ယွၤအတၢ်အိၣ်ဒီးပှၤလၢ လၢပှဲၤဒီးစိကမီၤ
ဖဲ ၂၀၂၀ အနံၣ်န့ၣ်, “တဆံခွံဘျီတဘျီ တၢ်ဘှီဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်တၢ် - Nineteenth Amendment” ဆူ အမဲရကၤ အနံၣ် ၁၀၀ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်အမူးန့ၣ် ဘၣ်တၢ်မးနီၣ်အီၤ လၢအဟ့ၣ် ပိၥ်မုၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကဟ့ၣ်တၢ်ဖးအဂီၢ်တၢ်ခွဲးလီၤ. တၢ်ဂီၤလီၢ်လံၤတဖၣ်အပူၤ ပထံၣ်ဘၣ် ပှၤဟးတၢ်ဖိအကျိၤဖးထီ ဖီၣ်ဃၥ် လၣ်တယၢ်တဖၣ် လၢအပာ်ဖျါ လံာ်ဖျၢၣ်တဖၣ် လၢထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၆၈:၁၁ န့ၣ်လီၤ. “ကစၢ်ဟ့ၣ်လီၤအကလုၢ်, ပိၥ်မုၣ်လၢ အကတိၤသြီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ် အိၣ်ဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်လီၤ”.
ဖဲထါစံး ၆၈ အပူၤန့ၣ် စီၤဒၤဝံးပၥ်ဖျါကစၢ်ယွၤ ဒ်ၦၤတဂၤလၢ အဆှၢၦၤလၢ ဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနး လၢအတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အပူၤ, လၢအမၤမုၥ်ထီၣ်က့ၤ မၤသီထီၣ်က့ၤ အပှၤကညီလၢ ဝံတၢ်ယိးတၢ်ဃၢတဖၣ်န့ၣ် လၢအတၢ်ဂ့ၤတဖၣ်လီၤ. ဖဲထါအယုၢ်အံၤ လၢအအိၣ်ဒီး အဆၢဖိ ၃၅ ဆၢအပူၤန့ၣ် စီၤဒၤဝံးပၥ်ဖျါ ကစၢ်ယွၤ ၄၂ဘျီ, ပၥ်ဖျါန့ၣ် ယွၤအတၢ်အိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဘိယူၢ်ဃီ ကိးကတီၢ်ဒဲးလီၤ, လၢတၢ်တတီတလိၤ ဒီးအတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်အပူၤ ယွၤမၤတၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီးပိၥ်မုၣ်ဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် စံးတဲပၥ်ဖျါ…
တၢ်အဲၣ် အတၢ်သးခု
ဘရဲဒၢၣ်(Brendan) ဒီး ခဲးထံၣ်(Katie)ကွၢ်လိာ်သး ကဒဲကဒဲ လၢတၢ်အဲၣ် အတၢ်သးခုလီၤ. လၢတၢ်သးခု လၢအကဆှီလၢ အဖျါထီၣ်လၢ အမဲာ်သၣ်တဖၣ်အလိၤအဃိ, တမ့ၢ်နကဆိကမိၣ်နီတစု လၢအဝဲသ့ၣ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ, လၢတၢ်ကတဲာ်ကတီၤ တၢ်တ့တၢ်ဖျီ, ဖဲတၢ်တြီဃာ်တၢ် လၢခိဘံး-၁၉အဃိန့ၣ်ဘၣ်. ဖဲလၢအဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီး ပှၤလၢအကွဲမုာ်ဝဲ အနီၢ်ဂံၢ်-၂၅ ဂၤ ဟဲမၤလၤကပီၤ မူး, တၢ်သးခုဒီး တၢ်ဃူတၢ်မုာ် ဆဲးကပြုၢ်လၢပှၤခံဂၤ, ဖဲအအၢၣ်လီၤအီၤလီၤအသး လၢကကဲထီၣ်နီၢ်ဒီမိၤဝၤ, မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အဲၣ်လိာ်ကွံလိာ်သး ဒီးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးက့ၤ ယွၤအတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ လၢအပၢၤဃာ် အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အက့ၢ်အဂီၤ လၢတလးမူးပိာ်မုၣ် ဒီးတလးမူးပိာ်ခွါအတၢ်သးခု လၢတဂၤဒီးတဂၤအဖီခိၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ဂီၤလၢ ဝံယရှါယၤတ့ထီၣ်ဝဲ ဒ်သိးတၢ်ကပာ်ဖျါထီၣ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်သးခု ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒ်သိးအံၤ လၢအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ကွဲးဖျါထီၣ် ထါဃံဃံလၤလၤ လၢအဘၣ်ထွဲဒီး ကစၢ်ယွၤအတၢ်အၢၣ်လီၤ လၢတၢ်ကမၤပူၤဖျဲးတၢ်, ဝံယရှါယၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် အပှၤဖးလံာ်ဖိတဖၣ်လၢ, ယွၤအတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ လၢအဟ့ၣ်ဝဲဆူ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်, တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤပှၤလၢ အသးဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး,…
