တၢ်လီၢ်ဖဲ ယဘၣ်ဃး

လၢတၢ်သ့ၣ်နီၣ်မၤလၤကပီၤက့ၤ ပှၤယူၤဒၤဖိအတၢ်ဆဲးတၢ်လၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် မၤတၢ်သ့ၣ်နီၣ်အတၢ်စံးဘျုး ဒီးအီၣ်သကိးဝဲ ဘူၣ်လဲၤကပာ်တၢ်အီၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, အဝဲသ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်သးခု ခီဖျိတၢ်ဂဲၤကလံၣ်သကိး ကဝီၤကျီၤတပူၤဃီန့ၣ်လီၤ. ဘၤရံၣ်(Barry)သုးလီၤ အသးဆူအလီၢ်ခံ ဒီးဆၢထၢၣ်ကွၢ်ဝဲလၢ တၢ်နံၤကမှံဖးဒိၣ်အပူၤလီၤ. အဝဲတဲဖျါထီၣ်ဝဲ သါအဲၣ်ဘၣ် တၢ်အကတီၢ်လီၤဆီ ဒ်သိးတဖၣ်အံၤ ဆံးဒိၣ်လဲၣ်အဂ့ၢ်, ဒီးစံးဝဲ “အခဲအံၤ အဝဲသ့ၣ်တဖၣ် မ့ၢ်ယဟံၣ်ဖိဃီဖိလီၤ. မ့ၢ်ယပှၤတဝၢဖိလီၤ. ယထံၣ်န့ၢ်လံ တၢ်လီၢ်တတီၤ ဖဲယသ့ၣ်ညါလၢယအဲၣ်အီၤသ့ ဒီးယဘၣ်တၢ်အဲၣ်ယၤသ့... တၢ်လီၢ်လၢယဘၣ်ဃးန့ၣ်လီၤ”.

လၢအဖိသၣ်အကတီၢ်အခါ, ဘၤရံၣ် တူၢ်ဘၣ်တ့ၢ် တၢ်မၤအၢမၤသီအီၤ လၢသးဒီးနီၢ်ခိ, ဒီးဂုာ်ကွံာ်အတၢ်သးခုန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢအိၣ်ဆိးတၢ်အလီၢ်အကျဲန့ၣ် တူၢ်လိာ်မုာ်အီၤ ဒီးဒုးသ့ၣ်ညါအီၤဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးန့ၣ်လီၤ. အဝဲထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိတဖၣ် အိၣ်ဆိးလၢသးတဖျၢၣ်ဃီ ဒီးအတၢ်သးခုန့ၣ် ကူဂာ်ဘၣ်အီၤအဃိဒီး, ဒီးစးထီၣ်ပိာ် ခရံာ်အခံ ဒီးအသးကလၢၢ်ဘၣ် ဒ်အဘၣ်တၢ်အဲၣ်အီၤ ဒီးတူၢ်လိာ်အီၤန့ၣ်လီၤ”.

ဖဲထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၃ န့ၣ်, စီၤဒၤဝံးစူးကါဝဲ တၢ်အက့ၢ်ဂီၤဒိ လၢအသဟီၣ်ဆူၣ်တဖၣ်, ဒ်သိးအကမၤဖျါ ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်ဆိး လၢသးတဖျၢၣ်ဃီပူၤလၢ အ‘ဂ့ၤ’ဒီး‘မုာ်’,…

