တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးအတၢ်ဘၣ်ဒိဆါ
ဖဲယစုမုၢ်ဒဲး ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး, ဒီးယဆိကမိၣ် ယစုအတၢ်ဆါန့ၣ် ကယံာ်ဝဲလၢအလါတဖၣ်, တုၤလၢယစုဟူးဂဲၤတၢ် ကန့ၢ်က့ၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတစုန့ၣ်လီၤ. ဖဲယမၤစုအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ် ဒ်ကသံၣ်သရၣ် မၢယၤလၢယကဘၣ်မၤန့ၣ်ဒီး, ယစုမုၢ်ဆၣ်ဖိလၢ အအိၣ်ဘူးဒီးအီၤန့ၣ် စးထီၣ် ဆါဆဲးဖှိးဝဲဒၣ်အဃိ, ယဃ့န့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ယကသံၣ် သရၣ်န့ၣ်ဒီး, စံးဝဲလၢ “တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသး အတၢ်ဘၣ်ဒိဆါ” (Sympathy pain) အဃိန့ၣ်လီၤ. စုမုၢ်ဒဲးဒီးစုမုၢ်ဆၣ် အနၢာ်ဘိတဖၣ် ဖးဒ့ထီၣ်အသး အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သန့ၤလိာ်သးကဒဲကဒဲန့ၣ်လီၤ. စုမုၢ်ဖိတဘိ မ့ၢ်ဘၣ်ဒိဆါဝဲဒီး, လၢတၢ်ဒိသူၣ် ဒိသးအပူၤန့ၣ် အဂၤတဘိစ့ၢ်ကီး ဆါထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်သိးဒီး ပှၤတၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ကဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ် ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အတၢ်မ့ၢ်တၢ် အတၢ်လီၤဆီ, ဒီးအတၢ်မ့ၢ်တၢ်တမံၤဃီ (uniqueness and unity) အဂီၢ်, စူးကါဝဲ ပှၤကညီအနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁ ကရံၣ် ၁၂:၂၁-၂၆ န့ၣ်, စီၤပီလူး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ မၤဆူၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ပှၤခဲလၢာ်အတၢ်မၤ ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်…
တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးအတၢ်ဘၣ်ဒိဆါ
ဖဲယစုမုၢ်ဒဲး ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး, ဒီးယဆိကမိၣ် ယစုအတၢ်ဆါန့ၣ် ကယံာ်ဝဲလၢအလါ တဖၣ်, တုၤလၢယစုဟူးဂဲၤတၢ် ကန့ၢ်က့ၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤတစုန့ၣ်လီၤ. ဖဲယမၤစုအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ် ဒ်ကသံၣ်သရၣ် မၢယၤလၢယကဘၣ်မၤန့ၣ်ဒီး, ယစုမုၢ်ဆၣ်ဖိလၢ အအိၣ်ဘူးဒီးအီၤန့ၣ် စးထီၣ် ဆါဆဲးဖှိးဝဲဒၣ်အဃိ, ယဃ့န့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ယကသံၣ် သရၣ်န့ၣ်ဒီး, စံးဝဲလၢ “တၢ်ဒိသူၣ်ဒိသး အတၢ်ဘၣ်ဒိဆါ” (Sympathy pain) အဃိန့ၣ်လီၤ. စုမုၢ်ဒဲးဒီးစုမုၢ်ဆၣ် အနၢာ်ဘိတဖၣ် ဖးဒ့ထီၣ်အသး အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သန့ၤလိာ်သးကဒဲကဒဲန့ၣ်လီၤ. စုမုၢ်ဖိတဘိ မ့ၢ်ဘၣ်ဒိဆါဝဲဒီး, လၢတၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးအပူၤန့ၣ် အဂၤတဘိစ့ၢ်ကီး ဆါထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်သိးဒီး ပှၤတၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ကဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ် ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အတၢ်မ့ၢ်တၢ် အတၢ်လီၤဆီ, ဒီးအတၢ်မ့ၢ်တၢ်တမံၤဃီ (uniqueness and unity) အဂီၢ်, စူးကါဝဲ ပှၤကညီအနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁ ကရံၣ် ၁၂:၂၁-၂၆ န့ၣ်, စီၤပီလူး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ မၤဆူၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ပှၤခဲလၢာ်အတၢ်မၤ ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်…
တၢ်သဘျ့လၢ ယွၤကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ပှၤ
ပှၤကူၣ်သ့ လၢအတ့ဟီၣ်ခိၣ်မဲာ်သၣ်က့ၢ်ဂီၤတဖု, ဃုသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ဖဲတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် တီၤဘျီကၠိတၢ်လိာ်ကွဲလီၢ်အဒူၣ်အဆၢန့ၣ်ဒီး, တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအစၢမနုၤတမံၤ ကပိာ်ထွဲထီၣ်အခံလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လိာ်ကွဲလီၢ်လၢ တၢ်အဒူၣ်တအိၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်, ကၠိဖိဖိသၣ်တဖၣ် ဂဲၤလိာ်ကွဲဝဲလၢ ကၠိအတၢ်သူၣ်ထီၣ်, ဒီးကၠိသရၣ်/သရၣ်မုၣ်တဖၣ်အကပၤ, ဒီးတဃ့ၢ်ဟးဖျိးဆူ တၢ်လီၢ်အဂၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်လိာ်ကွဲလီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်အိၣ်ဝဲဒီးတၢ်အဒူၣ်န့ၣ်ဒီး, ပှၤဖိသၣ်ကၠိဖိတဖၣ် ကမုာ်လၤသးခုလိာ်ကွဲဘၣ်ဝဲလၢ ကရၢၢ်အတၢ်ဒူၣ်အပူၤ, လၢတၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. ပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်တဖၣ်အံၤ ထုးထီၣ်ဝဲဒၣ်တၢ်အစၢလၢ တၢ်ဒူၣ်တဖၣ် ကဒုးအိၣ်အါထီၣ် သးအတၢ်သဘျ့လၢ ကၠိဖိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖျါလၢတၢ်ထံၣ်အံၤ ထီဒါလိာ်အသးဒီးပှၤအါဒံအါဂၤ ထံၣ်သ့ၣ်ညါတ့ၢ်ဝဲလၢ, တၢ်အဒူၣ်တဖၣ် မၤဃံးမၤအံၣ် ပတၢ်သးခုန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်အဒူၣ်အဆၢတဖၣ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သဘျ့သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်အဒူၣ်အဆၢလၢ ယွၤကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ပှၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ် နဲၣ်ဖျါတ့ၢ်ဝဲတၢ်သဘျ့န့ၣ်လီၤ. ဖဲကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤဝဲ တၢ်မၤလိာ် အထံၣ်တဆံဆူ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်အိၣ်မူဝဲလၢ အတၢ်မၤလိာ်အပူၤန့ၣ်ဒီး, ကစၢ်ယွၤ အၢၣ်လီၤဝဲ “တၢ်အိၣ်မူ အဘီၣ်အညီ” န့ၣ်လီၤ. ၅မိၤ ၅:၃၃ ပာ်ဖျါဝဲ “သုဘၣ်လဲၤပိာ်ကယဲၢ်အကျဲလၢယွၤသုကစၢ်မၤလိာ်သုခဲလၢာ်, ဒ်သိးသုကမူ, ဒီးတၢ်ကဂ့ၤထီၣ်လၢသုဂီၢ်, ဒီးသုကထုးထီထီၣ်…
လုၢ်အီၣ်ၦၤလၢအလိၣ်ဘၣ်တက့ၢ်