တၢ်အဲၣ်လၢ အပျၢ်တၢ်ကမၣ်
ဖဲ ၂ဝ၂၁ လါမ့ၤ (၃၁) သီန့ၣ် ယဝၤအဖါတံၢ်ဖးဒိၣ် ဖံး(ထ)(Pete) ဒီးအမါမၢ်ဖးဒိၣ် ရူး(သ)(Ruth)မၤတၢ်ဖျီ ဃိးဆံဝီတဝီလီၤ. လၢအပူၤကွံာ် ၁၉၄၁ နံၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်န့ၢ်တၢ်ထံၣ်လိာ်အသး အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ရူး(သ) မ့ၢ်ဒံးဒၣ် တီၤထီကၠိဖိမုၣ်တဂၤလီၤ. ပှၤသးစၢ် ခံဂၤအံၤ သးဆူၣ်ဖျီအသးမးအဃိ ဖဲရူးသ် ဖျိထီၣ်ခီလ့ၣ်ကၠိဝံၤန့ၣ် ဃ့ၢ်စိာ်လိာ်အသးလီၤ. ဖံး(ထ) ဒီးရူး(သ) နာ်ဝဲ လၢယွၤပာ်ဃုာ်အဝဲသ့ၣ် ဒီးနဲၣ်အဝဲသ့ၣ်အကျဲ လၢနံၣ်တဖၣ် အံၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲအဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ကဒါက့ၤအနံၣ်ဃိးဆံ အတၢ်လဲၤခီဖျိန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤအၢၣ်လီၤဝဲဒၣ် တၢ်လၢဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဒုးမူဒုးဂဲၤ အတၢ်ရ့လိာ်သးန့ၣ် မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ဃုထၢတၢ်ပျၢ်တၢ်ကမၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢပမၤဆါလိာ်ဘၣ်ပသး ခီဖျိလၢ တၢ်စံးကတိၤတမုာ်တလၤအပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, ပတမၤလၢပှဲၤဘၣ် ပတၢ်အၢၣ်လီၤတ့ၢ်လံတဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, သးပ့ၤနီၣ်မၤ ပမူဒါတၢ်မၤတဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, အလီၢ်အိၣ်လၢ ပကမၤညီနုာ် တၢ်ပျၢ်လိာ်သးတၢ်ကမၣ် ကဒဲကဒဲအဂီၢ်န့ၣ် ကယဲၢ်ပှၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သး အဂ့ၤတဖၣ် ကသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်သိးတၢ်မၤစၢၤကကဲထီၣ် လၢပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဝဲဆိးဝဲလၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ် တၢ်ပျၢ်လိာ်သးတၢ်ကမၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်လီၤ န့ၣ်…
တၢ်စူၢ်တၢ်နာ် အတၢ်ဟ့ၣ်သါ
ဖဲ ၂ဝ၁၉ နံၣ်န့ၣ် ပှၤဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်တဖၣ် ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်ဃး ပှၤစူၢ်နာ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ် အ“နီၢ်သးအတၢ်န့ၢ်သါ”အဂ့ၢ် ဖဲကီၢ်အမဲရကၤ (US) အပူၤ ပာ်ဖျါဝဲလၢ မိၢ်တဖၣ်ဒီးဖံတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်စိကမီၤဒိၣ်ဘၢဖျိဖျိဖျါဖျါ လၢဖိလံၤတဖၣ် နီၢ်သးအတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. ပှၤလၢအတဲဖျါလီၤက့ၤအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် တၢ်ဟ့ၣ်သါသၢပူခံပူဃၣ်ဃၣ်, ပာ်လၤပာ်ကပီၤအမိၢ်တဖၣ်, ဒီးသၢပူတပူတခီ အၢၣ်လီၤဝဲလၢ ဖံဖုတဖၣ်စ့ၢ်ကီး မၤဝဲအဂ့ၤကတၢၢ်လီၤ.
