ကစၢ်ယွၤလၢအသူၣ်အုးသးအုး
ဖဲလါ ဖ့းဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၃ န့ၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်ဟူးဝးနးနးကျံၤကျံၤ လၢကီၢ် ထၢၣ်ကံၢ် (Turkey) ဝံၤ, တၢ်ဂီၤလၢ အမၤပျံၤမၤဖုးပှၤအါဂၤအသးတဘ့ၣ်- ဘၣ်တၢ်ရၤလီၤလၢ လီတၢ်ကစီၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ပၢ်တဂၤ ဆ့ၣ်နီၤဝဲဒၣ်လၢတၢ်ဟးဂူၢ်ဟးဂီၤတဖၣ်အကျါ, ဒီးဖီၣ်ဃးစုဖိတခီ အိၣ်ဖျါဝဲလၢလၢၢ်အက့အခီအဖီလာ်- မ့ၢ်ဒၣ်အဖိမုၣ်အစုဖိန့ၣ်လီၤ. ပကထံၣ်ဘၣ်လီၢ်မံၤကပုာ်အနၢၢ်လၢ အဖိမုၣ်မံၤတ့ၢ်ဝဲအလီၢ်, ဒီးပကထံၣ်ဘၣ် ပၢ်တဂၤအံၤဖီၣ် တဃာ်ဝဲ အဖိမုၣ်လၢအသးသမူတအိၣ်တဂၤ အစုမုၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပၢ်တဂၤအံၤ အမဲာ်လီၤသပှၢ်, ဒီးအတၢ်သူၣ်အုးသးအုးန့ၣ် အိၣ်ဖျါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပၢ်တဂၤအ့ၣ်တဃံးဃာ်ဝဲအမဲန့ၣ် ဖျါလၢအမဲာ်သၣ်လိၤန့ၣ်, ယထံၣ်ဘၣ်ယဲလၢလီၤဂာ်ဒီးပပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. လံာ် ၁ မိၤရှ့ စံးဘၣ်ပှၤ, မ့ၢ်လၢတၢ်ဒဲးဘး မၤဟးဂီၤအတၢ်ဘၣ်တ့တဖၣ်အဃိ, ကစၢ်ယွၤ အသူၣ်အုးသးအုး, ဒီး၁ မိၤ ၆:၆ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ‘အသးအုးလၢအသးကံၢ်ပူၤ’ န့ၣ်လီၤ. ယရှါ ၅၃:၃ န့ၣ် ဝံယၡါယၤ, ပာ်ဖျါဝဲမ့းၡံအၤလၢအကဟဲတဂၤအဂ့ၢ်, ဒီးစံးဝဲဒၣ် ‘မ့ၢ်ဝဲလၢပှၤတၢ်သူၣ်အုးသးအုး, ဒီးသ့ၣ်ညါတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်’ န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ အသူၣ်အုးသးအုးလၢပဂီၢ်, ယွၤအိၣ်ဒီးပှၤ, ဒီးဆ့ၣ်နီၤဝဲဒၣ်လၢ ပသးသမူအက့အခီအသနၢၢ်,…
တၢ်မူဒီးတၢ်သံလၢ ကစၢ်ခရံာ်အပူၤ
ဖဲ ဖရီဒိၣ် ဒီး(စ)တိၣ်ယဲးစကံ (Fyodor Dostoevsky) တဂၤ အိၣ်ဝဲလၢ ပှၤကခးသံအီၤလၢကျိတဖၣ်အမဲာ်ညါအကတီၢ်, လၢအသးပူၤန့ၣ် ဂံၢ်ဒွးအသးသမူ အတၢ်သါထီၣ်သါလီၤလၢခံကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီး(စ)တိၣ်ယဲးစကံ မ့ၢ်ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဂၤ, တၢ်ထံၣ်အီၤ ဒ်အမ့ၢ် ပှၤကွဲးလံာ် အဂ့ၤကတၢၢ်အါဂၤအကျါတဂၤ, လၢလံာ်လဲၢ်တဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. အတၢ်ကွဲးပူဖးထီ လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဘ့ၣ် “ကရါမဇီး အဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်” (The Brothers Karamazov) အပူၤန့ၣ် ကွဲးပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤ, တၢ်မူ, ဒီးတၢ်သံ အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစံးကတိၤ ဒီး(စ)တိၣ်ယဲးစကံ အဂ့ၢ်လၢ “အဝဲစံးကတိၤ ကစၢ်ခရံာ်အဂ့ၢ် လၢတၢ်သးခုဖးဒိၣ်အပူၤ” န့ၣ်လီၤ. ပှၤကစီၤထီၣ် ကျိထီပျိာ် (rifles), ဒီးပှၤဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်, “အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤသး,...ပညိၣ်ဃီၤ...”
