တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ သဆၣ်ထီၣ်လိာ်သး သကိးသကိး

ယဘၣ်တၢ်ကူစါယၤဘျါယသး အါထီၣ်ကဒီးလၢခံတနွံဝံၤအလီၢ်ခံ, ယဆ့ၣ်နီၤလီၤပြုၤကလာ်လၢလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤကပုာ်အလိၤန့ၣ်လီၤ. ယတအဲၣ်ဒိးဆိကမိၣ် တၢ်ဂ့ၢ်နီတမံၤလၢၤဘၣ်. ယတအဲၣ်ဒိးကတိၤတၢ်ဒီး ပှၤနီတဂၤလၢၤဘၣ်. ယဘါထုကဖၣ်ဒၣ်လဲာ် တကဲလၢၤဘၣ်. တၢ်သူၣ်ဟးဂီၤသးဟးဂီၤ ဒီးတၢ်သးဒ့ဒီ ထုးဃၢယၤလီၤ. ယအိးထီၣ်ကွၢ် ကွဲၤထံၣ်ဟူ ဒီးစးထီၣ်ကွၢ် တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤတခါ လၢအဒုးနဲၣ်ဖိသၣ်မုၣ်ဖိတဂၤ ကတိၤတၢ်ဒီး အပုၢ်ပိာ်ခွါဖိတဂၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲဒၣ်စံးဘၣ်အီၤ “နမ့ၢ်ပှၤနၢၤတၢ်စဲၣ်နီၤတဂၤလီၤ”. အဝဲၢ်မုၢ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤ သပှၢ်ပှၢ်, ဒီးအပုၢ်ဖိနံၤကမှံထီၣ် အမဲအ့ခီလီၤ. ယဲစ့ၢ်ကီး ယနံၤကမှံထီၣ်လီၤ.

ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ထီဘိဘၣ်ကနိလိာ်သးဒီး တၢ်သးဟးဂီၤဒီးတၢ်သးဒ့ဒီန့ၣ်လီၤ. လၢဧ့ၤဘြံၤ ၃:၇-၁၁ အပူၤ, ပှၤကွဲးလံာ်ဧ့ၤဘြံၤကတိၤဒိးက့ၤ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၉၅, လၢအစံးဂၢၢ်စံးကျၢၤလၢယွၤအကလုၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်နၢ်ဟူအီၤသ့ ခီဖျိသးမုာ်စီဆှံ, ဒီးဟ့ၣ်ပလီၢ် ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအပူၤတဖၣ် လၢကဟးဆှဲးတၢ်ကမၣ်တဖၣ်လၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် မၤဘၣ်ဝဲ ဖဲအဟးဝ့ၤဝီၤ လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢအခါန့ၣ်လီၤ. ဧ့ၤဘြံၤ ၃:၁၂-၁၃ အပူၤစ့ၢ်ကီး အဝဲကွဲးဝဲဒၣ် “ဒီပုၢ်ဝဲၢ်သ့ၣ်ဧၢ, ပလီၢ်သုသးတက့ၢ်. ဒ်သိး သးဒ့ဒီအအၢအသီ သုတအိၣ်လၢ သုဝဲတဂၤဂၤအပူၤ, လၢသုကဟးထီၣ်ကွံာ်လၢယွၤလၢအမူဝဲအပူၤတဂ့ၤ. မ့မ့ၢ် သဆၣ်ထီၣ်လိာ်သုခံကိးမုၢ်နံၤ”တက့ၢ်…

တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ တူၢ်တၢ်န့ၢ်

ကသံၣ်သရၣ်တဖၣ် ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ ရှလိၤမိၤ(Solomon)လၢအမ့ၢ် ဖိသၣ်လွံၢ်နံၣ်ဖိတဂၤ အိၣ်ဒီး ဒူရှါထူၣ်ပျၢ်ဟးဂီၤတၢ်ဆါ (Duchenne muscular dystrophy) လၢအထူၣ်တဖၣ် စၢ်လီၤကွံာ်တစဲးဘၣ်တစဲးန့ၣ်လီၤ. လၢခံတနံၣ်န့ၣ်, ကသံၣ်သရၣ်တဖၣ် တဲသကိးဒီးအပှၤဟံၣ်ဖိလၢကအိၣ်ဒီး ခးလ့ၣ် (wheelchairs)လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ရှလိၤမိၤတဲဝဲလၢ သါတအဲၣ်ဒိးတၢ်ဝဲန့ၣ်ဘၣ်လီၤ. ဒူၣ်ဖိထၢဖိဒီးတံၤသကိးတဖၣ် ထုကဖၣ်ဒီးဃုစ့ ဒ်သိးကန့ၢ်ဘၣ်ထွံၣ်တဒုလၢကမၤစၢၤအီၤ ဒ်သိးတအိၣ်ဆိးဘၣ်ဝဲလၢခးလ့ၣ်အလိၤ ထီဘိအဂီၢ်ဒီး ကပိာ်အခံတစိၤသးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကရၢကရိလၢသိၣ်လိ ယထွံၣ်မၤစၢၤတၢ်ဖိ ခၣ်လံၣ်(Callie)န့ၣ် ဒီးခဲအံၤသိၣ်လိ ကတဲာ်ကတီၤန့ၢ် ထွံၣ်ဖိဝ့ၣ်ဖၢၣ်(Waffles) လၢရှလိမိၤဖိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ရှလိမိၤတူၢ်လိာ်တၢ် ကူစါယါဘျါအီၤ ဒီးအါဘျီ သးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤကစၢ်ယွၤနာ်က့ၤ, မုၢ်နံၤတနီၤနီၤ ကီခဲဝဲဒၣ်လၢအဂီၢ်လီၤ. ဖဲလၢတၢ်ကီဘၣ်အီၤ မုၢ်နံၤဒ်သိးအံၤတဖၣ်န့ၣ် အဝဲဖိးဟု အမိၢ်ဒီးစံး “ယသးခုမး လၢမူခိၣ်န့ၣ် ဒူရှါတၢ်ဆါတအိၣ်ဘၣ်အဃိလီၤ”.

တၢ်ဂံၢ်စၢ်လီၤအတၢ်ဆါအံၤ ဟဲဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပှၤကိးဂၤဒဲးအတၢ်အိၣ်မူ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ (တၢ်အိၣ်မူလၢအမ့ၢ် တၢ်အိၣ်မူအအံၤတဃၣ်)န့ၣ်လီၤ. ဒ်ရှလိၤမိၤအသိး ပအိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ် လၢတူၢ်တၢ်န့ၢ်ဝဲ ဖဲပအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဘၣ်လၢ မုၢ်နံၤအကီအခဲတဖၣ်အပူၤ လၢပဟးဆှဲးအီၤ တန့ၢ်တသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၣ် ၂၁:၁…

ဂ့ၤအါထီၣ်သကိး ဒ်သိးသိး

မၣ်ရံၣ်(Marie), မ့ၢ်မိၢ်လၢအဝၤတအိၣ်ဘၣ်တဂၤ တနါစိၤလီၤတိၢ်လၢတၢ်လဲၤဆူသရိာ် ဒီးမၤလိလံာ်စီဆှံဘၣ်, အဝဲလဲၤဆူသရိာ်ကိးနွံဒဲး ဃုာ်ဒီးအဖိယဲၢ်ဂၤ ဒီးမၤန့ၢ် အဝဲသ့ၣ် အတၢ်လိၣ်ဒီး မၤကဆှဲကဆှီအဝဲသ့ၣ်လီၤ.

တနံၤန့ၣ်, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဲဘၣ် မၣ်ရံၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတနီၤအိၣ်ဒီးအတၢ်ဟ့ၣ်တဖၣ်လၢအပှၤဟံၣ်ဖိအဂီၢ်လီၤ. ပှၤဒီမိဝၤခံဂၤ ကျဲၤန့ၢ်အီၤဟံၣ်လၢအပှ့ၤဘၣ်ဘၣ်ဖိလီၤ. ပှၤအဂၤတဒူၣ် ဟ့ၣ်အီၤတၢ်မၤ ဖဲအခီဖံၣ်ကျးဒီးကဲဘျုးဝဲလီၤ. ပှၤသးစၢ်တဂၤ ဟ့ၣ်အီၤလၢ သိလ့ၣ်လၢအဘှီက့ၤဝဲတခိၣ် ဒီးအၢၣ်လီၤအီၤလၢကဘှီန့ၢ်အီၤ ဖဲဟးဂီၤတဘျီဘျီလီၤ. မၣ်ရံၣ်စံးဘျုးယွၤ အိၣ်ဒီးတၢ်သးခု မ့ၢ်လၢအိၣ်ဘၣ်ဖဲလီၢ်ကဝီၤ လၢပှၤမၤယွၤအတၢ်မၤဒီး မၤစၢၤလိာ်သးကဒဲကဒဲလီၤ.

