ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အိၣ်ဆိးလၢဒဲပူၤ

ပသူၣ်ထီၣ်ယၣ်ဒဲ တစိၢ်တလီၢ်လၢ ဆၣ်တဖၣ်အဖီလာ်, ဒီးလၢအၤဖရံၤကၤမုၢ်နုာ် အမူကပိာ်လိၤဖးလဲၢ်ဒီးပဝဲအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် တၢ်တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. ဖဲလၢတၢ်ကိၢ်ဃ့ အကတီၢ်န့ၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဒဲတဖျၢၣ်တလိၣ်ဘၣ်ဆၣ်, မ့ၣ်အူ မ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်နီၢ်မးန့ၣ်လီၤ. ယပၢ် ဆဲးတိၢ်သ့ၣ်ဖူကျီၣ်တဖၣ်လၢသ့ၣ်တဘိ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်, “တဘၣ်ပျဲ မ့ၣ်အူ သံကွံာ်နီတစုတဂ့ၤ” န့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်အူမ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် တၢ်မံၤလာ်တဖၣ် တဟဲမၤဘူးပှၤဘၣ်. ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် လီၤလိၣ်လီၤလးဘၣ်ဆၣ်, ပတအဲၣ်ဒိးလၢ ခ့ဘှ့မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဂုၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ကဟဲဟးဝ့ၤဝီၤလၢပဒဲအကပိာ်ကပၤန့ၣ်ဘၣ်.

ယပၢ်မၤဝဲ မံးရှၢၣ်နရံၣ်အတၢ်မၤ လၢကီၢ်ကၢ်နၢ် (Ghana) အထးခီလီၢ်ကဝီၤ, ဒီးအဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လီၤဆီလၢ အဒုးကဲထီၣ်ကယဲၢ်တၢ်ကိးမံၤ လၢအသိၣ်လိတၢ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ကသုၣ်လၢဒဲစ့ၢ်ကီး, တပူၤဒီးအတၢ်သိၣ်လိဘၣ်.

တၢ်အိၣ်ဆိးလၢဒဲပူၤန့ၣ် ကစၢ်ယွၤစူးကါဝဲ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်အလီၢ်လၢအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ၃ မိၤရှ့ ၂၃:၄၀ ပာ်ဖျါဝဲလၢ တနံၣ်န့ၣ်တဘျီ, ဒီနွံအတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဆိးဝဲလၢဒဲတဖၣ် လၢအဘၣ်တၢ်တ့ထီၣ်အီၤဒီး “သ့ၣ်အဃံအလၤအတၤသၣ်, ဒီးစူၣ်ပလိၣ်အဒ့, ဒီးသ့ၣ်ခဲအဒ့, ဒီးထံကျိအပံၢ်သလိ” န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပညိၣ်ကွၢ်စိ အိၣ်ဝဲခံမံၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၄၂-၄၃ န့ၣ်…

စီၤၡၤဘနၤ အတၢ်သွၣ်ခိၣ်

ၦၤအါရံးၡ်ဖိ (Irish) ၦၤကွဲးထါ ယံး (ထ်စ်) (W. B. Yeats) သးအိၣ်လၢ ၦၤကခူၣ်လီၤအီၤဖဲ “ဘဲဘူလ်ဘဲ” ကစၢၢ်လၢအခိၣ်ပၢၤ အခီၣ်ထံး (Under Ben Bulben), ဒီးထါလၢအကွဲးဝဲ လၢခံကတၢၢ်အကျါတယုၢ်အခိၣ်တီန့ၣ် ယုၢ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်လီၢ်တတီၤအံၤအမံၤ န့ၣ်လီၤ. ထါအကတၢၢ်တကျိၤ- “တၢ်သးစဲတအိၣ် / လၢတၢ်မူႇ ဒီးလၢတၢ်သံ / ပမ့ၢ်လဲၤပူၤကွံာ်ဟီၣ်ခိၣ်ဘၣ်ဆၣ် သးသမူတဖၣ် ကမူဒံးဝဲဆူညါအါမး” အံၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကွဲး စိးပျၤပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အသွၣ်ခိၣ်လၢၢ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ကွဲးအခီပညီ ကမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် တၢ်တယၣ်ဆိကမိၣ်တဖၣ် အိၣ်ထီၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်, ကမ့ၢ်ဝဲ ၦၤကွဲးထါ အတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ် တၢ်မူဒီးတၢ်သံ ခံမံၤလိာ်အတၢ်မ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ်, ယံး (ထ်စ်) အတၢ်ဆၢမိၣ်န့ၢ် လၢအမ့ၢ် တၢ်ကဘၣ်ခူၣ်လီၤအီၤဖဲလဲၣ်, ဒီးလၢအသွၣ်ခိၣ်လၢၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ် တၢ်ကဘၣ်ကွဲး မနုၤလဲၣ်န့ၣ် လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢအတမုာ်တလၤတခီ ပမ့ၢ်လဲၤပူၤကွံာ်ဟီၣ်ခိၣ်အံၤဘၣ်ဆၣ်, ပလဲၤပူၤကွံာ်တၢ်အဂီၢ် တၢ်လီၤဆီတအိၣ်ဘၣ်ဆၣ်,…

