တၢ်ကပီၤအဖီးဖိတဖၣ် လၢတၢ်လီၢ်ဃ့ထီ
ဖဲယ၀ၤဒီးယၤ ပဃုသ့ၣ်ညါလီၢ်က၀ီၤဆံးဆံးလၢ အအိၣ်လၢ ယိၣ်မ့ကီၢ်စဲၣ်အသနၢၣ်န့ၣ် ယထံၣ်ဘၣ်ယဲ ဖီကွၢ်မုၢ်လၢ အဖီထီၣ်လၢလ့ကျါတဖိး‚ လၢအကပိာ်ကပၤ အိၣ်ဒီးတပှိာ်‚ တၤဆှုၣ်‚ တၤဆှုၣ်လၢအစူလၢအဆဲးတၢ်ဒီး တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိလၢ အဃ့ထီတဖၣ် အကျါန့ၣ်လီၤႉ ဖီအံၤ အဘိတထီထဲ ဖီကွၢ်မုၢ်လၢ အဘၣ်တၢ်သူၣ်န့ၢ်အီၤ ဘၣ်ဆၣ်‚ ဖီအံၤဖျါဃံလၤ၀ဲဒီး ဒုးကလၢၢ်ဘၣ်ယၤလၢ တၢ်သးခုန့ၣ်လီၤႉ
လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်အပူၤ‚ ဖီဖိလၢ အဖီထီၣ်လၢ တၢ်လီၢ်ကီခဲအံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ယၤလၢ သးသမူလၢ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးဒၣ်လဲာ်န့ၣ်‚ ဖျါထီၣ်သ့ ဒ်အဃ့ထီ ဒီးတၢ်သးခုတအိၣ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်ကီတၢ်ခဲကဖျါထီၣ်၀ဲ ဒ်ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပ့တၢၤ စီၤဒၤ၀ံး ကိးသBတီထီၣ်အသိး‚ တဘျီဘျီ ပတၢ်ထုကဖၣ်ဖျါလၢ အတဘၣ်တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ကစၢ်ယွၤ‚ ‘‘ဒိးနနၢ်ယွၤဧၢ‚ ကနၣ်ယကလုၢ်တက့ၢ်ႉ အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ‚ ယဘၣ်နးဘၣ်ဖှီၣ်‚ ယဖှီၣ်န့ၢ်ယာ်ကဲလီၤ’’ (စံး ၈၆း၁) ႉ ဒ်အ၀ဲအသိး‚ ပ၀ဲစ့ၢ်ကီး ပဆၢမုၢ်လၢ်ဘၣ် တၢ်သးခု (း၇) လီၤႉ
ဘၣ်ဆၣ် စီၤဒၤ၀ံး ကိးသBတီထီၣ်ဆူညါလၢ ပမၤတၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤလၢ…
တၢ်မၤသကိးတၢ်ဃုာ်ဒီးယွၤ
ဖဲဘ့လ်အး့ှှ် လဲၤဟးဆူ မဲးစံၣ်ကိၣ်‚ ဖဲ ၁၉၆၂ နံၣ်‚ အ၀ဲဟ့ၣ်မၤစၢၤ လၢကဘှီထီၣ် ကဟၣ်ကလံၤလၢ အဖှိးထီၣ်ထံတဖၣ်လၢ ဖိၣ်ဃဲအိၣ်ဆိးလီၢ်တခါန့ၣ်လီၤႉ လၢခံပူၤကွံာ် ၁၅ နံၣ် န့ၣ် အ၀ဲဘၣ်တၢ်မိၤအီၤလၢတၢ်သးအိၣ်ယိာ်ယိာ် လၢကမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ‚ ခီဖျိတၢ်မၤစၢၤတၢ်လၢ သ၀ီတဖၣ်လၢ အလိၣ်ဘၣ် ထံတဖၣ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ထံလၢ အကဆှီအဂီၢ်န့ၣ် ဘ့လ်သူၣ်ထီၣ်တၢ်ကရၠာစးၢကရၠာစးိတခါ လၢတၢ်တဟံးန့ၢ်က့ၤအဘျုး န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲစံး၀ဲလၢ‚ ‘‘ကစၢ်ယွၤ ဒုးဖုသံနီၣ်ထီၣ်ယၤလၢ ကမၤတၢ်လၢ တၢ်အကတီၢ်တဖၣ်‚ ခီဖျိတၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် ပှၤအဂုၤအဂၤတဖၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး သးလၢ အဆၢမၤစၢၤတၢ်ဆူ ပှၤလၢအလိၣ်ဘၣ်ထံလၢ အကဆှီလၢအအိၣ်လၢ ဒူသ၀ီအဖှီၣ်အယာ်န့ၣ်လီၤ’’ လၢခံ‚ အ၀ဲသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်လိၣ်ဘၣ်ထံလၢအကဆှီ‚ ခီဖျိတၢ်သကွံၢ်ကညး လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၠာစးၣ်ဒီး တၢ်မၢဖိလၢအကထိလၢ ကီၢ်အဘ့ၣ် ၁၀၀ ဘျဲၣ်အဃိ‚ အ၀ဲကွဲမုာ်ပှၤဂုၤပှၤဂၤလၢ ကပာ်ဖှိၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤသကိး တၢ်သးခုကစီၣ် အတၢ်မၤအံၤ န့ၣ်လီၤႉ ကစၢ်ယွၤ ကွဲမုာ်ပ၀ဲ‚ ဒ်သိးပကဖှိၣ်ထီၣ်ပသးလၢ ကမၤတၢ်ဒီးအီၤ မ့ၢ်ဂ့ၤ ဒီးဆူပှၤဂုၤပှၤဂၤလၢ…
