တၢ်ဖးမၤလိလံာ်စီဆှံ
ကၠ့ႉအၣ်ႉပဲးကၣ် (၁၉၂၆-၂၀၂၀) အတၢ်ကွဲးအဂ့ၤလီၤဆီ ‘‘အမ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်ညါကစၢ်ယွၤ’’ အပူၤ ကွဲးဖျါထီၣ် ပှၤလၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးခရၠာစးံာ် အိၣ်လွံၢ်ကလုၢ်ဒီး စံး၀ဲလၢ ‘‘ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢ ဂံာ်ဘျဲးလံာ်စီဆှံ’’န့ၣ်လီၤႉ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိခဲလၢာ် တမ့ၢ် ပှၤမၤလိနၢ်ပၢၢ် လံာ်စီဆှံလီၤဆီသ့ၣ်တဖၣ်သနာ်က့ ပှၤတဂၤဘၣ်တဂၤ ဃုသ့ၣ်ညါ နၢ်ပၢၢ်ကစၢ်ယွၤခီဖျိ တၢ်ဖးမၤလိလံာ်စီဆှံအကစၢ်ဒၣ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ ဒ်သိး့ှှီဖိတဒုလၢ အဘျဲးအီၣ် ဘျဲအီသ့ၣ် အသိးန့ၣ်လီၤႉ ပဲးကၣ် ပာ်ဖျါ၀ဲလၢ တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ကစၢ်ယွၤ ခီဖျိ တၢ်ဖးလံာ်စီဆှံန့ၣ် တမ့ၢ်ဒၣ်ထဲ ပှၤမၤလိလီၤဆီ လံာ်စီဆှံစဲၢ်နိးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်ႉ ပှၤပတီၢ်မုၣ်တဖၣ်လၢ အဖးလံာ်စီဆှံဒီး ဒိကနၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတဖၣ် မ့ၢ်ဒိးန့ၢ် သးစီဆှံအတၢ်ဒုးနဲၣ်န့ၣ် ဒိးတၢ်ကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ရၠာစး့လိာ်အိၣ်ဘူးဒီးကစၢ်ယွၤအါန့ၣ် ပှၤမၤလိလီၤဆီ လံာ်စီဆှံတဖၣ် လၢသူၣ်မံသးမံလၢအ၀ဲသ့ၣ်နၢ်ပၢၢ် ယွၤဂ့ၢ်ပီညါအတၢ်ဘၣ် တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်ကဲထီၣ်တၢ်သးဟးဂီၤတမံၤန့ၣ် ပှၤဖးမၤလိလံာ်စီဆှံခဲလၢာ် ကမ့ၢ် လၢ ဆီၣ်လီၤအသးဒီးတိာ်ပာ်၀ဲလၢကသ့ၣ်ညါအါထီၣ် တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤကစၢ်န့ၣ်ဘၣ်ႉ လၢကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး ခရၠာစးံာ်အစိၤအဆၢကတီၢ် ပှၤဖးမၤလိနၢ်ပၢၢ် လံာ်စီဆှံအလီၢ်လံၤတဖၣ် အိၣ်၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်တသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အကါဒိၣ်လၢအ၀ဲသ့ၣ်စံးကတိၤ၀ဲဒၣ် န့ၣ်လီၤႉ လံာ်ယိၤဟၣ် ၅း၃၉-၄၀ အပူၤ ပကထံၣ်ဘၣ်ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးအတၢ်ကတိၤ…
သးသ့ၣ်ဖးလီၤကလဲလၢပပူၤ