တၢ်ကလုၢ်လၢအအိၣ်သယုၢ်

ဖဲ “Paris Peace Conference” (ပၣ်ရံၢ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိး အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်) လၢအမၤကတၢၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ် တၢတဘျီ ဝံၤအလီၢ်ခံ, ကီၢ်ဖရၣ်စ့ၣ် သုးခိၣ်ကျၢၢ် ဖၣ်ဒံၣ်နၣ် ဖိး(ခၠ) French Marshall Ferdinand Foch လၢတၢ်သူၣ်တမုာ်သးတမုာ်အပူၤ စံးဝဲလၢ “တၢ်အံၤ တမ့ၢ်တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဘၣ်. မ့ၢ်တၢ်အၢၣ်လီၤလၢ တၢ်ဒုးကဆိကတီၢ် အနံၣ် ခံဆံအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.” ဖိး(ခၠ) အတၢ်ထံၣ် တလီၤပလိာ်လိာ်သးဒီး ပှၤအါဂၤ အတၢ်ဆိကမိၣ် လၢအမ့ၢ် တၢ်ဒုးလိာ်ယၤလိာ်သးလၢ အမၤပျံၤမၤဖုးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ် “တၢ်ဒုးလၢ အမၤကတၢၢ် တၢ်ဒုးတဖၣ်ခဲလၢာ်”န့ၣ်လီၤ. အနံၣ်ခံဆံ ဒီးခံလါပူၤကွံာ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ် ခံဘျီတဘျီ ဟဲကဲထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖိး(ခၠ) စံးတၢ်န့ၣ် ဘၣ်ဝဲလီၤ.

လၢပျၢၤ, စီၤမံၤကါယၤ, ယွၤအဝံအမ့ၢ်အတီ ထဲတဂၤဧိၤ, စံးကတိၤပာ်ဖျါဆိ တၢ်ဒုး တၢ်ယၤလၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုးအစၢတဖၣ်, လၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိအဂီၢ် ဖဲစိၤဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်ဖဲ…