လံစၤ (LISA) ဒီးဖရဲးဒံၣ် မဲးမံၣ်လၣ် (Fredie McMillan) အိၣ်ဒီးတၢ်အီၣ်အကျးတဖျၢၣ် လၢအလီၤဆီန့ၢ်ၦၤဂၤ ဖဲဝ့ၢ်ဘရူတၢၣ်(Brewton), အဲၣ်(လ)ဘၤမါ (Alabama) ကီၢ်စဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤလၢအဟဲရဲၣ်လီၤအိၣ်ခိးသ့ၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, အဝဲသ့ၣ်ကတဲာ်ကတီၤန့ၢ် တၢ်အီၣ် ကိၢ်ကိၢ်လၢၤလၢၤ, ဒီးတလိၣ်ဟ့ၣ်ဝဲတၢ်အီၣ်အၦ့ၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အါတက့ၢ်ၦၤသးၦၢ်တဖၣ်လၢ ကအီၣ်အီတၢ်တလၢတလီၣ်, ဒီးတအီၣ်ညီနုာ်တၢ်လၢတၢ်အီၣ်အကျးတဖၣ်အဂီၢ်, ၦၤနီၣ်ဒီမါဝၤခံဂၤအံၤ အဲၣ်ဒိးမၤစၢၤဝဲလီၤလီၤဆီဆီအဃိ, စူးကါဝဲကျိၣ်စ့တဖၣ်လၢအဝဲသ့ၣ်ပာ်ဖှိၣ်တ့ၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဒိးန့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်မၤဘူၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်မၤဘူၣ်တလါအပူၤန့ၣ်လီၤ. လံစၤ စံးဝဲဒၣ်, “ဘၣ်တဘျီဘျီ, တလါအပူၤန့ၣ် တၢ်တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. ဘၣ်တဘျီဘျီ, လံာ်က့ဖိလၢ အကွဲးစံးဘျုးစံးဖှိၣ်တၢ်, ဒီးဘၣ်တဘျီဘျီန့ၣ်, ပဒိးန့ၢ်ကျိၣ်စ့ ဒီလၣ် တကထိန့ၣ်လီၤ. ပတၢ်တိာ်ပာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ် ပကလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ၦၤလၢအလိၣ်ဘၣ်တဖၣ်, ဒီးအဝဲသ့ၣ်ကဒိးန့ၢ်က့ၤအသူးသ့ၣ်လၤကပီၤ, ဒီးပပှၤတဝၢ ကဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပမ့ၢ်တသန့ၤလီၤပသးလၢကစၢ်ယွၤဘၣ်န့ၣ်ဒီး, ပကထံၣ် တၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ ၦၤလၢ အလိၣ်ဘၣ်တဖၣ်အတၢ်မၤန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်မၤလၢအကီအခဲန့ၣ်လီၤ. လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ် ကွဲးနီၣ်ပာ်ဖျါဝဲဒၣ် ဖဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူး လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ၦၤဂီၢ်မုၢ်လၢအကထိတဖၣ် အကတီၢ်န့ၣ် ဒ်သိးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ကမၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤအဂီၢ်…
ယွၤအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ, ဒီးယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်
ဖဲယနုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီး လံာ်စီဆှံကၠိတဖျၢၣ် အတၢ်ပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်န့ၣ်, ခိၣ်နၢ်မၤတၢ်ယံာ်တ့ၢ်မးလံတဂၤ ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲဒၣ် ကအိၣ်ဘှံးဝဲလၢမူဒါ တၢ်မၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ယအိၣ်လၢပှၤအိၣ်မူအိၣ်ဒါတဖၣ်အကျါ လၢကဃုထံၣ်န့ၢ် ပှၤပၢၤလီၢ်ဆ့ၣ်နီၤအသီတဂၤန့ၣ်လီၤ. ပဃုထၢပာ်ဖှိၣ်သကိး ကံၢ်စီတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် အစရီလၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုးဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ပကဃုထံၣ်န့ၢ် ပှၤကမၤလၢပှဲၤ မူဒါလၢအကါဒိၣ်, ဒီးအကီအခဲတမံၤ ဒ်သိးအံၤတဂၤ ကသ့ဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်.
