ခွဲးယာ်လၢ တၢ်ဒုးကပီၤထီၣ် တၢ်ကပီၤ

ဝ့းတနံၣ်(Whitney) မ့ၢ်ပှၤစဲၣ်နီၤတဂၤလၢကျိာ်စ့ ဒီးအိၣ်ဘှံးဝဲဒၣ်လၢတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလါမၢ်ရှး ၂၀၂၀ နံၣ်, အဝဲဟးကသုၣ်ဝဲ အထွံၣ်ဖိလၢ ဝ့ၢ်နယူယီး(New York)လီၢ်ခၢၣ်သး ဖီကရၢၢ်ပူၤအဆၢကတီၢ်, ထံၣ်ဝဲဒၣ် သိလ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ဒဲလၢဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢ တၢ်ကံးညၣ်အဝါ ဒီးအလိၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးထူၣ်စုညါဃုာ်ဒီးတၢ်ကရၢကရိအမံၤလၢ မၤဂ့ၤမၤစၢၤတၢ်လၢ အတနၢ်ဟူဘၣ်နီတဘျီ လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဃုသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် လၢပှၤအကရူၢ်ဖိတဖၣ်တ့ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဆါဟံၣ်လၢပျီပူၤ ဒ်သိးပှၤနယူယီးဖိတဖၣ် လၢအဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် ကိဘ့း-၁၉ တၢ်ဆါတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဃိဒီးသံကွၢ်ဝဲမ့ၢ်တၢ်လၢ ကဘၣ်မၤစၢၤဝဲအိၣ်တမံၤမံၤဧါန့ၣ်လီၤ. တဘျုးနွံအတီၢ်ပူၤတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါမ့ၢ်ဂ့ၤ ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်မ့ၢ်တဒ်သိးလိာ်သး ဘၣ်ဆၣ် ဝ့းတနံၣ်ဒီး အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် တသ့ဖဲအသ့န့ၣ်နုာ်လီၤ မၤသကိးတၢ်န့ၣ်လီၤ. ဝ့းတနံၣ်စံးဝဲဒၣ် “ပှၤတဂၤလၢ်လၢ်လၢယထံၣ်ဒီးမၤသကိးဘၣ်တၢ်ခဲလၢာ်မ့ၢ်ဒၣ်ပှၤသူၣ်ဂ့ၤသးဝါနီၢ်နီၢ်ခဲလၢာ်”န့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်လၢအဝဲပတြၢၤဝဲ တမံၤန့ၣ် “ဖဲဝ့ၢ်နယူယီး လိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤနးနးကလဲာ်အဆၢကတီၢ်” မတၤတဂၤမး တလိၣ်ဟ့ၣ်တၢ်အဘူးအလဲလၢဖံးတၢ်မၤတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်တြီဆၢ ကိၣ်ရိနၣ်တၢ်ဆါအၢသီအဂီၢ် တၢ်လိၣ်ဘၣ်သပှၢ်တၢၢ်အဃိ တၢ်မၤစၢၤကရၢတဖၣ် ဟံးထီၣ်စု ဒီးပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်, လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤလၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ် ခွဲးယာ်လၢကဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလီၤ ကစၢ်ခရံာ်အတၢ်ကပီၤဆူ ပှၤအဂုၤအဂၤတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤလၢကစၢၢ်ဒီခိၣ်အပူၤန့ၣ် အဝဲသိၣ်လိသီလိအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ…