ပဟ့ၣ်တၢ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ် ဒ်မၣ်ရံၣ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ်သနာ်က့ ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ် တၢ်တ့လီၤပာ်လီၤအီၤ ဒ်သိးကမၤစၢၤလိာ်အသးလီၤ. ပှၤကွဲးတၢ်သးခုကစီၣ် စီၤလူၤကၣ် ပာ်ဖျါပှၤနာ်ခရံာ်တဖၣ် “အိၣ်ဝဲတဘိယူၢ်ဃီ လၢတၢ်မၢဖိအတၢ်သိၣ်တၢ်သီအပူၤ ဒီးလၢတၢ်ရ့လိာ်, ဒီးတၢ်စိၢ်ဘျဲးကိၣ်, ဒီးတၢ်ဘါထုကဖၣ်အပူၤ”လီၤ (မၤတၢ် ၂:၄၂). ဖဲပပာ်ဖှိၣ် ပတၢ်ပိးလီဂံၢ်ထံးတဖၣ်န့ၣ် ပမၤသကိးတၢ်ဒ်သိးသိး လၢပကမၤစၢၤပှၤလၢအလိၣ်ဘၣ်တၢ် ဒ်ပှၤနာ်ခရံာ်လၢအဆိတဖၣ် မၤဝဲအသိးလီၤ (:၄၄-၄၅). ဖဲပဒိၣ်ထီၣ်ဘူးထီၣ်ဒီးယွၤ ဒီးပှၤဂၤတဖၣ်န့ၣ် ပကဟုကယာ်လိာ်ပသးကဒဲကဒဲသ့ဝဲလီၤ. တၢ်အုၣ်ပသးလၢယွၤ အတၢ်အဲၣ်ခီဖျိ ပဒုးနဲၣ်ဖျါ ယွၤအဖိအတၢ်အိၣ်မူဖံးမၤအဒိအတဲာ်အံၤ ကဆှၢပှၤဂၤဆူ အတၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်ဒီးယ့ၣ်ရှူး…

တၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ ပကဘၣ်သူၣ်ခုသးခု

ဖဲ မၢၤ.ကလဲဒၣ်(Ms. Glenda) ဟဲနုာ်လီၤဆူ တၢ်ဘါသရိာ်ပူၤ ဖဲပှၤအါဂၤ အိၣ်သကိးတၢ်အလီၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် တၢ်သူၣ်ခုသးခု လၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအပူၤန့ၣ် လုၢ်ဘၢဝဲတၢ်လီၢ်ဖဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲအိၣ်မုာ်ထီၣ်က့ၤ, အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဟဲက့ၤဂ့ၤထီၣ်ဝဲ ခီဖျိတၢ်ကူစါယါဘျါအကျိၤအကွာ် ကီကီခဲခဲအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲဟဲဃီၤဆူယအိၣ် ဒ်ညီနုၢ်တၢ်ဘါဝံၤတၢ်ဆၢဂ့ၤဆၢဝါလိာ်သးအဂီၢ်အခါ ယစံးဘျုးဘၣ် ကစၢ်ယွၤ လၢအါနံၣ်အါလါအတီၢ်ပူၤ အဝဲမ့ၢ်ပှၤလၢသးအုး, မဲာ်ထံလီၤဃုာ်ဒီးယၤ, မၤလိၤမၤဘၣ်က့ၤယၤ ကပုာ်လုးကဖီလီဖိ ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါယၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲဆိကမိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ မၤဘၣ်ဒိဆါယသးအတၢ်တူၢ်ဘၣ်အဆၢကတီၢ် ဒၣ်လဲၣ် ဃ့ကညးယၤလၢ ကပျၢ်အတၢ်မၤကမၣ်ဘၣ်ယၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်ထီၣ်တဘျီလၢ်လၢ် အဝဲအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ယကလဲၤဒီးကတိၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤ ဘၣ်ဃးဒီးယတၢ်ဂဲၤလိာ်တဖၣ် လၢတၢ်သးတီပူၤ ဒီးထီဘိဒုးသ့ၣ်ညါသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ လၢအလီၢ်အိၣ်အါမးလၢ ပကစံးထီၣ်ပတြၢၤ ယွၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