ဟံၣ်လၢ အတလီၤဖးတဖျၢၣ်

ဖဲ ၁၈၅၈ နံၣ်, လါယူၤ (၁၆) သီန့ၣ်, ပှၤဘၣ်တၢ်ဃုထၢပာ်ထီၣ် ကမျၢၢ်ခၢၣ်စးသီသံၣ်ဘှဲလၢ အံၣ်လံၣ်န၀ဲး (Illinois)ကီၢ်စဲၣ် လၢအမဲရကၤဘျီၣ်ဒိၣ်(US Senate)အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အၤဘြၤဟၣ် လ့ကၢၣ် (Abraham Lincoln) ကတိၤလီၤအတၢ်ကတိၤမံၤဟူသၣ်ဖျါ ‘ဟံၣ်လၢအလီၤဖး-House Divided’, လၢ ဖျါအကါဒိၣ်လၢ ကရူၢ်ဖိလီၤဆီလိာ်သးတဖၣ် အတၢ်ဖ့ၣ်ဆၢ ဘၣ်ဃးတၢ်မၢကဲကုၢ်အဂ့ၢ်လီၤ. တၢ်ကတိၤအံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်လၢ လ့ကၢၣ်အတံၤသကိးတဖၣ် ဒီးအဒုၣ်အဒါတဖၣ် အဘၢၣ်စၢၤလီၤ. လ့ကၢၣ်ထံၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကသူ ‘ဟံၣ်လၢအလီၤဖး’ တၢ်ကတိၤအဒိလၢယ့ၣ်ရှူးသူတ့ၢ်ဝဲ ဖဲ မးသဲ ၁၂:၂၅ အံၤ ပာ်ဖျါယိယိဖိအဃိလီၤ. အဝဲသူတၢ်ကတိၤဒိအံၤ “အဃိ, အတၢ်ပာ်ဖျါအံၤ ကလဲၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ပှၤကနၢ်တၢ်ဖိတဖၣ် အသူၣ်အသး ဒ်သိးကမၤဖုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ အလီၤဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီ အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ”.

ဖဲဟံၣ်တဖျၢၣ်လၢ ကလီၤဖးဒီးဆၢထၢၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤတန့ၢ်အခါ, မ့မ့ၢ် ဟံၣ်လၢအတလီၤဖးတဖျၢၣ် ကအိၣ်ဆၢထၢၣ်လၢ တၢ်သးတဖျၢၣ်ဃီလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယွၤအဟံၣ်ဒူၣ်ဃီထၢ ဘၣ်တၢ်တ့ပာ်လီၤအီၤန့ၣ်လီၤ (အ့းဖ့း ၂:၁၉).…

တၢ်မၤအသးဒီး ပီၣ်လဲၣ်ညၣ်မိၢ်ပှၢ်

မဲၣ်ခၢၣ်(Michael)ယူၤထံလၢ တၢ်ဃုန့ၢ်ပီၣ်လဲၣ်သဒီၣ်ကိၤ(lobster)အခါ လဲၤစဲထီဃာ်လၢ ပီၣ်လဲၣ်ညၣ်မိၢ်ပှၢ် (ညၣ်တီသွ့- humpback whale)အကိာ်ပူၤလီၤ. ညၣ်မိၢ်ပှၢ်အညၣ်ထူၣ်တဖၣ် ဆီၣ်နုာ်အီၤအခါ အဝဲဆီၣ်ကဒါဆၢက့ၤသး ဆူတၢ်လီၢ်ခံ လၢတၢ်ခံးကၠိၢ်ကလာ်အပူၤလီၤ. အဝဲဆိကမိၣ်လီၤသးလၢ အဝဲတမူလၢၤဘၣ်. မ့မ့ၢ်, ပီၣ်လဲၣ်ညၣ်မိၢ်ပှၢ်န့ၣ် တသးအိၣ်အီၣ် ပှၤဃုသဒီၣ်ကိၤဘၣ်, ဒီးစဲးကီး ၃၀ ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ် ညၣ်ဖးဒိၣ်အံၤ ဘှိးဖျိးကွံာ် မဲၣ်ခၢၣ် လၢကလံၤကျါလီၤ. မဲၣ်ခၢၣ်အဃံတကၢ်နီတဘိဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လီၤကမၢကမၣ်လီၤ. ထဲဒၣ် တၢ်လုးလါပိာ်ဃံာ်ပိာ်ဃ့လီၢ်ဖးလဲၢ်အိၣ်ထီၣ် ဒီးတၢ်အံၤမ့ၢ် ပီၣ်လဲၣ်ညၣ်မိၢ်ပှၢ်တၢ်တဲဖိတခါန့ၣ်လီၤ.