အဝဲမၤက့ၤယၤ

ဖိသၣ်ခွါဖိသီမၢး(စ)အဲၣ်ဒံၢ်စၢၣ် (Thomas Edison)လၢအသးအိၣ်နွံနံၣ်တဂၤ, တသးအိၣ် မ့တမ့ၢ် မၤလံၥ်မၤလဲၢ်တဘၣ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်. ဘၣ်တနံၤ, အဝဲဘၣ်တၢ်ကိးအီၤဒၣ်လဲၥ်လၢ “ၦၤအခိၣ်နူၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်” လၢအသရၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲဟဲက့ၤ ဆူဟံၣ်လၢ တၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးအပူၤလီၤ. လၢခံတနံၤ, ဖဲအကတိၤတၢ်ဒီး သရၣ်အံၤဝံၤ, အဝဲအမိၢ်, လၢအမ့ၢ်သရၣ်မုၣ်တဂၤ, ဆၢတဲၥ်တၢ်ဆူ ကသိၣ်လိ သီမၢး(စ) လၢဟံၣ်လီၤ. တၢ်မၤစၢၤလၢအပၥ်ဃုၥ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ (ဃုၥ်ဒီး ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်လၢတၢ်ကူၣ်တၢ်ဆး), သီမၢး(စ)ကဲထီၣ်ၦၤလၢအတ့ဆိတၢ်ဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဖးဒိၣ်တဂၤလီၤ. လၢခံအဝဲကွဲးဖျါထီၣ်ဝဲလၢ, “ယမိၢ်မ့ၢ်ၦၤလၢအသိယၤဘှီယၤလီၤ. အဝဲမ့ၢ်မိၢ်နီၢ်နီၢ်, မ့ၢ်တၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢယဂီၢ် ဒီးယသ့ၣ်ညါ ယအိၣ်ဒီးၦၤတဂၤ လၢယကဘၣ်မူလၢအဂီၢ်, ဒီးအသု ယတမၤဟးဂီၤအသးန့ၣ်လီၤ”.

လံၥ်မၤတၢ် ၁၅ အပူၤ, ပဖးဘၣ်စီၤဘၢ်နါဘၤဒီး စီၤပီလူးမၤသကိးတၢ် ဒ်မံးၡၢၣ်နရံၣ်သရၣ်တဖၣ်အသိး, တုၤဒၣ်လဲၥ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်ဝဲ တၢ်သးတလီၤပလိၥ်အကါဒိၣ်တမံၤ, လၢအဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်ကကိးဃုၥ် စီၤယိၤဟၣ်မၢ်ကူးလၢ အတၢ်လဲၤသကိးတၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. စီၤပီလူးထီဒါတၢ်အံၤမ့ၢ်လၢ, လၢအတိခိၣ် စီၤမၢ်ကူး “ဟးဖးဒီးအီၤလၢ ပၣ်ဖူၤလံ” (:၃၆-၃၈)အဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အံၤအဃိ, စီၤပီလူးဒီး စီၤဘၢ်နါဘၤလီၤဖးလိၥ်သးန့ၣ်လီၤ.…

ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် မ့ၢ်မတၤလဲၣ်

ၦၤကညီတဖၣ် နၥ်ဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် မ့ၢ်မတၤလဲၣ်. ၦၤတနီၤစံးဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် မ့ၢ်သရၣ်လၢအဂ့ၤတဂၤ, ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်ဒၣ် ၦၤကညီပိၥ်ခွါ တဂၤလီၤ. ၦၤကွဲးလံၥ် စံၣ်.အဲး.လူဝံး(C. S. Lewis) ကွဲးဝဲ “ၦၤကညီပိၥ်ခွါအံၤ မ့ၢ်ယွၤအဖိခွါဂ့ၤ, မ့တမ့ၢ်ပိၥ်ခွါအပျုၢ်ဂ့ၤ, မ့တမ့ၢ် တၢ်အၢန့ၢ်အဝဲန့ၣ်တမံၤမံၤဂ့ၤ အတွးတအိၣ်ဘၣ်. နမၢအဆိကတီၢ် ကတိၤတၢ်သ့, နထူးၦဲၥ်အီၤသ့ဒီး မၤသံအီၤဒ်တၢ်နါတဂၤသ့, မ့တမ့ၢ် နဃံၤလီၤလၢအခီၣ်ညါခိၣ်လိၤဒီးကိးအီၤ ကစၢ်ဒီးယွၤသ့ဝဲ, ဘၣ်ဆၣ် မ်ပသုတပၥ်ဆံး တၢ်ခီတအိၣ်ပညီတအိၣ် ဘၣ်ဃးအဝဲအတၢ်မ့ၢ်တၢ် တဂ့ၤ”. တၢ်ကတိၤၦၤအါဂၤသ့ၣ်ညါခဲအံၤတဖၣ် လၢတၢ်ကွဲး “Mere Christianity” ဟ့ၣ်ကူၣ်ဆှၢနုၥ်ဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် မ့ၢ်စံးကမၣ်ဝဲလၢ အမ့ၢ်ကစၢ်ယွၤအဃိန့ၣ် တမ့ၢ်ကမ့ၢ်ဝံဖးဒိၣ်တဂၤဘၣ်. တၢ်ဝဲန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်နၥ်လီၤဆီလၢ အတလီၤဂၥ်ဒီးၦၤဂၤအတၢ်နၥ်အဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤ.

