ချ့ချ့ဒီးအိၣ်ခိး
နမၤသ့
တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါန့ၣ် လီၤဂၥ်ဒီး အီးစံၣ်ကၠ့ၣ်(oxygen), အီးစံၣ်ကၠ့ၣ်တအိၣ်န့ၣ် ပမူတသ့ဘၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤအံၤ မ့ၢ်ဝဲတီဝဲလၢ ဖိသၣ် ၉ နံၣ်ဖိ ကၠ့(မ) စၢဘ့း (James Savage)အဂီၢ်လီၤ. ပိၥ်ခွါဖိအံၤ ကူထံ ယံၤအါန့ၢ် ၂ မံၤလၥ်, စးထီၣ်ဟးထီၣ်လၢ စဲၣ်ဖရဲၣ်စ့းစကိၣ်အကၢၢ်ပၤ(San Francisco shoreline) ဆူ အဲ(လ)ခါထရ့း စွ့ (Alcatraz) ဒီးဟဲက့ၤကဒါ, မ့ၢ်ဒ်သိးကခီဂၥ်ပျံထီၣ်ကွံၥ် တၢ်ကွဲးနီၣ်လၢ ၦၤအသးစၢ်ကတၢၢ် ကဘၣ်မၤနၢၤဝဲ န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲတၢ်ကူထံ ဆၢကတီၢ် တုၤ မံးနံး ၃၀ န့ၣ် ပီၣ်လဲၣ်ထံလပီတဖၣ်ဒီး ထံခုၣ်ဒိၣ်မးအဃိ ကၠ့(မ) အဲၣ်ဒိးဃၣ်ကွံၥ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် ၦၤဝၢ်ချံကရူၢ်တဖုကိးသတြီထီၣ်, “နမၤန့ၢ်”လီၤ. တၢ်ကတိၤအဖျၢၣ်တဖၣ်အံၤ ဟ့ၣ်အီၤ “တၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်” လၢ ကၠ့(မ) လိၣ်ဘၣ်လၢ ကမၤတုၤအကတၢၢ်အဂီၢ်လီၤ.
အကတီၢ်ဖဲ “တၢ်နးတၢ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်” အလပီထံခုၣ် မၤသးဟးဂီၤ ၦၤခရံၥ်ဖိတဖၣ် ဒ်သိးကညိကွံၥ်…
တၢ်ကူၣ်သ့ဒီးတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်
ဖဲ ၁၃၇၃ နံၣ်, ဖဲၦၤနီၣ်ဝ့းဝ့ၢ်ဖိ(Norwich) ကၠူလယၢၣ်(Julian)အသးအိၣ် အနံၣ်သၢဆံန့ၣ် အဝဲဆူးဆါထီၣ်ဒီး ဘူးမးကသံဘၣ်အသးလီၤ. ဖဲအဝဲအသရၣ်ထုကဖၣ်သကိးတၢ်ဒီးအီၤန့ၣ် အဝဲဒိးန့ၢ် တၢ်ထံၣ်ဆူညါအါမးလၢ အဝဲဆိကမိၣ်ထံ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်တူၢ်တၢ်သံလၢ ထူၣ်လိၤအဂ့ၢ်လီၤ. ဖဲအဝဲဘျါက့ၤဝဲလၢ တၢ်လီၤလးမးအပူၤဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲအိၣ်ထဲတဂၤဧိၤလၢသရိၥ်အပူၤ လၢတၢ်ကပၤအဒၢး, ထုကဖၣ်တၢ်ဒီးဆိကမိၣ်တၢ်လၢ မၤတ့ၢ်အသးဒီးအီၤတဖၣ်န့ၣ် လၢအတၢ်အိၣ်မူဆူညါအနံၣ်ခံဆံအပူၤလီၤ. လၢခံကတၢၢ် အဝဲထံၣ်န့ၢ်တၢ်အစၢလၢ “တၢ်အဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်အတၢ်အခီပညီလီၤ”. မ့ၢ်အအဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ ခရံၥ်အတၢ်တူၢ်သံသးလၢထူၣ်လိၤန့ၣ် မ့ၢ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်ပၥ်ဖျါထီၣ် ယွၤတၢ်အဲၣ်အထီကတၢၢ်လီၤ.
