အိၣ်ဘှံးလၢ တၢ်နာ်ယွၤအပူၤ
ပှၤဃုသ့ၣ်ညါမၤလိတၢ်တဖၣ်လၢ ကီၢ်ရ့ၣ်ဖၠူကၠၢၣ်(Fujian) လၢတရူးကီၢ် (China) န့ၣ် အဲၣ်ဒိးမၤစၢၤပှၤဆူးပှၤဆါ လၢအအိၣ်လၢ ICU တၢ်ကွၢ်ထွဲ လ့ၤတုာ်လ့ၤတီၤလီၤဆီအပူၤတဖၣ် ကမံဘၣ်မုာ်မုာ်အဂီၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် ဒၢးလၢအလီၤဂာ် ဒ် ICU, မၤပှဲၤအီၤဒီး တၢ်ဆါဟံၣ်အတၢ်ကပီၤ, ဒီးအိးထီၣ်ဃာ် စဲးဖီကဟၣ်တဖၣ် အတၢ်သီပံပံ ဒီးပှၤကွၢ်ပှၤဆါတဖၣ် ကတိၤလိာ်သးအကလုာ် လၢအဖီၣ်ဃာ်ဝဲ, ဒီးထီထီၣ် ပိးလီလၢ အမၤစၢၤတၢ်မံ လၢပှၤဒိးတၢ်မၤကွၢ်တဖၣ် (test subjects) အလိၤ, ဒီးထိၣ်ဒွးကွၢ် တၢ်အစၢတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ဃုကွၢ်ထံ ပာ်ဖျါဝဲလၢ တၢ်အပိးအလီ ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ကးဘၢမဲာ် ဖဲတၢ်မံအကတီၢ်(sleep masks) ဒီးတၢ်ဆွံတံာ်နၢ်ပူၤ(ear plugs)န့ၣ် မၤဂ့ၤထီၣ်ပှၤတဖၣ်အတၢ်အိၣ်ဘှံးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ဝဲလၢ ပှၤဆါနီၢ်နီၢ်လၢ ICU အဒၢးပူၤတဖၣ် မံဝဲကန့ၢ်မုာ်မုာ်အဂီၢ်န့ၣ် ကကီခဲဒံးဝဲန့ၣ်လီၤ.
ဖဲပဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ, ပထံၣ်န့ၢ် တၢ်အိၣ်ဘှံးကသ့ဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါ ဆှဲဆှဲ လၢတၢ်အိၣ်အသး ကမ့ၢ်ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ,…
ကဘၣ်မၤဧါ, တဘၣ်မၤဧါ
ဖဲယမ့ၢ်ဖိသၣ်အကတီၢ်, ယဟံၣ်ကပၤ ကမျၢၢ်ဖီကရၢၢ်အပူၤ, ပှၤပာ်ဒုးနဲၣ်သုးသိလ့ၣ်ထဲး (Tank) လၢပှၤစူးကါအီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ ဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီအပူၤတခိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပနီၣ်အိၣ် တဘျုးထံၣ်လၢ အဟ့ၣ်ပလီၢ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်လၢ ပှၤကလဲၤထီၣ်လိၣ်ကွဲ လၢသိလ့ၣ်လိၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယတံၤသကိးခံဂၤန့ၣ် စွါထီၣ်ဝဲဆူ သိလ့ၣ်ထဲးလိၤ တကီၢ်ခါန့ၣ်လီၤ. ပဝဲတနီၤ ပသးတဆူၣ်လဲၤထီၣ် ဘၣ်ဆၣ် အကတၢၢ်န့ၣ် ပလဲၤထီၣ်လိၣ်ကွဲဃုာ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပိာ်ခွါဖိတဂၤ နဲၣ်အစုဆူ တၢ်ပနီၣ် ဘ့ၣ်ဘၣ်လိၤ ဒီးတလဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ်ဘၣ်, ဖိသၣ်တဂၤန့ၣ် ဖဲပှၤသးပှၢ်တဂၤ ဟဲဘူးထီၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အံၤ အဆၢကတီၢ် စံၣ်လီၤဝဲဒၣ်ချ့ချ့န့ၣ်လီၤ. တၢ်လ့ပစီလၢ အမၤမုာ်မၤဖှံပသးန့ၣ်, ဒိၣ်န့ၣ်အါန့ၣ် ပတၢ်သးအိၣ်လူၤထွဲပိာ်ထွဲ တၢ်သိၣ်တၢ်သီတၢ်ဘျၢန့ၣ်လီၤ.
