တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢကစၢ်ခရံာ်ဟ့ၣ်
"မဲးခၢၣ် စပး" (Michael Sparks) လဲၤနုာ်လီၤဆူ ကျးတဖျၢၣ်လၢ ပှၤဆါတၢ်ဖိတၢ်လံၤ အလီၢ်လံၤတဖၣ် (a thrift store), ဒီးပှ့ၤန့ၢ်ဝဲဒၣ် တၢ်သ့ၣ်နီၣ်အပနီၣ် ကီၢ်အမဲရကၤအလံာ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်သဘျ့ (The US Declaration of Independence) အလံာ်ကွဲးဒိတဘ့ၣ် လၢစ့ ၂.၄၈ ဒီလၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ်, ဖဲအဝဲကွၢ်အလံာ်ကွဲးဒိအံၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်ဒီး, အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲလၢ တၢ်လီၤဆီတမံၤမံၤ ကအိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, မၢဝဲဒၣ် ပှၤစဲၣ်နီၤတဖၣ် ကွၢ်ထံကွၢ်ဆးဆၢတဲာ်အကံၢ်အစီ, ဒီးပှၤစံးဘၣ်အီၤလၢ လံာ်ကွဲးဒိအဘ့ၣ်ခံကယၤလၢ အဘၣ်တၢ်ထုးထီၣ်ရၤလီၤအီၤတဖၣ်, ခီဖျိလၢ "ကၠီ ကွ့ၤစံၣ် အဒါ(န)" (John Quincy Adams) အတၢ်ပျဲ, ဖဲ ၁၈၂၀ နံၣ်, ဒီးခ့ခါအကတီၢ်န့ၣ် အိၣ်တ့ၢ်ဒၣ်ထဲ ၃၆ ဘ့ၣ်, ဒီးလံာ်ကွဲးဒိလၢ အပှ့ၤဝဲန့ၣ် မ့ၢ် လံာ် ၃၆ ဘ့ၣ်အကျါတဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် စပး ဆါက့ၤ…
မံၤတန့ၢ်ဘၣ်ဧါ
ယတံၤသကိး တဲဘၣ်ယၤလၢ အမံဝဲတန့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. မံဝဲတန့ၢ်န့ၣ် ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်ဂ့ၢ်ကီတမံၤ, ဒီးတၢ်လၢအဒုးပၢၢ်ထီၣ်အီၤလၢမုၢ်နၤခီန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ အိၣ်ကဲထီၣ်အသး ဖဲမုၢ်နံၤတနံၤဃီ, လၢယကတဲာ်ကတီၤဃာ် ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ အယုၢ် ၃, ဒ်သိးပကစံးကတိၤမၤလိသကိး လၢပှၤသးပှၢ် မုၢ်အိၣ်ဘှံးနံၤတၢ်မၤလိအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ အယုၢ် ၃ အပူၤန့ၣ်, စီၤပၤစီၤဒၤဝံးစ့ၢ်ကီး, ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိအတၢ်ဂ့ၢ်ကီတမံၤ, လၢပဝဲအါဂၤအဂီၢ်, တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤအံၤ ဒုးကဲထီၣ် တၢ်မံ တန့ၢ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဖိခွါ စီၤအးဘရှါလိၣ် ကူၣ်မၤဟးဂီၤ စီၤဒၤဝံး အတၢ်ပၢဆှၢ ပှၤအံၤစရ့လးဖိ, ဒ်သိးကပာ်လီၤအီၤလၢစီၤပၤအလီၢ်, ဒီးကဟံးန့ၢ်အပၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ.