ကၠူလယၢၣ်အတၢ်ထံၣ်န့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ် မံၤဟူသၣ်ဖျါမး, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လၢၦၤကညီကွၢ်ကပၥ်န့ၣ် မ့ၢ်အဝဲအတၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီး တၢ်ကျဲးစၢးလၢ အဝဲဃုထံၣ်တၢ်လၢ ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်ဆူအီၤ လၢတၢ်ထုကဖၣ်တဘိယူၢ်ဃီအပူၤအဂ့ၢ်လီၤ. ဖဲအနံၣ် ၂၀ အဝဲန့ၣ်တဖၣ်အပူၤ, ကၠူလယၢၣ် ဃုနၢ်ပၢၢ်အတၢ်လဲၤခီဖျိ လၢယွၤအိၣ်ဒီးအီၤအံၤ အခီပညီဒီး အဝဲဃ့ယွၤလၢ ယွၤအတၢ်ကူၣ်သ့ဒီးအတၢ်မၤစၢၤလီၤ.
ဒ်ကစၢ်ယွၤမၤတၢ်ဒီးကၠူလယၢၣ်အသိး ကစၢ်ယွၤန့ၣ် လီၣ်ဖျါထီၣ်အသးဆူအၦၤဂီၢ်မုၢ် လၢတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်အပူၤ ဒ်ယွၤကလုၢ်ကထါလၢလံၥ်စီဆှံအသိး ခီဖျိ ယွၤအကလုၢ်သီၣ်ဆံးဖိ လၢဂၢၢ်ကျၢၤဝဲ, ခီဖျိထါတယုၢ်အခိရၢၥ်, မ့တမ့ၢ် ထဲဒၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါထွဲ ယွၤအတၢ်အိၣ်ဒီးၦၤဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်မၤအသးဒ်အံၤန့ၣ်…
တၢ်အဲၣ် ဒိၣ်န့ၢ်အီၤတအိၣ်
D-Day အနံၤဆၢက့ၤ ၇၆ ဝီတဝီ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤအမူးလၢ ဘၣ်တၢ်မၤဖဲ ၂၀၁၉ နံၣ်အံၤ မၤလၤကပီၤသုးဖိလၢအအါန့ၢ် ၁၅၆,၀၀၀ ဂၤ လၢအဒုးတၢ်တြီဆၢက့ၤ တၢ်နုၥ်လီၤဂုၥ်ဆူၣ် ခီဖျိထံတပၤ ဒ်သိးကမၤပူၤဖျဲးထီၣ် ယူၤရပၤမုၢ်နုၥ်(Western Europe)လီၤ. တၢ်ထုကဖၣ်လၢအဘၣ်တၢ်ရၤလီၤလၢကွဲၤလ့လိၤ ဖဲ ၁၉၄၄ နံၣ် လါယူၤ ၆ သီအပူၤ, ကီၢ်ခိၣ်ရူးစဘဲး(President Roosevelt) ဃ့ကညး ယွၤအတၢ်ဒီတၢ်ဒၣ်လၢအမ့ၢ် “အဝဲသ့ၣ်ဒုးတၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢ တၢ်သးကွံလၢ တၢ်ဂုၥ်န့ၢ်ဆူၣ်တၢ်အဂီၢ်ဘၣ်.
အဝဲသ့ၣ်ဒုးတၢ် ဒ်သိးကမၤကတၢၢ်ကွံၥ် တၢ်ဂုၥ်န့ၢ်ဆူၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဒုးတၢ်လၢ တၢ်ထူၣ်ဖျဲးအဂီၢ်လီၤ”.
တၢ်သးဆူၣ်တမံၤ ဒ်သိးတၢ်ကဟ့ၣ်လီၤသးလၢ ကျဲလၢအမၤဘၣ်ဒိဆါအပူၤလၢ တၢ်ကတြီဆၢတၢ်အၢဒီး မၤထူၣ်ဖျဲး ၦၤလၢအဘၣ် တၢ်ဆီၣ်ဘံၣ်ဆီၣ်ဘၢတဖၣ်အံၤ မၤသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ကတိၤတဖၣ် “ၦၤမ့ၢ်ပၥ်လီၤကွံၥ်အသးသမူလၢ အတံၤသကိးအဂီၢ် ဒီးၦၤတအိၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒိၣ်န့ၢ်အဝဲန့ၣ် နီတဂၤဘၣ်” (ယိၤ ၁၅:၁၃). တၢ်ကတိၤတဖၣ်အံၤ ဟဲဝဲလၢ ကစၢ်ခရံၥ်အတၢ်သိၣ်လိအပျဲၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကအဲၣ်လိၥ်ကွံလိၥ်သးတဂၤဒီးတဂၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်…