သးတဖျၢၣ်လၢ အဲၣ်ဒိးထီဒါတၢ်ဒ်ဖိသၣ်အသိးန့ၣ်, လၢတၢ်ခူသူၣ်အပူၤ အိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ပပူၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. ပတအဲၣ်ဒိးတူၢ်လိာ် ပှၤကဟဲစံးဘၣ်ပှၤလၢ နကဘၣ် မၤတၢ်မနုၤ, မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး နတဘၣ် မၤတၢ်မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲပဖးဘၣ် ယၤ ၄:၁၇ စံးဘၣ်ပှၤလၢ, ဖဲပသ့ၣ်ညါတၢ်လၢ…
ယွၤအိၣ်ဒီး တၢ်တိာ်ကျဲၤအဂၤတဖၣ်
ပှၤတသ့ၣ်ညါ အဝဲသ့ၣ်အသးအနံၣ်အလါလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်. တဂၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ထံၣ်န့ၢ်အီၤလၢ တၢ်ဘါယွၤသရိာ်အဃီသွါတဖၣ်အလိၤဒီး အတဂၤန့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်ထဲလၢ ဘၣ်တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ်အီၤလၢ ဖံဝါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဟဲၣ်လံနၣ်(Halina) ဒီးခရ့းစတံနၢ် (Krystyna) ခံဂၤန့ၣ် အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ကီၢ်ဖိလဲၣ်(Poland) ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ် ခံဘျီတဘျီ အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢအနံၣ် ၈၀ အတီၢ်ပူၤ တဂၤဒီး တဂၤ အဂ့ၢ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် တသ့ၣ်ညါလိာ်အသးဘၣ်. လၢခံ တၢ်မၤကွၢ် ဒံၢ်အဲ(န)အ့ၣ်(DNA)အစဲတဖၣ် ဖျါလၢ အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤ မ့ၢ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဖၣ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်ပာ်ဖှိၣ်ထံၣ်လိာ်က့ၤအသးလၢ တၢ်သးခုအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အစဲပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးလၢ အတၢ်ဟဲလီၤစၢၤ လၢပှၤယူဒၤဖိတဖၣ်အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ဒုးနၢ်ပၢၢ် ပှၤလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်တၢ်စူးကွံာ်ညိကွံာ်အီၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ် ပာ်ပနီၣ်ဖိသၣ်မုၣ်ဖိတဖၣ်အံၤ လၢကဘၣ်သံဝဲ, မ့ၢ်ဒၣ်ထဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်မ့ၢ်တၢ်အဃိ န့ၣ်လီၤ.
ဖဲပထံၣ်မှံ မိၢ်လၢအပျံၤတၢ်တဂၤအံၤ မ့ၢ်လၢဖိတဖၣ် သးသမူအတၢ်ဘၣ်ယိၣ်အိၣ်ဝဲ အဃိဘၣ်လဲၤစူးကွံာ်ဖိတဖၣ်လၢ တၢ်လီၢ်တတီၤ, ဖဲလၢတၢ်ကမၤပူၤမၤဖျဲးအသးသမူအဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်ဒီး ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် စီၤမိၤရှ့အဂ့ၢ် ကဟဲနုာ်လီၤဆူ…
တၢ်ဆီၣ်သနံးဆူ တၢ်ဃူတၢ်မုာ်
တၢ်သုးလီၢ်သုးကျဲန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်အီၤဒ် တၢ်လၢအဆီၣ်သနံးပှၤ အဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ် အကျါတမံၤ လၢတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ်လီၤ. ပသုးဆူပဟံၣ်လၢ ပအိၣ်အခဲအံၤ, ဖဲယအိၣ်ဆိး တ့ၢ်ယဲလၢဟံၣ် လၢအပူၤကွံာ်တဖျၢၣ် ယံာ်အနံၣ်ခံဆံ ဃၣ်ဃၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. တချုးယဒိးတ့ဒိးဖျီယသးအခါ, ယအိၣ်ထဲတဂၤဧိၤ ဖဲဟံၣ်အဆိကတၢၢ် အဝဲန့ၣ်တဖျၢၣ် ယံာ်ဝဲဃိးနံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤဒီးယဝၤဟဲသုးအိၣ်ဖဲန့ၣ်, ဃုာ်ဒီး ကယဲၢ်အတၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံ, ပဒိးန့ၢ်ပဖိတဂၤ, ဒီးတၢ်အံၤအခီပညီမ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဖိတၢ်လံၤအါထီၣ်န့ၢ် အန့ၣ်ဒၣ်လဲာ်လီၤ.
