တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဆီ လၢအမ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ညီတၢ်
ဖဲ ၂၀၂၄ နံၣ်န့ၣ်, ပှၤမၤပနံာ်ကၤ, ဒီးကဲဒိၣ်ဝဲဒၣ် အကကွဲၢ်လၢအကထိ, ရီဘၢး ဟ့ ကၠူနယၢၣ် (Robert Hale Jr.) တဂၤ စံးကတိၤလီၤတၢ်ဆူ ဖၠၣ်စိမိၤ ဖျိကၠိဖိ အဂၤ ၁၂၀၀, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “တၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢၤ အကတီၢ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ်, သဆၣ်အါထီၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်လၢပလိၣ်ဘၣ်တဖၣ်, လၢအမ့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤ, တၢ်ကဟုကယာ်, ဒီးတၢ်သးအိၣ်ဟ့ၣ်ညီတၢ်န့ၣ်လီၤ. ယၤဒီးယမါ, ပအဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်နီၤလီၤသု တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဆီ ခံမံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အခီၣ်ထံးတမံၤန့ၣ် ပတၢ်ဟ့ၣ်လီၤဆီဆူ သုဂီၢ်, ဒီးတၢ်ခံမံၤတမံၤန့ၣ် တၢ်ဟ့ၣ်လီၤဆီ လၢအမ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ညီတၢ်” န့ၣ်လီၤ. စံးကတိၤဝဲဝံၤ, လၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ် ဖျိကၠိတဖၣ် ဒိးန့ၢ် လံာ်ဒၢခံဖျၢၣ်- လံာ်ဒၢတဖျၢၣ်စူၢ်စူၢ်အပူၤန့ၣ် စ့ အိၣ်ဝဲဒၣ် ဒီလၣ် ယဲၢ်ကယၤန့ၣ်လီၤ. ဖျိကၠိတဂၤအဂီၢ် လံာ်ဒၢတဖျၢၣ်, ဒီးအိၣ်တ့ၢ်တဖျၢၣ်န့ၣ် ပှၤလၢအလိၣ်ဘၣ်တဂၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ရီဘၢး ဟ့ အကျိၣ်စ့ဒီးအစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဒိၣ်ဒိၣ်အါအါန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအပျဲအီၤလၢကဟ့ၣ်ခီနီၤလီၤတၢ်ဒ်သိးအံၤ, ဒီးတမ့ၢ်မၤဝဲထဲ တၢ်တဘျီဧိၤအဂီၢ်ဘၣ်. တၢ်သးအိၣ်ဟ့ၣ်ညီတၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်ဝဲထဲဒၣ်…
တၢ်လၢအလီၤပျံၤလီၤဖုး
ထါဖိတယုၢ် စးထီၣ်ဝဲလံာ်ကျိၤလၢ “ပကအဲၣ် တၢ်သံထိးဘၣ်တၢ်တမံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လီၤပျံၤလီၤဖုး” န့ၣ်လီၤ. လၢအပူၤကွံာ်, နံၣ်လၢ အကထိဘျဲၣ်န့ၣ် ထါဖိအံၤ ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤလၢ ပှၤယူဒၤဖိ ပှၤကွဲးထါ ယူဒၤ ဟၣ်လ့ၤဝံ (Halevi), ဒီးဘၣ်တၢ်ကွဲးကျိာ်ထံအီၤ ဖဲနံၣ်ကယၤ ခံဆံ အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကွဲးထါ ပာ်ဖျါဆှဲဝဲ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုး “တၢ်အဲၣ်ဒီးတၢ်လီၤမၢ်,” အလီၢ်ခံန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤတမံၤကအိၣ်ဝဲဒၣ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
