လဲၤတၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤအကျဲဧိၤကပူၤဧိၤ
လၢအပူၤကွံာ်တဘျုးနံၣ်န့ၣ်, ဖဲကီၢ်စပ့ၣ်မုၢ်နုာ်ကလံၤစိးလီၢ်ကဝီၤအပူၤ, လ့ၣ်မ့ၣ်အူတခိၣ် လၢအတီၣ်ဆှၢအဂၤ (၂၁၈) ဂၤန့ၣ် အကျဲတလံာ် ဒီးပှၤသံ ၇၉ ဂၤဒီး ပှၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ၆၆ ဂၤ န့ၣ်, ပှၤဘၣ်ဆှၢဆူတၢ်ဆါဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤအသးသတူၢ်ကလာ်အံၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ပှၤလၢအနီၣ်လ့ၣ်မ့ၣ်အူတဂၤ စံးကတိၤပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤတသ့ဝဲဘၣ်ဆၣ်, ဘံၢ်ဒံၢ်အိၣ် တၢ်မၤနီၣ်တဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂီၢ်မူလၢအဘၣ်တၢ်ဟံးန့ၢ် မၤနီၣ်တဖၣ် ပာ်ဖျါဝဲ တချုးလဲၤတုၤ ကျဲက့ၣ် လၢ တၢ်ဘၣ်ယိာ်အအိၣ်အလီၢ်န့ၣ် လ့ၣ်မ့ၣ်အူအတၢ်လဲၤ ချ့ကဲာ်ဆိးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ပနီၣ် လ့ၣ်မ့ၣ်အူတၢ်လဲၤအချ့န့ၣ် မ့ၢ်လၢ တၢ်ကဒီသဒၢ ပှၤအသးမူလၢ အဒိးလ့ၣ်မ့ၣ်အူတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်စပ့ၣ် လ့ၣ်မ့ၣ်အူခီပနံၣ်အပူၤ ပှၤနီၣ် လ့ၣ်မ့ၣ်အူ အတၢ်လဲၤခီဖျိ အနံၣ် ၃၀ တဂၤအံၤ မ့ၢ်လၢတနၣ်ဃုာ် တၢ်ပာ်ပနီၣ် လ့ၣ်မ့ၣ်အူ အတၢ်လဲၤတၢ်ချ့အဃိဒီး ပှၤအါဂၤအသးသမူလီၤမၢ်ကွံာ်ဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
လံာ် ၅ မိၤရှ့ ၅ အပူၤ, စီၤမိၤရှ့ ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤ တၢ်အၢၣ်လီၤအီၤလီၤအခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိလၢယွၤမၤဝဲဒၣ်လၢ အပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ…
ပှၤအိၣ်မၤတၢ်လၢ တၢ်ဖီလာ်အကတီၢ်တဖၣ်
ယတံၤသကိးတဂၤ မၤတၢ်လၢ တၢ်ဆါဟံၣ်ကဘီအၤဖရံကၤမၢစံၣ် (Africa Mercy) အလိၤဒီး ကဘီအံၤ ကူစါယါဘျါကလီန့ၢ် ထံကီၢ်လၢ အဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်ဒံးအဖၢမုၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ပှၤဆါလၢအကယၤတဖၣ် ကိးမုၢ်ဒဲးန့ၣ်လီၤ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး ပှၤဆါတဖၣ် တမ့ၢ်လၢကဘၣ် တၢ်ကူစါယါဘျါအသးန့ၣ်လီၤ.