မါမၣ်ကလဲဒၣ် (Mama Glenda)ဟ့ၣ်တၢ်ခွဲးလၢ ယကကိးအီၤ ဒီးဖိးဟုဃာ်ယၤကပုာ်လုးကဖီလီဖိ ဒီးစံးဝဲ, “နံၤလၢအဂ့ၤလီၤဖိဧၢ”န့ၣ်လီၤ. ပစံးကတိၤသကိးတၢ် တစိၢ်ဖိ ဒီးဃ့ထုကဖၣ်သကိးတၢ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤအဝဲက့ၤဝဲဒၣ်ဒီး ဒ်ညီနုၢ်အသိး သးဝံၣ်အံၣ်အုဝဲ ထါသးဝံၣ် ဒီးကွၢ်ဃုဝဲ ပှၤတဂၤဂၤ ဒ်သိး ကဆိၣ်ဂ့ၤဝဲဒၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၆၄:၁ အပူၤ…

သူၣ်အုးသးအုးဒီး စံးဘျုးစံးဖှိၣ်

ဖဲယမိၢ်သံဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် အသကိးပှၤတူၢ်ဘၣ်ခဲစၢၣ် တၢ်ဆါအကျါတဂၤ ဟဲသုးဘူးအသးဆူယအိၣ် ဒီးစံးဝဲ “နမိဂ့ၤလၢယဖီခိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ,” ဟီၣ်သါတကူးဒီးစံးဝဲ “ယကဘၣ်သံအလီၢ်န့ၣ် အဝဲသံအဃိ ယသးအုးဒိၣ်မးလီၤ “ယစံးဆၢက့ၤအီၤ, “ယမိအဲၣ်နၤလီၤ.” “ပဘါထုကဖၣ်တၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤကပျဲထံၣ်နၤလၢ နဖိခွါဖိတဖၣ်ကဒိၣ်ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.” ယဖီၣ်ဃးအစု, ယဟီၣ်ဃုၥ်ဒီးအီၤ ဒီးဘါထုကဖၣ်တၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤကမၤစၢၤအီၤ လၢအတၢ်သူၣ်အုးသးအုး လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ယစံးဘျုးစ့ၢ်ကီးကစၢ်ယွၤလၢ အဝဲအတၢ်ဆါလီၤစၢ်အဃိ အိၣ်မူဘၣ်ဒံးဒီးအဝၤ ဃုာ်ဒီးအဖိခွါဖိခံဂၤ လၢအဒိၣ်တတုၥ်ဒံးတဖၣ် လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤန့ၣ်လီၤ.

လံၥ်စီဆှံအပူၤ လံာ်ယိၤဘး ၁:၂၀ ပၥ်ဖျါထီၣ် တၢ်သူၣ်အုးသးအုးအဒိၣ်အမုၢ် လၢပကနၢ်ပၢၢ်အီၤကီခဲ ဖဲစီၤယိၤဘးလီၤမၢ်ကွံၥ်တၢ်ခဲလၢၥ်, ပၣ်ဃုၥ်ဒီးအဖိအလံၤတဖၣ်လီၤ. စီၤယိၤဘးသူၣ်အုးသးအုးဒီး “ထိၣ်လီၤပှီၤအသးလၢဟီၣ်ခိၣ် ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ်လီၤ”. လၢတၢ်သူၣ်ကၢ်သးလီၤအပူၤ ဒီးလၢတၢ်ဟ့ၣ်လီၤအသးလၢၥ်လၢၥ်ဆ့ဆ့အပူၤ, ဘၣ်ဆၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်ဒီး သးလၢအသ့ၣ်ညါ တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် အဝဲစံးဝဲ ဖဲ ယိၤဘး ၁:၂၁ အပူၤ “ယွၤဟ့ၣ်လီၤတၢ်, ဒီးယွၤဟံးထီၣ်ကွံၥ်တၢ်, မ်ယွၤအမံၤဘၣ်တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤအီၤတက့ၢ်”. ဖဲလၢစီၤယိၤဘးကဘၣ်ဂဲၤလိၥ်ဝဲသပှၢ်ပှၢ် လၢအဝဲကကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်လဲၤခီဖျိဝဲ တၢ်သူၣ်အုးသးအုးအံၤဒီးကစၢ်ယွၤသူၣ်ထီၣ်ကဒါက့ၤ အတၢ်အိၣ်မူအခါ, အဝဲတူၢ်လိၥ်ဒီးသးခုဒၣ်လဲၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်အိၣ်စိအိၣ်ကမီၤလၢ တၢ်အိၣ်အသးအဂ့ၤအအၢခဲလၢၥ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကစၢ်ယွၤနၢ်ပၢၢ်ဝဲဒၣ်လၢ…