ဒ်န့ၣ်အသိး, ယကမၢကမၣ်ဘၣ်ယဲ ဖဲယဖးဘၣ် ကစၢ်ယွၤ နဲၣ်လီၤဝဲတၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢတၢ်ကတ့ထီၣ် ဒဲစီဆှံ အမ့ၣ်အူဒၢမိၢ်ပှၢ်အဂီၢ်, "ဒီးကဘၣ်တၢ်ပိာ်န့ၢ်အီၤလၢထူစီ, အဘိ, ဒီးအဒ့တဖၣ်, အခိၣ်မီၣ်တဖၣ်, အကမိာ်တဖၣ်, အဖီတဖၣ်ဘၣ်မၤလၢ တၢ်တလိၣ်ဃီဒီးအီၤ" န့ၣ်လီၤ (၂ မိၤ ၂၅:၃၁-၃၆). ဒီးတၢ်အိၣ်အလီၢ်အဂၢၤန့ၣ် “ကဘၣ်အိၣ်ဒီးယၣ်လီၤစဲၤလၢဂၢၤအဂီၢ် မၤဝဲလၢဖှီဝါကဆှၣ်,အလုၢ်လ့ၢ်ဃံၤအသး, အထီအပျၢ်တကယၤန့ၣ်ဘၣ်အိၣ်လၢတခီအဂီၢ်, ဒီးအထူၣ်အထူၣ်ခံဆံ, ဒီးအခီၣ်တိၢ်အဖျၢၣ်ခံဆံလီၤ. ဒီးထူၣ်အနီၣ်ကွး, ဒီးအနီၣ်မၤစဲဘူးလိာ်သးတဖၣ် ဘၣ်မၤလၢစ့” (၂၇:၉-၁၀) န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤဒ်သိးအံၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မတၤတဂၤ မၤလၢပှဲၤကသ့ဝဲဒၣ်လဲၣ်.
၂ မိၤ ၃၁:၂-၅ န့ၣ် ယွၤစံးဝဲဒၣ်, “ယကိးတ့ၢ် စီၤဘစၤလးအ့လး...…
တၢ်စံးဆၢတဖၣ် လၢအဟီဒ်အံသၣ်အသိး
ဘၢး (BERT) တီၢ်ထီၣ်လံာ်ပျဲ လၢပှၤပှ့ၤတၢ်သ့ ခီဖျိတၢ်ဟံးန့ၢ်က့ၤ ကျိၣ်စ့အိၣ်ပာ်စၢၤ လၢစ့တၢးန့ၣ်လီၤ. ပှၤကွၢ်ထွဲတၢ်အီၣ်အကျးတဂၤ ဟံးန့ၢ်လံာ်ပျဲဝံၤ ထံၣ်ဝဲတၢ်ကွဲးလၢလံာ်ပျဲအလိၤ, ဒီးသံကွၢ်ဝဲဒၣ် “အိၣ်ခိး, ပှၤစံးဝဲလၢ, 'ယဲဒၣ်အံၤယမ့ၢ်ကျဲ, တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဒီးတၢ်မူန့ၣ် မ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်. တၢ်ကတိၤလၢအပာ်ဖျါ တၢ်ဆိကမိၣ်အဂ့ၤန့ၣ်လီၤ.'” ဘၢး သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ ပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤအံၤ ကတိၤဆၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်ကတိၤလၢလံာ်ပျဲအလိၤ, ဖျါဖဲ လံာ်ယိၤဟၣ် ၁၄:၆ အပူၤ, ဘၣ်တၢ်စဲကျံးအီၤလၢ ဘၢး အပှၤခရံာ်ဖိကျိၣ်စ့ခီပနံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၢး အသူၣ်ခုသးခု မ့ၢ်လၢပှၤမၤတၢ်ဖိတဂၤ, အသးအိၣ် သ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, ဒီးတဲနၢ်ပၢၢ်အီၤလၢ “ပှၤတဂၤအံၤ” မ့ၢ်ပှၤလၢအလုၢ်ထီၣ်အသးသမူ ဒ်သိးကနဲၣ်ဆှၢပှၤဆူ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး ပှၤဂုၤပှၤဂၤ, ပှၤလၢအတသ့ၣ်ညါ ပတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်နီတမံၤတဖၣ်န့ၣ်, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပကစံးဆၢက့ၤအဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်နံၤဘၣ်ဖၣ်လဲ, ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်ဃၣ်ပှၤဂၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ၁ပ့း ၃:၁၅ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပှၤတၢ်မၢဖိ စီၤပ့းတရူး အတၢ်တၤပှၤ, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ကယဲၢ်ပှၤလၢအသံကွၢ်သုလၢ တၢ်မုၢ်လၢ်အိၣ်လၢသုပူၤအဂ့ၢ်အကျိၤကိးဂၤဒဲးန့ၣ်,…
ဆူအယံၤကတၢၢ်ဒီးဆူညါ
ဖဲတၢ်ပိးတၢ်လီ ဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ အိၣ်ဒီးတၢ်စံးကတိၤဟူးဂဲၤ တၢ်ဂီၤမူ Toy Story အပူၤ, ဖိသၣ်ဆံးတဂၤ အတၢ်လိာ်ကွဲ တၢ်ဂီၤဖိတဖၣ် အသးသမူနုာ်လီၤဆူအပူၤ ဖဲဖိသၣ် ဟးထီၣ်လၢဒၢးပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် ဖိသၣ်ဖိ မံဘၣ်အသးမ့ၢ်ဂ့ၤ အခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်လိာ်ကွဲဖိတခါ, မူပျီ အသုးဖိ လၢအမံၤမ့ၢ် Buzz Lightyear တဂၤ, ကိးသတြီထီၣ် “ဆူအယံၤကတၢၢ်ဒီး ဆူညါ”... ဖဲအဒုးနဲၣ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လၢအသ့ယူၤလၢဒၢးပူၤအခါ န့ၣ်လီၤ. တၢ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ကတိၤလၢအမၤကဒံကဒါ ပှၤအါဂၤအသးလီၤ. တၢ်အယံၤကတၢၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ယံၤလၢ နလဲၤသ့အကတၢၢ်ဘၣ်ဧါ. တၢ်တမံၤမံၤလၢ အအိၣ်ဒံးလၢ တၢ်အယံၤ ကတၢၢ်အဘးခီဆူညါ မ့ၢ်အိၣ်ဒံးဧါ.
မ့ၢ်ဘၣ်ထုးန့ၢ် အခီပညီလၢ လၢပျၢၤ ဟ့းလ့ၣ်တၢ်သ့ဆိကမိၣ်တၢ်ယိာ်ယိာ် အပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ်အအိၣ်, တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဒွးအပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့, Ian Stewart ဟ့ၣ်ထီၣ် အတၢ်ဆိကမိၣ်လၢ, တၢ်လၢအအိၣ်လၢ တၢ်အယံၤကတၢၢ်အဘးခီဆူညါန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အယံၤကတၢၢ်လၢ အဒိၣ်အါထီၣ်တဖၣ်လီၤ. ဒိၣ်အါထီၣ်ဆူညါဆူညါ ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ.