အဲးဒံးထၢၣ်အတၢ်ပာ်ဖျါမၤနီၣ်ဝဲလၢ “တဘျီဝံၤတဘျီ တၢ်မၤလိအံၤ တဲသ့ၣ်ညါဝဲလၢ မိၢ်တဖၣ် အဘျုးလၢအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤလၢ နီၢ်သးအတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်အဂီၢ်လီၤ”. တၢ်ကဲဘျုးဒ်သိးအံၤ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယွၤအကလုၢ်ကထါအပူၤစ့ၢ်ကီးလီၤ.
ဖဲစီၤပီလူးအလံာ်ပရၢဆူ အပျဲၢ်စီၤတံၤမသ့းအဂီၢ် ၂ တံၤ ၁:၅ အပူၤ စီၤပီလူးအၢၣ်လီၤဝဲ လၢစီၤတံၤမသ့းအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်သူၣ်လီၤန့ၢ်အီၤလၢ အဖံနီၢ်လိၤအ့ၣ်ဒီး အမိၢ်နီၢ်အူၤနံက့ၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ မ့ၢ်စီၤပီလူး အနီၢ်ကစၢ်လၢ တၢ်မုာ်လၤသးခုဒိၣ်ဒိၣ်အပူၤ ပာ်ဖျါ ပိာ်မုၣ်ခံဂၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢအကဲဘျုးလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အဆိကတၢၢ် အခိၣ်နၢ်တဂၤအလိၤန့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်ခံဂၤအတၢ်လုၣ်ဘၢအံၤ ပထံၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ စီၤပီလူးကတိၤသဆၣ်ထီၣ် စီၤတံၤမသ့း လၢ ၂ တံၤ…
ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ် အတၢ်ကပီၤ
လၢယမဲာ်အတၢ်ထံၣ်န့ၣ်, ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်သ့ၣ်တမုၢ်အံၤ ဖျါလီၤဂာ် ဒ်အကဲၤကပျီၤသးလၢမ့ၣ်အူပူၤန့ၣ်လီၤ. တမ့ၢ်လၢတၢ်ကပီၤအယီၤ(အတု) အပျံၤဘိဖိတဖၣ်အဃိဘၣ်, မ့မ့ၢ်လၢ မ့ၣ်အူနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်ပှၤဆူ တံၤသကိးတဂၤအမူး လၢ “ပှၤကၠၢၢ်မၢၣ်လၢပျၢၤမၤဝဲ” (altdeutsche Tradition), ဖဲအဝဲသ့ၣ်ကတဲာ်ကတီၤဃာ်ဝဲ လုၢ်လၢ်ထူသနူတၢ်အီၣ်ဆၢအဝံၣ်အဘဲတဖၣ် ဒီးသ့ၣ်ဖိတထူၣ်လၢ တၢ်ဒွဲၣ်ဃာ်ပနဲတၢၣ်နီၢ်နီၢ်တဖၣ် လၢအလိၤန့ၣ်လီၤ. (လၢတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်, သ့ၣ်ထူၣ်လၢတၢ်ကူးတဲာ်ဃာ်အီၤ သံကစဲးန့ၣ်, တၢ်ဒွဲၣ်ကပီၤဃာ်အီၤ ထဲတနၤဧိၤန့ၣ်လီၤ).
