တၢ်ဘှီဘၣ်က့ၤ လၢအဃံလၤ
လံာ်လၢအလီၤဆီလီၤလး “ဒွဲလၤကူၣ်သ့+တၢ်စူၢ်တၢ်နာ် - တၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ် အယွၤဂ့ၢ်ပီညါ” (Art + Faith : A Theology of Marking) တဘ့ၣ်အပူၤ, ပှၤအမံၤဟူသၣ်ဖျါလၢဒွဲလၤကူၣ်သ့, မၣ်ကိၣ်ထိၣ် ဖူၤကၠံၤမိၤရၤ (Makoto Fujimura) ကွဲးပာ်ဖျါဝဲ လၢပျၢၤပှၤယၣ်ပၣ်ဖိတဖၣ် အဒွဲလၤတကလုာ်, ဘၣ်တၢ်ကိးလၢ ခ့စူးကံၤ (Kintsugi) အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်အံၤအပူၤန့ၣ် ပာ်ဖျါဝဲ ပှၤတ့တၢ်တဂၤ ဟံးထီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်သပၢၤ လၢအသ့ၣ်ဖးတဖျၢၣ် (လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ် လၣ်ဖးသပၢၤခွး) ဒီး က့ၤဆီထီၣ်ဖှီၣ်ထီၣ်တၢ်အက့အခီတဖၣ် လၢသ့ၣ်သူအထုး, ဒီးတွံၢ်လုၢ်ထူ လၢတၢ်တဲဖးအကျိၤတဖၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖူၤကၠံၤမိၤရၤ ဒုးနၢ်ပၢၢ်ဝဲဒၣ်လၢ “ခ့စူးကံၤ” န့ၢ် တမ့ၢ်ထဲလၢ တၢ်ဘှီက့ၤ မ့တမ့ၢ် မၤဂ့ၤက့ၤ သပၢၤသ့ၣ်ဖးတဖျၢၣ်န့ၣ်ဘၣ်, မ့ၢ်မး ကျိၤကျဲသနူတမံၤလၢ အမၤဃံလၤ သပၢၤလီခီသ့ၣ်ဖးတဖၣ်, အါန့ၢ်အခီၣ်ထံးတၢ်အိၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. “ခ့စူးကံၤ” န့ၣ် စးထီၣ်အသးလၢ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤကစၢ်တဂၤ (warlord) အလီခီ လၢအအဲၣ်လီၤဆီဝဲတဖျၢၣ်သ့ၣ်ဖးဟးဂီၤ,…
ကစၢ်ယွၤ အတၢ်တဲပူ အဒိၣ်ကတၢၢ်
Life magazine(လဲး မဲးကစံ)အလံာ်, လၢဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်အီၤ ဖဲလါယူၤလံ (၁၂), ၁၉၆၈ နံၣ်, လံာ်အကုလိၤန့ၣ် ပာ်ဖျါဝဲ ဖိသၣ် သၣ်ဝံၤလီၤဒိတဖၣ်အဂီၤ လၢအလီၤပျံၤလီၤဖုး လၢကီၢ်စဲၢ် ဘဲၣ်ယၣ်ဖြၣ် (Biafra) (အိၣ်လၢကီၢ်နဲၣ်ကၠံရံယါ(Nigeria) ဖဲထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအကတီၢ်) န့ၣ်လီၤ. ပိာ်ခွါဖိသးစၢ်တဂၤႇ လၢတၢ်သူၣ်အုးသးအုအပူၤႇ ဒိခီဒိတီန့ၢ်မဲးကစံအကုအံၤဒီး လဲၤစိာ် ဝဲဆူ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤအအိၣ်ဒီး သံကွၢ်ဝဲ “ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်အံၤဧါ” န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်န့ၣ်စံးဆၢ “ယသ့ၣ်ညါလၢ နတနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်ဒီး