ဖဲယ့ၣ်ၡူးဒီးအပျဲၢ်တဖၣ် ကတိၤလိၥ်သးတၢ် ဖဲအဟးကျဲလၢဒူသဝီတဖၣ်န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးသံကွၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ “ၦၤကညီတဖၣ်စံးဝဲလၢ ယမ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်” (မၢ်ကူး ၈:၂၇) န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်စံးဆၢပူၤ ပၣ်ဝဲ ဘျၢတၢ်စီၤယိၤဟၣ်, ဝံအ့ၤလံယၤ, ဒီးဝံတဂၤဂၤ…

တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢ တလိၣ်၀ဲဘၣ်

ဖဲကၠဲ (န) မ့ၢ်သးစၢ်ကတီၢ်ၢ် လံာ်စီဆှံအဆၢအါမးဒီးတၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတမံၤလၢ တၢ်ကနီၤဟ့ၣ် တၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ်လီၤႉ အ၀ဲဒီး အတံၤ သကိးတဂၤလၢ တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအပူၤၣ်လီၤႉ ကၠဲ (န) မၤကဲထီၣ်၀ဲတသ့ ‘‘ဒီးတယာ်ကွၢ် လၢ ဟါအ၀ဲန့ၣ် ကကတၢၢ်ကွံာ်လၢ တၢ်ကတိၤသကိးလၢအတမ့ၢ် ဒ်တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢန့ၣ်တက့ၢ်’’ႉ တၢ်သုးဘူးသးအံၤၢ်ဒံး ပှၤတဂၤလၢနကတဲအီၤတၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ်လီၤႉ
နံၣ်တဖၣ် ပူၤကွံာ်ဒီးၣ်လီၤႉ
အ၀ဲသ့ၣ် နၢ်ပၢၢ်တၢ်အကါဒိၣ်လၢ တၢ်ကသိၣ်လိအဖိတဖၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤ အဂ့ၢ်‚ လံာ်စီဆှံ ဒီးနီၢ်တဂၤအတၢ်ရၠာစး့လိာ်မုာ်လိာ်သး ဒီးကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး‚ ခီဖျိ တၢ်အိၣ်မူ အိၣ်ဂဲၤၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤ (မး ၅း၁၄) ဒီးတၢ်ကတုၤအိၣ်ပှၤဂၤခီဖျိၣ်လီၤ’’ႉ ဒ်အ၀ဲဒီးအ၀ၤပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ အ၀ဲသ့ၣ် အတၢ်အိၣ်မူဟူးဂဲၤအပူၤၣ်လီၤႉ
ပတလိၣ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတမံၤ ဒ်သိးကဆှၢပှၤဂုၤပှၤဂၤ ဆူကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအအိၣ်‚ မ့မ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်ကတၢၢ်တခီအံၤ မ့ၢ်တၢ်အဲၣ်ယွၤတမံၤၣ်လီၤႉ ဒီးဖဲလၢပမ့ၢ်မူလၢတၢ်အံၤအပူၤ ဒီးနီၤဟ့ၣ်အ၀ဲ အတၢ်အဲၣ်ၣ်လီၤႉ

