တနံၤအံၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ် ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤလံ
တချုးလၢ ခၠါ(လ) စံၣ်မယီၤ (Charles Simeon) ထီၣ်ဝဲ ဖၠၣ်စိမိၤ ဖဲခဲကဘရ့(ချ) (Cambridge), ကီၢ်အဲကလံးန့ၣ်, အဝဲအဲၣ် ကသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးတၢ်ကူတၢ်သိးတဖၣ်, ဒီးကိးနံၣ်ဒဲးန့ၣ် အကူအသိး အဂီၢ် စူးကါဝဲကျိၣ်စ့အါမးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢအခီလ့ၣ်ကၠိ အိၣ်ဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢလၢ ကဘၣ်ထီၣ် ဘူၣ်စီဆှံ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ ကိးကတီၢ်ဒဲးအဃိ, အဝဲစးထီၣ် ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်လၢ အစူၢ်ဝဲနာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲဖးလံာ်တဖၣ်လၢအဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤ လၢပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ခရံာ်တဖၣ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ, ဖဲခရံာ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤ အမုၢ်နံၤန့ၣ် လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲ နီၢ်သးအတၢ်ဆီတလဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၇၇၉ နံၣ် လါအ့ဖြ့ၣ် (၉) သီ အဂီၤန့ၣ်, အဝဲပၢၢ်ထီၣ်ဆိဆိ ဒီးကိးပသူထီၣ်ဝဲ “တနံၤအံၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ် ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤလံ. ဟါလ့လူယၤ, ဟါလ့လူယၤ” န့ၣ်လီၤ. ဒ်အတၢ်စူၢ် တၢ်နာ်လၢကစၢ်ယွၤအပူၤ ဒိၣ်ထီၣ်ဝဲအသိးန့ၣ်, အဝဲဟ့ၣ်လီၤအသးလၢ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ, တၢ်ထုကဖၣ်, ဒီးတၢ်ထီၣ်ဘူၣ်ထူဘါယွၤ ဖဲကၠိသရိာ်န့ၣ်လီၤ.
ခရံာ်ဂဲၤထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤအမုၢ်နံၤ…
ခရံာ်အတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်
လၢတၢ်ဂီၤမူ “ခရံာ် အတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်” (The Passion of the Christ) အပူၤ, တချုးလၢ ကၠ့(မ) ကၣ်ပံစၢၣ် (Jim Caviezel) ဂဲၤဒိဝဲ ဒ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအလီၢ်န့ၣ် ပှၤနဲၣ်တၢ် မဲ(လ) က့းပစၢၣ် (Mel Gibson) ဟ့ၣ်ပလီၢ်အီၤလၢ တၢ်ဂဲၤဒိအသနၢၣ်အံၤ ကကီခဲဒိၣ်မး, ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကကဲထီၣ် တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး တၢ်ဂဲၤဒိအတၢ်မၤလၢ ဟီလံဝူး (Hollywood) န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ကၣ်ပံစၢၣ် ဟံးထီၣ်ဂဲၤဒိဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအလီၢ် ဒီးစံးဝဲ “တၢ်မၤအံၤမ့ၢ်ကီခဲဒၣ်လဲာ် ယဆိကမိၣ်လၢ ပကဘၣ်မၤအီၤ” န့ၣ်လီၤ.