လၢ ယိၤ ၁၂:၂၃ အပူၤန့ၣ် ဖဲကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စံးကတိၤဝဲဒၣ် “နၣ်ရံၣ်လၢပှၤကညီၤအဖိခွါ အလၤကပီၤ ကအိၣ်ဖျါန့ၣ် ဘၣ်လံဝဲလံ” န့ၣ် မ့ၢ်အတဲတဖျဲးဝဲ ကဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤအဂ့ၢ်, ဒီးဒုးသ့ၣ်ညါ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်,ဃုာ်ဒီးပှၤလၢ…
ယွၤအိၣ်ဒီးပှၤ ဒ်ပသးပှၢ်ထီၣ်တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်
ပှၤ Danish ဖိတဖု ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်လီၤဆီ, လၢပဝဲခဲလၢာ်လဲၤခီဖျိဘၣ်တမံၤ, ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ထံၣ်လီၤက့ၤပသးလၢ ပသးစၢ်န့ၢ်ဒံး ပသးအနံၣ်အလါနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ထံၣ်တဖၣ်အံၤ ဟ့ၣ်ထီၣ်နီၢ်ဂံၢ်တခါလၢ အတလဲလိာ်သးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပသးအနံၣ်အလါ မ့ၢ်အိၣ်ဝဲဒၣ်ထဲလဲၣ်ဂ့ၤထဲလဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ်, ပဝဲကိးဂၤဒဲး ပထံၣ်လီၤက့ၤပသးလၢ ပစၢ်န့ၢ်ဒံးပသးအနံၣ်အလါ မျးကယၤ ၂၀ န့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်အသးအနံၣ်အလါအိၣ်ဝဲ ယဲၢ်ဆံတဂၤန့ၣ်ထံၣ်လီၤက့ၤအသး, ဒ်အသးအိၣ်ဝဲ အနံၣ်လွံၢ်ဆံအသိးန့ၣ်လီၤ. (တၢ်အံၤဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်တၢ်လီၤနံၤလီၤအ့တမံၤအပူၤ ဖိသၣ်ဖိတဂၤဆိကမိၣ်ဝဲ “အိ, ယသးအိၣ်ယဲၢ်နံၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ယသးကလၢၢ်ဘၣ်လၢ ယအိၣ်ဒီးပှၤလွံၢ်နံၣ်ဖိတဂၤ အဂံၢ်အဘါ, ဒီးက့ၢ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ.”)
တၢ်ကပာ်ဖျါ ပဝဲကိးဂၤဒဲးပသးပှၢ်ထီၣ် ဖျိဖျိဖျါဖျါအဂီၢ်န့ၣ် တလိၣ်လၢပှၤကဃုမၤကွၢ်စဲအ့ၣ်အတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်န့ၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ယွၤအကလုၢ်အကထါ ကပာ်ဖျါဝဲအဂီၢ်, တၢ်အိၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဝံယရှါယၤ ပညိၣ်ဝဲ အတၢ်ကတိၤတဖၣ်, ဘၣ်ဃးဒီးပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အသးအနံၣ်အလါပှၢ်ထီၣ်, ဒီးအသူၣ်လီၤဘှံးအသးလီၤဘှါဝဲအဂ့ၢ်ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်တဂၤ စံးဝဲလၢ “တၢ်အၢၣ်လီၤ အီလီၤဘၣ်ထွဲဒီးပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်, ဒ်ပှၤတကလုာ်အသိး အဂံၢ်အဘါစၢ်လီၤ, ဒီးအသးပှၢ်ထီၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ဘၣ်ထွဲဝဲလိၤလိၤဆူ ပှၤပိာ်ကစၢ်ခရံာ်အခံ လၢအသးအနံၣ်အလါပှၢ်ကိးဂၤဒဲးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
ယွၤအတၢ်ကတဲာ်ကတီၤ လၢပှၤအိၣ်တီအိၣ်လိၤဒီးအီၤကိးဂၤဒဲး အတၢ်အိၣ်မူဒီစိၤအဂီၢ်န့ၣ်, ဝံဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤလၢ ယရှါ…
ကစၢ်ယွၤလၢ တၢ်နၢ်ပၢၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်တသ့ဘၣ်