ဖဲယကွၢ်ကီ သ့ၣ်ထူၣ်လၢအဖျါဝဲ ဒ်မ့ၣ်အူအီၣ်အီၤအခါ, ယဆိကမိၣ်ထီၣ် စီၤမိၤရှ့အတၢ်သဂၢၢ်ဒီးယွၤ လၢတပှိာ် လၢမ့ၣ်အူပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲကွၢ်သိတဖၣ် လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢအခါ, လၢတၢ်ကမၢကမၣ်အပူၤ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တပှိာ်လၢမ့ၣ်အူလၣ်အကျါ ဘၣ်ဆၣ် တဘၣ်တၢ်အီၣ်ကွံာ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲလဲၤသုးဘူးအသးဆူတပှိာ် ဒ်သိးအကလဲၤကွၢ်ထံအီၤအခါ, ယွၤကိးထီၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကစီၣ်လၢအဟဲလၢ သပှိာ်မ့ၣ်အူအီၣ်အပူၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အကစီၣ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ် မ့ၢ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ အတၢ်ကစီၣ်လၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ၂ မိၤရှ့ ၃:၈ ပာ်ဖျါဝဲ ယွၤထံၣ်ဘၣ်တ့ၢ် အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်လၢကုၢ်အလီၢ် လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤ ဒီးအဝဲ “ဟဲလီၤဒ်သိး (အ) ကမၤပူၤမၤဖျဲးအီၤ”…
ပတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးတၢ်န့ၣ် တကဲထီၣ်တၢ်ကလီကလီဘၣ် “WALK ON”
“WALK ON” မ့ၢ်လံာ်တၢ်ကွဲးဂ့ၤလီၤဆီ ဒီးဘၣ်တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်လၢဘဲၣ် မဲၣ်ကိၣ်စၢၣ် (Ben Malcolmson) အနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ကွဲးနီၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ကၠိဖိတဂၤ လၢအတၢ်လဲၤခီဖျိလိာ်ကွဲ အမဲရကၤဖျၢၣ်ထူ တအိၣ်ဘၣ်ဆၣ် ပှၤဃုထၢအီၤ ဒ်အမ့ၢ် ပှၤလိာ်ကွဲ မၤပှဲၤတၢ်ဖိတဂၤ လၢ ၂၀၀၇ နံၣ် ကီၢ်စဲၣ်ကဲၣ်လံဖိနယၤကလံၤထံး ဖၠၣ်စိမိၤ ရိး(စ)ဘိ အဖၠဲးကတၢၢ်(Rose Bowl champion)ဖျၢၣ်ထူကရၢန့ၣ်လီၤ. ဒ်အမ့ၢ် ပှၤလၢအကွဲးလံာ်တၢ်ကစီၣ် အလံာ်ပရၢလၢတနံၤအဂီၢ်တနံၤအဂီၢ်အသိး, အဝဲ ပာ်လီၤအသးလၢ ကကွဲးပာ်ဖျါထီၣ် ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤလိဖျၢၣ်ထူလၢ အနီၢ်ကစၢ် အတၢ်လဲၤခီဖျိအသိးအဃိ ဒီးမၤန့ၢ်ဝဲ တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဖိ တဖၣ်အကျါ တလီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲမဲၣ်ကိၣ်စၢၣ်နုာ်လီၤလိာ်ကွဲ မၤသကိးတၢ်လၢဖျၢၣ်ထူကရၢန့ၣ် အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် မၢဆူၣ်အီၤ လၢကဃုထံၣ်န့ၢ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်လၢအဂီၢ် ဒ်မၤန့ၢ်ဝဲ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢအဆၢန့ၢ်ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ အတံၤသကိးပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဖိအဂၤတဖၣ်န့ၣ် လၢတၢ်စံးကတိၤသကိး တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အဂ့ၢ် တၢ်လီၤဆီတအိၣ်အဃိ အဝဲအတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဂဲၤ ဆံးလီၤစှၤလီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲဃ့ဘါထုကဖၣ် တၢ်လၢကစၢ်ယွၤကဒုးနဲၣ်ကျဲအဂီၢ်အခါန့ၣ် မဲၣ်ကိၣ်စၢၣ်ဖးဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤကလုၢ်ကထါ…