မ့ၢ်ဝဲ, ကစၢ်ယွၤသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ.” ပိာ်ခွါဖိန့ၣ် ဟးထီၣ်ဆူတၢ်ချၢ, ဒီးတဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲတအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤဒ်သိးအံၤတဂၤ အဂ့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ မၤကီမၤခဲတၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢဖိသၣ်တဖၣ်ဘၣ်, လၢပဝဲခဲလၢာ်အဂီၢ် စ့ၢ်ကီး ကဲထီၣ်တၢ်သးတံာ်တာ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်မၤလီၤတံၢ်ကစၢ်ယွၤအတၢ်သ့ၣ်ညါလၢ ၦၤကနၢ်ပၢၢ် ကီခဲတၢ်အပူၤန့ၣ်, ယဆၢလၢပိာ်ခွါဖိအံၤန့ၣ် ကနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်တဲပူ အဒိၣ်ကတၢၢ် တယုၢ်အဂ့ၢ်, ဒီးကဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤဆူညါ ဒ်သိးအပူၤကွံာ်တၢ်မၤအသး လၢဘဲၣ်ယၣ်ဖြၣ် ထံကီၢ်…
ပဒီပုၢ်ဝဲၢ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး
ထွံၣ်လၢအသးအၢတဒု ကအ့ၣ်ဝဲအပုၢ်ဒ့မုၣ်အဆၢကတီၢ် ဘရ့းကၠၢၣ် ဝီးခၢၣ် (Bridger Walker) အသးအိၣ်ဒံးဒၣ် ဃုနံၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးထွံၣ်အ့ၣ်ဘၣ် အဒ့မုၣ် အဝဲနုာ်လီၤဒီတဒၢအသးလၢ အဒ့မုၣ်အမဲာ်ညါန့ၣ်လီၤ. ဒီးဘၣ်တၢ်လဲၤစိာ်အီၤဆူတၢ်ဆါဟံၣ် လၢတၢ်ကကူစါယါဘျါတကီၢ်ခါအဂီၢ်, ဒီးအမဲာ်သၣ် ဘၣ်တၢ်ဆးမၤဂ့ၤထီၣ် အထံၣ်ခွံဆံန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်မၤအသးအံၤအဂီၢ် အဝဲပာ်ဖျါဝဲ “ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခံဂၤအကျါ တဂၤမ့ၢ်ဘၣ်သံန့ၣ်ဒီး ပှၤလၢအသံန့ၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်ဒၣ်ယၤလီၤ” န့ၣ်လီၤ. ပကဘၣ်စံးဘျုး ကသံၣ်သရၣ်လၢ ကွဲးကါ မၤဂ့ၤထီၣ်ပှၤကညီအမဲာ်သၣ်တဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤကွဲးကါမၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤ ဘရ့းကၠၢၣ် အမဲာ်သၣ်ဖိန့ၣ်လီၤ. တၢ်တယံၢ်ဒံးဘၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ဒိဝဲ တၢ်ဂီၤဖိတဖၣ် လၢအဝဲဖိးဟုဃာ်အဒ့မုၣ်န့ၣ် အုၣ်အသးလၢ အတၢ်အဲၣ်အဒ့မုၣ်န့ၣ် အိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၢ်ဝဲ ဒ်သိးဒၣ်အပူၤကွံာ်အသိးန့ၣ်လီၤ.