အဝဲတမ့ၢ်ပှၤအဆိကတၢၢ်တဂၤဘၣ်. စီၤယိၤနါ ဘၣ်တၢ်ယူၢ်လီၤလၢညၣ်ဖးဒိၣ်တဘ့ၣ် (ယိၤနါ ၁:၁၇), ဒီးအဝဲအိၣ်ဘၣ်လၢညၣ်အဟၢဖၢပူၤ တချုးဘၣ်တၢ်ဘှိးထီၣ်ဆူခိ ၃ သီညါလီၤ (၁:၁၇, ၂:၁၀). တမ့ၢ်ဒ်မဲၣ်ခၢၣ် ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၢ် ဘၣ်ဆၢၣ်ဘၣ်တီၤဘၣ်, စီၤယိၤနါ ဘၣ်တၢ်ယူၢ်လီၤန့ၣ် မ့ၢ်လၢအသးဟ့ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိအဒုၣ်ဒါတဖၣ်ဒီး တအဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤနံၤနဝ့ဖိတဖၣ် ကပီၢ်ယၢ်လီၤသးဘၣ်. ဖဲကစၢ်ယွၤစံးဘၣ်စီၤယိၤနါလၢ ကလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဆူ ဝ့ၢ်နံၤနဝ့န့ၣ်, စီၤယိၤနါဒိးထီၣ်ကဘီတဘ့ၣ် ဒီးလဲၤဆူကျဲအဂၤတဘိလီၤ. အဃိ, ကစၢ်ယွၤဆှၢလီၤ ညၣ်ဖးဒိၣ်…

သန့ၤသးလၢယွၤအမံၤ

ဒ်ဖိသၣ်တဂၤအသိး, တၢ်ဆၢကတီၢ်အိၣ်တကတီၢ်လၢ ယပျံၤ မ့ၢ်ဝဲယကဘၣ်လဲၤဆူကၠိအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်ဖိတနီၤ မၤပျံၤယၤ ခီဖျိကတိၤနၢၤယၤ, ကတိၤဆါယၤ(cruel pranks) လၢတၢ်ကတိၤကလိာ်ကလာ် တၢ်တအိၣ်ဒီးတၢ်သးကညီၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲတၢ်ပျၢ်ကသုၣ်ကသီ လၢကၠိအကတီၢ်, ယလဲၤအိၣ်ခူသူၣ်လၢ လံာ်ရိဖှိၣ်ဒၢး, ဒီးဖးလံာ်စီဆှံ တၢ်တဲဖိတဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ယသ့ၣ်နီၣ်မံၤ “ယ့ၣ်ရှူး”လၢ ယဖးဘၣ်အဆိကတၢၢ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ, ယသ့ၣ်ညါလၢမံၤအံၤ မ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢအအဲၣ်ယၤလီၤ. တၢ်န့ၣ်ဝံၤဒီးဆူညါ, ဖဲယလဲၤနုာ်ဆူကၠိအိၣ်ဒီး တၢ်ပျံၤတၢ်ဘၣ်ယိၣ်တဘျီလၢ်လၢ်, ယဃ့ထုကဖၣ်လၢ “ယ့ၣ်ရှူးဧၢ, ဒီဒၣ်အိၣ်ပှိၤယၤတက့ၢ်”န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိယသ့ၣ်ညါလၢ ၣ်ရှူး ကွၢ်လီၤယၤအဃိ, ယဂံၢ်ဘါဆူၣ်ထီၣ်အါထီၣ် ယသးအတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤ လီၤကဆှၣ်ဝဲလီၤ. လၢခံကတၢၢ်, ပိာ်မုၣ်ဖိတဖၣ် တၢ်ဘှံးအသးလၢ အမၤပျံၤယၤ ဒီးဆူညါတမၤဝဲလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