၁ မိၤရှ့ အပူၤန့ၣ် တၢ်သူၣ်အုးသးအုးမၤအသး ဖဲလၢ စီၤအၤဘြၤဟၣ် လီၤမၢ် အမါ နီၣ်စၤရါ, လၢတၢ်သံအဃိန့ၣ်လီၤ. ၁ မိၤ ၂၃:၂ ပာ်ဖျါဝဲ “ဒီးစီၤအၤဘြၤဟၣ် ဟဲဝဲဒ်သိး အကဟီၣ်, ဒီးအမဲာ်ထံကလီၤလၢအဃိ” န့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံအဆၢဒိၣ်အံၤ, ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်တဲပူ လီၤအဲၣ်လီၤကွံ, ဒီးအလီၤသးအုးတယုၢ်, ဘၣ်ဃးဒီး နီၣ်စၤရါ, လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ, ပှၤကညီ တဖၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ တဖၣ်အကျါတဂၤအတၢ်သံန့ၣ်လီၤ. နီၣ်စၤရါ မ့ၢ် စီၤအၤဘြၤဟၣ်…
တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လၢ အတဟးဂီၤ
ဖဲလၢ ဒၣ်အဲ ဒၣ်ကိၣ် ခ့ (Dianne Dokko Kim) ဒီးအဝၤ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အဖိခွါမ့ၢ် ပှၤအီၣ်တ့းစၣ် (Autism) ဖိတဂၤန့ၣ်ဒီး, ဒၣ်အဲတဂၤ ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတၢ်, ဒီးဘၣ်ဂဲၤလိာ်ဝဲဒၣ်လၢ အဖိခွါဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်တဂၤအံၤ အသးသမူအနံၣ်အလါ ကထီန့ၢ်ဒံးအီၤသ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒၣ်အဲ ကိးထီၣ်ကစၢ်ယွၤ, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “တၢ်ကကွၢ်ထွဲ ကဟုကယာ်အီၤအဂီၢ်, ယမ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ် ယဖိခွါတဂၤကအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်” န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ မၤစၢၤအီၤ ခီဖျိလၢကတဲာ်ကတီၤန့ၢ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢအမ့ၢ်, မိၢ်ပၢ်အဂုၤအဂၤတဖၣ်လၢ အဘၣ်ကွၢ်ထွဲ လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ် ဖိဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒၣ်အဲ အသးပူၤန့ၣ် တူၢ်ဘၣ် ခီၣ်ဘၣ် ဒ်အမၤကမၣ်တၢ်, အတၢ်လီၤတူၢ်လီၤကာ်, ဒီးအတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတဖၣ်အပူၤန့ၣ် ဒ်သိး ဒၣ်အဲ ကနာ်သန့ၤအီၤအဂီၢ်, ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤန့ၣ်လီၤ. အကတၢၢ်န့ၣ်, လၢအလံာ် “တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လၢ အတဟးဂီၤ” (Unbroken Faith) အပူၤန့ၣ် “တၢ်မၤဂ့ၤ ထီၣ်က့ၤ နီၢ်သး” လၢပှၤဘၣ်ကွၢ်ထွဲလုၢ်ဒိၣ်ထီၣ် ဖိဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်တဖၣ်အဂီၢ်, ဒၣ်အဲဟ့ၣ်ထီၣ်ဝဲ…
တၢ်မၤနၢၤ, လၢတၢ်တမၤန့ၢ်တၢ်မၤနၢၤအပူၤ
ဖၠၣ်စိမိၤသရၣ်မုၣ်ဖးဒိၣ် မိၣ်နံၤကၤ ဝၢးဝၤ (Monica Wadhwa)တဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအတၢ်ထံၣ် လၢ “နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, တၢ်တမၤန့ၢ်တၢ်မၤနၢၤန့ၣ် အစိကမီၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်မၤနၢၤတၢ်”န့ၣ်လီၤ. အတၢ်ဃုသ့ၣ်ညါမၤကွၢ်တၢ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ, “ပှၤကညီတဖၣ်အတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ် ပှဲၤဂံၢ်ပှဲၤဘါ, ဒီးတၢ်သဆၣ်ထီၣ်သးအသဟီၣ်အဒိၣ်ကတၢၢ်အကတီၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်မၤနၢၤတၢ်အကတီၢ်ဘၣ်.
