တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ပှၤတအၢနၢ်ဖိအဂီၢ်

ဒ်သိး လံစၢ် (Leisa) ကမၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲ စုတၢ်ပနီၣ် (sign language) အတၢ်သ့ တၢ်ဘၣ် လၢပှၤနၢ်တဟူတဖၣ်မၤလိဝဲအဂီၢ်, ဘျုးလီၤအသးလၢ ပှၤနၢ်တအၢဖိတဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ညါထွဲ ပှၤအနၢ်တအၢတဖၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ န့ၣ်လီၤ. ပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် လဲၤကပာ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်, ဒီးပှၤနၢ်ဟူတၢ်တဖၣ်န့ၣ် မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပှၤတအၢနၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကနၢ်ပၢၢ်ဝဲတၢ်စံးတၢ်ကတိၤတဖၣ်အဂီၢ်, ကကွၢ်ထံ ပှၤကတိၤတၢ်တဖၣ် အထးခိၣ်ဖံး ဟူးဝးတၢ်အကျိၤအကျဲ, ဒီးလၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်သုးထီထီၣ် အလီၢ်အလၤအပတီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. လၢကမျၢၢ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အပူၤ, အါတက့ၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢကဒုးနဲၣ် စုတၢ်ပနီၣ်, လၢပှၤနၢ်တအၢတဖၣ်အဂီၢ် တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

လံစၢ် အစုတၢ်ပနီၣ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဂ့ၤထီၣ်ဝဲတဆီဘၣ်တဆီတုၤ အကဲထီၣ်တၢ်တမံၤဃီဒီးပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဖဲတၢ်မၤမူးသးဖှံတဘျီန့ၣ် ပှၤတအၢနၢ်တဂၤ သ့ၣ်ညါထွဲဝဲလၢ လံစၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢအနၢ်ဟူတၢ်တဂၤအဃိ, ကမၢကမၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုး လံစၢ် စံးဆၢက့ၤတၢ်န့ၣ် တံၤသကိးအဂၤတဂၤ ဒုးနဲၣ်အစုတၢ်ပနီၣ် လၢအစံးဝဲဒၣ် "အဝဲအိၣ်ဒီး ပှၤတအၢနၢ်ဖိတဖၣ်အသူၣ်အသး" န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲလၢ လံစၢ်…

ပဲတြီဖိတဘ့ၣ်ဆူ တၢ်လီၤလိၢ်လီၤလး

ပှၤဒိတၢ်ဂီၤ ရိၤ(န) မီၤရ့ (Ronn Murray) န့ၣ် ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲလၢ တၢ်ခုၣ်ခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲပာ်ဖျါဆှဲဝဲလၢ “တၢ်ခုၣ် အခီပညီမ့ၢ် မူကပိာ်လိၤ ဖျါဆှံဝဲဒၣ်, ဒီးလၢအသ့အိးထီၣ် ပဲတြီဖိတဘ့ၣ် လၢတၢ်လီၤလိၢ်လီၤလးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ”

ရိၤ(န) မ့ၢ်ပှၤလၢအရဲၣ်ကျဲၤ အလၣ်စကၤ(န) တၢ်ဟးကွၢ်ကီ လူၤဒိတၢ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအံၤ ပညိၣ်ဝဲလၢ တၢ်လူၤပိာ် ဒိန့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ် အတၢ်ကပီၤဃံလၤ အတၢ်လီၤဘီလီၤမုၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ် အတၢ်ဒုးနဲၣ်- "အီၣ်ရိၤရၤ ဘိၤရဲၤဧၤလ့း(စ)" (aurora borealis-ကလံၤစိး အတၢ်ကပီၤ) အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မီၤရ့ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်လဲၤခီဖျိတမံၤအံၤ ဒ်အမ့ၢ် “သူၣ်ဂ့ၤသးကျိၤနီၢ်နီၢ်” န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကပီၤအလွဲၢ်အါကလုာ် လီၣ်ဖျါထီၣ်အသးလၢ မူကပိာ်လိၤပှဲၤပှဲၤန့ၣ်ဒီး, နကနၢ်ပၢၢ် တၢ်ဂ့ၢ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိန့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ကပီၤအလွဲၢ်အါကလုာ်အံၤ တမ့ၢ်ထဲ န့ဆၢၣ်အတၢ်လီၤလိၢ်လီၤလး လၢကလံၤစိးတကပၤန့ၣ်ဘၣ်. လၢကလံၤထံးတကပၤ, တကတီၢ်ဃီန့ၣ်, "အီၣ်ရိၤရၤ အီၣ်စထြၤလ့း(စ)" (Aurora australis), လီၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ကပီၤအလွဲၢ်အါကလုာ်,…

ဖဲတၢ်မူအိၣ်ဖျါထီၣ်အကတီၢ်

ဖဲ ၁၉၈၆ နံၣ်န့ၣ်, ခၠါနိၣ်ဘၢၣ် နူကျံးယၤ အတၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤ သတူၢ်ကလာ် (Chernobyl nuclear disaster) လၢ ကီၢ်ယူၤကရ့(Ukraine) န့ၣ် ဒိၣ်ဘၢထုးန့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်ကီတမံၤအံၤ ဟဲအိၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ကမၤဟးဂီၤတၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်သွါသွါအဃိ, ခိၣ်နၢ်, ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ် ဂဲၤပျုၢ်, ဂုာ်ကျဲးစၢၤတြီဃာ်ပၢၤဃာ် လီမ့ၣ်ဧူၢ် (radiation), ဒ်အမ့ၢ် မူဒါလၢအကါဒိၣ်ကတၢၢ်တမံၤ, ဒီးတၢ်ကဘၣ်မၤဆိဝဲသပှၢ်တၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကမၤ ကဆှဲကဆှီက့ၤ တၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီတဖၣ်အဂီၢ်, စူးကါဝဲ ရိဘီး (robot) တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ကဲမၢၣ် အဧူၢ်ယဲၤ (gamma rays), လၢအသ့မၤသံ, မၤဟးဂီၤသးသမူတဖၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်လၢတၢ်ကမှံကမှိာ်ဟးဂီၤတဖၣ်အကျါန့ၣ် မၤဟးဂီၤကွံာ် ရိဘီးတဖၣ် ပှီၢ်ပှီၢ်န့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သူဝဲ “ရိဘီးအိၣ်ဒီးသးသမူ- BioRobots,” လၢအမ့ၢ်ပှၤကညီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဒူပှၤဃိၤအဂၤအိၣ်ဝဲလၢ အကထိတဖၣ်, အကထိန့ၣ် ကဲထီၣ်ဝဲဒၣ် “ခၠါနိၣ်ဘၢၣ် အပှၤတၢၤကွံာ်တၢ်တဖၣ်” န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် တၢၤကွံာ်ဝဲဒၣ် ပိးလီလၢအလီၤဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်, ဒီးဘၣ်မၤဝဲတဂၤစုာ်စုာ်…

တၢ်အဲၣ်ပဒုၣ်ပဒါ

ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီအကတီၢ်, ကီၢ်အမဲရကၤ ကဘီသုးဖိ (Navy) လ့ ဝဲးစတၢၣ် (Lynne Weston) လၢတၢ်ကူစါယါဘျါတၢ်တကပၤန့ၣ် ဘၣ်လဲၤထီၣ်ဆူထံကၢၢ်ခိၣ်ဃုာ်ဒီးသုးဖိလၢ အကဘၣ်လဲၤဒုးတၢ်သတူၢ်ကလာ် ဒ်သိးဒီးကမၤန့ၢ်ကီးတဖၣ် လၢဒုၣ်ဒါအစုပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဟးဆှဲးတသ့ဘၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်သံတၢ်ပှၢ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤအဂ့ၤကတၢၢ် လၢတၢ်စိာ်ပူၤဖျဲး ပှၤသုးဖိလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး နးနးကလဲာ်တဖၣ်ဆူ တၢ်လီၢ်လၢအပူၤဒီးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဘျီ, အသုးဖိလၢကူစါယါဘျါတၢ်တဖၣ် ထံၣ်န့ၢ် ဒုၣ်ဒါအသုးဖိ ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးနးနးကလဲာ်လၢအဟၢဖၢန့ၣ်လီၤ. ဒ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး အတၢ်အိၣ်အသးအသိးန့ၣ်, ပှၤဆါအံၤ ပှၤဒုးအီအီၤထံတသ့ဘၣ်. ဒ်သိးပှၤတဂၤအံၤ အသုတသံအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ကူစါယါဘျါတၢ် သုးဖိအခိၣ် ဝဲးစတၢၣ် ဆဲးနုာ်လီၤန့ၢ် တၢ်သွံၣ်အထံဆှံ လၢသုးဖိအံၤ အသွံၣ်ကျိၤပူၤန့ၣ်လီၤ.