ဟါလ့လူၤယၤ
တၢ်လီၤကမၢကမၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤ, ထဲဒၣ်လၢ ခံဆံလွံၢ်သီဧိၤအတီၢ်ပူၤ, ဟဲဒၢၣ်(Handel)ကွဲးဝဲ “မ့းရှံအၤ-Messiah” တၢ်သးဝံၣ်ဖးဒိၣ်လၢ ပှၤသးဝံၣ်တၢ်ဖိတဖၣ် ဒီးပံကွဲၤသံကျံကရၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ တၢ်သးဝံၣ်အံၤ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်သံကျံ တယုၢ်လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါကတၢၢ်, လၢအဘၣ်တၢ်သးဝံၣ်ဒုးနဲၣ်အီၤလၢ အဘျီလၢအကထိတဖၣ် ကိးနံၣ်ဒဲးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်လီၤ. တၢ်သးဝံၣ်ကဟုကညီၢ်အံၤ စးထီၣ်ဝဲ ဒီးဟါလ့ယူယၤခိရၢာ်(Hallelujah Chorus), လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါကတၢၢ်တကူာ်, ဒီးဆၢကတီၢ် ခံနၣ်ရံၣ်ဃာ်ဃာ်အယံာ်န့ၣ် တုၤဃီၤဝဲဆူ အထီကတၢၢ်အပတီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပံကွဲၤဒီး ဒၢ(ကျိၣ်) ဖးဒိၣ်တဖၣ် ဆှၢနုာ်လီၤ ခိရၢာ်တယုၢ်အံၤ ဒီးပှၤသးဝံၣ်တၢ်ဖိတဖၣ် အကလုၢ်သီၣ် ဒီကထြၢထီၣ်လိာ်သး ဖဲအသးဝံၣ်ထီၣ် “ဒီးကပၢဝဲလီၤထူလီၤယိာ်လီၤ” (လီၣ်ဖျါ ၁၁:၁၅), တဖုဘၣ်တဖု, တပတီၢ်ဘၣ်တပတီၢ်အခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤနၢၤအတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မုၢ်လၢ်တၢ်မူလီၤထူလီၤယိာ်လၢမူခိၣ် ဃုာ်ဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကတိၤအါဖျၢၣ်လၢတၢ်သးဝံၣ် “မ့:ရှံအၤ”န့ၣ်, ဟဲဝဲဒၣ်လၢ လံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါ လၢအမ့ၢ် တၢ်မၢဖိစီၤယိၤဟၣ်အတၢ်တဲဖျါက့ၤ အတၢ်ထံၣ်လၢညါခီ ဖဲအသးသမူအကတၢၢ် ဘူးထီၣ်အခါ, ဒီးပာ်ဖျါဝဲ တၢ်လၢအကမၤအသးတဖၣ် လၢစိၤအကတၢၢ် ဒီးကစၢ်ခရံာ် အတၢ်ဟဲက့ၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢလံာ်တၢ်လီၣ်ဖျါအပူၤ,…
တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်ကဒါက့ၤ
ဖဲ ၁၉၇၀ နံၣ်, သိလ့ၣ်အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤ လဲၤဟးဆူ ကီၢ်ဒဲမး (Denmark) ဒီး, သ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်လၢ ၁၉၃၉ နံၣ် ဘယူအ့း ဒယူရဲၣ် ခီဝဲ ဖ့တဲၣ် (Buick Dual Cowl Phaeton) သိလ့ၣ်တဆိန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤထံဖိကီၢ်ဖိအိၣ်ဖဲတၢ်လီၢ်အံၤ အတၢ်လီၤ. သိလ့ၣ် အဝဲန့ၣ် တဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်ဒံး နီတဘျီဘၣ်အဃိ, အိၣ်ထဲအီၤတဆိလီၤ. မ့ၢ်လၢ အထံၣ်န့ၢ်တၢ်အံၤ ဘၣ်အသးဒိၣ်မးအဃိ, သိလ့ၣ်အပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဂၤအံၤ ပှ့ၤသိလ့ၣ်အဝဲန့ၣ်, ဒီးသူ အဆၢကတီၢ် ဒီး အကျိၣ်စ့လၢကမၤဂ့ၤက့ၤ သိလ့ၣ်အံၤလီၤ. မ့မ့ၢ် ခဲကနံၣ်အံၤ, သိလ့ၣ်လီၤဆီအံၤ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါ ဒ်ကဟၣ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ် လၢအမံၤဒိၣ်ကတၢၢ်ဒီးပှၤကညီၤအစိၤကိးစိၤဒဲး ဘၣ်အသးလီၤ.
တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢ အိၣ်ခူသူၣ်သးတဖၣ် အိၣ်ဒီးက့ၢ်ဂီၤအကလုာ်ကလုာ်, ဒီးဖဲလံာ် ၂ ကွဲးနီၣ်တၢ်အပူၤန့ၣ် ပဖးဘၣ် တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်က့ၤ တၢ်လုၢ်ပှ့ၤဒိၣ်အဂၤတမံၤ လၢအလီၤမၢ်တ့ၢ်ဝဲလီၤ. ဖဲစီၤပၤယိၤရှံယၤ ပၢကီၢ်အံၣ်စရ့လး ၁၈ နံၣ်…
တၢ်လီၤကလဲကွံၥ် ဒီးတၢ်လၢအဟဲဖျါထီၣ် ဃံဃံလၤလၤ
အဆိကတၢၢ် ယတၢ်ကွၢ်တဘျးဖိ ဒုးလဲၤပူၤကွံၥ် ယၤလၢတၢ်ဂီၤလၢအမ့ၢ် “ဆိကမိၣ်ထီၣ် ဖီဒ့ၣ်ညါ”လၢ မၣ်ကိၣ်တိၣ် ဖူၣ်ကၠံၣ်မူရၣ်(Makoto Fujimura), ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ယိယိဖိတခါ, လၢကသံၣ်အလွဲၢ်အဝါ, အသူဒီးအဃး ဒီးဖျါလၢဖီဒ့ၣ်ညါအိၣ်ခူသူၣ်လၢ တၢ်လီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်ဂီၤအံၤဖျါတၢ်ထုးသူၣ်ထုးသး ဖဲယမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ဟီၣ်လၥ်ကဘျံး -၈၀ ဘၣ်တၢ်မၤလီၤကလဲ ဒီးစူးကါအီၤလၢတၢ်ဂီၤအံၤ ဒ်ၦၤယပၣ်ဖိ(Japanese)အတၢ်စုသ့တၢ်မၤ ဒ်အမ့ၢ်နံၣ်ဟီၣ်ကၣ်(Nihonga), လၢဖူၣ်ကၠံၣ်မူရၣ်ကိးအီၤလၢ “တၢ်စုသ့လၢအဘၣ်တၢ်မၤအီၤ ကယီကယီ” န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤအံၤဘူးဘူး, တၢ်အံၤပၥ်ဖျါထီၣ် ဟီၣ်လၥ်ကဘျံးဖိလၢ အဃါဃုၥ် သဘံၣ်ဘုၣ်ဒီးဃံလၤဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖူၣ်ကၠံၣ်မူရၣ်ပၥ်ဖျါဝဲလၢ, အဝဲထံၣ် လံၥ်တၢ်သးခုကစီၣ်, သီၣ်ဆၢကဒါက့ၤတၢ် ဒီးကျဲလီၤဆီလၢအဒုးကဲထီၣ် “တၢ်ဃံတၢ်လၤ အဟဲခီဖျိလၢတၢ်လီၤကလဲကွံၥ်” ဒီးဒ်ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်တူၢ်ဘၣ်တၢ်ဟဲစိၥ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီတဘ့ၣ်အတၢ်လၢတၢ်ၦဲၤဒီး အတၢ်မုၢ်လၢ်အသိးန့ၣ်လီၤ.
