ကစၢ်ယွၤ အသူးသ့ၣ်ကံၢ်စီ
ဖဲနနၢ်ဟူတၢ်ကတိၤ "အသူးသ့ၣ်ကံၢ်စီ" န့ၣ်ဒီး, တၢ်ဆိကမိၣ် ဟဲနုာ်လီၤလၢနသးပူၤ အဆိကတၢၢ်တမံၤန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. နတၢ်ဆိကမိၣ် ကဆှၢနၤသ့ၣ်သ့ၣ်ဆူ တၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃီ, ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, “တၢ်အသူးသ့ၣ်က့ၢ်စီ (မ့) လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလီၤဆီ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤတဂၤဂၤ (မ့) ပိးလီတမံၤမံၤ” စ့ၢ်ကီးန့ၣ် ကဟဲနုာ်လီၤလၢနသးအတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်တၢ်အဒိ, သ့ၣ်တကလုာ်ဒီးတကလုာ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးအသူးသ့ၣ်ကံၢ်စီစူၢ်စူၢ်န့ၣ်လီၤ. သ့ၣ်အညါ ကမ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ်တကလုာ်လဲၣ်, မ့ၢ်သံးလီၤအသးကန့ၢ်ဆံးအါလဲၣ်, မ့ၢ်အတူၢ်ခီၣ်ထံကန့ၢ်ဆံးအါလဲၣ်. ပမ့ၢ်စံးလၢကျဲအဂၤတဘိန့ၣ်, သ့ၣ်တကလုာ်အသူးသ့ၣ်ကံၢ်စီန့ၣ် မ့ၢ်နနာ်န့ၢ်အီၤကသ့ဝဲဒၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
ယၤဒီးယမၤ ပလဲၤဘါသကိးတၢ်ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ပာ်ဖှိၣ်ဃ့ထုကဖၣ်သကိးတၢ်, တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံ, တၢ်ချံးလီၤခီၣ်, ဒီးတၢ်ဟံးန့ၢ်ဘူၣ်စီဆှံ ဒ်မိၢ်ပၢ်ဖံဖုအစိၤအသိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘါကိးနွံဒဲးန့ၣ် တၢ်ထုကဖၣ်အါထံၣ်အကျါ, ပဃ့ထုကဖၣ်တၢ်တထံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ "ယွၤဧၢ, နမ့ၢ်ကစၢ်တဂၤဃီလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်သူၣ်ကညီၤသးကညီၤ အသူးသ့ၣ်ကံၢ်စီထီဘိတဂၤ" န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်စုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဟံၣ်ဃီ, ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲဘၣ်. မ့မ့ၢ် တၢ်အသူးသ့ၣ်ကံၢ်စီ (မ့) လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလီၤဆီ ဘၣ်ဃးဒီးယွၤ- ယွၤအတၢ်သူၣ်ကညီၤသးကညီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်လၢထီဘိအဂီၢ်, ဒီးတမ့ၢ်ဝဲဒၣ်ထဲတဘျီဧိၤအဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
နဃ့မယၤ အဆၢဒိၣ်…
ကစၢ်ယွၤ ကတဲာ်ကတီၤမၤလၢပှဲၤန့ၢ်တၢ်
ယတံၤသကိးမုၣ် စဲလံၣ်, လၢယအဲၣ်ဘၣ်အီၤတဂၤ အသးအိၣ်မၤဝဲ အတံၤသကိးတဂၤ အနံၤအိၣ်ဖျဲၣ် မူးသးဖှံအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. စဲလံၣ် သ့ၣ်ညါထွဲဝဲ အတံၤသကိးအံၤ ဘၣ်လဲၤခီဖျိတၢ်ကီတၢ်ခဲအကတီၢ်အဃိ, အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ် အတံၤသကိးအသးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢ စဲလံၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤတအိၣ်အဃိ, ဒ်သိးကပှ့ၤန့ၢ် တၢ်အီၣ်လၢမူးသးဖှံအဂီၢ်န့ၣ် ကျိာ်စ့တၢ်ဟဲနုာ်လီၤဆီတအိၣ်ဝဲဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, လၢအထံခုၣ်တလါအပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, လၢတလါကျိး