ထဲတၢ်နာ်ဧိၤ
ဖိသၣ်အဂၤ ၃၀၀ ကူသိးထီၣ်၀ံၤ ဆ့ၣ်နီၤသကိးလၢ ကအီၣ်ဂီၤတၢ်အီၣ်အဂီၢ်‚ ဒီးစံးဘျုးတၢ်ထုကဖၣ် ဘၣ်တၢ်လုၢ်ထီၣ်အီၤလၢ တၢ်အီၣ်အဂီၢ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ တၢ်အီၣ် တအိၣ်နီတမံၤလၢ စီၢ်နီၤခိၣ်ဘၣ်ႉ တၢ်အိၣ်သးဒ်သိးအံၤတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအမၤညီနုၢ် အသးလၢ ပှၤနဲၣ်တၢ်ဒီးမံး့ှှၢၣ်နရၠာစးံၣ် ကၠီးမူလၢၢ် (၁၈၀၅-၁၈၉၈) အဖိၣ်ဃဲကၠိအဂီၢ် န့ၣ်လီၤႉ အခဲအံၤ‚ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အသီတမံၤ ဒ်သိးကထံၣ်ဘၣ်တၢ်လၢ မ့ၢ်ကစၢ်ယွၤကမၤပှဲၤတၢ်အံၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤႉ လၢစှၤမံးနံးလၢ မူလၢၢ်အတၢ်ထုကဖၣ်၀ံၤ‚ ပှၤဘှီကိၣ်လၢ အမံတန့ၢ်ဒီတနၤတဂၤ‚ ဟဲဖျါထီၣ်လၢBတဲၤအခီၣ်ထံးန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်ကလၢၢ်ဘၣ်လၢပှၤဖိၣ်ဃဲဖိတဖၣ် ကစူးကါ ဂီၤတၢ်အီၣ်အကိၣ်‚ အ၀ဲဘှီကိၣ်အါဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤႉ တယံာ်‚ ပှၤတဂၤလၢ အဟးဆှၢတၢ်နုၢ်ထံလၢလ့ၣ် ဟဲဖျါထီၣ်ကဒီးလီၤႉ အ၀ဲအလ့ၣ်လၢအဆှၢတၢ်နုၢ်ထံ ကၢ်ကွံာ်လၢ ဖိၣ်ဃဲအိၣ်ဆိးလီၢ်အမဲာ်ညါန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်တအဲၣ်ဒိးတၢ်နုၢ်ထံကယွၤလီၤကွံာ်ကလီကလီ‚ အ၀ဲဟဲဟ့ၣ်တၢ်နုၢ်ထံအံၤဆူ မူလၢၢ်အအိၣ်လီၤႉ
တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်လၢအမၤညီနုၢ်အသး လၢတၢ်ဘၣ်ယိာ်ဘၣ်ဘီ‚ တၢ်သူၣ်ကိၢ် သးဂီၤတၢ် ဒီး တၢ်သးကညီၤလီၤသးလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖုၣ်ကိာ်‚ ဖဲပမ့ၢ် တအိၣ်ဒီး တၢ်ဂံၢ်ထံး တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ လံာ် ၁ စီၤပၤ ၁၇း၈-၁၆ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ပှၤလၢ ယွၤအတၢ်…
တၢ်ြပၢလိာ်သး မ့တမ့ၢ် တၢ်မ့ၢ်သိၣ်မှံၤတဖၣ်ဧါ
၀့ၢ်ထဲးစ်စၣ်ကၣ်နၣ် သူၣ်လီၤသးလၢ ထဲးစ်စဲးစ် ဒီးအၣ်ကၣ်စဲးစ် ကီၢ်ဆၣ်အဆၢန့ၣ်လီၤႉပှၤ၀့ၢ်ဖိခဲလၢာ်အိၣ် ၇၀‚၀၀၀ အိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီး၀့ၢ်ခိၣ်ခံဂၤ‚ ၀့ၢ်ကီၣ်ကးခံဖု ဒီးပၢၤကီၢ်၀ဲၤလီၢ် ဒီးမ့ၣ်အူ၀ဲၤလီၢ်ခံတီၤစုာ်စုာ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်ြပၢလိာ်သးလၢ တၢ်လိာ်ခိၣ်လိၣ်ကွဲ‚ လၢ၀့ၢ်တခီ ဘၣ်တခီ‚ လၢတီၤထီကၠိတဖၣ် အဘၢၣ်စၢၤထုးန့ၢ်တၢ် ဒ်သိးကဟဲကွၢ်ကီ‚ တၢ်ြပၢဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤ‚ လီၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဆီၣ်ထွဲယိာ်ယိာ် ဆူကၠိလၢအအိၣ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ်တခီန့ၣ်လီၤႉ တၢ်တၤတဖၣ်လၢ အဖျါဒိၣ်ဖျါသွါ၀ဲ မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လိာ်ဘှီလိာ်လၢ တၢ်နီၤဟ့ၣ်ထံဧိၤနိဧိၤအသနိ‚ တၢ်ပၢတၢ်ြပးတၢ်လၢ ပဒိၣ်ခံဖု တၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ ဖဲလၢတၢ်နီၤဖးလိာ်သး မ့ၢ်အိၣ်ဒ်သိးအံၤဒၣ်လဲာ်‚ ၀့ၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်ဃူတၢ်ဖိးန့ၣ်လီၤႉ ကိးနံၣ် ဟံၣ်ဖိဃီဖိလၢ တၢ်လီၢ်ခံခီစုာ်စုာ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သး ဒီး အီၣ်သကိး ဟါတၢ်အီၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢ‚ ကျဲလၢအနီၤဖး ၀့ၢ်တခီဘၣ်တခီ အလိၤဒီး မၤသကိးမူးပွဲလၢ အ၀ဲသ့ၣ်မ့ၢ်တၢ်တမံၤဃီ ဒ်ကမျၢၢ်တဖုဃီအသိးန့ၣ်လီၤႉ
ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိလၢ ကရၠာစးံၣ်သူး၀့ၢ်တခီ မ့ၢ်တအိၣ်ဒီးတၢ်နီၤဖး ၀့ၢ်ခံခီ ဘၣ်ဆၣ်‚ အ၀ဲသ့ၣ်လီၤဖးလိာ်သးန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်အ့ၣ်လိာ်ဆိးက့လိာ်သး ဒီး တၢ်အစၢလၢအဟဲအိၣ်ထီၣ်လၢ အ၀ဲသ့ၣ်ဆီၣ်ထွဲတၢ်ဆူ…
ဘၣ်တၢ်မၤကွၢ်အီၤလၢမ့ၣ်အူ
ထူအကံၢ်အစီလၢ‘ကၣ်ရၠာစးဲးခံဆံလွံၢ်’အံၤ မ့ၢ်ထူအစီ မျးကယၤ ၁၀၀ ဃၣ်ဃၣ် လၢအအိၣ် ဒီး တၢ်အဃံၣ်အမူးတဆံးတက့ၢ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ ထူအကံၢ်အစီလၢ ကတုၤဃီၤ မျးကယၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအကီအခဲလၢ ကမၤအီၤန့ၣ်လီၤႉ ပှၤမၤကဆှီတၢ်တဖၣ်‚ ညီနုၢ်စူးကါကျဲကပူၤ ခံမံၤအကျါတမံၤလၢ ကမၤကဆှီ ထူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်မၤကဆှီထူ လၢစဲးဖီကဟၣ် မ့ၢ်ကျဲလၢအခ@ကတၢၢ်ဒီး တၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤ စှၤဘၣ်ဆၣ်‚ ထူအကံၢ်အစီလၢအဟဲဟးထီၣ်တခီ မ့ၢ်ထဲဒၣ် မျးကယၤ ၉၉ႉ၉၅ န့ၣ်လီၤႉ မ့မ့ၢ် ၀ီလ်၀့လ် တၢ်မၤကဆှီထူလၢ ခဲးမံးကၢၣ် (ကသံၣ်ကသီ) တခီ‚ တၢ်ဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးတၢ်လၢာ်တၢ်စ့ၤအါလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ ထူလၢအဟဲဟးထီၣ် အကံၢ်အစီအံၤ မ့ၢ် ၉၉ႉ၉၉ မျးကယၤန့ၣ်လီၤႉ
လၢလံာ်စီဆှံဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤအကတီၢ်‚ ပှၤလၢအမၤကဆှီထူတဖၣ်စူးကါ မ့ၣ်အူ ဒ်သိးကမၤကဆှီထူန့ၣ်လီၤႉ မ့ၣ်အူ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်အဃံၣ်အမူးတဖၣ်လၢ ကဟဲထီၣ်ဆူ တၢ်မဲာ်ဖံးခိၣ်လၢ ကသုးကွံာ်တၢၤကွံာ်ကညီ၀ဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ လၢအ၀ဲအလံာ်ပရၠာစးၢအဆိကတၢၢ်ဆူ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤခရၠာစးံာ် လၢအအိၣ်လၢ အ့့ှှၢၣ်မဲနၢၣ် (ထးခ့ၣ်ကလံၤစိး) ‚ ပှၤတၢ်မၢဖိ…