စံး ‘တသ့ဘၣ်’ နီတဘျီတဂ့ၤ

ဖဲ ကၠဲ (န) အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အခါ အခီၣ်တအိၣ်ဘၣ်ၣ်လီၤႉ နာ်သက့ အ၀ဲစံး၀ဲဒၣ်လၢ တၢ်ပာ်အီၤလၢတၢ်လုၢ်ဖိအဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ တမံၤန့ၣ်လီၤႉ ‘‘ယမူဘၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်လၢပှၤသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်ယၤတဖၣ် အဃိလီၤ’’ႉ ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢအလုၢ်ဖိအီၤန့ၣ် ဒုးထီၣ်အီၤလၢ ‘‘အ၀ဲ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဒ်သိးအံၤလၢ တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤ အဂီၢ်လီၤ’’ႉ အ၀ဲသ့ၣ် ကွၢ်ဒိၣ်ထီၣ်အီၤဒီး တဒုးစံး ‘တသ့ဘၣ်’ နီတဘျီဘၣ်ၣ်လီၤႉ အ၀ဲကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်တၤတဖၣ်လၢ တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အမ့ၢ် ‘‘ယကဘၣ် ကျဲးစၢးမၤဘၣ်ဘျီးဘၣ်ဒါ တၢ်အံၤဒ်လဲၣ်’’ၣ်လီၤႉ
လံာ်စီဆှံအိၣ်ဒီး ပူတဖၣ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီး ပှၤအါဂၤလၢ ယွၤစူးကါ၀ဲလၢအဖျါ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် တအိၣ်ဒီးအီၤဘၣ် မ့တမ့ၢ် တ့ကၢးဒီးတၢ်ကိးအီၤဘၣ်ၣ်လီၤႉ စီၤမိၤဒီးမ့ၢ်တၢ်အဒိအဂ့ၤကတၢၢ်တခါန့ၣ်လီၤႉ ဖဲယွၤကိးအီၤလၢ ကထုးထီၣ် ကွံာ် ပှၤအံၣ်စရၠာစး့လးဖိတဖၣ်လၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအခါ အ၀ဲတအဲၣ်ဒိးမၤဘၣ် (၂မိၤဒီး ၃း၁၁‚ ၄း၁) ဒီး ဂ့ၢ်လိာ်၀ဲ ဒီးစံး ‘‘ယဲဒၣ်အံၤ ယထးခိၣ်ဃၢၣ်တဂၤလဲၣ်ႉ ယၤ‚ ယွၤတမ့ၢ်ဘၣ်ဧါႉ ဒီးခဲကနံၣ်အံၤလဲၤတၢ်တက့ၢ်ႉ ဒီးယကအိးထီၣ်နထးခိၣ်ၣ် ယကသိၣ်လိနၤလီၤ’’…

တၢ်ခံးဒီးတၢ်ကပီၤ

ဖဲယဆ့ၣ်နီၤလၢဒၢးတဖျၢၣ်လၢ တၢ်စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အလီၢ်ၣ်လီၤႉ ‘‘ဖိမုၣ်တဂၤလၢ အဟးသဒၣ်ကွံာ်အမိၢ်‚ နီၤဒီမိၤ၀ၤလၢ အလီၤမၢ်ကွံာ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ လၢတဘျီခါ အဲၣ်လိာ်ကွံလိာ်သး ဒီးအခဲအံၤ အိၣ်တ့ၢ်ထဲတၢ်သးခၣ်ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်နီၢ်နီၢ်သးလၢအဆီတလဲသးတဖၣ်ၣ်လီၤႉ
တဘျီဘျီ‚ ဖဲပခိၣ်ပဃၢၤလၢအ၀းတရၠာစးံးပှၤ မ့ၢ်ဖျါထီၣ်လၢ တၢ်ဟံးဃာ် တၢ်ခံးတၢ်နၤ ဒီးတၢ်သးဟးဂီၤအခါၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ ယွၤအသးစီဆှံလၢ အအိၣ်ဆိးလၢ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤခရၠာစးံာ်အပူၤ (ယိၤ ၁၄း၁၇) ‚ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ပှၤလၢ ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး တူၢ်သံအသးလၢ တၢ်သးဟးဂီၤဒီး တၢ်တူၢ်ဘၣ် တၢ်တမုာ်တလၤအဂီၢ်ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ဖိအက့ၢ်အဂီၤ ဒ်ပှၤကူပှၤကညီတဂၤအသိး‚ ကစၢ်ဟဲစိာ်တၢ်ကပီၤဆူ တၢ်ခံးတၢ်နၤ (၁း၄-၅ၣ်လီၤႉ ပကထံၣ်ဘၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလၢ ကစၢ်ကတိၤသကိးတၢ်ဒီး စီၤနံၤကဒ့မူၤ‚ လၢအဟဲ ထံၣ်ခူသူၣ်ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးလၢမုၢ်နၤ ဘၣ်ဆၣ်ၢ်တၢ်ကပီၤ (၃း၁-၂ၣ်လီၤႉ
ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး သိၣ်လိ စီၤနံၤကဒ့မူၤလၢ ‘‘ယွၤအဲၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ဖိ တုၤအဟ့ၣ်လီၤ ကွံာ်အဖိခွါအိၣ်တဂၤဃီၣ် အသုတဟးဂီၤတဂ့ၤဒီး ကန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မူအထူအယိလီၤ’’ (၃း၁၆) ႉ
ဘၣ်ဆၣ်‚ ဖဲလၢကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးမ့ၢ်ဟဲစိာ်တၢ်ကပီၤဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံဒၣ်လဲာ်ၣ်လီၤႉ ပမ့မ့ၢ် ကစၢ်အပျဲၢ်အဘီၣ်အဃိၣ်လီၤႉ လၢတၢ်စံးဘျုး‚ မ်ပဃ့ထုကဖၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤကဒုးကဲထီၣ်ပှၤလၢ…

