိ, ဒီးပှၤဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးလၢ ကီၢ်အမဲရကၤ တဖၣ် လၢတၢ်ဒိးလဲ, မ့တမ့ၢ် ကပှ့ၤဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးဟံၣ်ဃီတဖၣ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်, လၢ ခဲလံၣ်ဖိနံယၤ ကီၢ်စဲၣ် န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢတၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အဆီၣ်သနံးတၢ်တဖၣ် အကတီၢ်န့ၣ်, ပှၤသူဖံးဖိ ကၢး သီၣ်မစၢၣ် (Gus Thompson) လၢအမ့ၢ်ပှၤ(အိၣ်ဖျဲၣ်ဝဲ ဒ်ကုၢ်တဂၤအသိးန့ၣ်) ပှ့ၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးတ့ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဟံၣ်ဃီလၢ အတူၢ်လိာ် ပှၤကဒိးလဲအိၣ်ဆိးတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၃၉ နံၣ်န့ၣ်, ကၢး ဟ့ၣ်ဒိးလဲလီၤအဟံၣ်ဆူ ပှၤအ့ရှၤဖိ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်, အကတၢၢ်န့ၣ်, ဆါလီၤကွံာ်ဝဲဒၣ် အဟီၣ်ခိၣ်ဆူ ပှၤတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဃိးဆံယဲၢ်နံၣ်ဃၣ်ဃၣ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးကမၤစၢၤ ပှၤသူဖံး ဖၠၣ်စိမိၤ ကၠိဖိတဖၣ်အဂီၢ်, ပှၤအ့ရှၤဖိ အဒူၣ်ဖိထၢဖိအကျါဟံၣ်ဖိဃီဖိတနီၤ ဟ့ၣ်မၤဘူၣ်ဝဲဒၣ် ကျိၣ်စ့တနီၤ, ဒိးန့ၢ်ဝဲ ခီဖျိလၢတၢ်ဆါလီၤဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.…

တၢ်အိၣ်မူလၢ အတပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ (Bronnie Ware) လၢအမ့ၢ် ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ်တဂၤန့ၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ်, လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ, ပတပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ် ဘၣ်ဃးဒီး ပမၤလၢာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်လူၤဃုမၤန့ၢ်တၢ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘရိၣ်နံၣ် သံကွၢ် ပှၤဆါတဖၣ် လၢတၢ်ပညိၣ်အပူၤ, “နမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ခွဲးယာ် လၢခံတဘျီန့ၣ်ဒီး, တၢ်တမံၤမံၤလၢ နမၤဝံၤတ့ၢ်လံတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်နကမၤက့ၤအီၤ လီၤဆီန့ၢ်ဒံးအပူၤကွံာ်ဧါ”န့ၣ်လီၤ. ပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ် အတၢ်စံးဆၢလၢ အလီၤဂာ်လိာ်သးတဖၣ်အကျါ, ဘရိၣ်နံၣ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးအအါအတၢၢ်, ယဲၢ်ထံၣ်န့ၢ်လီၤ. (၁) ယဆၢယဲဒၣ် ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကအိၣ်မူပာ်ဖျါထီၣ် ယတၢ်မ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်တဂၤ, (၂) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယတဂုာ်ဖံးတၢ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်လၢၤဘၣ်. (၃) ယဆၢယဲဒၣ်ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကပာ်ဖျါထီၣ် ယသးတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါ. (၄) ယဆၢယဲလၢ ထီဘိန့ၣ် ယကရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီးယတံၤသကိးတဖၣ်, ဒီး (၅) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယကအိၣ်မူမၤအါထီၣ်တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီ လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ အတၢ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤတၢ်တမံၤအံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်က့ၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဒိ ဖျါဖဲ လံာ်လူၤကၣ် အဆၢဒိၣ် ၁၂…