တဘျီဘၣ်တဘျီ ပှၤဒိကွဲၤထံၣ်ဟူတဖၣ် လဲၤထီၣ်ဆူကဘီအဖီခိၣ်န့ၣ်ဒီး, ဒိန့ၣ် ကသံၣ်သရၣ်/သရၣ်မုၣ်တဖၣ် ကူစါမၤဘျါက့ၤပှၤဆါလၢ ထးခိၣ်တဲၤဖးဒီး ဒီးခီၣ်လၣ်အက့ၢ်အဂီၤဟးဂီၤတဖၣ်အဂီၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဘျီဘျီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်လဲၤလီၤဆူ ကဘီအဖီလာ်တကထၢ ဒီးသံကွၢ်သံဒိးဝဲဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤလၢ မ့း(ခ) (Mick) မၤဝဲန့ၣ် ညီနုၢ် လၢ ပှၤတပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
မ့း(ခ) မ့ၢ်ဝဲပှၤအ့ၣ်ကၠ့နံယၢၣ်တဂၤဒီး ဖဲလၢပှၤဟ့ၣ်အီၤမူဒါတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် ကဘၣ်မၤကဆှီ တၢ်အ့ၣ်တၢ်ဆံၣ်အလီၢ်အဃိ ကဲထီၣ် တၢ်ကမၢကမၣ်လၢ အဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တနံၤဘၣ်တနံၤ တၢ်ကတဲာ်ကတီၤရဲၣ်လီၤ မၤကဆှီ တၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီ အိၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်အစုၣ်အပျၢ်တဖၣ်လၢ လံထၢၣ် (liter) လွံၢ်ကလးဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤဖးဒိၣ်ဒီး မ့ၢ်တၢ်လၢ အကါဒိၣ်တမံၤန့ၣ်လီၤ. မ့း(ခ) အတၢ်ကွၢ်ထွဲ ထံပီၤဘိဒီးစဲးထုးထီၣ်ထံတဖၣ် မ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဒီး,…
ဝံသးစူၤ အိၣ်ဘှ့ၣ်အိၣ်ဘှီၣ်တက့ၢ်
ဝ့ၢ်ကရံဘဲး (Green Bank) မ့ၢ်ဝ့ၢ်ဖိအဆံးဖိတဖျၢၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ကီၢ်စဲၣ်ဘၤကၠံနံယၤမုၢ်နုာ် (West Virginia) အဲဖၢၣ်လါခၠၢၣ် (Appalachian) ကစၢၢ်ကလိလၢ လၢၢ်လ့ အထီၣ်ကူလီၤဆၢၣ်အါ အလီၢ်တတီၤန့ၣ်လီၤ. ဝ့ၢ်ဖိအံၤ လီၤဂာ်ဒီး ဝ့ၢ်ဆံးတဘျုးဝ့ၢ်လၢ လီၢ်ကဝီၤဖဲန့ၣ်, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လီၤဆီမိၢ်ပှၢ် အိၣ်ဝဲတမံၤန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤအိၣ်ဆိးတၢ် ဟံၣ်ဒူၣ်ဃီထၢ (၁၄၂) ဒူၣ်န့ၣ် သူဝဲ အ့ထၢၣ်နဲးတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မ့ၢ်လၢ ကရံဘဲး တၢ်အိၣ်ခိးကွၢ်ထံ မူပျီ,မုၢ်,လါဒီးဆၣ်တဖၣ်အတၢ်သူၣ်ထီၣ်’(Green Bank Observatory) မဲာ်ကလၤကွၢ်မူဒီပျီန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ထိၣ်လိၤဃာ်ဆူ မူကပိာ်တဘိယူာ်ဃီ လၢအကမၤတၢ်ထီဘိအဂီၢ်န့ၣ်အဃိ ဝဲၤဖဲၣ် (Wi-Fi) မ့တမ့ၢ် လီတဲစိအပျိာ်ထူၣ် လၢအအိၣ်ဘူးတဖၣ် အသူတမၤတံာ်တာ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အမဲရကၤကလံၤစိးတခီန့ၣ် ကရံဘဲး ကဲထီၣ်တၢ်လီၢ် အဘှ့ၣ်ဘှီၣ်ကတၢၢ်အကျါတလီၢ် ဘၣ်ဃးဒီး စဲအ့ၣ်စဲးဖီကဟၣ် တကပၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်န့ၣ် ဘၣ်တဘျီဘျီ မ့ၢ်ခိၣ်ဃၢၤတၢ်အိၣ်အသးအဂ့ၤကတၢၢ် လၢပကလဲၤတၢ်ဆူညါအဂီၢ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢ ပရ့လိာ်သးဒီး ကစၢ်ယွၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ…
တၢ်လိာ်ကွဲလၢ အယံာ်
ထံကီၢ်လၢ ဒ့ဘ့း (David) အိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ် ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဆီၣ်သနံး ဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနးဒီး တၢ်ထူစံၣ်ထူပှဲၤ အဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ် ဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအီၣ်မၤအီတၢ် အကျိၤအကျဲၤတဖၣ်လီၤမၣ်ကွံာ် ဒီး ဒ့ဘ့း အပှၤဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ဘၣ်ဃ့ၢ်လီၤပြံလီၤပြါဆူ ထံကီၢ်အဂုၢ်အဂၤန့ၣ်လီၤ. ဒ့ဘ့း အိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤအပူၤ ၉ နံၣ်ဒီး ဘၣ်အိၣ်ယံၤဝဲဒီး အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ အိၣ်ဒီးအီၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်ဆၣ် ဖဲဘၣ်အိၣ်လီၤဖးအဆၢကတီၢ်, ဟံၣ်ဖိဃီဖိခံဂၤ သံဝဲဒၣ်အဃိ တၢ်မၤအသးလၢအဂီၢ် ဒ်အတၢ်မုၢ်လၢ်တအိၣ်လၢာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
