လၢအပူၤကွံာ်နံၣ်တကယၤန့ၣ်, သ့ၣ်ပှၢ်လါဟ့ ကျၢၢ်ဘၢ အံၣ်သံၣ်ယိပံယါ (Ethiopia) ၄၀ မျးကယၤ ဃၣ်ဃၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ခ့ခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ် အိၣ်တ့ၢ်ဒၣ်ထဲ ၄ မျးကယၤ အကပိာ်အကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤပျီသ့ၣ်ပှၢ် လၢတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအဂီၢ်, ဘၣ်ဆၣ်လၢတၢ်ဒီသဒၢ သ့ၣ်ပှၢ် တကပၤန့ၣ် လီၤတိၢ်အဃိ, တၢ်ဂ့ၢ်ကီအိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်အိၣ်မူဘၣ်ထွဲပီညါ (ecological) န့ၣ်လီၤ. သ့ၣ်ပှၢ်လါဟ့အဟီၣ်ခိၣ်ကဝီၤ, လၢအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်တဖၣ်အကျါ, အါတက့ၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကွၢ်ထွဲပၢၤဃာ်အီၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နံၣ်လၢအကယၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ် ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ ပှၤအံၣ်သံၣ်ယိပံယါ အီသဒီး ထွံၣ်ဟံဒိၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ် (Ethiopian Orthodox Tewahido) ဒီတဒၢ ကဟုကယာ် တၢ်လီၢ်လါဟ့လၢ မံၤခိၣ်သိၣ်လာ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်ကွၢ်တၢ်ဂီၤတဖၣ်, ပှၤအိၣ်ဒိလၢမူကပိာ်လိၤ အတၢ်အိၣ်ဖျါန့ၣ်, နကထံၣ်ဘၣ်ကီးလါလါဖိတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ကဝီၤဃာ်လၢ မဲးအလွဲၢ်ဃးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခိၣ်နၢ်တဖၣ် စံးဝဲလၢ တၢ်ကွၢ်ထွဲကဟုကယာ် သ့ၣ်အမုၢ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်စူၢ်ဒိကနၣ်ယွၤအကလုၢ် ဒ်တၢ်ဟံးဃာ်ပၢၤဃာ် ယွၤအစု တၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဝံယရှါယၤ ကွဲးန့ၢ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ, ပှၤတဖၣ်လၢအအိၣ်ဆိး ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဃ့စိၢ်ဃ့ထီ, မံၤခိၣ်သိၣ်လာ်လၢအလ့ၤ, ဒီးတၢ်ယီၤဃ့အၢအၢသီသီ မၤပျံၤမၤဖုးတၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယရှါ ၃၅:၁ အပူၤန့ၣ် ဝံယရှါယၤ ပာ်ဖျါထီၣ် ကစၢ်ယွၤ ဆၢမုၢ်လၢ်တၢ်လၢ ခါဆူညါအဂီၢ်မ့ၢ်ဝဲ, တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ ဖဲ “ပှၢ်မုၢ်ကနၢဒီးဃဲၣ်ခိၣ်ဃဲၣ်လာ်န့ၣ်ကသးခု, ဒီးမံၤခိၣ်သိၣ်လာ် ကသူၣ်ဖှံသးညီ, ဒီးကဖီထီၣ်ဒ်ဖီဝံဒံၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ.” ကစၢ်ယွၤ တိာ်ပာ်ဝဲလၢ ကမၤဘျါက့ၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်, ဘၣ်ဆၣ် တိာ်ပာ်ဝဲလၢ ကမၤဘျါဟီၣ်ခိၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ယရှါ ၆၅:၁၇ စံးဘၣ်ပှၤ ယွၤက “တ့လီၤမူခိၣ်အသီ ဒီးဟီၣ်ခိၣ်အသီ” န့ၣ်လီၤ. ယရှါ ၃၅:၂ ပာ်ဖျါဝဲ, လၢကစၢ်ယွၤအဟီၣ်ခိၣ်အသီအံၤန့ၣ်, “မံၤခိၣ်သိၣ်လာ် ဖီထီၣ်ဒီးကဖီထီၣ်” န့ၣ်လီၤ.
ယွၤကဟုကယာ် အစုတၢ်ဘၣ်တ့- လၢအပၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤကညီန့ၣ်- ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤပှၤ ဒ်သိးပကကဟုကယာ် အတၢ်ဘၣ်တ့စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ပကအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤ မၤသကိးတၢ်ဒီး ယွၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤဆီ, လၢတၢ်မၤဘျါ, ဒီးတၢ်မၤလၢပှဲၤထီၣ် ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်- ပကမ့ၢ် ပှၤကဟုကယာ်တၢ်တဖၣ် လၢယွၤမၤဝဲတ့ဝဲတဖၣ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ. ပမၤသကိးတၢ်ဒီးကစၢ်ယွၤ လၢတၢ်မၤဖီထီၣ် ပှၢ်မုၢ်ကနၢလၢ တၢ်သးသမူ, ဒီးတၢ်ဃံတၢ်လၤကိးအကလုာ်အပူၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