မိၢ်တဂၤ အတၢ်ကွၢ်ဆိကမိၣ်ကဒါက့ၤတၢ်

ဖိသၢဂၤအမိၢ်, ဒိၣ်နၣ် (Donna) စံးဝဲဒၣ်, “မ့ၢ်လၢမိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ တၢ်တလၢတလီၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တဖၣ် လၢယတူၢ်ဘၣ်တ့ၢ်လံ, ဒ်မိၢ်တဂၤ တူၢ်ဘၣ်ဝဲအသိးအဃိ, မိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် တဘၣ်ယသး နီတစဲးဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဒိၣ်နၣ် စးထီၣ်ဝဲ မိၢ်ပၢ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢအထီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ်န့ၣ် တထီၣ်ဘးဝဲဒၣ် ဒ်အမုၢ်လၢ်တ့ၢ်ဝဲအသိးဘၣ်. အဝဲပာ်ဖျါဝဲဒၣ် “လၢယဂီၢ်, တၢ်မၤလၢ ယမၤတ့ၢ်တဖၣ်ခဲလၢာ်အကျါ, မိၢ်အတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤအကီအခဲကတၢၢ်, ဒီးယဖိအကျါတဂၤန့ၣ် မၤတံာ်တာ်ယသးဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ” န့ၣ်လီၤ.

ဖဲကစၢ်ယွၤ ဃုထၢ နီၢ်လ့ၤအၤ ဒ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အမိၢ်အခိၣ်အနၢ်အကတီၢ်, အဖိတဂၤဘၣ်တဂၤအဂီၢ်, နီၢ်လ့ၤအၤ ကအိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ် အဒိၣ်အထီတဖၣ်လီၤန့ၣ် ပကသမၢအီၤအဂီၢ် အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်. ၁ မိၤ ၂၉:၃၂-၃၅ ပာ်ဖျါဝဲလၢ အဝဲဃုၢ်န့ၢ် အဖိအခီၣ်ထံး လွံၢ်ဂၤတဖၣ်အမံၤန့ၣ် လီၤပလိာ်အသးဒီးအတၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်အကီအခဲ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ အတၢ်ပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တဃံတလၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်, အဖိတဖၣ် ဖျါဝဲဒၣ်လၢ ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.…

အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ

စဲးသံၣ် (Sethie) အဖိခွါ အသးအနံၣ်အလါအိၣ်ဝဲ သၢနံၣ် န့ၣ် ဘၣ်ထီၣ် တၢ်ဆါဟံၣ်, ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ပှၤဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်န့ၣ် ပှၤကအိၣ်လၢအကထိန့ၣ်လီၤ. ဖဲကသံၣ်သရၣ်တဖၣ် တဲဝဲဒၣ် စဲးသံၣ်လၢ အဖိခွါ ရှံလိၣ် (Shiloh) တဂၤ "အခိၣ်နူၣ် အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤန့ၣ် တအိၣ်ဒီးတၢ်အခီပညီဘၣ်" န့ၣ်ဒီး, အဝဲကတိၤတၢ်ဒီးယၤ ခီဖျိလၢကွဲၤဒီနၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဘၣ်ယၤလၢ “ဘၣ်တဘျီတဘျီန့ၣ်, ယပျံၤဘၣ်ယိၣ်ယဲလၢ ယတအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.” “ယသ့ၣ်ညါယဲလၢ ကစၢ်ယွၤမၤဘျါ ရှံလိၣ် သ့ဝဲဒၣ်, ဒီးကပျဲ ရှံလိၣ်လၢ ကဟဲက့ၤဆူ ဟံၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ မ့ၢ်မၤဘျါက့ၤ အတၢ်ဆါ, ခီဖျိလၢတၢ်ကိးက့ၤအီၤဆူ မူခိၣ်န့ၣ်ဒီး, သးအတၢ်မုာ်တၢ်ပၢၤကအိၣ်ဒီးယၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.” လၢတၢ်မၤလီၤတံၢ်အီၤအဂီၢ်, ယတဲအီၤလၢ ကစၢ်ယွၤနၢ်ပၢၢ် တၢ်သ့န့ၢ်ဒံး ကယဲၢ်ပှၤကညီတဖၣ်ခဲလၢာ်, “မ့ၢ်လၢနဟ့ၣ်လီၤနသးဆူ ကစၢ်ယွၤ အစုပူၤ ဝံၤလံ. တၢ်မၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ” န့ၣ်လီၤ. စှၤသီပူၤကွံာ်ဝံၤ, ကစၢ်ယွၤ ကိးက့ၤဝဲအဖိလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ဆူမူခိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဖိခွါ အသးသမူလီၤမၢ်အဃိ,…