မုၢ်တနံၤ ဖဲပသုးဆူ ပဟံၣ်အသီတဖျၢၣ်န့ၣ်, တၢ်တလဲၤအသး ဒ်အညီနုၢ်အသိးဘၣ်. ပှၤသုးန့ၢ်တၢ်ဖိတဖၣ် တချုးဟဲတုၤဒံးဘၣ် ၅ မံးနံးန့ၣ်, ယကွဲးကတၢၢ်ယလံာ်တဘ့ၣ်ဒံး အဖၢမုၢ်လီၤ. ဒီးပဟံၣ်အသီတဖျၢၣ်န့ၣ် အိၣ်ဒီး ဃီတဘျုးဆိန့ၣ်လီၤ. အဃိဒီး တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢာ်အါထီၣ်ခံစး, ဒီးပလိၣ်ဘၣ်ပှၤသုးတၢ်ဖိတဖၣ် အဂၤအါထီၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်တိာ်ပာ်ဆိဃာ်ခံစးန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ် ယတလီၤဘှံးလီၤတီၤယဲလၢ တၢ်မၤအသးတဖၣ် ဖဲမုၢ်နံၤအဝဲန့ၣ်အဃိဘၣ်. ဒီးတၢ်ဆိကမိၣ်ဟဲနုာ်လီၤလၢယပူၤ ဒ်အံၤလီၤ. ယသူတၢ်ဆၢကတီၢ်နၣ်ရံၣ်တဖၣ် အါမး လၢတၢ်မၤဝံၤ တၢ်ကွဲးလံာ်တဘ့ၣ် လၢအပှဲၤဒီး ယွၤအကလုၢ်အကထါ ဒီးတၢ်ထံၣ်တၢ်ဆိကမိၣ် ဘၣ်ဃးဒီးလံာ်စီဆှံန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢယွၤအဘျုးအဖှိၣ်အဃိ,…
ယွၤဒိကနၣ်ဝဲ
ခၠၢး(ခ)(Chuck)မ့ၢ်ခွါဂဲၤဒိတဂၤ ဃုာ်ဒီးပှၤဂဲၤလိာ်ကွဲ တၢ်ဒီတဒၢလီၤသး စုသ့ခီၣ်ဘၣ်တဂၤအံၤန့ၣ်, မၤလၤကပီၤ အမိၢ်ဖဲလၢ အမိၢ်အိၣ်မူချုးနံၢ် နံၣ်တကယၤ, နံၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်အတၢ်ဆၢဂ့ၤဆၢဝါ အဆၢကတီၢ်, ခၠး(ခ) ပာ်ဖျါဝဲ လၢအနီၢ်သးတၢ်အိၣ်မူကဆီတလဲသးအဂီၢ်, အမိၢ် မ့ၢ် ပှၤလၢအကါဒိၣ်တၢ် ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. “ယမိၢ်တၢ်ပာ်သးစွံကတုၤ ဒီးအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ဒိတမံၤ”န့ၣ်လီၤ. အမိၢ်န့ၣ် လုၢ်ဒိၣ်ထီၣ် ဖိသၢဂၤ လၢအကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ဖဲမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွၢ် တၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ် တၢ်အိၣ်အသးတဂ့ၤတမုာ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တူၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ် ခီဖျိလၢ အဝၤသးဘိခံဂၤ, ဖိခွါတဂၤ, ဖိခွါယၢ်တဂၤဒီး အလံၤဖိတဖၣ်သံ, လဲၤပူၤကွံာ်အီၤ, ဒီးဘၣ်တၢ်ကွဲးကါကူစါအသးအါဘျီန့ၣ်လီၤ. လၢယတၢ်အိၣ်မူတၢ်ဂ့ၤတၢ်အၢဒီတစိၤအပူၤ ယမိၢ်ဃ့ဘါထုကဖၣ် တၢ်လၢယဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်ဖဲလၢ ယနီၢ်သးဘူးလၢ ဟီလံဝူး(Hollwood)န့ၣ် ယမိၢ်အိၣ်လၢဟံၣ်အံၤန့ၣ်, ဃ့ထုကဖၣ်တၢ်လၢ ယတၢ်မၤန့ၢ်မၤနၢၤတၢ်အဂီၢ်, ဒီးယတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤကတၢၢ် တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ် အမိၢ်လၢ “ယစံးဘျုးဘၣ် ယမိၢ်လၢ အမၤစၢၤ ကစၢ်ယွၤလၢကဒုးကဲထီၣ်ဘၣ်ယၤ တၢ်လၢယကဲထီၣ်သ့ ဒီးတၢ်လၢ ယကြၢးကဲထီၣ်တၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ.”
အမိၢ်အတၢ်ထုကဖၣ်တဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤ ခၠၢး(ခ)…