ဘၣ်တၢ်ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤလၢ တၢ်အဲၣ်
ကၠ့(မ) (Jim) ဒီး လၤနံဒၣ် (Laneeda) မ့ၢ်ပှၤဒီတၢ်အဲၣ်တီ ဖဲလၢအထီၣ်ခီလ့ၣ်ကၠိလံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဒီးအါနံၣ်အါလါအတီၢ်ပူၤ, အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်အိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ခုတၢ်သးမုာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး, တၢ်လၢအလီၤတိၢ်လီၤဆီတဖၣ်န့ၣ် လၤနံဒၣ် စးထီၣ်မၤဝဲ, တၢ်လဲၤတၢ်က့ၤကျဲဟါမၢ်, လၢတၢ်ထံၣ်လိာ်သး အဂီၢ် တၢ်သ့ၣ်ဆၢဖးကတီၢ်တဖၣ်န့ၣ် သးပ့ၤနီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ လၤနံဒၣ် အသးအိၣ် (၄၇) နံၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်ထီမံထီမၣ်အတၢ်ဆါ အဲၣ်(လ)စဲမါ အပတီၢ်ဆိ (early-onset Alzheimer’s) န့ၣ်လီၤ. ဒ်ပှၤလၢအအံးထွဲကွၢ်ထွဲအမါ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်တဂၤ လၢအနံၣ်တဆံဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်, ကၠ့(မ) စံးကတိၤ ထီၣ်ဘးဝဲလၢ, “တၢ်ဆါ ထီမံထီမၣ်အံၤ မၤစၢၤယၤ ဒ်သိးယကအံးထွဲကွၢ်ထွဲ, ဒီးအဲၣ်ယမါ ခီဖျိကျိၤကျဲလၢ ယဆိကမိၣ်တန့ၢ်, ဖဲယစံး “မ့ၢ်, ယအၢၣ်လီၤယသးလီၤ” ဖဲလၢယဖျီယသးအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
၁ ကရံၣ် ၁၃ အပူၤ, ဖဲအတဲဖျါဝဲဒၣ် သးစီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်တဖၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်, တၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ကွဲးပာ်ဖျါ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ အပါရမံ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ…
ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအသွံၣ်
တၢ်လၢပမၤအီၤသ့ၣ်တဖၣ်အပူၤ တၢ်အလွဲၢ်အဂီၤန့ၣ် ညီနုာ်တဘၣ်တၢ်ထၢနုၢ်ဝဲဒၣ်ဘၣ်. ပကစူးကါဖီသၣ် အလွဲၢ်ဂီၤဃဲး လၢဆ့ကၤ မ့တမ့ၢ် လၢတၢ်မၤဂီၤနိးဖံးအပူၤဒ်လဲၣ်. တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢသီန့ၣ်, တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်အလွဲၢ်ဂီၤလၢ ကပံာ် မ့တမ့ၢ် လၢၢ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ နံၣ် ၁၄၀၀ နံၣ်သ့ၣ်တဖၣ် အပူၤ, ပှၤ အါ(စ)ထဲး (Aztecs) ဖိတဖၣ် ကူၣ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကျိၤကျဲ ခီဖျိလၢတၢ်စူးကါ တၢ်ဖိဃာ်တဖၣ်လၢအအိၣ်ဒီးအလွဲၢ်ဂီၤ, ဒ်သိးကမၤဝဲ ကသံၣ်အလွဲၢ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ. မုၢ်တနံၤအံၤဒၣ်လဲာ်, တၢ်ဖိဃာ်ဒ်သိးအံၤတဖၣ် ဟ့ၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်အလွဲၢ်ဂီၤဆူ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢလံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်, တၢ်အလွဲၢ်အဂီၤမ့ၢ် စီၤလိၣ်စီၤပၤအတၢ်ပနီၣ်, ဒီးမ့ၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ပာ်ဖျါတၢ်ဒဲးဘး, ဒီးတၢ်မဲာ်ဆှးအခၢၣ်စးန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ်, တၢ်အလွဲၢ်ဂီၤ မ့ၢ်တၢ်သွံၣ်အလွဲၢ်န့ၣ်လီၤ. မး ၂၇:၂၈ ပာ်ဖျါဝဲ ပှၤသုးဖိတဖၣ် “ဘ့ၣ်လီၤကွံာ်အကူအသိး, ဒီးဒုးသိးထီၣ်ဝဲအဆ့ဂီၤတဘ့ၣ်” အဂ့ၢ်ဒီး, တၢ်ပနီၣ်သၢမံၤန့ၣ် ဃါဃုာ်လိာ်အသး, ဒီးကဲထီၣ်ဝဲလၢ က့ၢ်ဂီၤအလွဲၢ်ဂီၤ လၢအလီၤသးဘၣ်ဒိတမံၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဘၣ်တၢ်နံၤဘၣ်ဖၣ်လဲအီၤ ဒီးကမ့ၢ်တ့ၢ်ဝဲ စီၤလိၣ်စီၤပၤအဒူၣ်ဖိထၢဖိ, တၢ်မဲာ်ဆှးပှဲၤလုာ်ကွံာ်အီၤ, ဒီးဘၣ်တၢ်…