ယွၤအခၢၣ်စးတဖၣ် လၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ်

နိၣ်ရၣ် (Nora) လဲၤဝဲဆူ တၢ်ဒုးနဲၣ်ကမျၢၢ်တၢ်ဘၣ်သးလၢ တၢ်ကစုဒုအပူၤ မ့ၢ်လၢ အတၢ်သးဆူၣ်သးဂဲၤဒိၣ်မး လၢတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဂီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဒ်တၢ်သုးကျဲၤပာ်လီၤအသိး, တၢ်ဒုးနဲၣ်တၢ်ဘၣ်သးန့ၣ် လၢတၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤဒုးနဲၣ်တၢ်ဘၣ်သးတဖၣ် ဟးဝဲလၢ တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်လၢအသဟီၣ်ဒိၣ်အပူၤ လၢဝ့ၢ်ခၢၣ်သးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်န့ၣ်ဝံၤ သိလ့ၣ်ခံခိၣ် ဟဲအိၣ်ကတီၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်အချၢတဖၣ်ကမၤတၢထီၣ်တၢလီၤတၢ်အဂီၢ် ဟဲတုၤဃီၤဝဲန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် တၢ်တၢထီၣ်တၢလီၤ အိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်သးဘၣ်ဒိဖးဒိၣ်အပူၤ နိၣ်ရၣ် ဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်တိာ်ပာ်လၢ အဂ့ၤတဖၣ်န့ၣ် ဖျါလၢအဘျုးတအိၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး လဲၤဆူ ဝ့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ် အတၢ်လုၢ်ဟံၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး ပှၤလၢအထီဒါအီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မၤတၢ် ၂၁:၂၇ ပာ်ဖျါလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်, “ပှၤယူၤဒၤဖိလၢအၤစံတဖၣ်,” ဒီးထံၣ်ဝဲကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဒ်အမ့ၢ်ပှၤမၤပျံၤမၤဖုး အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်မူအကျိၤအကျဲန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂၈-၂၉ န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ် အဝဲသ့ၣ် ကိးထီၣ် စီၤပီလူး အတၢ်လီတၢ်ဝ့ၤဒီးတၢ်ပစိၣ်ပစ့ ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သဘံၣ်ဘူၣ် အဆိအချ့န့ၣ်လီၤ. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တၢထီၣ်တၢလီၤ ဒီးတွံၢ်ထုးထီၣ်စီၤပီလူးဆူ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်အချၢ, ဒိအီၤတီၢ်အီၤဒီး, သုးဖိတဖၣ်…

တၢ်မူထီၣ်ဂဲၤထီၣ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအပူၤ

ပသ့ၣ်ညါ လံၣ်ယိၣ်နၣ်ဒိၣ် ဒၣ်ဘၢၣ်ခၠံၣ် (Leonardo da Vinci) ဒ်အမ့ၢ်ပှၤမၤမူထီၣ်ဂဲၤထီၣ် ဒွဲလၤလံာ်လဲၢ်ဒီးစဲအ့ၣ်ပီညါတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. အတၢ်ကူၣ်သ့ကူၣ်ဘၣ်စဲၣ်နီၤန့ၣ် နဲၣ်ဆှၢဝဲဒၣ် တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်လၢ တၢ်မၤလိမၤဒိး, ဒီးဒွဲလၤကူၣ်သ့ အပျီအါမးအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢ တနံၤဘၣ်တနံၤအတၢ်ကွဲးနီၣ်တၢ်, လၢအမ့ၢ် “ပမုၢ်နံၤလၢ အတမုာ်တလၤဒိၣ်မးတဖၣ်” အပူၤန့ၣ်, ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်သူၣ်အုးသးအုးလၢ တုၤပသံန့ၣ် “ပတပာ်လီၤတဲာ်တ့ၢ် ပနီၢ်ကစၢ်အတၢ်သ့ၣ်နီၣ် နီတမံၤ လၢပှၤတဖၣ်အသးပူၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.

လံၣ်ယိၣ်နၣ်ဒိၣ် စံးဝဲဒၣ် “ယဆိကမိၣ် ယမၤလိတၢ်လၢ ယကဘၣ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်ယမၤလိတၢ်လၢ ယကဘၣ်သံဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.” အတၢ်ကတိၤအံၤ ဘူးဒီးတၢ်မ့ၢ် တၢ်တီ အါန့ၢ်ဒံးတၢ်လၢအသ့ၣ်ညါဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢကဘၣ်သံဒ်လဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ကျဲဆူ တၢ်မူန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်မၤနၢၤအတၢ်လဲၤဆူ ဝ့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ် (ခ့ခါအဆၢကတီၢ် ပှၤခရံာ်ဖိ တနီၤမၤဝဲ ဒ်ထီလၣ်အမုၢ်နံၤအသိး, ဖျါဖဲ ယိၤဟၣ် ၁၂:၁၂-၁၉) ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးစံးဝဲ ဖဲအဆၢဖိ ၂၄ န့ၣ်, “ဘုချံတဖျၢၣ်မ့ၢ်တလီၤတဲာ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီး အုၣ်သံဘၣ်ဒီး အိၣ်ဒၣ်အတၢ်…