ပှၤသုးဖိလၢအဂံၢ်ဘါဆူၣ်

ဖဲပှၤကၠၢမနံၣ်ဖိ နုာ်လီၤဒုးတၢ်လၢကီၢ်နဲသလဲၢ်အပူၤလၢ ၁၉၄၀ နံၣ်န့ၣ်ၣ်အပူၤလီၤႉ အ၀ဲမ့ၢ် ပှၤအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ‚ အဲၣ်ဒူၣ်ဖိထၢဖိ‚ အဲၣ်တံၤသကိးဒီးအဲၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤစ့ၢ်ကီးလီၤႉ ဒံး (ထ) လၢခံကွဲး၀ဲဒ်အံၤၣ်‚ နကအဲၣ်ဒိးမၤသး ဒ်ထိၣ်ကီၤလၤအူးၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်ဒီး ဒံး (ထ) အသးပူၤ နၢ်ဟူ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ကိးထီၣ်အီၤလၢ ကထီဒါ ပှၤကၠၢမနံၣ်ဖိလၢ အမၤအၢမၤနးတၢ်လီၤႉ အ၀ဲပာ်ဒူအသးလၢ ကဃုန့ၢ် တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤယူဒၤဖိတဖၣ် ကအိၣ်ခူသူၣ်အဂီၢ် ဒီးမၤစၢၤစ့ၢ်ကီး၀ဲ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲတဖၣ်အဂီၢ်လီၤႉ ပိာ်မုၣ်လၢ အမဲာ်ဆှးသ့ၣ်လီၤႉ ကစၢ်ယွၤစူးကါသူပှၤလၢ ပတဆိကမိၣ်ကမၤတၢ်သ့ဒ်အံၤဒ်နုၤၣ်ၢ်သ့၀ဲလီၤႉ အဒိန့ၣ်‚ ဖဲကစၢ်ယွၤအကလူးလဲၤဆူ စီၤကံးဒဧိၣ် ဒီးစံးယွၤအိၣ်ဒီးနၤၣ်လီၤႉ စီၤကံးဒဧိၣ် လဲၤတီၢ်ဘုကၠူၣ်လၢ နီၢ်စံၢ်စပံးသၣ် အပူၤၣ် ပှၤမံးဒယၣ်ဖိ တဖၣ် ဂုာ်ဆူၣ်ပျီဆူၣ် မၤအၢမၤနးပှၤအံၣ်စရၠာစး့လးဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ (စံၣ်ညီၣ် ၆း၁-၆‚၁၁) ႉ စီၤကံးဒဧိၣ် မ့ၢ်မနၤဒီးၣ်အဒူၣ်ဖိ‚ ပှၤအဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်ဖိၣ်လီၤႉ အန့ၣ်ဒၣ်လဲာ် ယွၤသူအီၤလၢ ကမၤနၢၤကွံာ် ပှၤမံးဒယၣ်ဖိ ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ (ကွၢ် စံၣ်ညီၣ် ၇) ႉ…