မရ့သုးဖိတဂၤ စံးဘၣ် ဝဲးစတၢၣ် လၢ “ပာ်တ့ၢ်တၢ်သွံၣ်အထံဆှံတဖၣ် လၢပပှၤ သုးဖိတဖၣ်အဂီၢ်ဒံး” န့ၣ်လီၤ. ဝဲးစတၢၣ် တပာ်သ့ၣ်ညါအသးဘၣ်. ဒ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စံးဝဲဒၣ်လၢ မး ၅:၄၄ အပူၤအသိး, ကမၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ဝဲးစတၢၣ် သ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး မၤဝဲအါန့ၢ်ဒိၣ်န့ၢ်…

တၢ်လီၤမူၢ်လီၤဖး ဖးဒိၣ်

ပူဒုးနဲၣ်တၢ်ဂီၤ ပံနး (Peanuts) လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဘ့ၣ်အပူၤန့ၣ်, မ့ၢ်လၢအစူၢ်နၥ်ဝဲ လူၢ်ခ့သၣ် ဖးဒိၣ် (The Great Pumpkin) အဃိ, လဲနးစ် (Linus) အတံၤသကိး ကဒူးကဒ့ၣ်အီၤဆူၣ်ဆူၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်သးဟးဂီၤအပူၤန့ၣ် လံနးစ် ဟးထီၣ်ဝဲဆူတၢ်လီၢ်အယံၤ, ဒီးစံးဝဲ “တၢ်ဂ့ၢ်လၢယသုတစံးကတိၤဂ့ၢ်လိာ်တၢ်ဒီးၦၤကညီတဖၣ်န့ၣ် ယမၤလိန့ၢ်တၢ်အိၣ်ဝဲသၢထံၣ်- တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအဂ့ၢ်, ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်, ဒီးလူၢ်ခ့သၣ် ဖးဒိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

လၢလံနးစ်အသးပူၤန့ၣ်, အိၣ်ဒၣ်ထဲ လူၢ်ခ့သၣ် ဖးဒိၣ် အဂ့ၢ်ဘၣ်ဆၣ်, မ့မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ် အဂၤခံထံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အိၣ်အသး, မၤအသးနီၢ်နီၢ်- ထံကီၢ်လီၤဖးလိၥ်သးႇ ဟံၣ်ဖိဃီဖိလီၤဖးလိၥ်သးႇ ဒီးတံၤသကိးတဖၣ်လီၤဖးလိၥ်သးန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူး အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအကတီၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်အံၤအိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤဖၤရံၤၡဲတဖၣ် အဲၣ်ထူအဲၣ်ယွၤနီၢ်နီၢ်, ဒီးကျဲးစၢးအိၣ်မူပိၥ်ထွဲ တၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢလံၥ်စီဆှံအလီၢ်လံၤတကတြူၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၤတကပၤန့ၣ် ၦၤပိၥ်စီၤပၤဟ့ၤရိၥ်အခံတဖၣ် မၤဝဲနီၢ်နီၢ်ဘၣ်ဆၣ်, ၦၤခံဖုလိၥ်အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကပူၤဖျဲးလၢ ရိမ့ၤအတၢ်ပၢဆှၢဆီၣ်သနံးတၢ်အဖီလၥ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်တိာ်တဖၣ်န့ၣ် ဖျါလၢတဒ်သိးလိာ်အသးဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, မၢ်ကူး ၁၂:၁၄-၁၅ န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်…