ဆၢထၢၣ်တဖၣ်အပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, လူၤကွၢ်ဃုဝဲ တၢ်လၢမၤန့ၢ်ဝဲကသ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဟံးန့ၢ် တၢ်လၢအပူၤကွံာ် ပှ့ၤတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်, ဒီးတၢ်အီၣ်အိၣ်လၢ အဟံၣ်ပူၤတဖၣ်, ဒီးကတဲာ်ကတီၤရဲၣ်ကျဲၤ တၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ စဲလံၣ် တဲဘၣ်ယၤ တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်အီၣ်အမံၤစရီအဂ့ၢ်န့ၣ်ဒီး, ယဆိကမိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဝံအ့ၤလံယၤဒီးမုၣ်ကမဲ လၢစၤရဖၤသး (၁ စီၤ ၁၇:၇-၁၆) တဂၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. မုၣ်ကမဲတဂၤအံၤ အတၢ်တအိၣ်အါအါဘၣ်. အဝဲဒုးသ့ၣ်ညါ ဝံလၢ ကကတဲာ်ကတီၤန့ၢ် တၢ်အီၣ်လၢခံကတၢၢ်, လၢအနီၢ်ကစၢ်, ဒီးအဖိခွါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်အီၣ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ကသံဝဲဒၣ် (:၁၂) န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အီၣ် အကတၢၢ်တဘျီအဂီၢ်,…
သ့ၣ်ညါနီၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး
ဖဲ ခါလီးတၣ် (Carlotta) အသးစၢ်ဒံးအကတီၢ်, ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အမိၢ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်လီၤဆီ လၢအမ့ၢ်သ့ၣ်ညါနီၣ်ပှၤဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ခါလီးတၣ် အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလီၤဆီတဂၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲအိၣ်ဒီး "ပရိၣ်ဆိၣ်ပဲး(က)နိရှါ" (prosopagnosia) လၢတၢ်တမၤအသးညီညီဒီးပှၤကညီအကျါအဃိ, တသ့ၣ်ညါနီၣ် (မ့) တသ့ၣ်နီၣ် ပှၤအမဲာ်သၣ်အက့ၢ်အဂီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤဝံၤ တယံာ်ဘၣ်, ပှၤခံဂၤ အိၣ်ဟဲက့ၤလၢဝ့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်န့ၣ်ဒီး, ဖျါလၢတၢ်မၤအသးတမံၤ, ဖဲအဝဲသ့ၣ် ထံၣ်လိာ်အသးဒီးပှၤလၢအကြၢးသ့ၣ်ညါဝဲတဂၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤခံဂၤ စံးကတိၤလိာ်သး အပူၤကွံာ်တၢ်မၤအသး တယံာ်ဒံးဘၣ်အဂ့ၢ် (လူၤ ၂၄:၁၄) ဘၣ်ဆၣ်, ဖျါလၢ ပှၤသၢဂၤတဂၤအံၤ တသ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ဒုးသ့ၣ်ညါအီၤလၢ တၢ်ဂ့ၢ်ဖုၣ်ကိာ်ဝံၤ, ဖဲပှၤလၢအဝဲသ့ၣ် တသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်တဂၤ (ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး) “ဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်ကွဲးအသးခဲလၢာ်ဘၣ်ဃးဒီး အကစၢ်ဒၣ်ဝဲ” (:၂၇) အဂ့ၢ်န့ၣ်ဒီး, အဝဲသ့ၣ်ကမၢကမၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဆၢဖိ ၃၀ အပူၤန့ၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စိၢ်ဘျဲးဝဲကိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်, တၢ်လၢအမၤတ့ၢ်ဝဲတလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် အဆၢဖိ ၃၁ စံးဘၣ်ပှၤလၢ…
တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤ တုၤအလၢာ်အိၣ်လီၤကအိ
ယသိလ့ၣ်အဆံးတခိၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးဒံၣ်ကၠ့းတဲၣ် (digital) နီၣ်ဂံၢ်ဒုးနဲၣ်တၢ်ဖိလၢ လံာ်ဖျၢၣ် DTE, ဒီးအခီပညီမ့ၢ်ဝဲ “တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤ တုၤအလၢာ်အိၣ်လီၤကအိ” (Distance'til Empty) န့ၣ်လီၤ. ဒံၣ်ကၠ့းတဲၣ် နီၣ်ဂံၢ်ဒုးနဲၣ်တၢ်အံၤ ယလဲၤတၢ်ဆူညါ တၢ်ဒ့ၣ်စၢၤကန့ၢ်ဝဲထဲလဲၣ်န့ၣ် ဒုးသ့ၣ်ညါယၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤ. ခ့ခါအကတီၢ်, သိလ့ၣ် အသီတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ပနီၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ပတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤအသုတတံာ်တာ်အဂီၢ်, တချုးလၢယကဘၣ်မၤပှဲၤ သိလ့ၣ်အသိဒံးဘၣ်န့ၣ် လၢပတၢ်လဲၤအဂီၢ်, အလီၢ်အိၣ်လၢ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါဆိ ပသိလ့ၣ်အသိ မ့ၢ်အိၣ်တ့ၢ်လၢလၢလီၢ်လီၢ်ဒံးဧါန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်အဃိ, ပိးလီဖိအံၤ ကဲဘျုးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၤလိာ်အထံၣ်တဆံ ဟ့ၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် လၢပျၢၤတၢ်ပနီၣ်ဒုးနဲၣ်တၢ် လၢအလီၤဂာ်လိာ်သးဒီး DTE န့ၣ် မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါတ့ၢ်နဲဧါ. တၢ်ပနီၣ်ဒုးနဲၣ်တၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ "မုၢ်အိၣ်ဘှံးနံၤ" န့ၣ်လီၤ. ဖဲလံာ် ၂ မိၤရှ့ အဆၢဒိၣ် ၂၀ န့ၣ် မုၢ်ဃုနံၤဝံၤအလီၢ်ခံ, ကစၢ်ယွၤစံးဘၣ်ပှၤလၢ “သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် မုၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤ လၢနကပာ်စီဆှံအီၤအဂ့ၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. နကမၤဘၣ် တၢ်ဃုနံၤ ဒီးမၤနတၢ်မၤခဲလၢာ်လီၤ. မ့မ့ၢ် မုၢ်နွံနံၤတနံၤန့ၣ် မ့ၢ်ယွၤနကစၢ်အတၢ်အိၣ်ဘှံးအနံၤလီၤ...…
တၢ်ဃုထၢ အဒူအဃိၤ