ကၠ့(စ) ဝဲး(ဘ) မူပျီ အမဲာ်ထံကလၤပီၤ, (James Webb Space Telescope) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဆိ တၢ်လၢပကြၢးတိၢ်နီၣ်တိၢ်ဃါအဂၤတမံၤ, ဖဲ လါဖ့းဘြူၤအါရံၤ ၂၀၂၃ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် ကွၢ်တ့ၢ်လံဝဲလၢ စးကဝၣ်အပူၤ ဆူအမဲာ်ညါန့ၣ်, တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် ဆၣ်ဘုမုၢ် (glaxies) အသီ ဃုကရူၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် အသီအံၤ ဆီတလဲကွံာ်တၢ်အါထံၣ် ဘၣ်ထွဲဒီးပသ့ၣ်ညါတ့ၢ်ဝဲဒၣ်မူပျီအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကူၣ်သ့ဆၣ်ဧိၤဖီဧိၤစဲၣ်နီၤတဂၤ စံးဝဲဒၣ်, “တၢ်လၢပဃုထံၣ်န့ၢ်တဖၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ ပတဆိကမိၣ်တ့ၢ်ဝဲအဃိ, ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢစဲအ့ၣ် (science) အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဃ့ကညးအပူၤ, ပှၤကူၣ်သ့ဆၣ်ဧိၤဖီဧိၤစဲၣ်နီၤတဂၤ စံးဝဲဒၣ်လၢ “ပတသ့ၣ်ညါတၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢအကမၣ်တမံၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.
ဖျါလၢ ကစၢ်ယွၤ မၤကမၢကမၣ်ပဝဲခဲလၢာ်အဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢ တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် မူပျီ မဲာ်ထံကလၤပီၤ အကတီၢ်, ဖျါဝဲဒံး ဝံယရှါယၤ စံးကတိၤလီၤတၢ်ဆူ ခ့ခါစဲအ့ၣ် အပှၤကူၣ်သ့စဲၣ်နီၤတဖၣ်အအိၣ်လိၤလိၤန့ၣ်, ဖျါဖဲ ယရှါ ၄၀:၂၈ အပူၤ, “နတသ့ၣ်ညါဘၣ်ဧါ, နတနၢ်ဟူဘၣ်ဧါ.…
တၢ်အဲၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်သါလၢ ကစၢ်ခရံာ်အပူၤ
ဖဲကီၢ်စွံးဒဲၢ် (Sweden) န့ၣ် တၢ်ကတိၤ “ဒူစတဲးန့” (dostadning) အိၣ်ဝဲတဖျၢၣ်, ဒီးအခီပညီလိၤလိၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ “တၢ်သံဒီးတၢ်မၤကဆှီတၢ်” န့ၣ်လီၤ. တၢ်ထံၣ်တမံၤအံၤ, အဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ ဒ်ပသးပှၢ်ထီၣ်အကတီၢ်, ပကြၢးဆိကတီၢ် တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ဟံးဃာ် ပိးလီတဖၣ်, ဒီးစးထီၣ် မၤစှၤလီၤ တၢ်ဖိတၢ်လံၤတဖၣ် လၢပတၢ်အိၣ်မူဒီစိၤ တၢ်လၢပထၢဖှိၣ်ပာ်ဖှိၣ်တ့ၢ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစွံဒ့း(ၡ)ဖိတဖၣ်အဂီၢ်, “တၢ်သံဒီးတၢ်မၤကဆှီတၢ်” စံးတၢ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, မ့ၢ်တၢ်အဲၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်, ဒီးအတၢ်ပညိၣ်မ့ၢ်ဝဲ, ဖဲအလဲၤပူၤကွံာ် ဟီၣ်ခိၣ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, မၤဘီၣ်မၤညီထီၣ်ဝဲဒၣ် ဖိလံၤတဖၣ်, ဒီးပတံၤသကိးတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိး ဒီးဖိလံၤတဖၣ်, ဒီးတံၤသကိးတဖၣ် ကရဲၣ်ကျဲၤ တၢ်လၢပှၤသံတဖၣ် ပာ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်တဖၣ် ကညီဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်ပမ့ၢ် ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးသ့ၣ်တဖၣ်အသိး, ဖဲပသးအနံၣ်အလါတုၤဃီၤဝဲ အကတီၢ်တကတီၢ်န့ၣ်, ပဆိကမိၣ်ထီၣ် တၢ်ဟ့ၣ်သါအဂ့ၢ်- တၢ်လၢအဒုးမူဒုးဂဲၤပှၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲပစံးကတိၤ တၢ်ဟ့ၣ်သါအဂ့ၢ်န့ၣ်ဒီး, အါတက့ၢ်န့ၣ်. ပထံၣ်ဒၣ် ကျိာ်စ့, တၢ်န့ၢ်သါ, မ့တမ့ၢ် တၢ်အဲၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်မၤစၢၤတၢ်တဖၣ် ဘၣ်ဆၣ်, ပကဘၣ်စံးကတိၤ တၢ်ဟ့ၣ်သါအဂ့ၢ် အိၣ်ဝဲအါမးန့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်…
တၢ်ဂ့ၢ်ထီဒါလိာ်သးအလိၤ ခရံာ်အတၢ်ထံၣ်