တၢ်မၤသကိးတၢ်န့ၣ် ဂ့ၤန့ၢ်ဒံးတၢ်မၤဝဲဒၣ်ထဲတဂၤဧိၤ

အနံၣ်တဆံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် မဲးကံၣ် (Meggie) သူဝဲကသံၣ်မူၤဘှိးအဃိ, ဘၣ်နုာ်လီၤဟးထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢဃိာ်ပူၤတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တဆီတလဲ အတၢ်အိၣ်မူဘၣ်န့ၣ်ဒီး, တယံာ်ဘၣ်န့ၣ်ကက့ၤကဒါဝဲဒၣ်ဆူကျဲအလီၢ်လံၤန့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲထံၣ်လိာ်အသးဒီး ဟါ(န)(စ) (Hans), လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အသူကသံၣ်မူၤဘှိးတဂၤ, မ့ၢ်လၢဆဲးနုာ်လီၤ ကသံၣ်ဆူအသွံၣ်မိၢ်ပှၢ်အကျိၤပူၤ အါတလၢအဃိ, ဘူးတ့ၢ်မးလၢအစုတခီကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. ဟါ(န)(စ) စံးဘၣ်အီၤလၢ ‘အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ယကိးထီၣ် ကစၢ်ယွၤ အဆိကတၢၢ်တဘျီ’ န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ စံးဆၢအီၤ, ဒီးကတဲာ်ကတီၤ ဒုးကဲထီၣ်အီၤလၢ ပှၤနၢ်ပၢၢ်တၢ် စဲၣ်နီၤတဂၤ (specialist) လၢတၢ်ကရၢကရိတဖု လၢအမၤသကိးတၢ် ဒ်သိးကမၤဂ့ၤမၤဘျါက့ၤ ပှၤသူကသံၣ်မူၤဘှိး, လၢအလီၤဃိာ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ Stone Soup, ဒီးမၤစၢၤဝဲ အမဲရကၤအဃိာ်တဖျၢၣ်, လၢကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ဝဲ ပှၤဘၣ်လီၤဃိာ်တဖၣ် ဒ်သိးကက့ၤနုာ်လီၤမၤသကိးက့ၤတၢ်, လၢအပှၤတဝၢအပူၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤန့ၣ်, မဲးကံၣ် ဘၣ်လဲၤအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢ ပှၤမၤစၢၤပှၤဟဲပတုာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်အဟံၣ်, ဒ်သိးဒီးကပတုာ်ကွံာ်တၢ်သူကသံၣ်မူၤဘှိးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်, ဟါ(န)(စ) မၤစၢၤအီၤ,ဃုာ်ဒီးပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် လၢတၢ်ဃုဖံးဃုမၤတၢ်, တၢ်ဃုထၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့အကျိၤအကျဲ, တၢ်ကူစါယါဘျါအဂီၢ်, ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်လိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်-…

ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ

အံၣ်နဲး မဟံယၢၣ် (Ynes Mexia: 1870-1938) တဂၤ ဖဲအသးအိၣ် ၁၅ နံၣ်န့ၣ် ပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤလိဝဲဒၣ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိပီညါအဃိ, ပတံထီၣ်ဝဲခီလ့ၣ်ကၠိ ဒ်ကၠိဖိအသီတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. လၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ၁၃ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, လဲၤဟးဝ့ၤဝီၤဝဲဒၣ်အမဲရကၤ ကီၢ်မိၢ်ပှၢ် လီၢ်ကဝီၤအခၢၣ်သး, ဒီးကလံၤထံးတကပၤ, ဒီးဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီတဖၣ်န့ၣ် ကအိၣ်ဝဲဒၣ် အကလုာ် ယဲၢ်ကယၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲဒၣ်တမ့ၢ်ထဲ ပှၤတဂၤဧိၤလၢ ဃုထံၣ်တၢ်ဒ်သိးအံၤဘၣ်. တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ပှၤသ့စဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ် (Scientists) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိအသီ ခံကထိဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁ မိၤရှ့ ၁:၂ ပာ်ဖျါဝဲလၢ, ယွၤဟံးန့ၢ်ဝဲ တၢ်လၢအက့ၢ်အဂီၢ်တအိၣ်, တၢ်အိၣ်ကလီ, ဒီးတၢ်ခံးအလီၢ်အကျဲ, ဒီးတ့လီၤဝဲဒၣ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢ အိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်အီၣ်ကုၤအီပှဲၤအလီၢ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. သၢသီတသီန့ၣ်, ယွၤမၤလီၤဖးဝဲထံ, ဒီးတ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်, ဒ်သိးကဒုးကဲထီၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ လၢပှၤကညီတဖၣ်ကအိၣ်ဆိးအဂီၢ်န့ၣ်, အဆၢဖိ ၁၁ စံးဘၣ်ပှၤ ‘ဟီၣ်ခိၣ်ဒုးမဲထီၣ် နီၣ်ဧိၤမံၤဧိၤ, ဘုဧိၤဟုဧိၤ လၢအသၣ်ဝဲလၢဘုသၣ်, သ့ၣ်ဧိၤဝၣ်ဧိၤလၢ အသၣ်ဝဲလၢတၤသၣ်ဒ်အကလုာ်အသိး,…

တၢ်ပိာ်ကစၢ်ယွၤအခံ

အပူၤကွံာ်တဘျုးနံၣ်န့ၣ် ဖဲယလဲၤဟးကသုၣ်ဆူ ဝ့ၢ် ဖဲရ့း (Paris) န့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးပကဟံးန့ၢ်သကိး ဟါတၢ်အီၣ်အဂီၢ်, တချုးယလဲၤထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိး ဖဲ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ (Eiffel Tower) န့ၣ် ယလဲၤဟးလိာ်ကွဲကွၢ်ကီ ဝ့ၢ်လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဝ့ၢ်အံၤ ထဲဒၣ်ယၤတဂၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယကွဲၤဒီနၢ် အဂံၢ်လၢာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ် တၢ်ခဲလၢာ်လဲၤအသးဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ တအိၣ်ဒီးယၤအဃိ, ယလဲၤတုၤဖဲလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်ယဲဘၣ်ဆၣ်,ဒ်ယမ့ၢ်ပှၤဝ့ၢ်မုၣ်ဖိတဂၤအသိး ယတပျံၤတၢ်ဘၣ်. ယလဲၤဟးဆူညါ, ဒီးပိာ်ထွဲယဲ စ့(န) ထံကျိ (Seine River), ဒီးကွၢ်ပညိၣ်ယဲဒၣ်ဆူ အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီ လၢအအိၣ်ဖျိအိၣ်ဖျါအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢယလဲၤတုၤဆူတၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ယတၢ်လဲၤ ဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ် အိၣ်ကဝီၤဃာ်အီၤအဃိ, အံၣ်ဖဲ တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖးထီန့ၣ် ဟါမၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

က့ၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ် တအိၣ်ဖျါဝဲလၢယတၢ်ထံၣ်အဃိ, ယကမၢကမၣ်ယဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ် ယသ့ၣ်ညါလၢ ယလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤလံအဃိ, ယကဘၣ်လဲၤကျဲဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယသံကွၢ်ပှၤဂၤ, ဒီးယထံၣ်လိာ်ယသးဒီးယတံၤသကိးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်လၢပတဆိကမိၣ်န့ၣ် မၤအသးသ့ဝဲဒၣ် လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ, ဒီးတၢ်တၤပှၤတဖၣ်အကတီၢ်, ပဃ့ကစၢ်ယွၤ…