မူခိၣ်ဘီမုၢ် အတၢ်ပာ်ဖှိၣ်လိာ်က့ၤသး

ဖဲတၢ်ကွဲးဖျါထီၣ်ယမိၢ်အတၢ်သံအဂ့ၢ်အခါ, ယသးပူၤမၤဘၣ်သးလၢ တၢ်ကတိၤ “သံ” ဖျါလီၤဂာ် တၢ်မုၢ်လၢ် ဘၣ်ဃးပတၢ်အၢၣ်လီၤလၢ ကထံၣ်လိာ်က့ၤသးလၢ မူခိၣ်ဘီမုၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢခံကတၢၢ်လီၤ. အဃိ, ယကွဲးယဲ “အဝဲဘၣ်တၢ်တူၢ်လိာ်မုာ် ဆူယ့ၣ်ရှူးအသးနါပှၢ်လံ”န့ၣ်လီၤ. တၢ်န့ၣ်ဒၣ်လဲာ်, တနံၤနံၤ ဖဲယကွၢ်ဒူၣ်ဖိထၢဖိအဂီၤ လၢပှၤဒိန့ၢ်လၢခံကတၢၢ်တဖၣ်အကျါ မ့ၢ်ယမိၢ်တပၣ်အဃိ ယသးအုးယဲလီၤ. ဖဲတယံာ်ဒံးဘၣ်အခါ, ယထံၣ်န့ၢ် ပှၤတ့တၢ်ဂီၤတဂၤ, လၢအတ့ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အဂီၤ, ဖၢနုာ်ဃုာ် ပှၤလၢအလဲၤပူၤကွံာ်တဖၣ်လီၤ. ပှၤတ့တၢ်ဂီၤအံၤ သူပှၤလၢပအဲၣ်တဖၣ်လၢ အလဲၤပူၤကွံာ်လံအဂီၤလၢပမဲာ်ညါဒီး တ့နုာ်လီၤဝဲလၢ ပဒူၣ်ဖိထၢဖိ တၢ်ဂီၤအပူၤလီၤ. ပှၤတ့တၢ်ဂီၤလၢအခဲၣ်တၢ်ဒီး နီၣ်ခဲၣ်ဘိအံၤ ကဲထီၣ်ဝဲလၢ ယွၤအတၢ်အၢၣ်လီၤဘၣ်ဃး “မူခိၣ်ဘီမုၢ်အတၢ်ပာ်ဖှိၣ်လိာ်က့ၤသး” အခၢၣ်စးလီၤ. တၢ်စံးဘျုးအမဲာ်ထံတဖၣ် ယွၤလီၤဝဲဖဲယထံၣ်မှံ ယမိၢ်အိၣ်ဆၢထၢၣ်လၢယကပၤ လၢတၢ်နံၤကမှံပူၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ကတိၤသပှၢ်ပှၢ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအစူၢ်နာ်က့ၤယ့ၣ်ရှူးတဖၣ် မ်အသုတသးအုး ဒ်ပှၤဂၤလၢ အတၢ်မုၢ်လၢ် တအိၣ်ဘၣ်အသိးန့ၣ်တဂ့ၤန့ၣ်လီၤ (၁သ့း ၄:၁၃). “ပမ့ၢ်စူၢ်က့ၤနာ်က့ၤလၢ ယ့ၣ်ရှူးသံဝဲ, ဒီးဂဲၤဆၢထၢၣ်က့ၤဝဲ ဒီး, ပှၤလၢအမံလၢယ့ၣ်ရှူးအပူၤတဖၣ်န့ၣ်, ယွၤကဒုးဟဲက့ၤထီၣ်အီၤလၢအသိး ဒ်န့ၣ်အသိးစ့ၢ်ကီးလီၤ” (:၁၄). စီၤပီလူး…