အဲစဲး ဝး (Isaac Watts) မ့ၢ် ပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါတဂၤ, လၢအကွဲးဝဲ ထါသးဝံၣ်, “ထူၣ်ဖျၢၣ်လီၤလး” (When I Survey the Wondrous Cross) န့ၣ်လီၤ. ဖဲအကွဲးဝဲဒၣ် ထါတၢ်သးဝံၣ်အဖျၢၣ်အဂီၢ်, စူးကါဝဲ ထါအက့ၢ်အဂီၤ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢအထီဒါလိာ်အသး, “ယတၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်, ယပာ်လၢတၢ်ကလီကလီ,” ဒီး “ကယဲၢ်ယတၢ်ပာ်ထီၣ်ထီသးတဖၣ်, တမ့ၢ်တၢ်နီတမံၤလၢၤဘၣ်” ဒ်သိးဒီးကပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်လၢ အထီဒါလိာ်သးန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကွဲးဒ်သိးအံၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်ကိးအီၤလၢ “ထါအတၢ်ဂ့ၢ်လၢ အထီဒါလိာ်အသး” (oxymorons), တၢ်အဒိဒ်သိး, “မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤအၢအၢသီသီ,” ဒီး “သဒီၣ်ဖိလၢအဒိၣ်အသွါ” တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢ ဝး (Watt) အထါတၢ်သးဝံၣ် လံာ်မဲာ်ဖျၢၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လီၤဆီဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်န့ၣ်လီၤ.
ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စူးကါဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်ထီဒါလိာ်သးတဖၣ် တလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. မး ၅:၃ အပူၤန့ၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စံးဝဲဒၣ်, “ပှၤလၢအသးဖှီၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤဝဲလီၤ” ဒီးအဲၣ်ဒိးဒုးသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်, ပှၤလၢအတၢ်မုၢ်လၢ်တအိၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အါန့ၢ်ဒံးအမုၢ်လၢ်တ့ၢ်လံဝဲန့ၣ်လီၤ. နၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, ယၤမ့ၢ်ဂ့ၤ,…
ကစၢ်ယၣ်ရှုးအတၢ်တဲပူ
ပှၤအါဂၤတနၢ်ဟူညီနုၢ်၀ဲ Kate Hankey အဂ့ၢ်အကျိၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲမ့ၢ် ပိၥ်မုၣ်တဂၤ လၢအလီၤတိၢ်လီၤဆီလၢ ပကြၢးတိၢ်နီၣ်ထီဃၥ်အီၤတဂၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ဒၣ် သရၣ်မုၣ်တဂၤ, ပှၤစိၥ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဂၤ, ကၠိပှၤရိဖှိၣ်တၢ်တဂၤ, မံးရှ့ၣ်နရံၣ်တဂၤ, ပှၤကွဲးထါတဂၤ ဒီး ဖဲနံၣ် ၁၈၀၀ အကတီၢ်အပူၤန့ၣ် အဝဲဟ့ၣ်လီၤအသးလၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှုးအဂီၢ်တီတီလိၤလိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၈၆၇ နံၣ်န့ၣ်, Kate ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်ဒီး တၢ်ဆူးတၢ်ဆါ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် န့ၣ်လီၤ. အတၢ်ဆူးတၢ်ဆါဘျါထီၣ်က့ၤအကတီၢ်န့ၣ် ကွဲးဝဲဒၣ် ထါဖးထီတယုၢ်ဝံၤ, တဲၥ်ဖးဝဲဒၣ် ခံကူၥ်- “တၢ်တဲပူလၢယသးလီ (The Story Wanted)” ဒီး “တၢ်တဲပူလၢအတဲဘၣ်ယၤ(The Story Told)” န့ၣ်လီၤ. ထါတယုၢ်အံၤ ပၥ်ဖျါထီၣ် အဝဲနီၢ်တဂၤ အတၢ်ပာ်ဖျါ ဘၣ်ထွဲဒီး အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ရှုး ဃုာ်ဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်အိၣ်မူအဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ်လီၤ.
