ဝ့ၢ်ကရံဘဲး (Green Bank) မ့ၢ်ဝ့ၢ်ဖိအဆံးဖိတဖျၢၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ကီၢ်စဲၣ်ဘၤကၠံနံယၤမုၢ်နုာ် (West Virginia) အဲဖၢၣ်လါခၠၢၣ် (Appalachian) ကစၢၢ်ကလိလၢ လၢၢ်လ့ အထီၣ်ကူလီၤဆၢၣ်အါ အလီၢ်တတီၤန့ၣ်လီၤ. ဝ့ၢ်ဖိအံၤ လီၤဂာ်ဒီး ဝ့ၢ်ဆံးတဘျုးဝ့ၢ်လၢ လီၢ်ကဝီၤဖဲန့ၣ်, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်လီၤဆီမိၢ်ပှၢ် အိၣ်ဝဲတမံၤန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤအိၣ်ဆိးတၢ် ဟံၣ်ဒူၣ်ဃီထၢ (၁၄၂) ဒူၣ်န့ၣ် သူဝဲ အ့ထၢၣ်နဲးတန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မ့ၢ်လၢ ကရံဘဲး တၢ်အိၣ်ခိးကွၢ်ထံ မူပျီ,မုၢ်,လါဒီးဆၣ်တဖၣ်အတၢ်သူၣ်ထီၣ်’(Green Bank Observatory) မဲာ်ကလၤကွၢ်မူဒီပျီန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ထိၣ်လိၤဃာ်ဆူ မူကပိာ်တဘိယူာ်ဃီ လၢအကမၤတၢ်ထီဘိအဂီၢ်န့ၣ်အဃိ ဝဲၤဖဲၣ် (Wi-Fi) မ့တမ့ၢ် လီတဲစိအပျိာ်ထူၣ် လၢအအိၣ်ဘူးတဖၣ် အသူတမၤတံာ်တာ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အမဲရကၤကလံၤစိးတခီန့ၣ် ကရံဘဲး ကဲထီၣ်တၢ်လီၢ် အဘှ့ၣ်ဘှီၣ်ကတၢၢ်အကျါတလီၢ် ဘၣ်ဃးဒီး စဲအ့ၣ်စဲးဖီကဟၣ် တကပၤန့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်န့ၣ် ဘၣ်တဘျီဘျီ မ့ၢ်ခိၣ်ဃၢၤတၢ်အိၣ်အသးအဂ့ၤကတၢၢ် လၢပကလဲၤတၢ်ဆူညါအဂီၢ်, လီၤဆီဒၣ်တၢ်လၢ ပရ့လိာ်သးဒီး ကစၢ်ယွၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ကဲတ့ၢ်တၢ်အဒိ, ဖဲလၢ အကကတိၤတၢ်ဒီး အပၢ်အဆၢကတီၢ် လဲၤဝဲဆူ တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်အလီၢ် လၢအိၣ်ယံၤဒီးတၢ်ခဲလၢာ် န့ၣ်လီၤ. လူၤ ၅:၁၆ အပူၤ ပကဖးဘၣ် “ဒီးအဝဲဟးထီၣ်ဆူ ပှၢ်လၢ်ကျါဒီး ဘါထုကဖၣ်တၢ်လီၤ”န့ၣ်လီၤ. ဖဲအံၤ တၢ်ကတိၤလၢ အကါဒိၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဘါထုကဖၣ်တၢ်တလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ညီနုၢ်မၤဝဲ, ဒီးဒုးနဲၣ်ပာ်လီၤ တၢ်အဒိအတဲာ်အလၢအပှဲၤကတၢၢ် လၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢ အတ့လီၤကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ်တဂၤဒၣ်လဲာ် မ့ၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒီး သန့ၤအသးလၢ အပၢ်အလိၤထဲသိးအံၤန့ၣ်, ပဝဲနၤယၤ မ့ၢ်ပကလိၣ်ဘၣ်ပၢ်ကစၢ်ယွၤ ဒိၣ်န့ၢ်တၢ်န့ၣ်ဆံးအါလဲၣ်.

တၢ်ဟးထီၣ်အိၣ်ကဒုလၢ ပတၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်အလီၢ်ဒီး မၤသီထီၣ်က့ၤပနီၣ်ခိနီၣ်သးလၢ ကစၢ်ယွၤအမဲာ်ညါစံးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကတဲာ်ကတီၤန့ၣ်ပှၤ တၢ်လၢပကလဲၤတၢ်ဆူညါ လၢယွၤအတၢ်မၤသီထီၣ်က့ၤပဂံၢ်ပဘါအပူၤန့ၣ်လီၤ. တနံၤအံၤ နကဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်အလီၢ် ဒ်သိးအံၤ ကသ့ဖဲလဲၣ်.