ဃ့ထုကဖၣ် ကစၢ်ယွၤ
ယနီၢ်ကစၢ် အတၢ်တိာ်ကျဲၤ (freelance project) တၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် တၢ်ဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးတအိၣ်ဝဲဒၣ်ဘၣ်. ပှၤလၢအဟဲမၢပှၤတဖၣ် အဲၣ်ဒိးဝဲဒၣ်န့ၣ် ဖျါလၢပမၤတန့ၢ်တသ့တညီဘၣ်အဃိ, ယသးတူၢ်ဘၣ်ယဲလၢ နီၢ်သးအတၢ်ဆီၣ်သနံး, ဒီးတၢ်သးဟးဂီၤန့ၣ်လီၤ. ယမၤဆၢက့ၤတၢ် အဆိကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဆိကတီၢ် တၢ်တိာ်ကျဲၤအတၢ်မၤအံၤ, အခီပညီ ကမ့ၢ်ဝဲဒၣ် ယတဒိးန့ၢ် တၢ်မၤအဘူးအလဲလၢ ယမၤတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်အဂီၢ်ဘၣ်. ဒီးမၤကတၢၢ် တၢ်မၤသကိး ခါဆူညါတၢ်တိာ်ကျဲၤအတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် တၢ်ဆိကမိၣ်ဟဲနုာ်လီၤလၢယသးပူၤ, မ့ၢ်နဃ့ထုကဖၣ် ကစၢ်ယွၤ လံဧၣ်န့ၣ်လီၤ.
ယကဃ့ယွၤအတၢ်မၤစၢၤအဂီၢ်, ယလဲၤကပာ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်လံန့ၣ် မ့ၢ်လၢယသ့ၣ်ညါလီၤက့ၤယသးအဃိ, ယတီၢ်လီၤယခီၣ်တိသၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ယဃ့ထုကဖၣ်ယဲ..., ဒီးယသးမုာ်ထီၣ်က့ၤတကီၢ်ခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆီတလဲတအိၣ်ဝဲဒၣ် နီတမံၤဘၣ်. တၢ်တိာ်ကျဲၤစ့ၢ်ကီး အိၣ်ဝဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ကီသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ယသးကလၢၢ်ဘၣ်လၢ သးအတၢ်မုာ်တၢ်ပၢၤ လုၣ်ဘၢကွံာ်ယၤန့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤ, ယသ့ၣ်ညါ ယအိၣ်ဘှံးလၢ ကစၢ်အပူသ့ဝဲဒၣ်- ကယဲၢ်တၢ်လၢယမၤသ့တဖၣ်န့ၣ်ယကမၤယဲ, ဒီးတၢ်အစဲန့ၣ် ယကပာ်ယဲလၢ ကစၢ်ယွၤအစုပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဖဲ စီၤဒၤဝံး ဟ့ၣ်လီၤအးလီၤ အတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတဖၣ်, ဒီးအတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတဖၣ်ဆူ ယွၤအစုပူၤအကတီၢ်, အသးကကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ဒ်သိးအံၤသ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.…
အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဃုာ်ဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး
ကသံၣ်သရၣ် ခရံးရှၢၣ် နံးစံၢ်မံရၣ် (Christian Ntizimira) နၢ်ဟူဝဲဒၣ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကိးလၢ ကမၤစၢၤ တၢ်ကွၢ်ထွဲကဟုကယာ် “သးသမူအကတီၢ်လၢခံကတၢၢ်” (end of life) တဖၣ်အဂီၢ်, ဖဲကသံၣ်ကသီပိးလီ, ဒီးပှၤကညီအဂံၢ်ထံးတဖၣ် ဆံးဝဲ စှၤဝဲဒၣ်အလီၢ်, ဖဲအထံအကီၢ် ရဝၢၣ်ဒၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ “တၢ်ထံၣ်ဆိကမိၣ် ပှၤဆါတဖၣ်အံၤ ဒ်အမ့ၢ် ပှၤတဖၣ်လၢ တၢ်မုၢ်လၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်” အဃိ, ပှၤမၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤတဖၣ်န့ၣ် တထံၣ်ဝဲဒၣ် တၢ်ကဟုကယာ်ဒ်သိးအံၤ အလုၢ်အပှ့ၤန့ၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်, နံးစံၢ်မံရၣ် ထံၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ပှၤဆါတဖၣ်, ဒီးအဒူၣ်ဖိထၢဖိတဖၣ်အဂီၢ်, “ဖျါလၢကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ်လီၤမၢ်ဝဲအကတီၢ်, အဝဲလဲၤအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်ဖဲန့ၣ် ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်မုၢ်လၢ်” န့ၣ်လီၤ. နံးစံၢ်မရၣ် နာ်ဝဲဒၣ်နီၢ်နီၢ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်သံဒီးအတၢ်မူန့ၣ် ကဆီတလဲပတၢ်ထံၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်သံအဃိ, ဘျုးလီၤအသးလၢအတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, “ကစၢ်ခရံာ်အတၢ်သံ မ့ၢ် တၢ်အဂံၢ်ထံးလၢတၢ်မူ” န့ၣ်လီၤ.