တၢ်ဟ့ၣ်သါ လီၤထူလီၤယိာ်

ဒး(စ)ထ်ဘိ (Dust Bowl) ကလံၤမုၢ်မဲး လီၤဘၣ် ကီၢ်အမဲရကၤ ဖဲ “ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ် ဃံးစ့ၤကီခဲ” (Great Depression) အဆၢကတီၢ်, ပှၤအိၣ်ဆိးလၢ ဝ့ၢ်ဟါဝၣ်သၣ် (Hiawatha), ကီၢ်စဲၣ်ခဲ(န)စဲး, လၢအမ့ၢ် ကၠီၢ် မ့ဘၢ ဒ့ဘ့း(စ) (John Millburn Davis)န့ၣ်, ပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤလၤကပီၤအမံၤလၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးအဃိ ကဲထီၣ်ပှၤကဲဒိၣ်ထူးတီၤတဂၤ, ပှၤလၢအဖိတအိၣ်တဂၤ, ဒ့ဘ့း(စ)အ့ၤန့ၣ် ကြၢးပာ်လီၤစူးကါ အစ့ တဖၣ်လၢ တၢ်မၤဂ့ၤမၤစၢၤတၢ်အကရၢ မ့တမ့ၢ် တၢ်မၤမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ် အတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကဘၣ်မၤတၢ်ဒ်သိးအံၤအလီၢ်န့ၣ်, မၤလၢာ်ဝဲ ကျိၣ်စ့အါအါဂီၢ်ဂီၢ်, မၢလီၤဝဲလၢပှၤကမၤန့ၢ် အနီၢ်ကစၢ်ဒီးအမါ, လၢလဲၤပူၤကွံာ်လံဟီၣ်ခိၣ်တဂၤ, အက့ၢ်အဂီၤလၢၢ်စိးပျၤ ထဲသိးသိးလၢ ပှၤမူအနီၣ်ထိၣ် တဆံတခါ, ဒ်သိးတၢ်ကပိာ်ဆၢထၢၣ်အီၤ ဖဲလီၢ်ကဝီၤ တၢ်သွၣ်ခိၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဒ့းဘ့း(စ) စံးဘၣ် ပှၤကွဲးတၢ်ကစီၣ်ဖိ (Journalist) အၢနံၤ ပၢ(လ) (Ernie Pyle)…

လံာ် ၃ မိၤရှ့ (လံာ်တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်) ဒၣ်လဲာ်

တၢ်မၤလိအတၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ် အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ လံာ် ၃ မိၤရှ့, ဒီးယကဘၣ်အၢၣ်လီၤယသးန့ၣ်အိၣ်ဝဲလီၤ. ယတဲ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံ ကရူၢ်ဖိတဖၣ်လၢ “အါတက့ၢ်န့ၣ် ယလဲၤကပာ်ကွံာ် တၢ်ဖး လံာ် ၃ မိၤရှ့ အဂ့ၢ်အကျိၤတနီၤလီၤ. တၢ်ဆါအၢအဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ် ယတဖးအီၤလၢၤဘၣ်.”န့ၣ်လီၤ.

အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ယတံၤသကိး ဒ့း(ဖ) (Dave) ကတိၤထီၣ်တၢ်, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ယသ့ၣ်ညါပှၤအိၣ်ဝဲတဂၤ လၢအနာ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ခီဖျိလၢလံာ်စီဆှံအဆၢအံၤအဃိန့ၣ်လီၤ.” ဒ့း(ဖ) တဲဖျါထီၣ်ဝဲ အတံၤသကိး ကသံၣ်သရၣ် လၢအယါဘျါ ပှၤဆါတဂၤအဂ့ၢ်, တဘျီမ့ၢ်တ့ၢ်ဝဲ ပှၤလၢအတနာ်ကစၢ်ယွၤန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢအစူးကွံာ်ညိကွံာ်လံာ်စီဆှံ လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့ ဒံးဘၣ်န့ၣ် ကသံၣ်သရၣ်အံၤ ပာ်လီၤအသးလၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲကြၢးဖးကွၢ်လံာ်စီဆှံန့ၣ်လီၤ. လံာ် ၃ မိၤရှ့အပူၤ လံာ်စီဆှံတတီၤ ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဆါအၢအဂ့ၢ်န့ၣ် ထုးန့ၢ်သူၣ်န့ၢ်သးအီၤန့ၣ်လီၤ. ၃ မိၤ ၁၃:၁-၄၆ အပူၤ  တၢ်ပူၤလီၢ်, တၢ်ဆါအၢ လၢအဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်သ့, ဒီးတသ့တဖၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ် လၢတၢ်လီၤကမၢကမၣ်အပူၤ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး, ဒီး ၃…