တၢ်အကတၢၢ် အစၢ

ဖဲ ၁၉၂၁ နံၣ်န့ၣ်, ၦၤသ့စိးပျၤတၢ် စဲၣ်မ် ရိဒံၢ်ယၣ် (Sam Rodia) စးထီၣ်ဘှီထီၣ်ဝဲ ဝးစ် တၢးထီ (Watts Towers) န့ၣ်လီၤ. သၢဆံသၢနံၣ်ပူၤကွံၥ်ဝံၤအလီၢ်ခံႇ က့ၢ်ဂီၤ စိးပျၤတဆံနွံထံၣ် အိၣ်ဆၢထၢၣ်ထီန့ၢ် Los Angeles မံထၢၣ်သၢဆံန့ၣ်လီၤ. ၦၤဒ့တၢ်အူတၢ်ဖိ ကၠဲရံၣ် ကၤစံၣ်ယၣ် (Jerry Garcia) ဆိကမိၣ်ဆံး ရိဒံၢ်ယၣ် အသးသမူဒီစိၤအတၢ်မၤအံၤန့ၣ်လီၤ. ကၤစံၣ်ယၣ် စံးဝဲဒၣ်လၢ ““တၢ်အကတၢၢ်အစၢ, လၢအဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ဖဲနသံပူၤကွံၥ်ဝံၤအလီၢ်ခံ” န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးကဒီးဝဲလၢ “ဝိ .. တၢ်မၤဒ်သိးအံၤန့ၣ်တမ့ၢ်လၢယဂီၢ်ဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.

မ့မ့ၢ် ကၤစံၣ်ယၣ် အဂီၢ် တၢ်အကတၢၢ်အစၢန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. ၦၤလၢအဒ့ သကိးတၢ်ဒီးအီၤ ဘီး ဝံၤယၤ (Bob Weir) ပၥ်ဖျါဖှိၣ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ထံၣ်- “တၢ်ကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်နၤ ခါဆူညါလီၤထူလီၤယိာ်အဂီၢ်, တၢ်တအိၣ်နီၤတမံၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ပကမုၥ်လၤသးခုသကိး ပတၢ်အိၣ်မူ” န့ၣ်လီၤ.…

အကတၢၢ်န့ၣ် ပာ်ဖှိၣ်လိာ်သးခဲလၢာ်

ဖဲ ၁၉၆၀ နံၣ်န့ၣ်, အီးတိၣ် ပရဲမ့ကၠၢၣ် (Otto Preminger) ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ကတိၤဂ့ၢ်လိာ် ခီဖျိလၢအတၢ်ဂီၤမူ "အဲးစ် စိဒၢးစ် (Exodus) န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂီၤမူအံၤ သန့ၤဝဲလၢ လံၣ်ယိၣ် ယူရံး(စ) (Leon Uris) အတၢ်ကွဲး, ဒီးတၢ်ကွဲးပူ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ, ဖဲတၢ်ဒုးဖးဒိၣ် ခံဘျီတဘျီဝံၤန့ၣ်, ပှၤယူၤဒၤဖိ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲတဖၣ်, သုးလီၢ်သုးကျဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးလၢကီၢ်ပၤလၤစတဲၣ်အဂ့ၢ်, ဒီးလၢအတမ့ၢ်တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ်န့ၣ်ဘၣ်. တၢ်ဂီၤမူအံၤကတၢၢ်ဝဲဒၣ်လၢ ယူရပၤ ယူဒၤမုၢ်ဖိဒီးပှၤအါရးပိာ်ခွါဖိ, ခံဂၤလိာ် ဘၣ်တၢ်မၤသံ, ဒီးဘၣ်တၢ်ခူၣ်လီၤ အဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်သွၣ်ခိၣ်တပူၤဃီ, လၢခံတၢ်လီၢ်လၢ အကကဲထီၣ်အံၣ်စရ့လးအကီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပရဲမ့ကၠၢၣ် ပာ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဝဲလၢ ပကမၤကတၢၢ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်က့ၢ်ဂီၤဒိလၢအအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးဟးဂီၤ, ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်မံမီၢ်တမံၤလၢ အဘၣ်တၢ်ခူၣ်လီၤဘျၢလီၤအီၤန့ၣ်ဧါ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး, ကမ့ၢ်တၢ်မုၢ်လၢ် အတၢ်ပနီၣ်တမံၤလၢ ပှၤခံကလုာ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သးဟ့, ဒီးတၢ်မၤဟးလီၤလိာ်သး လၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤန့ၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး- လၢတၢ်သံဒီးတၢ်မူန့ၣ်ဧါ.

ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်, စီၤကိးရးအဖိခွါတဖၣ် လၢအကွဲး ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၇ န့ၣ်…

ပှၢ်လၢ်ကျါ တၢ်ခံးအဒၢး

ဒ်ပှၤဒိတၢ်ဂီၤတဂၤအသိးန့ၣ်, သူးမုၢ်သံၣ်ဘိ တဟ့ၣ်ဝဲခွဲးယာ်ဆူ တိၣ်နံၣ် ဘဲးကၤရိၣ် (Tony Vaccaro) ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤအံၤ ဆိကတီၢ်အီၤတန့ၢ်ဘၣ်. တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုး ဖဲကျိသၣ်ဒီးမျိာ်သၣ်တဖၣ် ဟဲလီၤဝဲဒ်တၢ်စူၤထံအသိး အကတီၢ်ဒၣ်လဲၣ် အဝဲဒိန့ၢ်တၢ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ. ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဖဲအတံၤသကိးတဖၣ် မံၤဝဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ်, အဝဲစူးကါ အတံၤသကိးတဖၣ် အထးခိၣ်ကုာ် ဒ်သိးကဃါဃုာ်ဝဲဒၣ် ကသံၣ်ထံလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ် အတၢ်ဂီၤမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၢ်လၢ်ကျါ မုၢ်နၤတၢ်ခံးသူအတီၢ်အံၤ ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ခံးအဒၢး ဖဲ ဘဲးကၤရိၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဂီၤမူလၢ အဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်ဒုးဖးဒိၣ် ခံဘျီတဘျီလၢ ဟၢးကၢၣ် (Hurtgen) အပှၢ်လၢ်ကျါအဂ့ၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤ တုၤခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

စီၤပၤစီၤဒၤဝံး ဘၣ်လဲၤခီဖျိ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ, ဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ်တဖၣ်လၢအခံးန့ၣ်လီၤ. ၂ ရှမူၤ ၂၂:၁ ပာ်ဖျါထီၣ်, “ယွၤ မၤပူၤမၤဖျဲး(စီၤဒၤဝံး) လၢအဒူၣ်အဒါခဲလၢာ်အစုပူၤ, ဒီးလၢစီၤစီလူးအစုပူၤ” န့ၣ်လီၤ. စီၤဒၤဝံး စူးကါဝဲဒၣ် အတၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ် ဒ်သိးကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲးနီၣ်လၢ ယွၤအတၢ်တီတၢ်လိၤန့ၣ်လီၤ. ၂ ရှမူၤ…

ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အိၣ်ဆိးလၢဒဲပူၤ

ပသူၣ်ထီၣ်ယၣ်ဒဲ တစိၢ်တလီၢ်လၢ ဆၣ်တဖၣ်အဖီလာ်, ဒီးလၢအၤဖရံၤကၤမုၢ်နုာ် အမူကပိာ်လိၤဖးလဲၢ်ဒီးပဝဲအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် တၢ်တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. ဖဲလၢတၢ်ကိၢ်ဃ့ အကတီၢ်န့ၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဒဲတဖျၢၣ်တလိၣ်ဘၣ်ဆၣ်, မ့ၣ်အူ မ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်နီၢ်မးန့ၣ်လီၤ. ယပၢ် ဆဲးတိၢ်သ့ၣ်ဖူကျီၣ်တဖၣ်လၢသ့ၣ်တဘိ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်, “တဘၣ်ပျဲ မ့ၣ်အူ သံကွံာ်နီတစုတဂ့ၤ” န့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်အူမ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် တၢ်မံၤလာ်တဖၣ် တဟဲမၤဘူးပှၤဘၣ်. ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် လီၤလိၣ်လီၤလးဘၣ်ဆၣ်, ပတအဲၣ်ဒိးလၢ ခ့ဘှ့မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဂုၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ကဟဲဟးဝ့ၤဝီၤလၢပဒဲအကပိာ်ကပၤန့ၣ်ဘၣ်.