၂ တံၤမသ့းအပူၤန့ၣ် ပှၤတၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး အုၣ်အသးလၢ ကစၢ်ခရံာ်…
တၢ်ဘျးစဲရ့လိာ်သး အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိမ့ၢ် ကစၢ်ခရံာ်
တၢ်ဆၢကတီၢ် ဃိးမံးနံးန့ၣ် ဆီတလဲ ပှၤတဂၤအတၢ်အိၣ်မူ ကသ့ဝဲဒၣ်ဧါ. ဟီၣ်ခိၣ်လၢ တၢ်ဘျးစဲရ့လိာ်သးတဖၣ် လၢအိၣ်ဒီးအခီပညီန့ၣ် ဆံးဝဲစှၤဝဲအပူၤန့ၣ်, ပှၤကွဲးလံာ် ကၠဲ(န)စံ ဒူ (Jancee Dunn) ဆှၢနုာ်လီၤ တၢ်စံးကတိၤ ကွဲၤဒီနၢ် ထဲဒၣ် ဃိးမံးနံးဖိ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲနာ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ကိးစံးကတိၤတၢ်တစိၤဖိ ဒ်သိးအံၤတကလုာ်န့ၣ် ဒ်သိးပကဘျးစဲမၤဘၣ်ထွဲလိာ်သးဒီးပဒူၣ်ဖိထၢဖိ, ပတံၤသကိးတဖၣ်အဂီၢ်, မၤစၢၤပှၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်တၢ်ဃိထံမၤလိတၢ်တဖၣ် ဒုးနဲၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး, တနွံအတီၢ်ပူၤ တၢ်ကိးစံးကတိၤတၢ်တစိၤဖိ, စှၤဘျီဖိန့ၣ် မၤဆံးလီၤစှၤလီၤ ပသးအတၢ်ဆီၣ်သနံး, တၢ်သယုၢ်သညိ, ဒီးပတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီး ဒူ ဟံးန့ၢ်ပာ်ဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤစ့ၢ်ကီး ပှၤစဲၣ်နီၤအဂုၤအဂၤအတၢ်မၤကွၢ်တဖၣ်, လၢအၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ် တၢ်မၤဘၣ်လိာ် တၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးအဆံးဖိအံၤ ကဲဘျုးဝဲဒၣ် ပသးအတၢ်မုာ်တၢ်ပၢၤ, နီၢ်ခိအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ လၢပဂီၢ်, ဒီးပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ထံၣ်အံၤ လီၤပလိာ်အသးဒီး ကတိၤ ၁၂:၂၅ အတၢ်ပာ်ဖျါ, “တၢ်မၤကိၢ်မၤဂီၤ...မၤသကူးလီၤအီၤ, မ့မ့ၢ် တၢ်ကတိၤမုာ်တထံၣ်န့ၣ် ဒုးသးခုအီၤ” န့ၣ်လီၤ. လၢလံာ်စီဆှံတဆၢအံၤအပူၤ တၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤ (anxiety)…
ဂံၢ်ထီၣ်ဒွးထီၣ် တၢ်အပှ့ၤကလံၤ
ပှၤအိၣ်ဆိးလၢ လီၢ်ကဝီၤတဖၣ် ကိးဝဲဒၣ် “ကျဲလၢလဲၤဝဲတတူၤဆူ တၢ်လီၢ်နီတတီၤ” (The Road to Nowhere) ဘၣ်ဆၣ်, အမံၤနီၢ်နီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် “တၢ်ကွၢ်ကီလီၢ် အတၢ်လဲၤကျဲ” (Lakeview Drive) န့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတတီၤအံၤ အိၣ်ပှဲၤဒီးန့ဆၢၣ်အတၢ်ဃံ တၢ်လၤတဖၣ်, ဒီးပှၤအိၣ်ကွၢ်စိလီၤတၢ်သ့ဝဲဒၣ်ဆူ ဖိၣ်ထါနၣ် ကမါဖးဒိၣ် (Fontana Lake), ဒီးကအိၣ်ဝဲ ဃုမံလာ် အတၢ်လဲၤကျဲ, လၢစမိးကံၣ် ကစၢၢ်ဖးဒိၣ် (Great Smoky Mountains) ထံကီၢ်တၢ်ကွၢ်ကီအလီၢ် အိၣ်ဘူးဝဲဒီးဘြါစၢၣ် (Bryson) အဝ့ၢ် လၢကီၢ်စဲၣ် ခဲရိၣ်လဲနၢၣ် ကလံၤစိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်တ့ကျဲအံၤ လဲၤခီဖျိဝဲဒၣ် ကစၢၢ်လၢၢ်လ့အပူၤ ၁၂၀၀ ခီၣ်ယီၢ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, တၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ် အိၣ်ပတုာ်ဝဲဒၣ်သတူၢ်ကလာ်န့ၣ်လီၤ. ထံကီၢ်ပဒိၣ် စူးကါတ့ၢ်ဝဲ ဒီလၣ် လၢအကကွဲၢ်ဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ခီၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်တဖၣ်အဂီၢ်အဃိ, တၢ်တ့ထီၣ်ဘှီထီၣ်တၢ် အတၢ်တိာ်ကျဲၤအံၤ အကျဲကတၢၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဒ်အမ့ၢ်တ့ၢ် ပှၤမၤစုသ့အတၢ်မၤ,…