တၢ်ကိးထီၣ်အသီ

သးစၢ်တဖုလၢ အလုၢ်သ့ၣ်ခါပတာ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖုအခိၣ် ခၣ်စ့ၤ ဒီးအပျဲၢ်တဖၣ် မၤသ့ၣ်ဖးဟံၣ်ဒီးနုာ်လီၤ၀ဲဆူ ဟံၣ်တဖၣ်ဒီး သိလ့ၣ်တဖၣ် ဂုာ်န့ၢ်တၢ်လၢကျးဖးဒိၣ်လၢ အဆါပနံၣ်တၢ်ဖိအပူၤၣ်ၣ် အ၀ဲကဲထီၣ် (ျ့သအ ခၠူူနမ) ၣ် အ၀ဲဘၣ်တၢ်ထၢနုာ်အီၤလၢ တၢ်ကးတံၢ်ဃာ်ဃိၣ်အပူၤ လီၤႉ ဖဲအ၀ဲမံမီၢ်တၢ်လၢ တၢ်စၢဃာ်အပူၤ လဲၤခီဖျိဘၣ်၀ဲ တၢ်ဂီၤမူတယုၢ်လၢတၢ်ဒုးနဲၣ် ကဒါက့ၤ အသးသမူအဂ့ၢ်အကျိၤလီၤႉ လၢကစၢ်ခရၠာစးံာ်‚ ဘၣ်တၢ်ပျၤထီအီၤလၢထး ဆူထူၣ်စုညါလိၤၣ် အ၀ဲဒၣ်ရၠာစးၤလီၤ တၢ်လဲၤခီဖျိ ဘၣ်ဃုာ်ဒီး ဃိာ်အစီၤသီ‚ လၢအတဲဘၣ်အါထီၣ်အီၤ တၢ်ဘၣ်ဃးဒီးယ့ၣ့်ှှူးၣ် မ့ၢ်တ့ၢ်၀ဲ တၢ်စးထီၣ် ယတၢ်လဲၤလၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်နာ်လီၤ’’ႉ ခၣ်စ့ၤ စံး၀ဲဒၣ်လီၤႉ လၢခံကတၢၢ်အ၀ဲဘၣ်တၢ်ပျၢ်လီၤအီၤ ဒီးပာ်အီၤလၢပှၤဃိာ်ပတီၢ်မုၢ်ဖိသၣ်တဖၣ်အကျါလီၤႉ ဖဲန့ၣ် ဘၣ်မၤဆၢမၤနးအီၤခီဖျိအတၢ်နာ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် အ၀ဲကလၢၢ်ဘၣ်၀ဲ တၢ်မုၢ်တၢ်ပၢၤ‚ မ့ၢ်လၢအထံၣ်ဘၣ် တၢ်ကိးထီၣ်အသီ‚ စံးတဲဘၣ် ပှၤဃိာ်ဖိအါဂၤလၢ အဘၣ်ဃးဒီး ယ့ၣ့်ှှူးအဂ့ၢ်လီၤႉ
လၢအတၢ်ကွဲး ဆူစီၤတံၤမသ့း အပူၤ‚ စီၤပီလူး စံးကတိၤတၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ယ့ၣ့်ှှူးအစိကမီၤလၢ အလဲလိာ်က့ၤတၢ်အိၣ်မူ ကစၢ်ယွၤကိးပှၤလၢၣ်ၣ်လီၤႉ သးစီဆှံကမၤစၢၤပှၤ…