ဖဲ ဖရဲ(န)ကိၣ် စဲးဖရဲလံၣ် (Franco Zeffirelli) အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ ကဒိဝဲ ရှ့းစပံယၢၣ် အတၢ်တဲပူ "ရိၣ်မံၣ်ယိၣ်ဒီးကၠူလယဲး" (Romeo and Juliet), တၢ်ဂီၤမူ လၢပှၤပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်တဖၣ် စံးပတြၢၤဂ့ၤဝဲတယုၢ်အံၤအဂီၢ်, ဘၣ်ဆၢတဲာ်ပာ်လီၤအသးဒူဒူန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂီၤမူအဂီၢ်, အဝဲဃုထၢထီၣ် ပှၤသးစၢ်ခွါဂဲၤဒိ လၢအမံၤတဟူသၣ်ဖျါဒံးဘၣ်ခံဂၤ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်သပှၢ်ပှၢ်လၢ ပှၤခံဂၤအံၤ အသးအနံၣ်အလါ ကဘၣ်မ့ၢ်ဝဲ အဘူးကတၢၢ်ဒီး ရှ့းစဖံယၢၣ် အတၢ်တဲပူၤအသိးန့ၣ်လီၤ. စဲးဖရဲလံၣ် ဃုထၢထီၣ် လဲနၢး(ဒ) ဝှဲးထ့(န) (Leonard Whiting) လၢအသးအိၣ်တဆံနွံၣ်နံၣ်တဂၤ, ကဘၣ်ဂဲၤဒိဝဲဒၣ်လၢရိၣ်မံၣ်ယိၣ်အလီၢ်, ဒီး အိၣ်လ့ဘယၣ် ဟၢးစံၣ် (Olivia Hussey) လၢအသးအိၣ် တဆံဃုနံၣ်တဂၤ, ကဘၣ်ဂဲၤဒိဝဲလၢ ကၠူလယဲး အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤတနီၤနီၤ ကဆိကမိၣ်ဝဲဒၣ် ဖဲကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဃုထၢ အပျဲၢ်အဘီၣ် တဆံခံဂၤ, လၢခံန့ၣ် ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢအကလဲၤစိာ် ခရံာ်အတၢ်သးခုကစီၣ်- တၢ်ပျၢ်တၢ်ဒဲးဘး ဆူဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အဂီၢ်, ကဘၣ်ပာ်လီၤအသးဒူဒူန့ၣ်လီၤ. စိၤဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ်, အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်အကျါတနီၤန့ၣ်…
တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတဖၣ် လၢအခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိတအိၣ်
ကၠူလယၣ် (Julia) ပၢၤဃာ်ဝဲဒၣ် တၢ်ကစီၣ်ဖိ လၢအဝၤဆှၢန့ၢ်အီၤ “ယအဲၣ်နၤလီၤ. ယတလဲၤသဒၣ်နၤနီတဘျီဘၣ်” န့ၣ် လၢအကွဲၤဒီနၢ်ပူၤ, ဒ်သိးကဖးဝဲ ဖဲအပျံၤတၢ်တဘျီလၢ်လၢ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲမ့ၢ်ဖိသၣ်အကတီၢ်, ဘၣ်လဲၤခီဖျိဝဲ တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်အဃိ, အတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလၢ တၢ်ကစူးကွံာ်ညိကွံာ်အီၤန့ၣ် အိၣ်ထီၣ်လၢအသးပူၤန့ၣ်လီၤ. ကၠူလယၣ် မၢအဝၤ မၤလီၤတံၢ်အီၤတလီၢ်လီၢ်, ဒီးအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်ဝဲ အဝၤကဟဲက့ၤလၢ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအလီၢ်, လၢတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီအပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဒ်သိးကၠူလယၣ် ကကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် အတၢ်ပျံၤတၢ်ဘၣ်ယိၣ်တဖၣ် လၢကျိၤကျဲအဘၣ်အဂီၢ်, တၢ်ထုကဖၣ်, ဒီးတၢ်စံးကတိၤဟ့ၣ်ကူၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤအီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲဒၣ်လၢ ယကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် ယတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတဖၣ်အံၤ ခီဖျိလၢယဝၤအတၢ်အၢၣ်လီၤ, လၢအပှဲၤဒီးတၢ်အဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဆိကမိၣ်တ့ၢ်ယဲလၢ အတၢ်အၢၣ်လီၤတဖၣ်န့ၣ်တီဝဲ, ဒီးမၤဝဲဒ်အစံးတ့ၢ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ.