ယ့ၣ်ရှူးန့ၣ်ဖျါလၢ အဒိးလဲဟံးန့ၢ်သူ တၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါလၢ အအါထီၣ် ဒီးချ့ထီၣ်…
ဒိကနၣ် လၢၢ်တဖၣ်အတၢ်ကိးပသူတက့ၢ်
ပပၢ်အဂီၢ်, ပဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ပမၤတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်ဘါ ဖဲထံကျိနံၤဝံၤအလီၢ်ခံ, ဒ်သိးကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ပကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်, ပထၢန့ၢ် လၢၢ်ဖိတဖၣ်တဂၤတဖျၢၣ်စုာ်စုာ်န့ၣ်လီၤ. အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် လီၤဂာ်ဝဲဒၣ် ဒ်တၢ်လိာ်ကွဲသုးခ့ဘ့ၣ်ဘၣ် (checkerboard) အသိး, အိၣ်ဒီးတၢ်မၤနၢၤဒီးတၢ်ဃၣ်ကွံာ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်အိၣ်လၢယပၢ်အသးပူၤန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါလၢ မ့ၢ်ဒၣ်ပှၤန့ၣ်လီၤ. ယစုဘိဖိတဖၣ် ပလၢၢ်ဘၣ် လၢၢ်ဘျ့ အမဲာ်ဖံးခိၣ်, ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ်က့ၤယၤ ဒ်သိးယကဖိးဟုဃာ်အီၤဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်န့ၣ်လီၤ.
လံာ်လူၤကၣ် ၁၉ ပာ်ဖျါထီၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်လဲၤနုာ်ဆူဝ့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်အပူၤ လၢတၢ်မၤနၢၤ, ဖဲပှၤကမျၢၢ်တဖၣ်ဟံးန့ၢ် သ့ၣ်စူၣ်ပလိၣ်အဒ့တဖၣ်ဒီးဝံၢ်ဝၢ်ဝဲ, ဒီးကိးသတြီဝဲ “မ်အအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ ခဲကနံၣ်အံၤတက့ၢ်,” ဒီး အဆၢဖိ ၃၈ န့ၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်ကိးပသူထီၣ်ဝဲလၢတၢ်သးခု, “စီၤပၤလၢ အဟဲလၢယွၤအမံၤတဂၤန့ၣ်, မ်အဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤတက့ၢ်” (ကွၢ် ယိၤ ၁၂:၁၂-၁၃) န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စံးလီၤအသးလၢအမ့ၢ် ခရံာ် (မ့းရှံအၤ) န့ၣ် ပှၤဖၤရံၤရှဲတဖၣ် ထံၣ်ဝဲဒ်အမ့ၢ် တၢ်စံးကတိၤမၤကမၣ်ယွၤအဃိ, အဝဲသ့ၣ် မၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဒူအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဘှ့ၣ်အိၣ်ဘှီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ…
ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ အမၤစၢၤဝဲဒၣ်ကဆီ
လၢကီၢ်ခဲညၣ် (Kenyan) န့ၣ် ကဆီတဖၣ်အဂီၢ် သ့ၣ်ပှၢ်လီၢ်ပူၤဖျဲးတတီၤ, ဖဲမုၢ်နၤယိာ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်, ပှၤဒိးန့ၢ်တၢ်ကစီၣ်လၢ ကဆီဆံးဖိတဒု လီၤတဲာ်ဝဲလၢထံပူၤတပူၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤမၤထူၣ်ဖျဲးတၢ်တဖု ဟဲတုၤဝဲဒၣ်ဆူ တၢ်လီၢ်ခံးသူယိာ်အကျါ တၢ်ကိးပသူလၢအလီၤသးဘၣ်ဒိအလီၢ်, ဒီးထံၣ်ဝဲဒၣ် ကဆီဖိတဒု, ဒီးအကမျိၤ ခံပူသၢပူ န့ၣ် ဘၣ်တၢ်အီၣ်ကွံာ်ဝဲလၢ ဟဲၣ်အံၤနၤ (Hyenas) ထွံၣ်မံၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဟဲက့ၤစိာ် ကဆီဖိဆူ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ, ဒီးယုၢ်န့ၢ်ဝဲကဆီဖါဖိအမံၤလၢ "လီအူရိၣ်" (Long’uro), အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ “တၢ်တမံၤမံၤလၢအဘၣ်တၢ်ဒီၣ်တဲာ်” န့ၣ်လီၤ. ကဆီဖိတဒုအံၤ အကမျိ အထီန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်ထဲ သၢပူတပူၤဘၣ်ဆၣ်, အိၣ်ဆူၣ်ထီၣ်က့ၤ, ဒီးကဆီအဂၤတဖၣ်လၢ အအိၣ်ဆိးလၢ သ့ၣ်ပှၢ်လီၢ်ပူၤဖျဲးအပူၤန့ၣ် တူၢ်လိာ်မုာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ကဆီတဖၣ်န့ၣ် အိၣ်ဝဲဒီးသးအန့ဆၢၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်, အဝဲသ့ၣ်ကဒဲကဒဲ လိၣ်ဘၣ်လိာ်အသးအဃိ, ကဆီတဖၣ် မၤစၢၤလိာ် အသးကဒဲကဒဲန့ၣ်လီၤ.