ဂံၢ်စဲၤထီလၢတၢ်အဲၣ်အပူၤ

ယလဲၤတုၤ ဖဲတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါလီၢ်, တၢ်လီၢ်လၢ ယကလဲၤအိၣ်ခိးဒီး ကွၢ်ထွဲယမိၢ်အလီၢ်, တၢ်မၤအသးဒ်ယအိၣ်ထဲတဂၤဒီး ယပျံၤတၢ်လီၤ. ယပာ်တ့ၢ် ယဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီး တၢ်လၢအဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤယၤတဖၣ်, အိၣ်တ့ၢ်လၢယလီၢ်ခံ ယံၤန့ၢ် မံၤလာ် ၇၅၀ လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တချုးယဖီၣ်ဘၣ်ဒံး ယတၢ်ဘိၣ်အခါ, ဖရဲး(န)(Frank), ပှၤလၢအမဲာ်ပှဲၤဒီး တၢ်နံၤကမှံအါအါတဂၤ, မၤစၢၤယၤလီၤ. ဖဲယလဲၤထီၣ် တုၤဆူတၢးဃုကထၢတကထၢန့ၣ်, ယပာ်လီၤသးလၢ ယကလဲၤထံၣ် အဝဲအမါ လီၣ်ရံၣ်(Lori), လၢအဟဲကဟုကယာ်အီၤ ဖဲဖရဲး(န)ကူစါသးအခါလီၤ. နီၢ်ဒီမိၤဝၤခံဂၤ ကဲထီၣ် ဒ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢယဂီၢ် ဖဲပသန့ၤသးလၢယွၤဒီး ပာ်ဂံၢ်ပာ်ဘါတဂၤဒီးတဂၤန့ၣ်လီၤ. ပနံၤသကိး, တဲဖျါပတၢ်တူၢ်ဘၣ်သကိး, ဟီၣ်သကိး ဒီးဘါထုကဖၣ် ဒ်သိးသိးလီၤ. ပဝဲကိးဂၤ မၤဘၣ်သး ဒ်ပဘၣ် တၢ်သုးလီၢ်သုးကျဲ ဘၣ်ဆၣ်, ပတၢ်ဘၣ်ထွဲလိာ်ဒီးယွၤ ဒီးဘၣ်ထွဲလိာ်သးကဒဲကဒဲအံၤ ဒုးကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်စဲထီလၢတၢ်အဲၣ်အပူၤ ဖဲပဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလိာ်သးတဂၤဒီးတဂၤလီၤ.

ဖဲနီၢ်ရူၤသး အးလီၤအသးလၢ အကဟုကယာ် အမံၤပှၢ်နီၢ်နၤဧမံန့ၣ်, အဝဲပာ်တ့ၢ် အတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ ဘၣ်ဃးညီနုၢ် တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢအညီနုၢ်ဒီးအီၤလၢ အလီၢ်ခံလီၤ.…

ၦၤလၢအထိၣ်ထွံ ပိၥ်ထွဲတၢ်ကလီအခံတဖၣ်

ဖဲတၢ်ယီၤထီၣ်သီကတီၢ် လၢ ၂၀၂၀ နံၣ်, မုၢ်နၤအမူကပိၥ်အဖီလၥ်, ၦၤဒိး‘လပီ’တဖၣ် ဒိး ‘လပီ’ အကပြူၢ်ကပြီၤလၢ စဲၣ်ဒ့ကိ(San Diego)ပီၣ်လဲၣ်ကၢၢ်နံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကပီၤဖိတဖၣ် ဟဲကဲထီၣ်သး ခီဖျိတၢ်အိၣ်ဒီးသးသမူဖိလၢအဆံးကဲၣ်ဆိးတဖၣ် လၢတၢ်ကိးလၢ ဖံၣ်တိၣ်ဖလဲထၢၣ်(phytoplankton), အဟဲလၢဟ့းလ့ၣ်ကျိၥ် အခီပညီမ့ၢ် “ၦၤဟးတရံး”မ့တမ့ၢ် “ၦၤလီၤထွံ” န့ၣ်လီၤ. လၢမုၢ်ဆါကတီၢ်, တၢ်မူးဆံးဆံးဖိတဖၣ် ဒုးကဲထီၣ်တၢ်အလွဲၢ်ဂီၤ လၢပီၣ်လဲၣ် ထံထီၣ်ထံလီၤ ဒီးဖီၣ်ဃးမုၢ်တၢ်ကပီၤလၢ အဆီတလဲသးဆူ ခဲမံးကၢၣ်တၢ်သဟီၣ်(chemical energy)န့ၣ်လီၤ. ဖဲမုၢ်နၤတၢ်ခံးကတီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ဒုးကဲထီၣ် လီမ့ၣ်အူအလွဲၢ်လါဟ့တမံၤန့ၣ်လီၤ.