“မ့မ့ၢ်တၢ်အကတီၢ်ဘူးထီၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်ကမၤနၢၤတၢ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.”ပှၤတဂၤဂၤ တမၤနၢၤတၢ်အဃိ, အတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်တကဲထီၣ် လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်ဖုးတမံၤန့ၣ် ဟ့ၣ်သဆၣ် ထီၣ်အီၤလၢ ခါဆူညါကအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤ, ဂုာ်ကျဲးစၢၤအါထီၣ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အဂၤ တကပၤန့ၣ်, တၢ်မၤနၢၤတၢ် အဘီၣ်အညီတဖၣ်, ညီနုာ်လၢအမၤဆံးလီၤစှၤလီၤ နီၢ်ခိ ဂံၢ်ဘါ, ဒီးတၢ်သးအိၣ်မၤတၢ်အသဟီၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဝၢးဝၤ အတၢ်ထံၣ်တမံၤအံၤ ဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ထံၣ်ဆိကမိၣ်အသီ, လၢစီၤပီလူး ဟ့ၣ်ဒိ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ လံာ်စီဆှံခံတီၤ(၁ ကရံၣ် ၉:၂၄-၂၇, ဒီး ဖံ ၃:၁၂-၁၄)အပူၤ, ထိၣ်သတြီၤဝဲ တၢ်လူၤပိာ်ခရံာ်အခံဒီးတၢ်ဃ့ၢ်သတြီၤတၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်ဒိခံမံၤလိာ်န့ၣ် စီၤပီလူး ပာ်ဖျါမၤလီၤတံၢ်ဝဲလၢ တၢ်လူၤပိာ်ခရံာ်အခံ, ဒီးလၢတၢ်သးခုကစီၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ဖံ ၃:၁၃ ပာ်ဖျါဝဲ လၢ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ် ကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢၤ “ယူာ်ဃီၤအသးဆူတၢ်အိၣ်လၢအမဲာ်ညါ,” ဒီးဒ်…
ကစၢ်ယွၤလၢ အကွၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်လၢပဂီၢ်
ယတံၤသကိး ဘ့(လ) (Bill) သံကွၢ်ယၤ “မ့ၢ်နအဲၣ်ဒိးထံၣ် ယတၢ်ပူၤလီၢ်တဖၣ်န့ၣ်ဧါ.” အပူၤကွံာ်နံၣ်တဖၣ်န့ၣ် အဝဲလီၤတဲာ်လၢဃီလိၤ, ဒီးအနီၢ်ကစၢ်အဖီလာ်တကပၤန့ၣ် သံတခီပၤန့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤ, ဖဲတၢ်ကွဲးကါအီၤအခါ, တၢ်ဖိဃၣ်နုာ်လီၤမၤဟးဂီၤတၢ် နးနးကျံၤကျံၤအဃိ, ဘၣ်ကူဆါယါဘျါအသးလၢ တၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ပစံးကတိၤ သကိး အတၢ်ကီတၢ်ခဲအသီတမံၤအံၤအဂ့ၢ်န့ၣ်ဒီး, အဝဲအိးထီၣ် အယၣ်လုး, ဒီးဒုးနဲၣ်ဝဲ အပူၤလီၢ်လၢအဘၣ်တၢ်ကွဲးကါကူဆါအီၤန့ၣ်လီၤ. ယသံကွၢ်အီၤ “နတၢ်ပူၤလီၢ်န့ၣ် ဆါဧၣ်” န့ၣ်ဒီး, စံးဆၢဝဲလၢ “ယတတူၢ်ဘၣ်တၢ်နီၤတမံၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.'
အဝဲစံးကတိၤတၢ်ဝံၤ, ယသ့ၣ်ညါယဲဒၣ်တဘျီဃီ, ဒ်ယတံၤသကိးတဂၤအသိး ယသ့ၣ်ညါအီၤ လၢနံၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်, ခီဖျိလၢ အတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဃိ, ဟူးဂဲၤဝဲ တန့ၢ်, အတၢ်ဆါတဆါစ့ၢ်ကီး တကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲလၢၤဘၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါပာ်သူၣ် ပာ်သးဝဲဒၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢအတၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအဃိ, ယကဘၣ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် အါထီၣ် တၢ်လၢအတူၣ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်ဝဲကိးမုၢ်နံၤဒဲးဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢယတသူၣ်ကညီၤ သးကညီၤဘၣ်အီၤအဃိ, ယမဲာ်ဆှးလီၤက့ၤယသးဒၣ်ယဲန့ၣ်လီၤ.
ယတအိၣ်ဒီး တၢ်ကွၢ်ဆိကမိၣ်တၢ်လၢ ယတံၤသကိးအဂီၢ်န့ၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ တၢ်တမံၤ, လၢယူဒၤအစီၤပၤ ဃံးစကံယၤ မၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ၂ စီၤ…