ဟံၣ်ဖိဃီဖိကဒဲကဒဲ အံးထွဲကွၢ်ထွဲပှၤ, ကဟုကယာ်ပှၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်နီၢ်နီၢ်တဖၣ် ဖဲပဘၣ်ကီဘၣ်ခဲအဆၢကတီၢ်, နုာ်လီၤမၤစၢၤပှၤ, ဒီးဖဲပပျံၤတၢ် မ့တမ့ၢ် ပဘၣ်အိၣ်ဒၣ်ထဲတဂၤဧိၤအဆၢကတီၢ် ဟဲအိၣ်ဆိးဒီးပှၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ် လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်ဒၣ်လဲာ် တလၢပှဲၤ, ဒီးတနီၤန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိဆါပှၤဒံးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပအိၣ်ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ် လၢအမ့ၢ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး, ပှၤလၢအကအိၣ်ဒီးပှၤထီဘိတဂၤန့ၣ်လီၤ. ဧ့ၤ…
ပှၤအိၣ်ဒီးအစိကမီၤ ဒီးပှၤဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်တဖၣ်
လၢကီၢ်အမဲရကၤ, ကီၢ်စဲၣ်အဲၣ်အိၣ်ဝၣ်(Iowa) အဖၠၣ်စိမိၤန့ၣ်, တၢ်မၤအသးတမံၤလၢ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဝး အလုၢ်အလၢ် သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. စတဲး ဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဖိသၣ်တၢ်ဆါဟံၣ် (Stead Family Children Hospital)န့ၣ် အိၣ်သဃၢၤလိာ်သးဒီး ကီၢ်စဲၣ် အဲၣ်အိၣ်ဝၣ် ခ့န့း အမဲရကၤ ဖျၢၣ်ထူပျီန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆါဟံၣ်အဖီခိၣ်ကတၢၢ် တကထြၢန့ၣ် ပှၤဒူၣ်အီၤလၢ မဲာ်ထံကလၤ အပှဲၤအဃိ ပှၤကွၢ်လီၤတၢ်ဆူ တၢ်လိာ်ကွဲပျီပူၤ န့ၢ်ဝဲဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤလိာ်ကွဲတၢ်အဆၢကတီၢ် ပှၤဖိသၣ်လၢ အဆူးဆါတဖၣ် ဃုာ်ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် မၤပှဲၤတၢ် တၢ်လီၢ်အံၤ ဒ်သိးကကွၢ်ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤလိာ်ကွဲ အခီၣ်ထံးတပတီၢ်ဝံၤန့ၣ် ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဖိတဖၣ်, အပှၤနဲၣ်တၢ်တဖၣ်ဒီး ကမျၢၢ်လၢ အဟဲကွၢ် တၢ်လိာ်ကွဲလၢ အကထိတဖၣ် ကွၢ်ထီၣ် ဖိသၣ်လၢအဆူးဆါတဖၣ်ဒီး ဝံၣ်ဝၢ်အစုဒီး ဆၢဂ့ၤဆၢဝါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်ဖိအံၤ မ့ၢ်အကတီၢ်ဖိလၢ ဖိသၣ်တဖၣ် အမဲာ်ချံကပီၤထီၣ်လၢ တၢ်သူၣ်ခုသးခုအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပထံၣ်ဘၣ် ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဖိတဖၣ်, ကမျၢၢ်လၢ ဟဲကွၢ်တၢ်တဖၣ်, ပှၤခိးကွၢ်တၢ်လၢ ကွဲၤထံၣ်ဟူတဖၣ် ပာ်ဖျါ…
တၢ်ထုကဖၣ်ဒီး တၢ်ဆီတလဲ