ယွၤအဖိခွါ

ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်, ယဝဲၢ်ပိာ်ခွါ စကီး (Scott) လိၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ကွဲးနီၣ်ဘၣ်ဃးဒီး ပပၢ်မၤဝဲသုးအတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယဖးကွၢ် တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး, ဘၣ်ဃးဒီးပပၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ယတထံၣ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤကမၢကမၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢအလီၤပျံၤလီၤဖုးဘၣ်. မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤလၢအလီၤသးစဲဘၣ်ဆၣ်, ယသးကလၢၢ်ဘၣ်ယဲလၢ ယတသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ယပၢ်အဂ့ၢ်အကျိၤအသီတဖၣ်အဃိ, ယသးတမံယဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲလၢ, တၢ်ဟ့ၣ်လီၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအသးသမူ, ဒီးအတၢ်မၤအဂ့ၢ်, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် လၢအမ့ၢ် လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ် လွံၢ်ဘ့ၣ် န့ၣ် တမ့ၣ်ထဲလၢ တၢ်ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်ဘၣ်. လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဖျါ ဖဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအကတီၢ်, အဝဲမ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်, ဃုာ်ဒီးတၢ်လၢအမၤတ့ၢ်ဝဲ, ဒီးစံးတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သးခုကစီၣ် လံာ်မၢ်ကူး အပူၤ, တၢ်ကွဲးနီၣ်တဖၣ် အတၢ်ပညိၣ်န့ၣ် ဒ်သိးကမၤဂၢၢ်မၤကျၢၤဝဲဒၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် ဖျါဖဲ မၢ်ကူး ၁:၁, ‘ယွၤအဖိခွါ, ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အတၢ်သးခုအကစီၣ်အခီၣ်ထံး’ န့ၣ်လီၤ. လံာ်မၢ်ကူး ပာ်ဖျါဝဲ ဘျၢတၢ်စီၤယိၤဟၣ်အုၣ်အသးလၢ မ့းၡံအၤအဂ့ၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်သ့ၣ်ညါလၢ အိၣ်ဒီးအလၤကပီၤ ထဲသိးအံၤ

ဖဲဟီၣ်ခိၣ်စိၤခၢၣ်သး (ခးနး ၁၁၀၀-၁၄၀၀) န့ၣ် သီမၢး အခွဲနး (Thomas Aquinas), မ့ၢ်ဝဲ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဂၤ လၢထူဂ့ၢ်ယွၤဂ့ၢ်တကပၤန့ၣ်, ဒ်သိးကဘျုးလီၤအသးလၢတၢ်အိၣ်မူ ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤအဂီၢ်, ဘၣ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးအသုတနုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီးစီၤသီကၠိကရူၢ်တကရူၢ် (Dominican Order) လၢအပိာ်ထွဲ ပှၤပတီၢ်မုၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူ, ထဲလၢအမၤလိတၢ်, ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်, အဒူၣ်ဖိထၢဖိတဖၣ် ဒုးဃာ်အီၤဒီတနံၣ်, ဒ်သိးဒီးအသးကဟးဂီၤဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲမၤလၢာ်ဝဲဒၣ်အတၢ်အိၣ်မူဒီစိၤ, လၢတၢ်မၤလိယွၤအကလုၢ်ကထါ, ဒီးယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့, ဒီးကွဲးဒုးအိၣ်ထီၣ် လံာ်အကတြူၢ်တဖၣ် လၢတကယၤဃၣ်ဃၣ်ဝံၤ, အခွဲနး အသးကလၢၢ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤ ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်အဃိ, ကွဲးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤတ့ၢ်လံယၤ တၢ်သ့ၣ်ညါအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်လၤကပီၤဒ်သိးအံၤအဃိ, ယကွဲးတၢ်ဆူညါတသ့လၢၢ်ဘၣ်, ဒီးကယဲၢ်တၢ်လၢယပာ်ဖှိၣ်မၤတ့ၢ်လံတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဒ်ဘုလီၢ်တပံၢ်ဧိၤအသိး” န့ၣ်လီၤ. သၢလါပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, အခွဲနး တဂၤသံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲ အတၢ်လဲၤခီဖျိ လၢအလုာ်ဘၢဒိၣ်စိဒိၣ်ဒိၣ် ကလဲာ်တမံၤ လၢကစၢ်ယွၤအအိၣ်, ဒီးကကွဲးပာ်ဖျါဝဲအဂီၢ် လံာ်ဖျၢၣ်အိၣ်ဝဲတသ့ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၁၂:၄…