စီၤဒၤဝံး အသးဟးဂီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ၂ ရှမူၤ ၁၅:၁၃ န့ၣ် ပှၤစိာ်ဆှၢတၢ်ကစီၣ်တဂၤ စံးဘၣ်အီၤလၢ, “ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် မၤလံတၢ်သူၣ်တီသးရၤအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤဒီးစီၤအးဘၡါလိၣ်လံ” န့ၣ်ဒီး, ဘၣ်ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးလၢ ဝ့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃:၁ အပူၤန့ၣ်, စီၤပၤဒၤဝံး ပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်အိၣ်သး- ဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ “ယွၤဧၢ, ယအိၣ်ဒီးယဒုၣ်ယဒါအါမး” န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်, စီၤပၤစီၤဒၤဝံး…
တၢ်အဲၣ်ပှၤဂုၤပှၤဂၤလၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအပူၤ
လၢတီၤထီကၠိ အတၢ်လိာ်ကွဲပြၢတၢ်တဖၣ်အကျါ တၢ်လိာ်ကွဲအိၣ်ဝဲအသီတထံၣ်, ဒီးတၢ်လိာ်ကွဲလၢပထံၣ်တ့ၢ်လံတဖၣ်အကျါ တၢ်လိာ်ကွဲအသီအံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ် ပနီၢ်သးအဂ့ၢ်အဘါအဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်တၢ်လိာ်ကွဲတဖၣ် ကြၢးအိၣ်ဝဲဒၣ်အသိး, တၢ်လိာ်ကွဲအသီအံၤ အိၣ်ဒီးက့ၢ်ဂီၤတဖၣ်, လၢအမ့ၢ်, ကမျၢၢ်ပှၤဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါတၢ်တဖၣ်, ပှၤစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တဖၣ်, ဒီးတၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်အဖီးဘ့ၣ်ဘၣ် (scoreboard) န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်အကါဒိၣ်လီၤဆီတမံၤလၢ အမၤတရံးပမဲာ်အိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်လိာ်ကွဲပျီပူၤန့ၣ် ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဖိ တဖုန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ် ယဲၢ်ဂၤစူၢ်စူၢ်, ပှၤအနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤဂ့ၤခံဂၤ, ဒီးပှၤအနီၢ်ခိက့ၢ်ဂီၤ တလၢပှဲၤတမံၤမံၤ ကဘၣ်အိၣ်ဝဲ သၢဂၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဖိ တဖုဂ့ၤတဖုဂ့ၤ, ဒ်ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဖိကဒဲကဒဲ မၤစၢၤလိာ်အသး, ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလိာ်အသး, ဆၢဂ့ၤဆၢဝါလိာ်သး လၢတၢ်လိာ်ကွဲပျီပူၤ တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သူၣ်ဟူးသးဂဲၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လိာ်ကွဲအံၤ မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်ကၠိဖိတဖၣ်အသး, ကၠိဖိတဖၣ်လၢအတလဲၤခီဖျိကလၢၢ်ဘၣ် တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီ ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်လိာ်ကွဲပြၢတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကမၤလၤကပီၤ ကၠိဖိတဖၣ် ခီဖျိလၢကျိၤကျဲၤဒ်သိးအံၤအဂီၢ်, ကၠိတဖၣ်န့ၣ် လိၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ကဲခိၣ်ကဲနၢ် ထံၣ်ဆိကမိၣ်တၢ်လၢ တၢ်ကူၣ်သ့န့ၣ်လီၤ. ဒီးခိၣ်နၢ်ဒ်သိးအံၤတဖၣ် အတၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါန့ၣ် ကဆဲးကပီၤဖျါထီၣ်က့ၤ လံာ်စီဆှံအပူၤ တၢ်အဒိအတဲာ်, ဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤန့ၢ်ပှၤလၢ စီၤပၤ စီၤဒၤဝံးန့ၣ်လီၤ.…
ရဲး(ထ) (Wright) အပုၢ်ဒ့မုၣ်
ပှၤသ့ၣ်ညါအါဝဲဒၣ် အီၣ်ဘ့ (Orville) ဒီး ဝ့ဘၢၣ် (Wilbur)- Wright ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါခံဂၤ လၢအတ့ဒုးအီၣ်ထီၣ်, ဒီးနီၣ်ယူၤဝဲ ကဘီယူၤဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ် အဆိကတၢၢ် ဖဲ ၁၉၀၀ နံၣ်လၢအဆိတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါ ကဲးသရ့ ရဲး (Katherine Wright) အမံၤန့ၣ် ပှၤအိၣ်ဒၣ်စှၤဂၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် အတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကဟၣ်ယူၤ ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ကဲးသရ့ မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤလၢအကါဒိၣ်တဂၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ် အတၢ်သးစၢၢ်ဆၢလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အဆံးဖိအါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဒီးတၢ်မၤကွၢ်, နီၣ်ယူၤကွၢ် အတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် ကဟၣ်ယူၤအသီ အကတီၢ်, ဒ်သိးကမၤစၢၤအဝဲၢ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ်, ကဲးသရ့ ဃုထၢဝဲဒၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ကစုဒု, ဒီးလၢတၢ်အဲၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကဲးသရ့ကွၢ်ထွဲစၢၤဝဲဒၣ် အဝဲၢ်ခွါတဖၣ်အလ့ၣ်ယီၢ်ကျး (လၢအမ့ၢ်အဝဲၢ်ခွါတဖၣ်အစ့ဟဲနုာ်အဂံၢ်ထံး), ဒီးစူးကွံာ်ညိကွံာ်ဝဲဒၣ် သရၣ်မုၣ်သိၣ်လိတၢ်အတၢ်မၤ ဒ်သိးကအံးထွဲကွၢ်ထွဲ ကဟုကယာ် အီၣ်ဘ့ အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဖဲကဘီယူၤဟးဂီၤလီၤတဲာ်တဘျီဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ဒီးဘၣ်သုးကျဲၤ အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါခံဂၤ အမံၤဟူသၣ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်ဆံးဖိတဖၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ.