တၢ်မၤအါထီၣ် သူးသ့ၣ်လၤကပီၤ

မဲးကံၣ် (Maggie) အတံၤသကိးသးစၢ်မုၣ်တဂၤ ကူသိးဝဲ ဆ့ကူဆ့ကၤလၢအလီၤကမၢကမၣ်, ဒီးဟဲထီၣ်ဘါယွၤလၢသရိာ် န့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ပိာ်မုၣ်ဟးဂီၤတဂၤအဃိ, တကဲထီၣ်တၢ်ကမၢကမၣ်လၢပှၤအါဂၤအဂီၢ်န့ၣ်ဘၣ်. မဲးကံၣ် အပှၤသမှံၤ သူးအသးကီကီခဲခဲ လၢအလီၢ်, ဒီးထူးလီၤဝဲဒၣ် အနံၣ်ကူဖုၣ်တလံးဖိ ဒီးသဝံးဃးဝဲအစုတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

မဲးကံၣ် ထုးကွံာ်တၢ်သးစဲလၢ ပိာ်မုၣ်ဖိအတၢ်ကူတၢ်သိးအဖီခိၣ် ဒီးသံကွၢ်ဝဲ “အိ, တၢ်ဂိၢ်နသးဧါ,” ဒီးစံးဘၣ်အီၤလၢ “အအံၤ, ဟံးန့ၢ် ယယၣ်လုးဘၢဖိတက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ.

မဲးကံၣ် နဲၣ်ဆှၢပှၤကညီတဘျုးဂၤ ဒ်သိးကသ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ခီဖျိလၢတၢ်ကွဲမုာ် ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဟဲဆူ တၢ်ဘါသရိာ်, ဒီးဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်မုာ်သးမုာ်အဂီၢ် မၤစၢၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သးခုကစီၣ် အကျဲအိးဟိထီၣ် အသး ခီဖျိကျိၤကျဲတဖၣ်လၢ အမၤမုာ်မၤသးဖှံ, ထုးန့ၢ်ပှၤဂၤအသးန့ၣ်လီၤ. မဲးကံၣ် ရ့လိာ်အသးဒီးပှၤကိးဂၤဒဲး လၢအအိၣ်ဒီး သူးသ့ၣ်လၤကပီၤ, ဒီးလၢတၢ်ပာ်ကဲ ပှၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ်လီၤ.

ဖဲတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ် ဟဲစိာ်ဆှၢပိာ်မုၣ်တဂၤ ဆူကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအမဲာ်ညါ, မ့ၢ်လၢပိာ်မုၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤ လၢအမၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါအဃိ, ဒ်သိးကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးကစံၣ်ညီၣ် ပိာ်မုၣ်အံၤနးနးကလဲာ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တုၤပှၤပာ်ဒ့ၣ်…