ၦၤစူၢ်က့ၤနၥ်က့ၤ ခရံၥ်ဖိတဖၣ် မ့ၢ်ၦၤမူခိၣ်ဖိလၢ အလီၤဂၥ်ဒီး ပီၣ်လဲၣ် ထံထီၣ်ထံလီၤလၢ အလွဲၢ်ဂီၤ, အိၣ်မူဒ်ၦၤလၢအလဲၤတရံးတၢ် မ့တမ့ၢ် လီၤထွံလၢ ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကီတၢ်ခဲတၢ်အိၣ်သးတဖၣ် မၤတံၥ်တၥ် ပတၢ်တိၥ်လၢ ပတိၥ်ဃးတဖၣ်, သးစီဆှံဟ့ၣ်ဆူၣ်ထီၣ်ၦၤ ဒ်ပကမၤတၢ် ဒ်ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးအသိး လၢအမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ကပီၤ, ဒ်သိးပကပီၤဆၢက့ၤ အဝဲအတၢ်ကပီၤလၢ တၢ်ခံးတၢ်နၤန့ၣ်လီၤ. ဖံးလံးပံး ၃:၈-၉ အပူၤ, တၢ်မၢဖိစီၤပီလူး…

တၢ်ခွဲးတၢ်ယၥ်လၢ ၦၤလၢအအံးထွဲကွၢ်ထွဲတၢ်

ဖဲတၢ်ဟးကသုၣ်အကတီၢ်, ယဝၤဒီးယၤ ပဟးသကိးလၢပီၣ်လဲၣ်ကၢၢ်နံၤ ဒီးပၥ်သူၣ်ပၥ်သးဘၣ်လၢ တၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်တမံၤ, လၢအအိၣ်လွံၢ်ကနူၤဃူဃူ လၢအမ့ၢ် မဲးပူၣ်လၢအဘၣ်တၢ်ကရၢၢ်တစိၢ်တလီၢ်လၢ တၢ်ဒူၣ်တခါန့ၣ်လီၤ. ၦၤသးစၢ်တဂၤ ပၥ်ဖျါထီၣ်ဝဲ လၢ အဝဲမၤတၢ်ဖဲအံၤ ဃုၥ်ဒီးကရူၢ်ဖိတဖုလၢအမ့ၢ် မုၥ်သးမၤကလီ လၢအလုၢ်ထီၣ်သးဆူတၢ်ကအိၣ်ခိး ပီၣ်လဲၣ်ချံးအဒိၣ်တဖၣ်(sea turtle) လၢအဟဲမၤအထၢန့ၣ်လီၤ. တဘျီဖဲတၢ်အဒံၣ်တဖၣ် ဖးထီၣ်, ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိဂ့ၤ, ၦၤကညီတဖၣ်ဂ့ၤ မၤပျံၤမၤဖုးတၢ်ဒီး မၤစှၤလီၤ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကအိၣ်မူဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးလၢ “လၢပဝဲကိးဂၤ ဂုၥ်ကျဲးစၢးတၢ်အဃိ, ၦၤစဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ်, တယၥ်လၢ ပီၣ်လဲၣ်ချံးအဒံၣ်အဖျၢၣ် ယဲၢ်ကထိအကျါ, ထဲ ပီၣ်လဲၣ်ချံးတဘ့ၣ် တုၤဘၣ်ဆူတၢ်ဒိၣ်တုၥ်ခိၣ်ၦဲၤန့ၣ်လီၤ. “နီၣ်ဂံၢ်လၢအဆံးအစှၤတဖၣ်အံၤ, တမၤသးဟးဂီၤ ၦၤသးစၢ်အံၤဘၣ်. အဝဲအတၢ်သးအိၣ်လၢ အဆိကမိၣ်ထဲဒၣ်တၢ်လၢ ချံးအဒံၣ်တဖၣ်အံၤ မၤယိာ်ထီၣ် ယတၢ်မိၣ်န့ၢ်လၢ တၢ်ကပၥ်ကဲဒီးဒီတဒၢက့ၤ ပီၣ်လဲၣ်ချံးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အခဲအံၤ ယကူထီၣ် ပီၣ်လဲၣ်ချံးဖဲသွဲအသၣ်(sea turtle pendant) ဒ်သိးတၢ်လၢကဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ လၢအမ့ၢ်မူဒါတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် ကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်လီၤၦၤ တၢ်ကကဟုကယၥ် အတၢ်ဘၣ်တ့လၢ အဝဲတ့လီၤဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲကစၢ်ယွၤတ့လီၤဟီၣ်ခိၣ်, ကတဲၢ်ကတီၤစ့ၢ်ကီး…