ဘၣ်တၢ်စိာ်ပူၤဖျဲး ခီဖျိကလံၤမုၢ်တွၤ

ပှၤစကီးတလဲၣ်ဖိအမၤတၢ်သးခုကစီၣ် အလဲးစၢဒၢၣ်ဒၢး (ဖ) လဲၤတၢ်အခီၣ်ထံးတဘျီဆူ ကီၢ်အ့ဒံၢ်ယၢ် လၢ ၁၈၃၀ နံၣ်အပူၤန့ၣ်‚ အကဘီဟးဂီၤလီၤဘျၢလၢ ကလံၤမုၢ်တွၤအဃိၣ်လီၤႉ အ၀ဲဒီးပှၤလဲၤသကိးတၢ်တနီၤ ဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှး တုၤအန့ၢ်တုၤဃီၤဆူ ကီးသယုၢ်ဖိတကီးလီၤႉ ဒီးလၢတၢ်ဆၢကတီၢ် ဖုၣ် ကိာ်ဖိအပူၤ ကဘီဖိတဂၤထံၣ်န့ၢ် ဒၢး (ဖး) အလံာ်စီဆှံလၢ အဟဲလီၤထွံဒီးဟဲတီၣ်ထီၣ်လၢ မဲးကၢၢ်ခိၣ် ဖဲပီၣ်လဲၣ်နံၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲလံာ်စီဆှံန့ၣ် ဃ့ထီထီၣ်က့ၤ၀ဲဒီး ဒၢး (ဖး) ဖးထီၣ် စံးထီၣ်ပ့တၢၤ ၁၀၇ ဆူပှၤကိးဂၤဒဲးလၢ အအိၣ်မူတ့ၢ်၀ဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်နၢ်ဟူဒီး အဂံၢ်အဘါဆူၣ်ထီၣ်က့ၤ၀ဲလီၤႉ ကဘီအဂၤတခိၣ် လဲၤတၢ်ဒီးဟးဂီၤ၀ဲၣ်အဃိၣ်လီၤႉ
ထါစံးထီၣ်ပ့တၢၤအယုၢ် ၁၀၇ ကွဲးဖျါထီၣ်၀ဲၣ်လီၤႉ ဒၢး (ဖး) ဒီးအတံၤသကိးကဘီဖိတဖၣ် နၢ်ပၢၢ်၀ဲလၢ တၢ်ကွဲးအသးန့ၣ် ဖျါလီၤဂာ်တမံၤဃီ ဒ်သိးဒီးအ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်အဃိဟံးန့ၢ် ဘၣ် တၢ်မၤမုာ်အသးလၢ တၢ်ကတိၤတဖၣ်လၢအစံး‚ အ၀ဲဒုးကဲထီၣ်တၢ်ဂၢၢ်တပၢၢ်ၢ်အီၤဒီးၣ်ဖဲၣ်လီၤ (စံး ၁၀၇း၂၉-၃၀) ႉ ဒီးဒ်ပှၤအံၣ်စရၠာစး့လးဖိတဖၣ်အသိးၣ်လီၤ (၁၀၇း၃) ႉ
ပထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကွဲးအသး ဖဲစံးထီၣ်ပ့တၢၤ ၁၀၇း၂၈-၃၀…

တၢ်ဒိၣ်ထီၣ်လၢယွၤအဘျုးအဖှိၣ်အပူၤ

ပှၤအဲကလံးဖိပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ခၠါအ့း (ခၠ) စပၢကၠၢၣ် (၁၈၃၄-၁၈၉၂) အိၣ်မူတ့ၢ် တၢ်အိၣ်မူလၢ အပၢတၢ်ခ@ခ@ဆူၣ်ဆူၣ် လၢပှဲၤ၀ဲတဘိယူၢ်ဃီလီၤႉ အ၀ဲကဲထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၠာစးၣ် ဖဲအသးဒိၣ် ၁၉ နံၣ်ၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဆူ ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဂီၤပၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲကတဲာ်ကတီၤတၢ်ကွဲး အတၢ်ကစီၣ်လၢ အနီၢ်ကစၢ် ဒၣ်၀ဲ‚ ခဲလၢာ်ပာ်ဖှိၣ်ဒီး ကဲထီၣ် လံာ် ၃၆ က့တူၣ်‚ ဒီးကွဲးတ့ၢ်၀ဲလံာ်ဒုးနၢ်ပၢၢ်လံာ်စီဆှံ အခီပညီအါမးၣ် ညီနုၢ်ဖးလံာ် ၆ ဘ့ၣ်လီၤႉ လၢအတၢ်ကစီၣ်တယုၢ်အပူၤန့ၣ် စပၢကၠၢၣ် စံး၀ဲၣ် မ့ၢ်လၢ အ၀ဲ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဒဲးဘးအဂုၤအဂၤတဖၣ် အါမးအဃိလီၤႉ တၢ်မၤလၢာ် တၢ်ဆၢကတီၢ် ကလီကလီန့ၣ် အၢသီဒိၣ်မးလီၤႉ မ်ယွၤ ဒုးပူၤဖျဲးပှၤလၢတၢ်အၢတမံၤအံၤန့ၣ်တက့ၢ်ႉ
ခၠါႉ အဲး (ခၠ) စပၢကၠၢၣ် အိၣ်မူလၢတၢ်ဂုၢ်ကျဲးစၢးအပူၤ‚ အခီပညီမ့ၢ်၀ဲ‚ အ၀ဲမၤတၢ် လၢကယဲၢ်တၢ်ဂုာ်မၤခဲလၢာ် (၂ပ့း ၁း၅) ၣ်ဒီး ကစၢ်ယွၤထၢနုာ်ဃး တၢ်သးဆၢန့ၢ်တၢ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တမံၤဃီလၢပပူၤ ဒ်သိးကဒိၣ်ထီၣ်လီၤဂာ်အါထီၣ် ဒီးယ့ၣ့်ှှူး‚ ‘‘မၤတၢ်လၢ…