ဟဲစိာ်ဆူ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်

ဘရဲၣ်ယၢၣ် (Brian) ဒုးနဲၣ်အသးဒီးကသံၣ်သရၣ် လၢအယါဘျါသးဖျၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်ဝဲဒၣ်တနၣ်ရံၣ်ဘျဲၣ်လံန့ၣ်လီၤ. အတံၤသကိး အိၣ်ခိးအီၤလၢ တမှံၤအဒၢး, ဒီးဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲဒၣ် အတံၤသကိးလၢ အိၣ်တဆူၣ်တဂၤ ကဒိးန့ၢ်ဝဲ တၢ်ကူၣ်သ့, ဒီးတၢ်ကယါဘျါက့ၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ်, ဘရဲၣ်ယၢၣ် ဟဲက့ၤဝဲဒၣ်ဆူ တမှံၤအဒၢး, ဒီးကသံၣ်သရၣ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤ လံာ်ကဘျံးတဖၣ်န့ၣ် ပၣ်လီၤဝဲလၢစီၢ်နီၤခိၣ်အလိၤ, ဒီးဒုးနဲၣ်အတံၤသကိး, ဒီးစံးကတိၤသကိးဝဲ ကျိၤကျဲဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ကူဆါယါဘျါ အတၢ်အိၣ်အသးလၢ အလီၤပျံၤတမံၤအံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကူဆါယါဘျါလၢခံတဆီအဂီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ စံးကတိၤသကိးလိာ်သး ဒ်သိးဒီးကဘါထုကဖၣ်, ဒီးဃ့တၢ်ကူၣ်သ့လၢ ယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဘရဲၣ်ယၢၣ် စံးဝဲဒၣ်, “ခါဆူညါတၢ်ကမၤ အသးတမံၤဂၤတမံၤန့ၣ်, ယအိၣ်ယဲဒၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤအစုပူၤ” န့ၣ်လီၤ.

၂ စီၤ ၁၉:၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ စီၤပၤဃံးစကံယၤ “သလၣ်ထီၣ်လံာ်လၢ ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ.” လံာ်ပရၢအပူၤ တၢ်ကတိၤတဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဘၣ်. မ့မ့ၢ်
ပှၤအၤရှုၢ်ဖိ, ဒုၣ်ဒါလၢ အစိဒိၣ်ကမီၤဒိၣ် အတၢ်မၤပျံၤမၤဖုးတဖၣ် လၢအဒုးန့ၢ်ဝဲ ယူဒၤ အဝ့ၢ်အဂၢၢ်အကျၢၤတဖၣ်, ဒီးကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကဒုးန့ၢ်ဝဲ…

စုလၢအမၤစၢၤတၢ်

ဖဲလၢနံၣ်ကယၤ တဆံခွံ အကတီၢ်ဆိတဖၣ်န့ၣ်, တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတဖၣ် တြီဃာ်ဝဲ ပှၤသူဖံးဖိ, ဒီးပှၤဟဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးလၢ ကီၢ်အမဲရကၤ တဖၣ် လၢတၢ်ဒိးလဲ, မ့တမ့ၢ် ကပှ့ၤဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးဟံၣ်ဃီတဖၣ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်, လၢ ခဲလံၣ်ဖိနံယၤ ကီၢ်စဲၣ် န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢတၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အဆီၣ်သနံးတၢ်တဖၣ် အကတီၢ်န့ၣ်, ပှၤသူဖံးဖိ ကၢး သီၣ်မစၢၣ် (Gus Thompson) လၢအမ့ၢ်ပှၤ(အိၣ်ဖျဲၣ်ဝဲ ဒ်ကုၢ်တဂၤအသိးန့ၣ်) ပှ့ၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်, ဒီးတ့ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဟံၣ်ဃီလၢ အတူၢ်လိာ် ပှၤကဒိးလဲအိၣ်ဆိးတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လၢ ခိၣ်ရိၣ်နၢ်ဒိၣ် အဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၃၉ နံၣ်န့ၣ်, ကၢး ဟ့ၣ်ဒိးလဲလီၤအဟံၣ်ဆူ ပှၤအ့ရှၤဖိ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်, အကတၢၢ်န့ၣ်, ဆါလီၤကွံာ်ဝဲဒၣ် အဟီၣ်ခိၣ်ဆူ ပှၤတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဃိးဆံယဲၢ်နံၣ်ဃၣ်ဃၣ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဒ်သိးကမၤစၢၤ ပှၤသူဖံး ဖၠၣ်စိမိၤ ကၠိဖိတဖၣ်အဂီၢ်, ပှၤအ့ရှၤဖိ အဒူၣ်ဖိထၢဖိအကျါဟံၣ်ဖိဃီဖိတနီၤ ဟ့ၣ်မၤဘူၣ်ဝဲဒၣ် ကျိၣ်စ့တနီၤ, ဒိးန့ၢ်ဝဲ ခီဖျိလၢတၢ်ဆါလီၤဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.…

တၢ်အိၣ်မူလၢ အတပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ (Bronnie Ware) လၢအမ့ၢ် ပှၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ်တဂၤန့ၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲဒၣ်, လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ, ပတပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ် ဘၣ်ဃးဒီး ပမၤလၢာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်လူၤဃုမၤန့ၢ်တၢ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘရိၣ်နံၣ် သံကွၢ် ပှၤဆါတဖၣ် လၢတၢ်ပညိၣ်အပူၤ, “နမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ခွဲးယာ် လၢခံတဘျီန့ၣ်ဒီး, တၢ်တမံၤမံၤလၢ နမၤဝံၤတ့ၢ်လံတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်နကမၤက့ၤအီၤ လီၤဆီန့ၢ်ဒံးအပူၤကွံာ်ဧါ”န့ၣ်လီၤ. ပှၤဆါလၢအကသံဘူးတ့ၢ်လံတဖၣ် အတၢ်စံးဆၢလၢ အလီၤဂာ်လိာ်သးတဖၣ်အကျါ, ဘရိၣ်နံၣ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤ တၢ်ဂ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးအအါအတၢၢ်, ယဲၢ်ထံၣ်န့ၢ်လီၤ. (၁) ယဆၢယဲဒၣ် ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကအိၣ်မူပာ်ဖျါထီၣ် ယတၢ်မ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်တဂၤ, (၂) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယတဂုာ်ဖံးတၢ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်လၢၤဘၣ်. (၃) ယဆၢယဲဒၣ်ယကအိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူလၢ ယကပာ်ဖျါထီၣ် ယသးတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်ဖျိဖျိဖျါဖျါ. (၄) ယဆၢယဲလၢ ထီဘိန့ၣ် ယကရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီးယတံၤသကိးတဖၣ်, ဒီး (၅) ယဆၢယဲဒၣ်လၢ ယကအိၣ်မူမၤအါထီၣ်တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီ လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ.

ဘရိၣ်နံၣ် ဝဲ အတၢ်ကွဲးနီၣ်ရဲၣ်လီၤတၢ်တမံၤအံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်က့ၤပှၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဒိ ဖျါဖဲ လံာ်လူၤကၣ် အဆၢဒိၣ် ၁၂…

မိၢ်တဂၤ အတၢ်ကွၢ်ဆိကမိၣ်ကဒါက့ၤတၢ်

ဖိသၢဂၤအမိၢ်, ဒိၣ်နၣ် (Donna) စံးဝဲဒၣ်, “မ့ၢ်လၢမိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ တၢ်တလၢတလီၣ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တဖၣ် လၢယတူၢ်ဘၣ်တ့ၢ်လံ, ဒ်မိၢ်တဂၤ တူၢ်ဘၣ်ဝဲအသိးအဃိ, မိၢ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် တဘၣ်ယသး နီတစဲးဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဒိၣ်နၣ် စးထီၣ်ဝဲ မိၢ်ပၢ်အတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်လၢအထီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ်န့ၣ် တထီၣ်ဘးဝဲဒၣ် ဒ်အမုၢ်လၢ်တ့ၢ်ဝဲအသိးဘၣ်. အဝဲပာ်ဖျါဝဲဒၣ် “လၢယဂီၢ်, တၢ်မၤလၢ ယမၤတ့ၢ်တဖၣ်ခဲလၢာ်အကျါ, မိၢ်အတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤအကီအခဲကတၢၢ်, ဒီးယဖိအကျါတဂၤန့ၣ် မၤတံာ်တာ်ယသးဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ” န့ၣ်လီၤ.