ဖဲပှၤဒိတၢ်ဂီၤမူ အကတီၢ်န့ၣ်, လီဖျးဘၣ် ကၣ်ပံၤစၢၣ် ဒီးအနီၢ်ခိအတယၢၢ် စှၤလီၤ (၄၅) ပီၣ်, ဒီးဖဲပှၤဒိတၢ်ဂီၤမူ ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်တီၢ်ဖျ့အီၤလၢနီၣ်ဖျ့အကတီၢ်, လၢတၢ်တပာ်သူၣ်ပာ်သးအပူၤန့ၣ် ပှၤဖျ့ဘၣ်အီၤနီၢ်နီၢ် လၢနီၣ်ဖျ့န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်လၢခံန့ၣ် ကၣ်ပံၤစၢၣ် စံးကတိၤပာ်ဖျါက့ၤဝဲဒၣ်လၢ, “ယတဘၣ်သး ပှၤကွၢ်တၢ်ဂီၤမူတဖၣ် ကထံၣ်ယၤဘၣ်.…
ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး, ပှၤလၢအနုာ်လီၤပလီၢ်
ပှၤသးစၢ်လၢအကဲဒိၣ် ဒီးအသးအိၣ် အနံၣ်ခံဆံတဂၤန့ၣ် နီၣ်ပြၢသိလ့ၣ်ဒီးအတံၤသကိးတဖၣ် အကတီၢ်, လဲၤဘျၢၣ်ဘၣ် ပှၤလဲၤတၢ်လၢကျဲတဂၤဒီး ပှၤတဂၤအံၤ သံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤသးစၢ်အံၤ တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤလၢ ကဘၣ်လီၤဃိာ်သၢနံၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤတနီၤနီၤ နာ်ဝဲလၢ ပှၤဟဲပာ်ဖျါထီၣ်အသး လၢကွီၢ်ဘျီၣ်အပူၤ (ဒီးလၢခံ လဲၤနုာ်လီၤဆူဃိာ်ပူၤ ဒ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အသိး) န့ၣ်, မ့ၢ်ပှၤလၢအဘၣ် တၢ်ငါန့ၢ်အီၤ, လၢပှၤနီၣ်သိလ့ၣ်သးစၢ် လၢအမၤကမၣ်တၢ်တဂၤအခၢၣ်စးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒိးလဲပှၤအဂၤ တဂၤအလီၢ်, ဒ်သိးကဟးဆှဲး အတၢ်ကမၣ်အဘူးအလဲအဂီၢ် ဒ်သိးအံၤန့ၣ် မၤတ့ၢ်အသးလၢထံကီၢ် တဘျုးဘ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤအသးတမံၤလၢ တၢ်တူၢ်လိာ်အီၤတသ့ ဒီးတၢ်မၤတရီတပါတၢ်ဘၣ်ဆၣ်, လၢအပူၤကွံာ် အါန့ၢ်အနံၣ်ခံကထိအဆၢကတီၢ်န့ၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ကဲထီၣ်ပှၤနုာ်လီၤလၢပလီၢ် အဂ့ၢ်န့ၣ် ၁ ပ့း ၃:၁၈ ပာ်ဖျါဝဲ “ဒိးစ့ၢ်ကီးတဘျီလၢ တၢ်ဒဲးဘးအဃိ, ပှၤတီပှၤလိၤ လၢပှၤတတီတလိၤ အဂီၢ်” န့ၣ်လီၤ. လံာ်ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၁၀ စံးဘၣ်ပှၤလၢ ကယဲၢ်ပှၤလၢ အစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤအီၤတဖၣ်အဂီၢ် ကစၢ်ခရံာ်တူၢ်ခီၣ်ဝဲဒီးသံဝဲ, ထဲတဘျီဧိၤအဝံၤ, ဒ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်လုၢ်မူစီဆှံလၢ အတအိၣ်ဒီး တၢ်ဒဲးဘးအသိးန့ၣ်လီၤ.…
ကအဲၣ်တၢ်အဂီၢ် တၢ်မၤလိာ်အသီတထံၣ်
လုၢ်လၢ်ထူသနုၤတမံၤ လၢအစးထီၣ်အိၣ်အဆိကတၢၢ် ဖဲနံၣ်ကယၤတဆံသၢအပူၤန့ၣ်, ကီၢ်အဲကလံး အစီၤလိၣ်စီၤပၤအပှၤဟံၣ်ဖိတဖၣ် ဟ့ၣ်တၢ်ဟ့ၣ်တဖၣ်ဆူ ပှၤလၢအလိၣ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ် ဖဲမုၢ်လ့ၤဧိၤ အနံၤ (Maundy Thursday), တချုးဖဲပှၤပျၤထီ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး လၢမုၢ်ဖီဖးအနံၤ (Good Friday) န့ၣ်လီၤ. လုၢ်လၢ်အံၤ အဂံၢ်အိၣ်ဟဲလီၤစဲၤသးလၢ တၢ်ကတိၤအခီပညီ ‘မီဒ့ၣ်’ (maundy), ဒီးအိၣ်ဟဲဝဲလၢ လဲးတ့ၣ်ကျိာ် မဲ(န)ဒၤတၤ(မ) (mandatum), အခီပညီ မ့ၢ်ဝဲ ‘တၢ်မၤလိာ်’ န့ၣ်လီၤ. ယိၤဟၣ် ၁၃:၃၄ ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်မၤလိာ်အံၤ ဘၣ်တၢ်မၤသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဒ်တၢ်မၤလိာ် အသီတထံၣ်, ဖဲမုၢ်နၤလၢတချုးသံန့ၣ် ဟ့ၣ်လီၤဝဲအတံၤသကိးတဖၣ်, ဒီးစံးဝဲ “အဲၣ်လိာ်ကွံလိာ် သုသးသကိးသကိး, ဒ်ယအဲၣ်သုအသိး, ဒ်သိးသုကအဲၣ်လိာ်ကွံလိာ်သုသးသကိးသကိးလီၤ” န့ၣ်လီၤ.