စီၤပၤ ယၤရၤဘၣ် စ့ၢ်ကီး အိၣ်ဒီးအတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးလၢ အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိတအိၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ စီၤရှလိၤမိၤ တဒိကနၣ်ယွၤအဃိ, ကစၢ်ယွၤ အၢၣ်လီၤအီလီၤ စီၤယၤရၤဘၣ်လၢ,“ဒီးယကဟံးန့ၢ် ဘီမုၢ်န့ၣ်လၢ (စီၤဒၤဝံး) အဖိခွါအစုပူၤ, ဒီးယကဟ့ၣ်လီၤအီၤလၢနၤ, ပှၤဆံဆဲၣ်ဒူၣ်” (၁ စီၤ ၁၁:၃၅) န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ…
အရံး(စ)တိၣ်တၢၣ် မ့ၢ်အိၣ်ဝဲဖဲစီၢ်နီၤခိၣ်
အရံး(စ)တိၣ်တၢၣ် စံးဝဲလၢ ပှၤကကဲထီၣ် တံၤသကိးလၢ ယွၤန့ၣ် တသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တၢ်ရ့တံၤရ့သကိးစံးတၢ်န့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ခွဲးယာ်အတီၤအပတီၢ်ဒ်သိးသိးအဃိ, မ့ၢ်ယွၤကအိၣ်ဝဲတဂၤဂၤ လၢကစူးကွံာ်ညိကွံာ် အလီၢ်အလၤလၢမူခိၣ်, ဒီးကကဲထီၣ် ပှၤတုၤသိးသိးဒီးပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢ အပတီၢ်ဖုၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကသ့ဝဲဒၣ်ဧါ.
ယဆိကမိၣ်ထီၣ်ယဲလၢ ဖဲဟါတၢ်အီၣ်လၢခံကတၢၢ်အကတီၢ်, အရ့း(စ) တိၣ်တဲၣ် မ့ၢ်ဘၣ်အီၣ်အီသကိးတၢ်ဒီးကစၢ်ခရံာ် (မး ၂၆:၂၆-၃၅) န့ၣ်ဒီး, ကမၤဝဲတၢ်မနုၤတမံၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး- ကယဲၢ်တၢ်ဘၣ်တ့ခဲလၢာ် အကစၢ်တဂၤ, လၢအစူးကွံာ် ညိကွံာ်မူခိၣ်ဘီမုၢ်, ဒီးလိၣ်ထီၣ်အသးလၢပှၤကညီ, ဒီးဒိးန့ၢ်ကုၢ်အက့ၢ်အဂီၤ (ဖံ ၂:၆-၈, ကလီး ၁:၁၆) န့ၣ်လီၤ. ဒီးစံးဘၣ်တဲဘၣ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ "ယတကိးလၢၤဘၣ်သုလၢကုၢ်လၢပှၤဘၣ်...., ယကိးက့ၤလံသု လၢတံၤလၢသကိး" (ယိၤ ၁၅:၁၅) န့ၣ်လီၤ.
ပှၤဆ့ၣ်နီၤ လၢဟါတၢ်အီၣ် အစီၢ်နီၤခိၣ်တဖၣ်အဃိ, အရ့း(စ) တိၣ်တဲၣ် စ့ၢ်ကီး ကကမၢကမၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်, စီၤမးသဲ, ပှၤထၢန့ၢ်တၢ်အခိအသွဲ လၢပှၤရိမ့ၤဖိအဂီၢ်, ဝံၤန့ၣ်ဒီး, စီၤရှံမိၣ်,…
တၢ်ကဟုကယာ် ပှၤဘၣ်တၢ်ဆီၣ်သနံးတဖၣ်
ကၠိစဖံ ဘၢးတလၢၢ် (Josephine Butler) မ့ၢ်ကိတိာ်အမါ, ပိာ်မုၣ်လၢ အမံၤဟူသၣ်ဖျါ တဂၤအံၤ, ထံၣ်လီၤက့ၤအသး ဒ်အမ့ၢ် ပှၤဂဲၤပျုၢ်ဃ့န့ၢ် ပိာ်မုၣ်တဖၣ် အတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အဂီၢ်, လၢတဒိးန့ၢ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်တီ, ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါအဝဲသ့ၣ် ဒ်အမ့ၢ် “ပိာ်မုၣ်တဖၣ် မၤတၢ်လၢမုၢ်နၤအကတီၢ်” (Ladies of the night), ဒီးပှၤတဝၢဖိတဖၣ် ထံၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ “ပှၤတဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ်” (Least