ကစၢ်ခရံာ်အနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤအပူၤ, အလီၢ်အိၣ်လၢပကအံးထွဲကွၢ်ထွဲလိာ်ပသးအဂ့ၢ်န့ၣ်, စီၤပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ဖဲ ၁ ကရံၣ်သူး ၁၂ အပူၤန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤတဖၣ် လိၣ်ဘၣ်လိာ်အသးကဒဲကဒဲ,…
ယွၤအတၢ်ကဟုကယာ်လၢအလၢၦဲၤ
အသးသမူဒီစိၤန့ၣ် ဒ့ဘ့း ဘဲးထၢၣ် (David Vetter) ဘၣ်အိၣ်ဝဲလၢ စံၣ်ပိလိတဖျၢၣ် အပူၤ, ဒီးဖဲအသးအိၣ် တဆံခံနံၣ် သံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဆါနးနးကျံးကျံး, လၢအမ့ၢ် အနီၢ်ကစၢ်တြီဆၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါတဖၣ်တသ့တန့ၢ်တမံၤ (SCID), ဒီးပှၤကိးအီၤလၢ “စံၣ်ပိလိပိာ်ခွါဖိ” န့ၣ်လီၤ. အမိၢ်ဒီးအပၢ်န့ၣ် အဖိဝဲၢ်ကိ လီၤမၢ်တ့ၢ်ဝဲလၢ တၢ်ဆါအၢအံၤအဃိ, ပာ်လီၤအသးလၢ ကဒီတဒၢ အဖိခံဂၤတဂၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးကအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအါနံၣ်အါလါအဂီၢ်, (NASA) အၦၤသ့ၦၤဘၣ်တဖၣ် ကတဲာ်ကတီၤန့ၢ် ပလးစတ့းအတၢ်ဒီတဒၢ စံၣ်ပိလိ,ဃုာ်ဒီးမူပျီဆ့ကူဆ့ကၤလီၤဆီ, ဒ်သိးအမိၢ်အပၢ်ကစိာ်ထီၣ်စိာ်လီၤ ဒ့ဘ့း လၢတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤ လၢတၢ်ချၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပကထံၣ်ဘၣ် ပဝဲကိးဂၤဒဲး ပသးအိၣ် ဒီတဒၢ ၦၤလၢပအဲၣ်ဘၣ်တဖၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
နီၢ်အဘံၤကါယံးလး အဝၤ စီၤနဘလး, လၢအမ့ၢ် ပှၤအၢပှၤသီတဂၤန့ၣ် မၤကမၣ်ဘၣ် စီၤပၤဒၤဝံးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အကတီၢ်အၢသီအံၤန့ၣ်, စီၤဒၤဝံး အဲၣ်ဒိးဟ့ၣ်ကၣ်ဝဲလၢ အနီၢ်ကစၢ်န့ၣ်လီၤ. ၁ ၡမူၤ ၂၅:၂၉ ပာ်ဖျါဝဲ, နီၢ်အဘံၤကါယံးလး ဃ့ၢ်သဘျိၣ်ဆူ စီၤဒၤဝံး အအိၣ်,…