ကစၢ်ယွၤအဲၣ်ဒိးဟံးထီၣ် ပက့ၢ်ပဂီၤလၢ အလီၤကလဲတဖၣ် ဒီးတ့က့ၤတၢ်လၢအသီ ဒီးအဃံလၤဝဲန့ၣ်လီၤ. စီၤပၤစီၤဒၤဝံးလိၣ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤစၢၤ ဒ်သိး တၢ်ကဘှီက့ၤ အဝဲအတၢ်သူၣ်ကၢ်သးလီၤ လၢအဒုးဟးဂူၥ်ဟးဂီၤ အတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၅၁ ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤ ဖဲအဝဲအၢၣ်လီၤအတၢ်စူးကါ စီၤပၤအတၢ်စိကမီၤဆူ တၢ်ဟံးန့ၢ်ၦၤဂၤအမါဒီးရဲၣ်ကျဲၤတၢ်လၢ…
တၢ်အဲၣ်မ့ၢ်တအိၣ်, အဘျုးတအိၣ်
ယထုးထီၣ် စီၢ်နီၤခိၣ်လၢ ယမၤလိၥ်လီၤလီၤဆီဆီတဖျၢၣ် အကူၥ်အက့တဖၣ်လၢ တၢ်ဒၢအပူၤဒီး ရဲၣ်လီၤအီၤလၢ ယမဲၥ်ညါဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်, ယပၥ်သူၣ်ပၥ်သး တၢ်လၢအတဘၣ်လိၥ်ဘၣ်စးတမံၤန့ၣ်လီၤ. စီၢ်နီၤခိၣ်အဖီခိၣ်အဒါလၢ အဃံလၤ ဒီးတၢ်အကူၣ်အက့အဂုၤအဂၤတဖၣ် အိၣ်ဝဲခဲလၢၥ်, ဘၣ်ဆၣ်ထဲအခီၣ်တခီဧိၤ တအိၣ်ဘၣ်. အခီၣ် မ့ၢ်တအိၣ်ခဲလၢၥ်ဘၣ်န့ၣ်, ယဖှိၣ်ထီၣ်ဆီထီၣ် စီၢ်နီၤခိၣ်အံၤ တသ့ဘၣ်, ဒီးအဝဲကကဲထီၣ် တၢ်လၢအဘျုးတအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တမ့ၢ်ထဲလၢ စီၢ်နီၤခိၣ်တဖၣ်ဧိၤ ကဲထီၣ်တၢ်လၢၦၤသူအီၤတသ့, ဖဲတၢ်အကူၣ်အခီ အကါဒိၣ်တကူၥ် မ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်အခါဘၣ်. ဖဲ လံၥ် ၁ ကရံၣ်သူးအပူၤ, စီၤပီလူးမၤသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် အၦၤဖးလံၥ်ဖိတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်တအိၣ်ဒီး တၢ်အကါဒိၣ်တမံၤဘၣ်. ၦၤစူၢ်က့ၤနၥ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ် အိၣ်ဒီး နီၢ်သးအတၢ်ဟ့ၣ်အါမး, ဘၣ်ဆၣ် တအိၣ်ဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံဘၣ်.
စီၤပီလူးစူးကါဝဲ တၢ်ကတိၤလု (exaggerated language) ဒ်သိးအကမၤဆူၣ်ထီၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်, ဒီးကွဲးဝဲဒၣ်လၢ ၦၤဖးတၢ်ဖိတဖၣ် မ့ၢ်အိၣ်ဒီး တၢ်သ့ၣ်ညါခဲလၢၥ်ဒၣ်လဲၥ်, အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်ဟ့ၣ်ကွံၥ်တၢ်လၢအအိၣ်ဒီးအီၤ ကိးမံၤဒဲးဒၣ်လဲၥ်, ဒီးအဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်သးဆူၣ်တူၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲဒၣ်လဲၥ်, တၢ်အခီၣ်ထံး မိၢ်ၦၢ်လၢ အမ့ၢ်တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံမ့ၢ် တအိၣ်ဘၣ်ဒီး,…