မူရၣ်အခီပညီ

တနံၤအံၤ အံၣ်ဖံးဖနံၣ် (Epiphany) အမုၢ်နံၤ, လၢတၢ်မၤလၤကပီၤ ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ် ဟဲအိၣ်သကိးဖိသၣ်ယ့ၣ်ရှူးအဂ့ၢ်အကျိၤ ဖျါလၢတၢ်သးဝံၣ်, “ပဝဲမုၢ်ထီၣ် စီၤပၤသၢဂၤ” အပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တမ့ၢ်စီၤပၤဘၣ်, အဝဲသ့ၣ်တမ့ၢ်လၢမုၢ်ထီၣ်အကတၢၢ်တကပၤ (ဒ်လၢသီ ပှၤဆိကမိၣ်မုၢ်ထီၣ်) န့ၣ်ဘၣ်, ဒီးတမ့ၢ်ထဲ အဝဲသ့ၣ်ပှၤသၢဂၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကွၢ်ဖဲကမ့ၢ်ဒၣ်ဝဲ, တၢ်ဟ့ၣ်အိၣ်ဝဲသၢမံၤ, ဒီးတၢ်သးဝံၣ်ပာ်ဖျါ တမံၤဘၣ်တမံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤမၢ်ကူးတဖၣ် ဟဲတုၤဝဲ ဘ့ၤသလ့ၤဃၣ်န့ၣ် မး ၂:၁၁ စံးဘၣ်ပှၤ “အဝဲသ့ၣ်အိးထီၣ် အတၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် ဒီးမၤဘူၣ်အီၤလၢ ထူ, လီၢ်ဘၣ်ဒီးမူရၣ်လီၤ” န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ဒိလၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ထူပာ်ဖျါထီၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအလီၢ်အလၤ ဒ်စီၤပၤအသိး, လီၢ်ဘၣ် မ့ၢ်တၢ်နၢမူလၢဃါဃုာ်အသး လၢပှၤလုၢ်ထီၣ်တၢ်လုၢ်နၢမူ လၢတၢ်လုၢ်လီၢ်ဒီး, မ့ၢ်တၢ်အဒိ ဒ်မူခိၣ်ကစၢ်အသိး, ဒီးမူရၣ် မ့ၢ်တၢ်နၢမူလၢပှၤဘိၣ်ဘံပှၤသံအဃိ အလီၢ်အိၣ်လၢ ပကဘၣ်ဆိကမိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်သးဝံၣ် လွံၢ်ဆၢတဆၢစံးဝဲ, “မ့မ့ၢ် ယၤယဟဲဆှၢမူရၣ်, အတၢ်နၢမူမ့ၢ်ထဲတၢ်ခၣ်, ဘၣ်သးအုးသံဒီးဂၢ်လီၤသွံၣ်, လၢသွၣ်ခိၣ်ဘၣ်ကျၢ်တံၢ်” န့ၣ်လီၤ. ပတကွဲးပာ်ဖျါ…

ဖိခွါစ့ၢ်ကီးဂဲၤထၢၣ်

Ernest Hemingway (အၢနဲး ဟဲမ့ၣ်ဝ့) အလံာ်တၢ်တဲဖးထီအပူၤ ပာ်ဖျါဝဲ အတံၤသကိးလၢအီသံးဆူၣ်မးတဖၣ်ဒီးလၢတယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ် တၢတဘျီန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ တၢ်ဒုးဖးဒိၣ် မၤဟးဂီၤတၢ် ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်ဝဲ လိၤလိၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတဆီမ့ၢ်ဂ့ၤ, အပူၤလီၢ်ခီမဲာ်တဖၣ် အိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်အဃိ လၢတၢ်မၤမုာ်က့ၤအသးအဂီၢ် မၤမူးအီၣ်အီမုာ်လၤတဖၣ် တၢ်ဂုာ်လဲၤဖျိကွၢ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်ဟးအိၣ်ဟးမံတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကမၤဘျါက့ၤ အတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တဖၣ်အဂီၢ် ထီဘိန့ၣ် တၢ်အီသံးမ့ၢ် တၢ်တမံၤဘၣ်ဆၣ် တၢ်သးခုတအိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ် နီတဂၤဘၣ်.

ဟဲမ့ၣ်ဝ့ အလံာ်အခိၣ်တီ ‘The Sun Also Rises’ (မုၢ်ဟဲထီၣ်စ့ၢ်ကီး) အိၣ်ဟဲလိၤလိၤ ဖဲ စံၣ်တဲၤတဲ ၁:၁ န့ၣ် စီၤပၤရှလိၤမိၤ ပာ်ဖျါလီၤအသး ဒ်အမ့ၢ် ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂ ပာ်ဖျါဝဲ လၢ အမၤလိန့ၢ် “တၢ်ခဲလၢာ် မ့ၢ်တၢ်ကလီကလီ”,ဒီးလၢ အဆၢဖိ ၃ အပူၤသံကွၢ်ဝဲ “ပှၤကညီဖိလၢ အမၤတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်အန့ၢ်ဘျုးတၢ်မနုၤလဲၣ်”…