ဖဲယမ့ၢ်ပှၤသးစၢ်အခါ ယမိၢ်တ့၀ဲတၢ်ဂီၤတဖၣ်လၢဟံၣ်ပူၤ ဒၢးအဒူၣ်လိၤအိၣ်ဆိး၀ဲဒၣ် လၢ အါနံၣ်အါလါအပူၤန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ဂီၤအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်လၢပျၢၤ ပှၤဟ့းလ့ၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ် လုၢ်ဟံၣ်လၢဟးဂီၤလီၤပှီၢ်ဒီး အထူၣ်သ့ၣ်တဖၣ် လီၤတကူၢ်လီၤပှီၤအိၣ်ဃုာ်ဒီးတၢ်ဂီၤလၢ ပှၤကညီအဂီၤတဖၣ် အကၣ်အဘျဲးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ယကွၢ်ပှၤဟ့းလ့ၣ်ဖိ အတၢ် သူၣ်ထီၣ်လီၤဘီလီၤမုၢ်လၢတဘျီခါသ့ၣ်တဖၣ် ဒီးယဆိကမိၣ်ထီၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤတမံၤ မၤဟးဂီၤ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လဲၣ်လီၤႉ လၢတၢ်မိၣ်သ့ၣ်ညါသးအပူၤ လီၤလီၤဆီဆီ ဖဲယမၤလိဘၣ်လၢ တဘျီအခါ ဘီမုၢ်ဖးဒိၣ်တခါအံၤ အတၢ်ဟးဂီၤ ဒီးတၢ်လီၤဖးလိာ်သး လၢဘီမုၢ်အပူၤ ကဲထီၣ် တၢ်သူၣ်အုးသးအုးအပူၤန့ၣ်လီၤႉ
လၢပခိၣ်ပဃၢၤနီၢ်သးအတၢ်လီၤရၠာစးၢၢ်လီၤစၢၣ် ဒီးတၢ်သးကွံလၢ အမၤဟးဂီၤ ပှၤကညီၤတဖၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢ ခ့ခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်မၤအသး တဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်တၢ်ပာ်တၢ်ကမၣ်လၢ ပှၤကညီတဖၣ် ဒီးထံကီၢ်တဖၣ်လၢညိကွံာ် ကစၢ်ယွၤအဃိန့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ် ပတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးစ့ၢ်ကီး ပ့ကၢးကွၢ်ထံဆိကမိၣ် ကဒါက့ၤ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ လံာ်မးသဲ ၇း၁-၅ အပူၤ ဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤ မ်ပသုတမၤအသး ဒ်ပှၤဟးဂီၤဖိတဂၤအဂီၢ် ဖဲပအဲၣ်ဒိးပှၤဂၤ ပှီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးလၢ အတၢ်ဒဲးဘးအဃိ န့ၣ်ဒီး ပတကွၢ်လီၤက့ၤ ပတၢ်အိၣ်သးလၢပသးအပူၤအခါန့ၣ်လီၤႉ
ထါစံးထီၣ်ပ့တၢၤ ၃၂…
အဆၢကတီၢ်လၢတၢ်လုၢ်ထီၣ်တၢ်ဆူကစၢ်ယွၤ
ဖဲနံၣ် ၂၀၂၀ ထ့ကူလါထီၣ်အပူၤ ကိၤဘ့း ၁၉ တၢ်ဆါ အတၢ်ကီတၢ်ခဲ စးထီၣ်သီ အဆၢကတီၢ်ၣ်လီၤႉ အ၀ဲ ဆိကမိၣ်ထီၣ် ပကဘၣ်အိၣ်လီၤဆီလၢ တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် အပူၤ ဆီတလဲ ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤ‚ ပတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤၣ်လီၤႉ အ၀ဲကွဲးဖျါထီၣ်‚ ‘‘တၢ်မၤအသးတဖၣ် အံၤ တမ့ၢ်ထဲတၢ်မၤကွၢ် တၢ်ကူစါယါဘျါတၢ်အပီးအလီအဂ့ၢ်ၣ်လီၤႉ သတူၢ်ကလာ် တၢ်လိၣ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်မူသကဲးပ၀ာ်န့ၣ် ကဲထီၣ်၀ဲတၢ်ကစီၣ်အခိၣ်တီန့ၣ်လီၤႉ
ပနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်၀ဲ ပအိၣ်ဒီး တၢ်သးတံာ်တာ်အဆၢကတီၢ် ပဆိကမိၣ်ကွၢ်တၢ် လၢပှၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကီတၢ်ခဲတမံၤန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်အပူၤ ပတအိၣ် တ့ၢ်ဒၣ်ထဲ သးအဂံၢ်အဘါတမံၤဧိၤ ဖဲပလိၣ်ဘၣ်တၢ်အခါန့ၣ်လီၤႉ ပကဃ့ထီၣ် တၢ် ဆူသးစီဆှံ ဒ်သိးကဟ့ၣ်ပှၤတၢ်အဲၣ် လၢပတၢ်တဒ်သိးလိာ်သး ကဒဲကဒဲအလီၢ်‚ တၢ်သူၣ်ခုသးခုလၢ ပကမၤဆၢ တၢ်သူၣ်အုးသးအုး‚ သးအတၢ်ဃူတၢ်ဖိး လၢတၢ်သး တံာ်တာ်အလီၢ်‚ တၢ်၀ံသးစူၤလၢ တၢ်သးဘၣ်ဒိဆါအလီၢ်‚ တၢ်သူၣ်ကညီၤ သးကညီၤ တၢ်လၢ တၢ်ကွၢ်ထွဲပှၤဂၤအလီၢ်‚ ပတၢ်မၤဂ့ၤတၢ်လၢ ပကထံၣ်ပှၤဂၤလၢ အလိၣ်ဘၣ် တၢ်အလီၢ်‚ ပတၢ်သးတီလၢပတၢ်အၢၣ်လီၤတဖၣ်အဂီၢ်‚ တၢ်ဆီၣ်လီၤသးလၢ…
ဆၢကတီၢ်လၢတၢ်ဘၣ်စံးကတိၤတၢ်
လၢအနံၣ် ၃၀ အတီၢ်ပူၤ ပှၤအၣ်ဖရၠာစးံၣ်ကၤ-အမဲရၠာစးကၤမုၣ်တဂၤန့ၣ် ဟ့ၣ်လီၤအသးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ယွၤအတၢ်မၤလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့န့ၣ်လီၤႉ ဖဲအ၀ဲဒၣ် ဃုကျဲးစၢး ကတိၤသကိး ကလုာ်ဒူၣ်အဘၢၣ်စၢၤ တၢ်ဆီၣ်တဲာ်မၤနၢၤအဂ့ၤအဆၢကတီၢ် ထံၣ်၀ဲလၢ ပှၤတအဲၣ်ဒိး စံးကတိၤတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်ဘၣ်ႉ ဖဲ ခႉနႉ နံၣ် ၂၀၂၀ တၢ်ယီၤထီၣ်သီကတီၢ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် စးထီၣ်ကတိၤသကိး တၢ်နီၤဖးရၠာစး့လိာ်ကလုာ်ဒူၣ်အဘၢၣ်စၢၤအဂ့ၢ်အခါ အပှၤမၤသကိး တၢ်တဖၣ် စးထီၣ်စံးကတိၤတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်သးဒ့ဒီး တၢ်သူၣ်အုးသးဆါအပူၤ အ၀ဲစံးကတိၤတၢ်ဂ့ၢ်လၢ တၢ်စံးဘျုးဆၢယွၤန့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်အသးပူၤ ဆိကမိၣ်၀ဲ ဘၣ်မနုၤ တံၤသကိးတဖၣ် ထုးဆၢကတီၢ်လၢတၢ်စံးကတိၤတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ အဂီၢ်လဲၣ်လီၤႉ
တၢ်အိၣ်အသးတနီၤနီၤအဖီခိၣ် တၢ်အိၣ်ဘှီၣ်ကလာ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အိၣ်မူသကဲာ် ပ၀းအဂ့ၤလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ စီၤပၤစီၤ့ှှလိၤမိၤ ကွဲးဖျါ ထီၣ်၀ဲဒၣ် လၢလံာ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ၃း၁ဒီး၇‚ စံး၀ဲ ‘‘တၢ်အခ့အခါ အိၣ်၀ဲလၢ ကယဲၢ်တၢ်တမံၤလၢ်လၢ် အဂီၢ်‚ ဒီးအဆၢကတီၢ်လၢကယဲၢ် တၢ်ကူၣ်တၢ်ဖးလၢမူခိၣ်ဖီလာ်အဂီၢ်လီၤႉႉႉ အကတီၢ် လၢကအိၣ်ဘှီၣ်ကလာ်အဂီၢ်ၣ်လီၤႉ
ဖဲပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်မၤတရၠာစးီတပါၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဒီးတၢ်မၤဆါပှၤန့ၣ်လီၤႉ လူၤသရၠာစးၢၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် မါတ့ၣ်နံၣ်မိလၣ်…
သးအတၢ်ထံၣ်သ့ၣ်ညါဟဲလၢသးစီဆှံ
ဖဲပှၤဖရၠာစးၣ်စံၣ်သုးဖိတဂၤ ခူၣ်တၢ်လၢမဲးမုၢ်ခိၣ် ဒ်သိးတၢ်ကတီၤဒုၣ်ဒါအဂီၢ်အခါ အ၀ဲ တၢ်ဆိကမိၣ်တအိၣ်၀ဲဒၣ်လၢ ကဃုထံၣ်န့ၢ်ဘၣ်၀ဲ တၢ်အကါဒိၣ်တမံၤန့ၣ်ဘၣ်ႉ ဖဲန့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်၀ဲ လၢၢ်လ့တဖျၢၣ်လၢ အလီၤဆီ၀ဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ လၢၢ်တဖျၢၣ်အံၤဘၣ်တၢ်ကိးအီၤ လၢ ‘‘ရၠာစးိၣ်စဲးတၣ်လၢၢ်’’ လၢအိၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢ‚ ဒီးတၢ်ပၢတၢ်ြပး ထံ့ှူၢ်ကီၢ်သဲးၣ်လီၤႉ လၢၢ်လ့တဖျၢၣ်အံၤ ခဲအံၤ ဘၣ်တၢ်ပာ်အီၤ ဖဲပှၤအဲးကလံးဖိ အတၢ်ဒုးနဲၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်အပူၤ ဒီးမ့ၢ်တၢ်ဃုထံၣ် န့ၢ်ဘၣ် တၢ်လၢအပူၤကွံာ်လၢပျၢၤ ဖဲ ခႉနႉ ၁၉ နံၣ်ကယၤ အကတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤႉ တၢ်ကွဲးတဖၣ်လၢ လၢၢ်တဖျၢၣ်အံၤအလိၤ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ အပူၤကွံာ် ပှၤအဲၤကူပတူးဖိ တဖၣ် အတၢ်ကွဲး ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်တ့ပာ်ဖျါခီဖျိ တၢ်ဂီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ
လၢပှၤအါဂၤအဂီၢ် လံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်အကျိၤသ့ၣ်တဖၣ် အါတက့ၢ် ကဲထီၣ် တၢ်ခူသူၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤႉ တချုး ကစၢ်ခရၠာစးံာ် ဘၣ်တၢ်ပျၤထီအီၤလၢ ထူၣ်စုညါအနၤန့ၣ် အၢၣ်လီၤ၀ဲ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ ကဆှၢလီၤ သးစီဆှံန့ၣ်လီၤႉ ယိၤဟၣ် ၁၆း၁၃ အပူၤ ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူး စံးဘၣ်အပျဲၢ်အဘီၣ် ‘‘မ့မ့ၢ်သးလၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီန့ၣ်‚…