တၢ်မၤဖ့ၣ်ဆၢ တၢ်နၥ်အညၣ်ထူၣ်

ဖဲတၢ်လဲၤဟးကသုၣ်ကသီဆူ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိကရၢၢ်တခါအခါ, ယအိၣ်ဘှံးဖဲတၢ်ဒုးနဲၣ်ဖျါ “တဆ့ - sloth” အလီၢ်အကပၤလီၤ. ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိန့ၣ် ဘျးလီၤစဲၤသးဘျံးကဒါ ခိၣ်ခံလီၤ. ဖျါလၢ အဝဲအိၣ်ဂၢၢ်တပၢၢ်န့ၢ် အလၢအၦဲၤအဃိ အသးမံဝဲလီၤ. ယသါသဖှိထီၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢယအိၣ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ်ကီတၢ်ခဲသတး ယကျဲးစၢးမၤနၢၤကွံၥ် တၢ်အိၣ်ဂၢၢ်တပၢၢ်ဒီး သးအိၣ်သုးယသးဆူညါ, ဒ်သိးယကမၤတၢ်တမံၤမံၤ, တၢ်တမံၤ ဂ့ၤတမံၤနီၢ်နီၢ်ကီၢ်ကီၢ်လီၤ. လၢတၢ်တူၢ် ယတၢ်တလၢတၦဲၤအံၤ တန့ၢ်တကဲအဃိ ယတၢ်ဆိကမိၣ်လီၤသးလၢ တၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်အံၤ ယသးအိၣ်ပၥ်တ့ၢ်ကွံၥ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲယကွၢ်တဆ့တဒုအတၢ်ဂဲၤဒိအံၤ ယထံၣ်အဝဲထုးယူာ်ထီၣ်အစု ဒီးစှီၤဃၥ်သ့ၣ်ဒ့ ဖဲအကပၤတဒ့ ဒီးအိၣ်ကတီၢ်ကဒီးလီၤ. တၢ်ကအိၣ်ဂၢၢ်တပၢၢ်ကန့ၢ်အဂီၢ် လိၣ်ဘၣ် တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလီၤ. ယမ့ၢ်ဆၢဒိးန့ၢ်တၢ်သးမံလၢ တၢ်သုးသးကယီၤကယီၤ မ့တမ့ၢ် အိၣ်ဂၢၢ်တပၢၢ် ဒ်တဆ့အံၤအသိးန့ၣ်, ယလိၣ်ဘၣ် ညၣ်ထူၣ်စိကမီၤလၢ အဂ့ၤအဆူၣ် ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. တၢ်နၥ်ကစၢ်ယွၤလၢ ယဘၣ်တွံၢ်ယသးတၢ်အိၣ်မူပူၤအံၤ ယလိၣ်ဘၣ် တၢ်စိကမီၤလၢအဒိၣ်အထီန့ၢ်န့ဆၢၣ် (supernatural power) န့ၣ်လီၤ.

ဖဲထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၆ အပူၤ, ၦၤကွဲးလံၥ်တဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲဟ့ၣ်ၦၤတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါဘၣ်,…