နံၣ်တဖၣ် လါတဖၣ်လဲၤပူၤကွံာ်၀ဲဒီး တၢ်သန့ၤသးလၢကစၢ်အမံၤန့ၣ် ပၢၤဃာ်ယၤ ဆူညါကွ့ၢ်ကွ့ၢ် လၢတၢ်ဆၢကတီၢ်ကီခဲအပူၤလီၤ. တၢ်သန့ၤသးလၢ ကစၢ်အမံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်နာ်တၢ်လၢ ကစၢ်စံးဝဲဘၣ်ဃး အဝဲအတၢ်မ့ၢ်တၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတီဝဲ, ပျဲယအိၣ်ဘှံးလၢအပူၤလီၤ.

စီၤဒၤဝံးစ့ၢ်ကီး သ့ၣ်ညါတၢ်သန့ၤသးလၢ ကစၢ်ယွၤအမံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲအတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢလီၤ. ဖဲအဝဲကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤအယုၢ် ၉…

တၢ်သးကညီၤလဲၤတလၢကွံာ် တၢ်အခၣ်

ဖဲတိာ်ဖးထီခံဖျၢၣ် “World Trade Center”လီၤတကူၢ် ဖဲလါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၁၁ သီ, ၂၀၀၁ အနံၣ်န့ၣ်, ကရၢး ရိဒရံၣ်ကၠဲး(Greg Rodriguez) သံစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤအလ့ၢ်အက့တဖၣ်အကျါလီၤ. အဝဲအမိၢ် ဖံလ့း(စ) (Phyllis)ဒီးအပၢ်, မိၢ်ပၢ်ခံဂၤ သူၣ်အုးသးအုးအဃိ, အဝဲသ့ၣ်ဆိကမိၣ်လီၤတံၢ်ဝဲလၢ ကမၤဆၢက့ၤ တၢ်ဒုးလၢအလီၤပျံၤနးမး ဒ်သိးန့ၣ် ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၀၂ အနံၣ်န့ၣ်, မိၢ်ဖံလ့း(စ) ထံၣ်လိာ်သးဒီး အ့ခၠၢၣ် အၢ-ဝ့ဖၢၣ်(Aicha el-Wafe)လၢအမ့ၢ် ပှၤမၤစၢၤ ပှၤကမၤဟးဂီၤတိာ်ဖးထီခံဖျၢၣ်အံၤ အမိၢ်လီၤ. မိၢ်ဖံလ့း(စ) န့ၣ်စံးဝဲ “အဝဲသုးဘူးဆူ မိၢ်တဂၤန့ၣ် အိၣ်, တယၢ်ထီၣ်အစုခံခီ, ဖိးဟုလိာ်သး ဒီးဟီၣ်ဝဲ... အ့ခၠၢၣ် ဒီးယၤ, ပျံၤတဃာ်တဘိ စၢကဝီၤပှၤတကီၢ်ခါ... ပဝဲးခံဂၤလၢာ် ပသးဘၣ်ဒိလၢ ပဖိခွါတဖၣ်အဃိလီၤ”.

ဖံလ့း(စ) ထံၣ်လိာ်သးဒီး အ့ခၠၢၣ်လၢ တၢ်သးဆါဒီးတၢ်သးအုးဒ်သိးလိာ်သးအပူၤလီၤ. ဖံလ့း(စ) နာ်ဝဲလၢ တၢ်သးအိၣ်တပျုာ်တပျီၤလၢ အဖိခွါဘၣ်သံအဃိ မ့ၢ်တၢ်လၢအကြၢးဝဲဘၣ်ဆၣ်, မၤဘျါအဝဲအတၢ်သးဘၣ်ဒိဆါတန့ၢ်ဘၣ်…