ယပၢ်မၤဝဲ မံးရှၢၣ်နရံၣ်အတၢ်မၤ လၢကီၢ်ကၢ်နၢ် (Ghana) အထးခီလီၢ်ကဝီၤ, ဒီးအဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လီၤဆီလၢ အဒုးကဲထီၣ်ကယဲၢ်တၢ်ကိးမံၤ လၢအသိၣ်လိတၢ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ကသုၣ်လၢဒဲစ့ၢ်ကီး, တပူၤဒီးအတၢ်သိၣ်လိဘၣ်.

တၢ်အိၣ်ဆိးလၢဒဲပူၤန့ၣ် ကစၢ်ယွၤစူးကါဝဲ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်အလီၢ်လၢအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ၃ မိၤရှ့ ၂၃:၄၀ ပာ်ဖျါဝဲလၢ တနံၣ်န့ၣ်တဘျီ, ဒီနွံအတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဆိးဝဲလၢဒဲတဖၣ် လၢအဘၣ်တၢ်တ့ထီၣ်အီၤဒီး “သ့ၣ်အဃံအလၤအတၤသၣ်, ဒီးစူၣ်ပလိၣ်အဒ့, ဒီးသ့ၣ်ခဲအဒ့, ဒီးထံကျိအပံၢ်သလိ” န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပညိၣ်ကွၢ်စိ အိၣ်ဝဲခံမံၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၄၂-၄၃ န့ၣ်…

စီၤၡၤဘနၤ အတၢ်သွၣ်ခိၣ်

ၦၤအါရံးၡ်ဖိ (Irish) ၦၤကွဲးထါ ယံး (ထ်စ်) (W. B. Yeats) သးအိၣ်လၢ ၦၤကခူၣ်လီၤအီၤဖဲ “ဘဲဘူလ်ဘဲ” ကစၢၢ်လၢအခိၣ်ပၢၤ အခီၣ်ထံး (Under Ben Bulben), ဒီးထါလၢအကွဲးဝဲ လၢခံကတၢၢ်အကျါတယုၢ်အခိၣ်တီန့ၣ် ယုၢ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်လီၢ်တတီၤအံၤအမံၤ န့ၣ်လီၤ. ထါအကတၢၢ်တကျိၤ- “တၢ်သးစဲတအိၣ် / လၢတၢ်မူႇ ဒီးလၢတၢ်သံ / ပမ့ၢ်လဲၤပူၤကွံာ်ဟီၣ်ခိၣ်ဘၣ်ဆၣ် သးသမူတဖၣ် ကမူဒံးဝဲဆူညါအါမး” အံၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကွဲး စိးပျၤပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အသွၣ်ခိၣ်လၢၢ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကွဲးအခီပညီ ကမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် တၢ်တယၣ်ဆိကမိၣ်တဖၣ် အိၣ်ထီၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်, ကမ့ၢ်ဝဲ ၦၤကွဲးထါ အတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ် တၢ်မူဒီးတၢ်သံ ခံမံၤလိာ်အတၢ်မ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ်, ယံး (ထ်စ်) အတၢ်ဆၢမိၣ်န့ၢ် လၢအမ့ၢ် တၢ်ကဘၣ်ခူၣ်လီၤအီၤဖဲလဲၣ်, ဒီးလၢအသွၣ်ခိၣ်လၢၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ် တၢ်ကဘၣ်ကွဲး မနုၤလဲၣ်န့ၣ် လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢအတမုာ်တလၤတခီ ပမ့ၢ်လဲၤပူၤကွံာ်ဟီၣ်ခိၣ်အံၤဘၣ်ဆၣ်, ပလဲၤပူၤကွံာ်တၢ်အဂီၢ် တၢ်လီၤဆီတအိၣ်ဘၣ်ဆၣ်,…