တၢ်အဂ့ၢ်အခၢးလၢ တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအဂီၢ်
လၢယနီၢ်ဆံးအဆၢကတီၢ်, ဒ်အမ့ၢ်ပိာ်ခွါဖိတဂၤအဂီၢ်, ကၠိကရၢၢ်မ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤမၤနၢၤအီၣ်တၢ်တဖၣ် မၤနၢၤမၤဃၣ်တၢ်အလီၢ်, ဒီးဖိသၣ်ဒ်သိးယၤတဖၣ်န့ၣ် တူၢ်ဘၣ်တၢ်မၤနၢၤအီၣ်ပှၤလၢ တၢ်ထီဒါ ဒီဒၣ်က့ၤပသး တန့ၢ်အါအါဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်မၤအၢမၤနးပှၤတဖၣ်အမဲာ်ညါ ဖဲပအိၣ်ဒီး တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအဆၢကတီၢ်, တၢ်အနးကတၢၢ်တမံၤမ့ၢ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ကတိၤဆါပှၤ “နပျံၤတၢ်ဧါ. နပျံၤယၤ တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. ဖဲအံၤပှၤလၢ အကဒီတဒၢနၤ တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.
အါဘျီ လၢအကတီၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် ယပျံၤတၢ်နီၢ်နီၢ်ဒိၣ်မး, ဒီးယဘၣ်ပျံၤတၢ်အဂ့ၢ်အိၣ်ဝဲဒၣ် န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်, ယဘၣ်တၢ်ဒိတီၢ်ယၤလၢစုခိၣ်အဃိဒီး, ယသ့ၣ်ညါလၢ ယတအဲၣ်ဒိး လဲၤခီဖျိ တၢ်ဒ်သိးအံၤလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ, ဖဲယသးပူၤအိၣ်ပှဲၤဒီး တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးအဆၢကတီၢ် မ့ၢ်ယမၤတၢ် မနုၤတမံၤကသ့လဲၣ်, ဒီးမ့ၢ်ယသန့ၤယသးလၢ မတၤတဂၤကသ့လဲၣ်. ဒ်နမ့ၢ် ဖိသၣ်ဃိးနံၣ်ဖိတဂၤ, ဒီးနဘၣ်တၢ်မၤနၢၤအီၣ်နၤ, လၢဖိသၣ်အသးပှၢ်န့ၢ်နၤ, ဒိၣ်န့ၢ်နၤ, ဒီးဂံၢ်ဘါဆူၣ်န့ၢ်နၤန့ၣ်ဒီး, တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးကအိၣ်ဝဲသပှၢ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၈ န့ၣ်ပာ်ဖျါဝဲ, ဖဲအဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်မၤဒၢၣ်မၤဆါအီၤန့ၣ်, လၢတၢ်ပျံၤအလီၢ်န့ၣ် အဝဲစံးဆၢမၤဆၢက့ၤဝဲ လၢတၢ်နာ်န့ၢ်လီၤအသး, မ့ၢ်လၢအသ့ၣ်ညါ, တၢ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးတဖၣ်အံၤန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲအဝဲတဂၤဧိၤဘၣ်အဃိန့ၣ်လီၤ. စံး ၁၁၈:၆ အပူၤ…
တၢ်သးကညီၤ အိၣ်ဒီးတၢ်မၤ