လံၥ်စီဆှံအဆၢတဖၣ် ဒုးနဲၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှုးဒီး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အလံၥ်သိၣ်သီတၢ်အပူၤန့ၣ် စီၤယိၤဟၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ပှၤလၢ အဝဲသ့ၣ် အနီၢ်ကစၢ် အတၢ်လဲၤ…
ကစၢ်ယွၤအတၢ်ထံၣ်ပှၤ
ဖဲ ၁၉၆၈, ကီၢ်အမဲရကၤ, ဒီးကီၢ်ဘံၣ်ယဲးနၢၣ် (Vietnam) တၢ်ဒုးတၢ်ယၤအကတီၢ်, လၢဝ့ၢ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်အကျါ တၢ်မၤသံမၤဝီလိာ်သးတဖၣ် ဆူၣ်ထီၣ်ဒိၣ်ထီၣ်, ဒီးကမျၢၢ် ခိၣ်နၢ် လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါခံဂၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကူၣ်မၤသံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အပူၤကွံာ်တနံၣ်န့ၣ်, ခီဖျိလၢမ့ၣ်အူအီၣ်ကွံာ် တၢ်ပျၢ်ထီၣ် မူပျီကဟၣ် ဟးထီၣ် ပျိာ်အဃိ, ပှၤနီၣ်မူပျီကဟၣ်ယူၤ သၢဂၤ သံဝဲဒၣ်, ဒီးတၢ်ထံၣ်ဆိကမိၣ်လၢ တၢ်ကလဲၤထီၣ်ဆူလါဖျၢၣ်လိၤန့ၣ် ဖျါလီၤဂာ် ဒ်တၢ်မံမီၢ်, ဆိကမိၣ်မှံတၢ်လၢကလံၤကျါအသိးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တချုးလၢ ခရံာ်အိၣ်ဖျၢၣ်အနံၤ, စှၤနံၤစှၤသီအတီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤ ဒုးလဲၤထီၣ် အပိၣ်လိၣ် - ၈ ဆူ လါဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၤအံၤကဲထီၣ် ပှၤကညီ အတၢ်လဲၤပိာ်ထွဲ မူပျီကဟၣ် အဆိကတၢၢ်အဘျီ လၢအကလဲၤတရံးဝဲ လါဖျၢၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤနီၣ် မူပျီကဟၣ်ယူၤဖိတဖၣ်, ဘိမဲန် (Borman), အဲန်ဒၣ် (Anders), ဒီး လိၣ်ဘဲလ် (Lovell)- ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ်- ဘိးဘၣ်ရၤလီၤဝဲ ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အတၢ်ကစီၣ်ဖုၣ်ကိၣ်, ဖျါဝဲဖဲ ၁…
တၢ်ကလုၢ်လၢကတြီတၢ်အဂီၢ်
ဒ်သိးတၢ်ကထုးထီၣ် တၢ်ကလုၢ်လၢကတြီယွၤအဂီၢ် (restraining order), ပှၤတဂၤဆှၢနုာ်ဝဲလၢ ကွီၢ်ဘျီၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲပာ်ဖျါဝဲဒၣ်လၢ ယွၤန့ၣ် “တအိၣ်ဒီးတၢ်သးကညီ လီၤဆီဒၣ်တၢ်” လၢအဖီခိၣ်ဘၣ်, ဒီးယွၤဒုးနဲၣ်ဖျါတ့ၢ် “တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အအၢတကပၤ အါမး” န့ၣ်လီၤ. ပှၤစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢ အပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤန့ၣ် လဲၤကပာ်အတၢ်ဆှၢနုာ်, ဒီးစံးဝဲလၢ ပှၤတဂၤအံၤ တလိၣ်ဝဲလၢ ကွီၢ်ဘျီၣ်အတၢ်မၤစၢၤဘၣ်. မ့မ့ၢ်လိၣ်ဝဲလၢ အနီၢ်သးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ်, မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤနံၤဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်လၢအလီၤသးအုးန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်ဒီး, ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပတလီၤဆီကဲာ်ဆိးဘၣ်. ဘၣ်တဘျီဘျီ, ပအဲၣ်ဒိးစံးလၢ “ယွၤဧၢ, ယတူၢ်တန့ၢ်လၢၤဘၣ်. ဝံသးစူၤ, ဆိကတီၢ်ဘၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. ” တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. စီၤယိၤဘး စံးတ့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသမံသမိးယွၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်လၢ အနီၢ်ကစၢ် တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် အၢဒိၣ်မး, တၢ်ကပာ်ဖျါလၢထးခိၣ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ, ယိၤဘး ၁၃:၃ (ခ့ခါ) အပူၤန့ၣ်, စီၤယိၤဘး စံးဝဲဒၣ်လၢ “ယသးအိၣ်ကတိၤဂ့ၢ်လိာ်တၢ်ဒီးအီၤ ဘၣ်ဃး ယတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ,” ဒီး ယိၤဘး…
ဃိာ်အတၢ်စၢဃာ်ထးဘိတဖၣ် အလီၢ်ခံ
ပှၤလိာ်ကွဲ အမဲရကၤ ဖျၢၣ်ထူ အမံၤဟူသၣ်ဖျါတဂၤ လဲၤထီၣ်ဆူပျဲၢ်စီၤခိၣ် လၢအတမ့ၢ်တၢ်လိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်ထူပျီအလီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးကတိၤလီၤတၢ်ဆူ ပှၤဘၣ်လီၤဃိာ်အဂၤ သၢကယၤ အမဲာ်ညါ, ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ လံာ်ယရှါယၤအတၢ်ကွဲး ဖဲအဲဘၢကလ့း တၢ်ဘှီဂ့ၤတကဲာ်ပဝးအလီၢ် (ဃိာ်) ဖဲဝ့ၢ်မဲၣ်အါမံၣ်, ကီၢ်စဲၣ်ဖလီရံၣ်ဒၢ်န့ၣ်လီၤ.
အကတီၢ်ဖိအံၤ တမ့ၢ်တၢ်ပာ်ဖျါ ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်မံၤဟူသၣ်ဖျါတဂၤအံၤအဂ့ၢ်လၢ မၤဟူးဝးပှၤအသးဘၣ်, မ့မ့ၢ် သးသမူအါမးလၢအသူၣ်ကၢ်သးလီၤ ဒီးသူၣ်ဘၣ်ဒိသးဘၣ်ထံးတဖၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လီၤဆီအံၤန့ၣ် ယွၤလီၣ်ဖျါထီၣ်အသး လၢဃိာ်အတၢ်စၢဃာ်ထးဘိတဖၣ် အလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအဃုသ့ၣ်ညါတၢ်တဂၤ စံးဝဲ, “တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအလီၢ်အံၤ ဟူးဝးထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ဒီးတၢ်စံးထီၣ်ပတြၢၤအကလုၢ်န့ၣ်လီၤ.” ပှၤတဖၣ် ဟီၣ်သကိး, ဒီးထုကဖၣ်သကိးတၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဘါဝံၤန့ၣ် ပှၤဃိာ်ဖိ ခံဆံနွံဂၤ ဟ့ၣ်လီၤအသးဆူ ကစၢ်ခရံာ်အစုပူၤန့ၣ်လီၤ.”
ခီဖျိလၢကျဲတဘိဘိန့ၣ်, ပဝဲနၤယၤခဲလၢာ် ပစၢဃာ်လီၤက့ၤပသးလၢ ဃိာ်လၢပမၤဒၣ်ပဝဲ, ပဘၣ်အိၣ်လၢ ပတၢ်သးကွံ, ပတၢ်အဲၣ်လီၤပသး, ဒီးတၢ်သးစဲထီ လၢအမ့ၢ် တၢ်စၢဃာ်ထးဘိတဖၣ်အလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢတၢ်လီၤလိာ်လီၤလးအပူၤန့ၣ် ယွၤ လီၣ်ဖျါထီၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢမုၢ်တဂီၤအံၤ လၢဃိာ်ပူၤန့ၣ်…