လၢပျၢၤပှၤအိၣ်တကလုာ် လၢအဘၣ်တၢ်ဆီၣ်တံၢ်ဆီၣ်သနံးနးနးကလဲာ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၢ်အဃိ ယွၤဃုထၢ စီၤမိၤရှ့ ဒ်သိးအကနဲၢ်ဆှၢ ပှၤတကလုာ်လၢအမ့ၢ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဒီးကဟးထီၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယွၤမၢအီၤတၢ်န့ၣ် စီၤမိၤရှ့အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ဝဲလၢ တၢ်သးတဆူၣ်အပူၤဘၣ်ဆၣ် ဖဲအလဲၤဆူ ဖၤရိၤအအိၣ်န့ၣ်, ၂ မိၤ ၅:၆-၉ ပာ်ဖျါဝဲ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအပှၤပၢတၢ်တဂၤအံၤ မၤဆူၣ်ထီၣ်ကိၢ်ထီၣ် အတၢ်ဆီၣ်တံၢ်ဆီၣ်သနံးတၢ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂ အပူၤ ဖၤရိၤစံးဝဲလၢ “ယတသ့ၣ်ညါဘၣ်ယွၤဘၣ်, ဒီးယတပျၢ်စ့ၢ်ကီး…
လိၣ်အါထီၣ် တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်
တၢ်ဘါသရိာ်ပူၤ ပကယၢကယဲတၢ်လၢမူးလီၤဆီအဂီၢ်အဆၢကတီၢ်, မူဒါခိၣ်ပိာ်မုၣ်ဟဲကဒူးကဒ့ၣ်ယၤလၢ ယတၢ်လဲၤခီဖျိစှၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲဟးထီၣ်ဝံၤန့ၣ် ပိာ်မုၣ်အဂၤတဂၤ ဟဲဃီၤဆူယအိၣ်ဒီးစံးဘၣ်ယၤ “ဘၣ်ဃးဒီးအတၢ်ကတိၤန့ၣ် တဘၣ်ပာ်လၢနသးပူၤတဂ့ၤ. ပကိးအီၤလၢ အံ. ကၠံၣ်. အၣ်. (E.G.R-Extra Grace Required) ပှၤလၢအလိၣ်အါထီၣ် တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်တဂၤ” န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကတိၤတထံၣ်အံၤအဃိ ယနံၤဘၣ်ယသးန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ဖဲတၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်မ့ၢ်အိၣ်ဒီးပှၤတဂၤလၢ်လၢ်န့ၣ် ယစးထီၣ်သူ တၢ်ကတိၤအံၤလၢ ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤ. နံၣ်တဖၣ်လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, သရိာ်တဖျၢၣ်အံၤအပူၤ ယဆ့ၣ်နီၤကနၣ် တၢ်ဖးဖျါထီၣ် ပိာ်မုၣ်အံၤလၢအလိၣ်အါထီၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်တဂၤ အသးသမူအဂ့ၢ်အကျိၤ, ဖဲလၢတၢ်ဘါဆိးသီအတၢ်သံ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် စံးကတိၤဟ့ၣ်နီၤလီၤဝဲ, လၢတၢ်လီၢ်ခံ ဒီးလၢပှၤအါဂၤတသ့ၣ်ညါတၢ်အပူၤ ပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ မၤတ့ၢ်တၢ်လၢကစၢ်ယွၤအဂီၢ်ဒ်လဲၣ် ဒီးသးအိၣ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤညီတၢ်ဆူ ပှၤဂုၤပှၤဂၤအအိၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အပူၤကွံာ်န့ၣ် မ့ၢ်လၢယစံၣ်ညီၣ်ဒီးစံးကတိၤအၢသီအီၤဒီးပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ်, ယကိးဘၣ်အဝဲသ့ၣ်လၢ “ပှၤလၢအလိၣ်အါထီၣ်ဘၣ်ယွၤအတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်”အဃိ ယထုကဖၣ် ဃ့ကညးကစၢ်ယွၤလၢ ကပျၢ်ယတၢ်ဒဲးဘးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်တခီ ယနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ယဲ ယလိၣ်အါထီၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘျူးတၢ်ဖှိၣ် ဒ်ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ် တဂၤလၢ်လၢ်အသိးန့ၣ်လီၤ.
အ့ဖ့းစူး ၂:၃ အပူၤ ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး…