တၢ်ဘှီခးဆ့ၣ်နီၤထီတဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ် ကၠ့(မ)ဝါရဲၣ် (James Warren) အတၢ်မၤဘၣ်. နာ်သက့ လၢကီၢ်အမဲရကၤ, ဝ့ၢ်ဒဲဘၢၣ်(Denver)န့ၣ်, အဝဲပာ်သူၣ်ပာ်သး ပှၤပိာ်မုၣ်တဂၤ ဆ့ၣ်နီၤခိးသိလ့ၣ် လၢဖၣ်ကမူၣ်ဖၣ်ဆါအကျါအဃိဒီး အဝဲစးထီၣ်ထ့ခးဆ့ၣ်နီၤထီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝါရဲၣ် ထံၣ်ဝဲလၢ တၢ်မၤအသးအံၤ လၢပိာ်မုၣ်အဂီၢ် “အသူးအသ့ၣ်တအိၣ်ဘၣ်”န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ပှၤဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး တၢ်ဖံးတၢ်မၤဂ့ၢ်ဝီၤ (workforce consultant), လၢအသးအိၣ် ၂၈ နံၣ် တဂၤအံၤ တ့ထီၣ်ခးဆ့ၣ်နီၤထီတဖျၢၣ်လၢ သ့ၣ်အက့အခီလၢအဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ, ဒီးလဲၤပာ်အီၤလၢ သိလ့ၣ်ဖးဒိၣ်အိၣ်ကတီၢ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တယံၢ်ဘၣ် ခးဆ့ၣ်နီၤဖးထီအံၤ ဘၣ်တၢ်သူအီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲထံၣ်သ့ၣ်ညါလၢ ဝ့ၢ်တဖျၢၣ်အံၤ သိလ့ၣ်ဖးဒိၣ်အိၣ်ကတီၢ်အလီၢ် အိၣ်ဝဲခွံကထိဒီး, တၢ်လီၢ် အါတီၤန့ၣ် ခးဆ့ၣ်နီၤထီ ဒ်သိးအံၤတအိၣ်ဘၣ်အဃိ, အဝဲမၤကဒီး ခးဆ့ၣ်နီၤထီလၢခံတဖျၢၣ်ဝံၤ, ဒီးလၢခံ အါထီၣ်တဘျုးဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ခးဆ့ၣ်နီၤတဖၣ်အလိၤန့ၣ် တၢ်ကွဲးအိၣ်ဝဲ “သးကညီၤတၢ် တက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. အတၢ်ကွၢ်စိန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. ဝါရဲၣ် စံးဝဲ “တသ့ဖဲအသ့ ဖဲကျိၤကျဲအိၣ် အသိးန့ၣ် ယကမၤတၢ်လၢ…
တၢ်စံးဆၢခဲလၢာ်
ဒ့ အဲ(န)ဟး(ဒ) ကၠူနံၣ်ယၢၣ် (Dale Earnhardt Jr.) စံးကတိၤဖျါထီၣ် ဖဲအသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ အပၢ်လဲၤသဒၣ်အီၤလံအဂ့ၢ်န့ၣ်, မ့ၢ်တၢ်လဲၤထီဖျိ နးနးကျံးကျံးလၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ့ အဲ(န)ဟး(ဒ) စံနယၢၣ် (Dale Earnhardt Sr.) လၢအမ့ၢ် ပှၤနီၣ်ပြၢသိလ့ၣ် ဒီးအမံၤဟူသၣ်ဖျါဒိၣ်မးတဂၤန့ၣ် ဖဲအနုာ်လီၤနီၣ်ပြၢ ဒ့တိၣ်နၣ် ၅၀၀ သိလ့ၣ်ပြၢ (Daytona 500) အကတၢၢ်န့ၣ် အသိလ့ၣ် ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးနးနးကလဲာ်, ဒီးသံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ပြၢအံၤ. ဒ့ ကၠူနံၣ်ယၢၣ် စ့ၢ်ကီး နုာ်လီၤပြၢဝဲ န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲဒၣ် “တၢ်ကလုၢ်အိၣ်သိၣ်ထီၣ်- ယကမၤကဒီးဆူညါတသ့လၢၤဘၣ်, တၢ်တမံၤအံၤ ဟဲထီၣ်လၢယပူၤ, တၢ်ကိးပသူဖးဒိၣ် လၢအမ့ၢ် တၢ်ဖုးသံပျီၢ်သံဒီး တၢ်သူၣ်အုးသးအုး, ဒီးတၢ်ပျံၤ တၢ်ဖုးအတၢ်ကိးပသူန့ၣ်လီၤ”. တၢ်န့ၣ်ဝံၤဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ အလီၤသယုၢ်သညိတမံၤမ့ၢ်ဝဲ “ဆူညါ ယကဘၣ်မၤတၢ်အံၤ ထဲယတၢ်ဒၣ်ယဲဧိၤန့ၣ်လီၤ”.