၁၉၈၂ နံၣ်န့ၣ်, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် ခရ့းရှၢၣ်ဖူၤဟၣ်(Christian Führer) ဒုးအိၣ်ထီၣ် မုၢ်ဆၣ် တၢ်ထုကဖၣ်တၢ်ဘါ, ဖဲစ့းန့းကလး(St. Nicholas)တၢ်ဘါသရိာ်,လၢဝ့ၢ်လဲး(ပ)စး (Leipzig’s) န့ၣ်လီၤ. လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်မၤစုဆူၣ်ခီၣ်တကး အတၢ်မၤတဖၣ် ဒီးကီၢ်ကၠၢၢ်မနံၣ် မုၢ်ထီၣ် (East German)အတၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ အဆီၣ်သနံးထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်အပူၤ ပှၤစှၤဂၤပာ်ဖှိၣ်ထီၣ် အသး ဒီးဃုထုကဖၣ်ယွၤလၢ တၢ်မုၢ်တၢ်ပၢၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တုၤပှၤဟဲဘါယွၤဒီး ထုကဖၣ်တၢ်ဖိတဖၣ် အနီၢ်ဂံၢ်အါထီၣ်ဒီး ပှဲၤတလၢကွံာ် တၢ်ဘါသရိာ်အချၢဒၣ်လဲာ် အဝဲသ့ၣ် တပာ်သူၣ်ပာ်သးဒံးဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤခိၣ်မၠူၣ်န့း(communist)တဖၣ်လၢ အန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ် အိၣ်ခိးကွၢ် အဝဲသ့ၣ်ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၉ သီ, ၁၉၈၉ နံၣ်န့ၣ်, ပှၤအဂၤ နွံကလး ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီး ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ထီဒါ တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ တၢ်မုၢ်တၢ်ခုၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ကၠၢၢ်မနံၣ်အပှၤပၢၤကီၢ်အဂၤ ဃုကထိ ဆၢထၢၣ်အိၣ်ခိး ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ တၢ်မၤဆူၣ်မၤစိးတၢ်မ့ၢ်တၢ်အိၣ်ထီၣ်ဒီး ကမၤဆၢက့ၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ထီဒါတၢ်မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်အဃိ ပှၤမၤလိတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတဖၣ် ထံၣ်ဝဲဒၣ်လၢ မုၢ်တနံၤအံၤ…
ယွၤအတၢ်တိၢ်နီၣ်ဖံးဃာ်တၢ်န့ၣ် တလီၤတုာ်လီၤကာ်ဘၣ်
ၦၤတဂၤအိၣ်ဒီး အ့ထၢၣ်နဲးကျိာ်စ့ ဘ့းကွဲ(န) (Bitcoin) လၢ အလုၢ်အပှ့ၤအိၣ်ဒီး ဒီလၣ်အကကွဲၢ် ၄၀၀ ဘျဲၣ် ဘၣ်ဆၣ် သူဝဲ တန့ၢ်အဃိ ကဲထီၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသးပ့ၤနီၣ်ဝဲဒၣ် ကျိာ်တၢ်ကတိၤခူသူၣ်(password) လၢကနုာ်ဆူ စဲးဖီကဟၣ်လၢအကျိာ်စ့ ပာ်ဖှိၣ်အိၣ်တၢ်အပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. အဝဲဆှၢလီၤဝဲ ကျိာ်တၢ်ကတိၤခူသူၣ် တုၤအဘျီတဆံ မ့ၢ်တဘၣ်ဘၣ်ဒီး စဲးတဖျၢၣ်အံၤ အကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် ကျိာ်စ့အဂ့ၢ်အကျိၤတဖၣ်ခဲလၢာ်အဃိ အစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်တဖၣ် ကလီၤမၣ်ကွံာ်ဝဲတစိၤသးန့ၣ်လီၤ. အနံၣ်တဆံအတီၢ်ပူၤ တၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤဘၣ်အီၤ ဒ်သိးကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤဝဲ ကျိာ်တၢ်ကတိၤခူသူၣ်အံၤ, ဒ်အမ့ၢ် တၢ်လၢပာ်ဖှိၣ်ဃာ်ဝဲဒီး တၢ်လၢ ကဆီတလဲအတၢ်အိၣ်မူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဂုာ်ကျဲးစၢၤ မၤဝဲကျိာ်တၢ်ကတိၤခူသူၣ် ၈ ဘျီ ဝံၤလံ ဒီးအတၢ်ကမၣ်ဝဲ ကိးဘျီဒဲးန့ၣ်လီၤ. ဖဲ၂၀၂၁ နံၣ်န့ၣ် အဝဲကအုကစွါဝဲလၢ တချုးအကျိာ်စ့တဖၣ် ကလီၤမၢ် ဒ်မ့ၣ်အူလုၢ်အသိးဘၣ်န့ၣ် ကဘၣ်ကျဲးစၢၤ ဃုသ့ၣ်ညါ ကျိာ်တၢ်ကတိၤခူသူၣ်အဂီၢ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် အိၣ်တ့ၢ်ဒၣ်ခံဘျီဧိၤန့ၣ်လီၤ.