တၢ်အဲၣ် ပဒုၣ်ပဒါ
မ့ၢ်လၢကီၢ်အမဲရကၤ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်တၢ်သူၣ်ဆါသးဆါအဃိ, အၤဘြၤဟၣ် လ့ကၢၣ် (Abraham Lincoln) ထံၣ်ဝဲလၢ ကကတိၤ တၢ်ကတိၤအဂ့ၤအဝါ ဘၣ်ထွဲဒီး ကလံၤထံးတကပၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဆၢထၢၣ်ကွၢ်ထံတၢ်တဂၤ သံကွၢ်ဝဲဒၣ်လၢတၢ်ကမၢကမၣ်အပူၤ, ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲမၤဒ်န့ၣ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဆၢက့ၤဝဲဒၣ်, “ပိာ်မုၣ်ဧၢ, ဖဲယဒုးကဲထီၣ်ယဒုၣ်ယဒါလၢ ယတံၤသကိးန့ၣ် တမ့ၢ်ဘၣ်ယမၤဟးဂီၤယဒုၣ်ယဒါန့ၣ်ဧဲၣ်.” နံၣ်ကယၤပူၤကွံာ်အလီၢ်ခံဝံၤ, လၢတၢ်ဆိကမိၣ် ကွၢ်ထံက့ၤ တၢ်ကတိၤအံၤဒီး မၤတ့ၣ်လူၣ်သၣ်ခ့ ကၠူနံယၢၣ် (Martin Luther King Jr.) စံးဝဲဒၣ်လၢ, “တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်အဲၣ်လၢ အအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤတၢ်အစိအကမီၤ” န့ၣ်လီၤ.
ခ့ ကွၢ်ဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးသိၣ်လိသီလိတၢ်တဖၣ်, ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ကစၢ်ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ဒ်သိး ကအဲၣ်အဒုၣ်အဒါန့ၣ်လီၤ. ခ့ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်တဖၣ် ကအဲၣ်ပှၤလၢအမၤအၢမၤနးအီၤတဖၣ် အဂီၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ကျဲးစၢးဂဲၤပျုၢ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, တၢ်အဲၣ်အံၤ ဟဲအိၣ်ထီၣ် ခီဖျိလၢ “တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအးလီၤ ပသးတပယူၢ်ဃီ, ဒီးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့ ဆူယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ.” ခ့ စံးကဒီးဝဲ, “ပမ့ၢ်အဲၣ်တၢ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ်ဒီး, ပကသ့ၣ်ညါကစၢ်ယွၤ,…
ယထံၣ်ဘၣ်လံ ကစၢ်ယွၤအတၢ်တီတၢ်လိၤ
ဒ်ကီၢ်အဲကလံး စံၣ်စိၤနုာ်ပှၤပၢတၢ်တဂၤ လၢအနံၣ်နွံဆံအတီၢ်ပူၤအသိး, နီၢ်ပၤမုၣ် အဲလံၤစဘဲး-၂, စဲးကျံးထုးထီၣ်လံာ်ထဲတဘ့ၣ်ဧိၤ လၢအပာ်ဖျါ အတၢ်အိၣ်မူအတၢ်လဲၤခီဖျိ အိၣ်ဃုာ်ဒီးအနီၢ်ကစၢ် အတၢ်ကတိၤဆှၢနုာ်တၢ်ကွဲးန့ၣ်လီၤ. လံာ်အံၤအမံၤမ့ၢ်ဝဲ “တၢ်ခ့တၢ်ပှၤနီၢ်ပၤမုၣ် ဒီးစီၤပၤလၢ နီၢ်ပၤမုၣ်မၤတၢ်လၢအဂီၢ်”(The Servant Queen and the King She Serves)န့ၣ်လီၤ. လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ရၤလီၤအီၤ ဖဲအနံၤအိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤ (၉၀) ဝီတဝီန့ၣ်ဒီး, လံာ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ် အဝဲအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ဒီးဒုးနဲၣ်နီၢ်ပၤမုၣ်အတၢ်ပၢဆှၢထံကီၢ်အံၤ ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢအတၢ်ကတိၤဆှၢနုာ်အပူၤန့ၣ်, နီၢ်ပၤမုၣ် အဲလံၤစဘဲး ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်ဆူ ကယဲၢ်ပှၤလၢအဘါထုကဖၣ်တၢ်လၢအဂီၢ်, ခီဖျိလၢအတၢ်အဲၣ်အဂၢၢ်အကျၢၤအဃိဒီး စံးဘျုးစံးဖှိၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤကတၢၢ်ဝဲဒၣ်လၢ “ယထံၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်တီတၢ်လိၤနီၢ်နီၢ်”န့ၣ်လီၤ.