အဲ(န)ဟး(ဒ) ကၠူနံၣ်ယၢၣ် စံးဝဲ “တၢ်အိၣ်ဒီးပၢ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ် တၢ်အိၣ်ဒီးလံာ်ကွဲးနီၣ်ဖိတဘ့ၣ် န့ၣ်လီၤ.…
တၢ်ဘှီဘၣ်က့ၤ လၢအဃံလၤ
လံာ်လၢအလီၤဆီလီၤလး “ဒွဲလၤကူၣ်သ့+တၢ်စူၢ်တၢ်နာ် - တၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ် အယွၤဂ့ၢ်ပီညါ” (Art + Faith : A Theology of Marking) တဘ့ၣ်အပူၤ, ပှၤအမံၤဟူသၣ်ဖျါလၢဒွဲလၤကူၣ်သ့, မၣ်ကိၣ်ထိၣ် ဖူၤကၠံၤမိၤရၤ (Makoto Fujimura) ကွဲးပာ်ဖျါဝဲ လၢပျၢၤပှၤယၣ်ပၣ်ဖိတဖၣ် အဒွဲလၤတကလုာ်, ဘၣ်တၢ်ကိးလၢ ခ့စူးကံၤ (Kintsugi) အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်အံၤအပူၤန့ၣ် ပာ်ဖျါဝဲ ပှၤတ့တၢ်တဂၤ ဟံးထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်သပၢၤ လၢအသ့ၣ်ဖးတဖျၢၣ် (လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ် လၣ်ဖးသပၢၤခွး) ဒီး က့ၤဆီထီၣ်ဖှီၣ်ထီၣ်တၢ်အက့အခီတဖၣ် လၢသ့ၣ်သူအထုး, ဒီးတွံၢ်လုၢ်ထူ လၢတၢ်တဲဖးအကျိၤတဖၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖူၤကၠံၤမိၤရၤ ဒုးနၢ်ပၢၢ်ဝဲဒၣ်လၢ “ခ့စူးကံၤ” န့ၢ် တမ့ၢ်ထဲလၢ တၢ်ဘှီက့ၤ မ့တမ့ၢ် မၤဂ့ၤက့ၤ သပၢၤသ့ၣ်ဖးတဖျၢၣ်န့ၣ်ဘၣ်, မ့ၢ်မး ကျိၤကျဲသနူတမံၤလၢ အမၤဃံလၤ သပၢၤလီခီသ့ၣ်ဖးတဖၣ်, အါန့ၢ်အခီၣ်ထံးတၢ်အိၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. “ခ့စူးကံၤ” န့ၣ် စးထီၣ်အသးလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤကစၢ်တဂၤ (warlord) အလီခီ လၢအအဲၣ်လီၤဆီဝဲတဖျၢၣ်သ့ၣ်ဖးဟးဂီၤ,…
ယွၤကျၢၢ်ဘၢ ပတၢ်ဒဲးဘး
ဖဲ ၁၉၅၀ အနံၣ်တဖၣ်အကတီၢ်, မိၢ်လၢဘၣ်ဆၢထၢၣ်အကစၢ်ဒၣ်ဝဲတဂၤ, လၢတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ အပှၤဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်, ဃုထၢတၢ်ဒိလံာ်ဒိလဲၢ် အတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. ထဲတၢ်ဂ့ၢ်ကီတမံၤ, လၢအတမ့ၢ် ပှၤဒိလံာ်လဲၢ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤတဂၤဘၣ်, ဒီးဒိကမၣ်လံာ်မဲာ်ဖျၢၣ်တဖၣ် တၢ်တလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဃုကျဲတဖၣ် ဒ်သိးကကျၢၢ်ဘၢ တၢ်လၢအဒိကမၣ်လံာ်အဖျၢၣ်တဖၣ်, ဒီးတဆီဘၣ်တဆီ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲတၢ်တမံၤလၢ ပှၤသ့ၣ်ညါအီၤ ဒ်အမ့ၢ် လ့းကွ့း ပ့ၤပၤ (Liquid Paper), တၢ်အထံအနိ လၢတၢ်ဘှီက့ၤတၢ်, ဒီးဘၣ်တၢ်စူးကါအီၤလၢ ကမၤဘၢလံာ်မဲာ်ဖျၢၣ် အကမၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တုၤမ့ၢ်ကသံၣ်ထံဃ့ထီထီၣ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်ဒိဘၣ်က့ၤလံာ်လၢအဖီခိၣ်သ့ဝဲ, ဒီးကဖျါဒ်တၢ်အကမၣ် တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဘှါဆှဲပတၢ်ဒဲးဘးအဂီၢ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဟ့ၣ်ပှၤကျဲ လၢအိၣ်ဒီးအစိကမီၤအါန့ၢ်အန့ၣ် လၢပှၤထိၣ်ဒွးအီၤတသ့, ဒီးလၢအကါဒိၣ်တမံၤန့ၣ်လီၤ. ကျဲအံၤ တမ့ၢ်တၢ်ကျၢၢ်ဘၢတၢ်ဒဲးဘးဘၣ်, မ့ၢ်မးလၢ တၢ်ပျၢ်ကွံာ်တၢ်ဒဲးဘးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့န့ၣ်လီၤ. တၢ်အဒိအဂ့ၤတထံၣ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဖျါလၢ ယိၤဟၣ် ၈:၃-၄ အစးထီၣ်တတီၤ, ဖဲလၢပိာ်မုၣ်တဂၤဘၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၣ်အီၤ လၢအအဲၣ်ဘၢတၢ်အဖၢမုၢ်တဂၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ထွဲလၢပှၤပိာ်မုၣ်အံၤ, ဒီးအတၢ်ဒဲးဘးတဖၣ်အဂီၢ် တၢ်သိၣ်တၢ်သီအသရၣ်တဖၣ် အဲၣ်ဒိးလၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ကမၤတၢ်တမံၤမံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သိၣ်တၢ်သီ စံးဝဲလၢ…