desirables) န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအါနံၣ်အါလါအတီၢ်ပူၤ, အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ယွၤအဒိၣ်အယိာ်န့ၣ် သဆၣ်ထီၣ်အီၤ ဒ်သိးကကျဲးစၢးထီဒါ ကီၢ်အဲကလံး အတၢ်ဘျၢသဲစး ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်အဂ့ၢ်, ဘၣ်တၢ်ပာ်ဂၢၢ်အီၤ ဖဲ ၁၈၆၀ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဘျၢသဲစးပာ်ဖျါဝဲ ပိာ်မုၣ်တဖၣ် တၢ်ဆါဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ် မ့ၢ်အိၣ်-တအိၣ်, ဒ်သိးတၢ်ကသ့ၣ်ညါအီၤအဂီၢ် ကဘၣ်တၢ်မၤကွၢ် နးနးကျံးကျံး, ဒီးတၢ်လၢအလီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ ၁၈၈၃ နံၣ် တၢ်ကဘှီက့ၤ တၢ်ဘျၢသဲစးအဂီၢ်န့ၣ် ဖါလ့မဲာ် (parliamentary) တၢ်တဲလိာ်ဃိလိာ်သးအကတီၢ်, အဝဲလဲၤဃ့ဘါထုကဖၣ်သကိးတၢ်ဒီးပိာ်မုၣ်အဂၤတဖၣ်လၢ ဝဲး(စ)မ့စတၢၣ် (Westminster) တၢ်ဘါသရိၣ်န့ၣ်လီၤ.…
လဲၤတၢ်လၢကစၢ်ခရံာ် အတၢ်ကပီၤအပူၤ
လၢသမှံၤဟံၣ်ဒွဲ, ထ့(မ) (Tim) အဒၢးန့ၣ် ဖျါလၢတၢ်ခံးလီၤဆီ ဖဲမုၢ်နၤအကတီၢ် န့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢမုၢ်နၤအကတီၢ်, ဒီးခီဖျိလၢတထံၣ်ဘၣ်တၢ်အဃိ. အခီၣ်မ့ၢ်လီၤတလံာ်, မ့ၢ်လီၤဃံၤန့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးလၢအီၤဒ်လဲၣ်. ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲ ထ့(မ) ပၢၢ်ထီၣ်န့ၣ်ဒီး, ကမၢကမၣ်ဝဲလၢ ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကပီၤဆဲးကပီၤဖျါဝဲဒၣ်လၢအလီၢ်မံခးအဖီလာ်, ဒီးမၤကပီၤထီၣ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. ပိးလီလၢ အထိၣ်ဂဲၤထီၣ်ဝဲ တၢ်ကပီၤ, ခီဖျိလၢတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအဃိန့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ပၢၢ်ထီၣ်, ဒီးစးထီၣ်လဲၤက့ၤတၢ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်ကကပီၤထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.
လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါဝဲဒၣ် ပကဘၣ်လဲၤတၢ်ကျၢၤမူဆှူ လၢယွၤအတၢ်ကပီၤပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢဝ့ၢ် အ့းဖ့းစူးအပူၤန့ၣ်, စီၤပီလူး စံးဘၣ်တဲဘၣ် ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးသီသီဖိတဖၣ်လၢ “ကဲထီၣ်ပှၤကွၢ်လိယွၤ,... ဒီးလဲၤသုဝဲလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ” (အ့းဖ့း ၅:၁-၂) န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ပမ့ၢ်လဲၤဝဲ ဒ်သိးအံၤန့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးမနုၤတမံၤလဲၣ်.
ဖဲပယီၢ်နုာ်လီၤဆူ ကစၢ်ခရံာ် တၢ်အဲၣ်အတၢ်ကပီၤအပူၤန့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်ပစူးကွံာ်ညိကွံာ် ပတၢ်ဒဲးဘး- လၢအမ့ၢ် တၢ်အိၣ်မူတတီတလိၤ, တစီတဆှံ, တၢ်ဘါတၢ်ဂီၤတၢ်ဖီၣ်, ဒီးတၢ်သူၣ်လီသးကွံတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤပီလူး စံးဝဲဒၣ်လၢ, “မၤဃုာ်ဒီးတၢ်ခံးအတၢ်မၤလၢ အတၤသၣ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်တဂ့ၤ.…
တၢ်အဲၣ်ပှၤလၢ ပခိၣ်ပဃၢၤ
တချုးလၢတၢ်ကိၢ်ခါအကတီၢ်လဲၤပူၤကွံာ်ဝဲန့ၣ် မူခိၣ်ကလံၤသီၣ်ဂီၤအၢသီ နုာ်လီၤအူ မၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတၢ်လၢပဝ့ၢ်ဖိအံၤဝံၤန့ၣ်ဒီး, မ့ၢ်လၢသ့ၣ်ဖးဒိၣ်အဒ့တဖၣ် မၤဟးဂီၤ ပဟံၣ်အဃိ, ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤအါလၢ ပဘၣ်ဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤအီၤ, တကးဒ်ဘၣ်န့ၣ်, သ့ၣ်လၣ်သ့ၣ်ဒ့တဖၣ် လီၤပြံလီၤပြါဝဲလၢ ပကရၢၢ်အပူၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီး, ပဘၣ်မၤကဆှဲကဆှီဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံတနံၤ, ဖဲယဘှီဂ့ၤက့ၤ တၢ်လၢအဟးဂီၤ, ဒီးမၤကဆှဲကဆှီ တၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီ, ဒီးသ့ၣ်ကူာ်လံာ်ကူာ်လာ် အတၢ်ကမှံၤကမှိာ်တဖၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ယမၤနံၤမၤအ့လီၤက့ၤ ယသးဒၣ်ယဲ, ဒီးယစံးကတိၤထီၣ် “ပတအိၣ်ဒီးသ့ၣ်နီတထူၣ်ဘၣ်” တလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ.တၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲတီဝဲလီၤ. လၢပကရၢၢ်ပူၤန့ၣ် အိၣ်ဒၣ်ထဲ သ့ၣ်ဆှိအမုၢ် အထီသၢခီၣ်ယီၣ် ဆံးဆံးဖိသၢမုၢ်, ဒီးသ့ၣ်အမုၢ်ဖးဒိၣ်ဖးထီတဖၣ်န့ၣ်တအိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲကလံၤမုၢ်လီၤဝံၤ, ပှၤအိၣ်ဆိးလၢ ပခိၣ်ပဃၢၤတဖၣ်အသ့ၣ်လၣ်သ့ၣ်ဒ့ လၢပကရၢၢ်ပူၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကမၤကဆှဲကဆှီအီၤအဂီၢ်, ယဘၣ်ဟ့ၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်တစှၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤအိၣ်ဆိးလၢပခိၣ်ပဃၢၤတဖၣ်- ဖဲအဝဲသ့ၣ်မၤတ့ၢ်ပှၤတၢ်တမံၤမံၤ, (မ့) သူၣ်လီၤတၢ် (မ့) စံးကတိၤမၤတံာ်တာ်ပသးမ့ၢ်ဂ့ၤဒၣ်လဲာ်, ပတၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ်. ဘၣ်ဃးဒီး “အဲၣ်ပှၤလၢနဃၢၤဒ်နအဲၣ်လီၤနသးဒၣ်နဲအသိး” န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ အကလုာ်ကထါ ပာ်ဖျါဝဲဖျိဖျိဖျါဖျါခွံဘျီန့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်ဖဲ ၃ မိၤရှ့ ၁၉:၁၈, မးသဲ ၁၉:၁၉,…