လၢကစၢ်ယွၤအကလုၢ်အကထါအပူၤစ့ၢ်ကီး, ပကထံၣ်ဘၣ် ပှၤဂၤအတၢ်ဆီၣ်ထွဲ…
တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်လံာ်စီဆှံ
တၢ်လၢလံာ်စီဆှံန့ၣ် အကါဒိၣ်ဝဲဒၣ်ထဲလဲၣ်. လၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ် လံာ်စီဆှံ မ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်နီၢ်မးအဃိ, ပှၤအါဒံအါဂၤ လၢထံကီၢ်အါဘ့ၣ်န့ၣ် အသးသမူတၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်ဝဲဘၣ်ဆၣ်, ကွဲးကျိာ်ထံလံာ်စီဆှံဆူ အကစၢ်ဒၣ်ဝဲအကျိာ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤပတီၢ်မုၣ်လၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ခရံာ်တဖၣ် ကွဲးကျိာ်ထံဝဲယွၤကလုၢ်ကထါဆူသးအကျိာ်တၢ်ကတိၤလၢ ပှၤကိးဂၤ ကနၢ်ပၢၢ်အဂီၢ်အဃိ, အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်တၢ်စၢဃာ်တလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်လၢအကွဲးကျိာ်ထံ လံာ်စီဆှံတဂၤ, အိၣ်ဆိးဝဲဒၣ် ထံကီၢ်လၢအမၤအၢမၤသီ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ် အထံကီၢ်တဘ့ၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါဝဲလၢ “ယကဘၣ်မၤဝံၤတၢ်မၤအံၤန့ၣ်လီၤ. ယအဲၣ်ဒိးထံၣ် ပှၤလၢယအဲၣ်ဘၣ်တဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဝဲတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤလၢ ကစၢ်ခရံာ်” န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိလၢ အဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှၤတဖၣ် ကအါထီၣ်ဝဲလၢ ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, လံာ်စီဆှံ မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်မးအဂ့ၢ်န့ၣ် ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိာ်မဲ ထံဖိကီၢ်ဖိပှၤပတီၢ်မုၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်ကွဲးကျိာ်ထံ ယွၤကလုၢ်ကထါလၢတၢ်ခူသူၣ်အပူၤတဂၤ ပာ်ဖျါဝဲလၢ, “နသူၣ်ထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖုသ့ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ မ့ၢ်တအိၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ် အကျိာ်တၢ်ကတိၤန့ၣ်ဒီး, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤထဲ ပှၤတစိၤဒၣ်ဧိၤန့ၣ်လီၤ.”