ဖဲကစၢ်ယွၤ ဃုထၢ နီၢ်လ့ၤအၤ ဒ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အမိၢ်အခိၣ်အနၢ်အကတီၢ်, အဖိတဂၤဘၣ်တဂၤအဂီၢ်, နီၢ်လ့ၤအၤ ကအိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ် အဒိၣ်အထီတဖၣ်လီၤန့ၣ် ပကသမၢအီၤအဂီၢ် အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်. ၁ မိၤ ၂၉:၃၂-၃၅ ပာ်ဖျါဝဲလၢ အဝဲဃုၢ်န့ၢ် အဖိအခီၣ်ထံး လွံၢ်ဂၤတဖၣ်အမံၤန့ၣ် လီၤပလိာ်အသးဒီးအတၢ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်အကီအခဲ တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ အတၢ်ပာ်ဖျါ တၢ်ဂ့ၢ်တဃံတလၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ်, အဖိတဖၣ် ဖျါဝဲဒၣ်လၢ ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.…

အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ

စဲးသံၣ် (Sethie) အဖိခွါ အသးအနံၣ်အလါအိၣ်ဝဲ သၢနံၣ် န့ၣ် ဘၣ်ထီၣ် တၢ်ဆါဟံၣ်, ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ပှၤဃ့ဘါထုကဖၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်န့ၣ် ပှၤကအိၣ်လၢအကထိန့ၣ်လီၤ. ဖဲကသံၣ်သရၣ်တဖၣ် တဲဝဲဒၣ် စဲးသံၣ်လၢ အဖိခွါ ရှံလိၣ် (Shiloh) တဂၤ "အခိၣ်နူၣ် အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤန့ၣ် တအိၣ်ဒီးတၢ်အခီပညီဘၣ်" န့ၣ်ဒီး, အဝဲကတိၤတၢ်ဒီးယၤ ခီဖျိလၢကွဲၤဒီနၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဘၣ်ယၤလၢ “ဘၣ်တဘျီတဘျီန့ၣ်, ယပျံၤဘၣ်ယိၣ်ယဲလၢ ယတအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.” “ယသ့ၣ်ညါယဲလၢ ကစၢ်ယွၤမၤဘျါ ရှံလိၣ် သ့ဝဲဒၣ်, ဒီးကပျဲ ရှံလိၣ်လၢ ကဟဲက့ၤဆူ ဟံၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ မ့ၢ်မၤဘျါက့ၤ အတၢ်ဆါ, ခီဖျိလၢတၢ်ကိးက့ၤအီၤဆူ မူခိၣ်န့ၣ်ဒီး, သးအတၢ်မုာ်တၢ်ပၢၤကအိၣ်ဒီးယၤစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.” လၢတၢ်မၤလီၤတံၢ်အီၤအဂီၢ်, ယတဲအီၤလၢ ကစၢ်ယွၤနၢ်ပၢၢ် တၢ်သ့န့ၢ်ဒံး ကယဲၢ်ပှၤကညီတဖၣ်ခဲလၢာ်, “မ့ၢ်လၢနဟ့ၣ်လီၤနသးဆူ ကစၢ်ယွၤ အစုပူၤ ဝံၤလံ. တၢ်မၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်နာ်အလၢအပှဲၤ” န့ၣ်လီၤ. စှၤသီပူၤကွံာ်ဝံၤ, ကစၢ်ယွၤ ကိးက့ၤဝဲအဖိလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ဆူမူခိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဖိခွါ အသးသမူလီၤမၢ်အဃိ,…