ပမ့ၢ် ပှၤလၢအသးပ့ၤနီၣ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဘျီဘျီ ပသးပ့ၤနီၣ်တၢ်အဆံးဖိတဖၣ် (မ့ၢ်…
တၢ်လၢ ထဲသးစီဆှံဧိၤမၤသ့
ဖဲတၢ်စံးကတိၤလိာ်သး ဘၣ်ဃးဒီးသးမုာ်စီဆှံအဂ့ၢ် လံာ်တဘ့ၣ်, ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤလၢ ယၣ်ကၠၢၣ် မီးမၢၣ် (Jürgen Moltmann) အသးအိၣ် ၉၄ နံၣ်န့ၣ်,ဒီးမ့ၢ်ပှၤကၠၢမၢဖိလၢအမၤလိ ယွၤဂ့ၢ်ပီညါန့ၣ် ပှၤထံၣ်လိာ်သံကွၢ်တၢ်တဂၤ သံကွၢ်အီၤလၢ “နထိၣ်ဂဲၤထီၣ်သးစီဆှံဒ်လဲၣ်. ဘၣ်အီၤကသံၣ်ဖီၣ်ဧါ. ကသံၣ်ကသီအခီပနံၣ်တဖၣ် ဟဲစိာ်ဆှၢသးစီဆှံဧါ”န့ၣ်လီၤ. မီးမၢၣ် အမဲာ်တကျိာ်ထီၣ်, ဂံာ်ဂုာ်အခိၣ်, ဒီး စံးဆၢလၢ တၢ်နံၤကမှံ ဒ်အကလုၢ်ထီၣ်ခိလၢ ကၠၢမၢကျိာ် “ယမၤမနုၤကသ့လဲၣ်. တဘၣ်မၤတၢ်နီတမံၤတဂ့ၤ. အိၣ်ခိးသးစီဆှံ, ဒီးသးစီဆှံ ကဟဲဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.”
မီးမၢၣ်ပာ်ဖျါဂ့ၤထီၣ် ပတၢ်နာ်ပၢၢ်လၢအကမၣ်တၢ်တမံၤလၢ အမ့ၢ်ပနာ်လၢ ပဂံၢ်ပဘါ ဒီးတၢ်သ့ၣ်ညါစဲၣ်နီၤတဖၣ်န့ၣ် ဒုးကဲထီၣ် ကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်မၤတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် စးထီၣ်သီ အဆၢကတီၢ်, ပှၤကညီအတၢ်ကူၣ်ကျဲၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်ကဲခိၣ်ကဲနၢ်လၢ အလီၤဆိကမိၣ်ဒိၣ်အဃိ မ့ၢ်ဂ့ၤ တမ့ၢ် တၢ်နီတမံၤအဃိဘၣ်. တၢ်န့ၣ်တဖၣ် အလီၢ်န့ၣ်, မၤတၢ် ၂:၂ ပာ်ဖျါဝဲ သးစီဆှံ ဟဲတုၤဃီဝဲ “ဒ်ကလံၤမုၢ်ဟဲသီၣ်ဝဲအသိး” ဆူအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် လၢအပျံၤတၢ်,…
ယမ့ၢ် မတၤလဲၣ်
ဖဲ ၁၈၅၉ နံၣ်န့ၣ်, ကၠီးရှဝါ အ့ၣ်ဘရၣ်ဟၣ် နီၣ်တဲၣ် (Abraham Norton) ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲဒီး တဲဖျါလီၤအသး လၢအမ့ၢ် ကီၢ်အမဲရကၤဘီမုၢ်စီၤပၤ တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲဃုန့ၢ် ကျိာ်စ့, ဒီး အတၢ်အိၣ်မူလဲၤထီၣ်လဲၤထီဝဲအသိး, အတၢ်ထူးတၢ်တီၤတဖၣ် ဆှူကွံာ်ဝဲလီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲလၢ ဝ့ၢ်စၢၣ်ဖရဲၣ်စ့းစကိၣ်(San Francisco) တၢ်ဆှၢထီၣ်ဆှၢလီၤ တၢ်လၢ ကဘီပနံာ်ကါ တၢ်မၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲအဲၣ်ဒိးဝဲ အတၢ်မ့ၢ်တၢ်အသီ ဒ်အမ့ၢ်အမဲရကၤဘီမုၢ်စီၤပၤ အဆိကတၢၢ်တဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဖဲ စၢၣ်ဖရဲၣ်စ့းစကိၣ် ဟါခီတၢ်ကစီၣ်စဲကျံးပာ်ဖျါဝဲ “ဘီမုၢ်စီၤပၤ” နီၣ်တဲၣ် အတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ်, ပှၤဖးတၢ်ကစီၣ်ဖိအါဂၤနံၤဘၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. နီၣ်တဲၣ် ပာ်ဖျါဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ အတၢ်ပညိၣ်လၢကဘှီဘၣ်က့ၤ ပှၤတဝၢပူၤ တၢ်လၢအဟးဂီၤတဖၣ် ဒီးစဲကျံးထုးထီၣ်အကျိာ်စ့ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ကွဲးလံာ်ဆူ နီၢ်ပၤမုၣ် ဘ့းထိရံၤယၢၣ် (Victoria) အအိၣ် ဒီးဃ့ဖျီအသးဒီးအီၤ ဒ်သိး ကပာ်ဖှိၣ်အဝဲသ့ၣ်အဘီအမုၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲကူသိးဝဲ စီၤပၤအသုးမုၢ်အဆ့ကူဆ့ကၤတဖၣ် လၢထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ ပှၤတ့ဆးတၢ်ဖိတဖၣ် မၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤခိးကွၢ်ထံတၢ်တဂၤစံးဝဲ ပမ့ၢ်ကွၢ် နီၣ်တဲၣ် “ဒီတဂၤညါန့ၣ်…
ဟံၣ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအိၣ်ဆိးဝဲ
အပူၤကွံာ်နံၣ်တဖၣ်န့ၣ် ပဟဲက့ၤစိာ် သၣ်မံယီၤဖါသူတဒုလၢအမံၤမ့ၢ် ကၠူနိၣ်(Juno) လၢလီၢ်ကဝီၤ အဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအိၣ်ကဒုတၢ်အလီၢ်လီၤ. ယမ့ၢ်စံးဘၣ်တီတီန့ၣ်ဒီး ယအဲၣ်ဒိးတဲလၢ သၣ်မံၤယီၤအံၤ ကမၤစှၤလီၤ ယုၢ်ဖိတဖၣ် အနီၢ်ဂံၢ်လၢ ဟံၣ်ပူၤဘၣ်ဆၣ် ဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂၤတဖၣ် အဲၣ်ဒိးပာ်အီၤ ဒ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢ အလီၤအဲၣ်တကလုာ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိး ကၠူနိၣ် ကမၤလိန့ၢ် ဟံၣ်အံၤမ့ၢ်အဟံၣ်, ဒီးတၢ်လီၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လီၢ်လၢအဟ့ၣ်အီၤတၢ်အီၣ်ဒီးအတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်န့ၣ် ပှၤကွၢ်ထွဲ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ အဝဲၤလီၢ် ဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်နဲၣ်ကျဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢတၢ်အခီၣ်ထံးတနွံအတီၢ်ပူၤ ပကဘၣ်ကတဲာ်ကတီၤ ဒုးအီၣ် တၢ်အီၣ်အကျိၤအကွံာ် ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်မၤ ဒ်သိးအံၤန့ၣ်ဒီး ကၠူနိၣ် မ့ၢ်ဟးဆူတၢ်လီၢ်အဂၤဒၣ်လဲာ် အကတၢၢ်န့ၣ် ကဟဲက့ၤဆူဟံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
ပမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါပဟံၣ်နီၢ်နီၢ်ဘၣ်န့ၣ်ဒီး ပကဘၣ်တၢ်လ့ပစီၦၤလၢ တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်, တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံဒီး တၢ်အိၣ်မူအခီပညီတဖၣ်လၢ တၢ်ဟးဝ့ၤဟးဝီၤ တၢ်ကလီကလီအပူၤန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်သးအိၣ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်အိၣ်မူအမ့ၢ်အတီအဂီၢ် ယိၤ ၁၅:၄ အပူၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးစံးဝဲ “အိၣ်ဆိးသုဝဲလၢယပူၤ”န့ၣ်လီၤ. ပှၤသိၣ်လိလံာ်စီဆှံ ဖရဲးဒရံး ဒဲ ဘရူနၢၣ် (Frederick Dale…
ကစၢ်ယွၤ သ့ၣ်ညါၦၤ
တယံၥ်ဒံးဘၣ်အခါ ယထံၣ်မံးခ့လါကၠလိၣ်(Michelangelo)အတၢ်ဂီၤစိးပျၤ“မိၤရှ့” အဂီၤတဘ့ၣ်, လၢအပၥ်ဖျါတၢ်ဘူးဘူးဖိန့ၣ်, ယထံၣ်တၢ်အကမိၥ်ဆံးဖိတခါလၢ စီၤမိၤရှ့အစုဒုၣ် လၢစုထွဲတကပၤအလိၤလီၤ. ညၣ်ထူၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤဒိၣ်ထီၣ်စုမုၢ်ခီၣ်မုၢ်ဆံးဆံး, ဒီးတၢ်မၤဆံးလီၤတၢ်လၢ အဖျါထီၣ်ဒၣ်ဖဲ ပှၤယူၥ်ထီထီၣ် အစုမုၢ်ဆၣ်အခါ လီၤ. မံးခ့လါကၠလိၣ်, ပှၤလၢဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤ ဒ်ပှၤစဲၣ်နီၤ လၢအစိးပျၤက့ၢ်ဂီၤ ပနၢ်ပၢၢ်တညီတဖၣ် အလီၤတံၢ်သ့ဝဲတဂၤအံၤ, ဟ့ၣ်တၢ်ပလီၢ်သးဆူ ပှၤကညီမိၢ်ပှၢ်လၢ အစိးပျၤဝဲန့ၣ် အဂ့ၤကတၢၢ်, ဖၢနုၥ်က့ၢ်ဂီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ပှၤအါဂၤတပၥ်သူၣ်ပၥ်သးဘၣ်ဝဲတဖၣ်လီၤ. မံးခ့လါကၠလိၣ်သ့ၣ်ညါ ပှၤကူပှၤကညီအမိၢ်ပှၢ် လၢပှၤစိးပျၤတၢ်အဂၤ စှၤဂၤဧိၤသ့ၣ်ညါဝဲတဖၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အဆံးကိၥ်ဖိလီၤတံၢ်လၢ အဝဲစိးပျၤတၢ်လၢ လၢၢ်ကြဲနဲး(granite)တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်အတၢ်ကျဲးစၢးလၢ ကပၥ်ဖျါတၢ်ယိၥ်ယိၥ်အဂီၢ် - ၦၤကညီအသး, ၦၤကညီအတၢ်မူ လၢတၢ်ညါပူၤလီၤ. မ့မ့ၢ်ဖဲအံၤဒု, မံးခ့လါကၠလိၣ်လီၤတိၢ်ဝဲထီဘိလီၤ.
ထဲဒၣ်ကစၢ်ယွၤတဂၤဧိၤန့ၣ် သ့ၣ်ညါပှၤကူပှၤကညီအသး အတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ယိၥ်ယိၥ်လီၤ. တၢ်တမံၤလၢ်လၢ်လၢ ပထံၣ်လိၥ်သးတဂၤဒီးတဂၤန့ၣ် ဖဲကထုးန့ၢ်သး ထဲလဲၣ်ဂ့ၤ ထဲလဲၣ်ဂ့ၤ အတွးတအိၣ်ဘၣ်. မ့ၢ်ဒၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအကဒုဖိတခါဧိၤလီၤ. မ့မ့ၢ် ကစၢ်ယွၤထံၣ် တၢ်ယိၥ်န့ၢ်တၢ် အကဒုတက့ၢ်လီၤ. ယံး ၁၂:၃…