နီၢ်ပၤမုၣ် အဲလံၤစဘဲး အတၢ်စံးကတိၤယိယိဖိအံၤ ဒုးနၢ်ဟူက့ၤ, ပှၤပိာ်မုၣ်ပိာ်ခွါအတၢ်အုၣ်သးတဖၣ် လၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ ဒီတကတီၢ်ညါ, လၢအတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် လဲၤခီဖျိကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ လၢတၢ်သးတီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီး ကစၢ်ယွၤအတၢ်တီတၢ်လိၤအံၤ အိၣ်သူၣ်လီၤအသးလၢ စီၤပၤစီၤဒၤဝံး အတၢ်သးဝံၣ်အမုာ်, ဖဲအကွဲးဆိကမိၣ်ထံက့ၤ အတၢ်အိၣ်မူအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.…
ယွၤအတၢ်ကတိၤလၢ အလဲလိာ်တၢ်
ဖဲ ခရ့းစတ့(န) (Kristin) အဲၣ်ဒိးပှ့ၤန့ၢ် လံာ်လီၤလီၤဆီဆီလၢ အဝၤ ပှၤတရူးဖိ ရှံၤယိၣ်-ဟူ (Xio-Hu) အဂီၢ်, ဒီးလၢတရူး အကျိာ်န့ၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲထဲ လံာ်စီဆှံတမံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤလိာ် တမ့ၢ်ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ အဝၤကတူၢ်လိာ် အတၢ်ဟ့ၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝၤထံၣ်လံာ်စီဆှံတဘျီဃီန့ၣ် အသးဒိၣ်ကဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ်, ဘၣ်ဆၣ် အကတၢၢ်န့ၣ် ဟံးထီၣ်ဖီၣ်ထီၣ်ဝဲလံာ်စီဆှံန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝၤဖး လံာ်စီဆှံန့ၣ်ဒီး, တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤတဖၣ် ထုးန့ၢ် အသူၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤ အဝၤအသးဆီတလဲက့ၤအဃိဒီး, လၢတၢ်သးဟးဂီၤအပူၤန့ၣ်, ဒ်သိးကစံး ကတိၤထီဒါ ရှံၤယိၣ်-ဟူ အဂီၢ် ခရ့းစတ့ စးထီၣ်ဖးလံာ်စီဆှံန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိတၢ်လၢအဖးဝဲတဖၣ်အဃိ ခရ့းစတ့(န) စ့ၢ်ကီး စူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးန့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်လီၤကမၢကမၣ်လၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၢဖိစီၤပီလူး သ့ၣ်ညါတ့ၢ်ဝဲ လံာ်စီဆှံအန့ဆၢၣ်လၢ အလဲလိာ်ဆီတလဲတၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤပီလူးဘၣ်အိၣ်လၢရိမ့ၤဃိာ် အကတီၢ်, ၂ တံၤ ၃:၁၄-၁၅ အပူၤန့ၣ်, ကွဲးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ စီၤတံၤမသ့း, ပှၤလၢအဟ့ၣ်ကူၣ်နဲၣ်လိဝဲတဂၤအအိၣ်, ဒီးစံးဝဲ “မ့မ့ၢ်နဲဒၣ်အံၤအိၣ်နဲဆိးနဲလၢ တၢ်လၢနမၤလိအီၤ,”…