အဆၢဖိ ၅ ပာ်ဖျါဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး မ့ၢ်ခိၣ်နၢ်တဂၤလၢ အဟံးထီၣ် တၢ်ခ့တၢ်ပှၤအလီၢ်အလၤ, ဖဲသ့စီဝဲအတံၤသကိးတဖၣ်အခီၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၁၅ န့ၣ် မၤလိာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ ကမၤတၢ်တမံၤဃီ ဒ်အမၤဝဲဒီးစံးဝဲ…
ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤခရံာ်လၢ အသၣ်ထီၣ်တၢ်
စ့တံၢ် (Cindy) မၤန့ၢ်ဝဲတၢ်မၤအသီ လၢခီပနံၣ်တဖျၢၣ်လၢ အတဃုတၢ်န့ၢ်ဘျုးန့ၢ်ဖှိၣ်ဘၣ်အဃိ အသူၣ်ပိၢ်အသးဝးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ကမ့ၢ်ခွဲးယာ်ဖးဒိၣ်လၢ အကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ကဲဘျုးလီၤဆီ န့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ်, စ့တံၢ် ထံၣ်ဝဲဒၣ်လၢ အပှၤမၤသကိးတၢ်တဖၣ်န့ၣ် တအိၣ်ဒီးတၢ်သးဆူၣ် တမံၤဃီ ဒ်သိးအီၤန့ၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် တပးကဲ ခီပနံၣ်အမူဒါတၢ်မၤတဖၣ်, ဒီးကတိၤပူၤဖျဲးအသး လၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤမူဒါ လၢမၤဝဲတထီၣ်ဘးတဖၣ်, ဒီးဃုန့ၢ်လီၢ်လၤ, အတၢ်န့ၢ်ဘျုးအါ လၢတၢ်လီၢ်အဂၤ န့ၣ်လီၤ. စ့တံၢ် ဆၢမုၢ်လၢ်ဝဲလၢ မ့ၢ်တပတံထီၣ်ဘၣ်တၢ်မၤအံၤ နီတဘျီန့ၣ် ကဂ့ၢ်ဒိၣ်လၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဖျါဂ့ၤဒိၣ်မးလၢ တၢ်အယံၤန့ၣ်, ဖဲအိၣ်ဘူးဒီးနၤအကတီၢ် ကဲထီၣ်တၢ်လီၤသးဟးဂီၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၤအသးဒ်သိးအံၤ မ့ၢ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်ဂ့ၢ်ကီ ဘၣ်ထွဲဒီး ချၢၣ်ဒၢတထူၣ်လၢ မုၢ်တနံၤအံၤ အတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ, ဖျါဖဲ မၢ်ကူး ၁၁:၁၃ န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်လၢအဆိန့ၣ်, ချၢၣ်ဒၢတထူၣ်အံၤ အလၣ် တဖၣ် ဟ့ၣ်ပနီၣ်ဝဲလၢ တၤသၣ်ဆိတဖၣ် ကအိၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်ဘၣ်ဆၣ် တသၣ်ထီၣ်ဝဲဘၣ်. ချၢၣ်ဒၢ အလၣ်တဖၣ် ဟဲစိးထီၣ်လံဘၣ်ဆၣ်, တသၣ်ထီၣ်ဝဲဒံးဘၣ်. အဆၢဖိ ၁၄…