ဘၣ်မနုၤအဃိ, ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မၤဝဲတၢ်ကွဲးကျိာ်ထံအတၢ်မၤအံၤန့ၣ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢလံာ်အဂၤတဖၣ်လၢ အလီၤဂာ်ဒီးလံာ်စီဆှံတအိၣ်ဝဲအဃိန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဟံးဃာ်ပၢၤဃာ် လံာ်စီဆှံလၢ နံၣ်အကယၤတဖၣ်အပူၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအလီၤဆီတမံၤန့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံအတၢ်မ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်, ဒီးကဲထီၣ်ဝဲတၢ်အခၢၣ်စးလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ်အသးအဂီၢ်…
တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီကဆှီဒီဖိ
ယမါဒီးယၤ ပလဲၤဒိးလ့ၣ်ယီၢ်ခီၣ်ဖိန့ၣ် ပအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါလၢ ပယီၢ်တ့ၢ်ဝဲ မံၤလာ်တဖၣ်အိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ဒ်သိးယကပှ့ၤ နီၣ်ထိၣ်တၢ်လဲၤအဂီၢ်, ယလဲၤဆူ ပှၤဆါတၢ်ပှ့ၤတၢ်အကျး, ဒီးယဟဲက့ၤစိာ် ပိးလီဖိအံၤဆူဟံၣ်န့ၣ်ဒီး, ယထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်ထိၣ်ဒွး ရဲၣ်ကျဲၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ် ကီခဲဝဲဒၣ်လၢယဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ယက့ၤကဒါက့ၤဆူ ကျးလၢ ယပှ့ၤတၢ်အလီၢ်, ဒီးပှၤလၢအဆါလီၤယၤ ပိးလီၤအံၤ, ဒ်သိးပိးလီဖိအံၤ ကမၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်, ရဲၣ်ကျဲၤဝဲလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖုၣ်ကိာ်ဖိန့ၣ်လီၤ. ယထံၣ်လၢ တၢ်ရဲၣ်ကျဲၤပိးလီဖိအံၤန့ၣ် တကီတခဲဝဲဒၣ် ဒ်ယဆိကမိၣ်တ့ၢ်ဝဲအသိးန့ၣ်ဘၣ်.
လၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤန့ၣ် ပိးလီအသီ, ဒီးတၢ်ထံၣ်ဆိကမိၣ်အသီတဖၣ်န့ၣ် ကဖျါလၢ ပနၢ်ပၢၢ်အီၤတညီဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အဒိန့ၣ်, ကွၢ်ဆိကမိၣ်ထံ တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤအဂ့ၢ်တက့ၢ်. ပှၤတနီၤ ကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကဲထီၣ်ကစၢ်ယွၤအဖိန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်လၢအမၤသဘံၣ်ဘုၣ်ပှၤအသးန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲလံာ်မၤတၢ် ၁၆:၃၁ န့ၣ် လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကတိၤကဆှီဒီဖိ, “စူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်တက့ၢ်. ဒီးနကတုၤလၢ တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤနဲ, ဒီးနပှၤဟံၣ်ဖိလီၤ” န့ၣ်လီၤ. တလိၣ်လၢတၢ်ကလူၤပိာ်ထွဲ တၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. တလိၣ်လၢ တၢ်ကဘှါဆှဲ တၢ်ဂ့ၢ်ခူသူၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်.
ရိမ့ၤ…
တၢ်မၤဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးက့ၤတၢ်ဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး
တၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ “ကဘီယူၤကလဲၤဆူ 'မိၤထံၣ်ကိ' ပီၣ်လဲၣ်က့ၣ်ကျီၤ (Montego Bay) န့ၣ်, အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလံ” န့ၣ်လီၤ. ယမ့ၢ်ပှၤကတိၤတၢ်အခၢၣ်စး, ဘၣ်ဃးဒီးတီၤထီကၠိဖိတဖု, လၢကဘၣ်လဲၤဆူ ကီၢ် ကၠမ့ကၤ (Jamaica)န့ၣ်လီၤ. ဖဲယကထုးထီၣ် တၢ်ပျဲလဲၤထီၣ်ဆူ ကဘီယူၤအလိၤ, ဒီးလံာ်ပျဲခီကီၢ် (Passport) တဖၣ် လၢယချၢဝံထၢၣ်အပူၤန့ၣ်ဒီး, မ့ၢ်လၢယတထံၣ်ယလံာ်ပျဲခီကီၢ်လၢၤဘၣ်အဃိ, ယဖုးဘၣ်ယသးန့ၣ်လီၤ.
ယဘၣ်အိၣ်တ့ၢ်, ဒီးယပှၤတဖုန့ၣ် ဒိးထီၣ် ကဘီယူၤ, ဒီးဘၣ်လဲၤအတၢ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ယကဒိးန့ၢ်က့ၤ ယလံာ်ပျဲခီကီၢ် အသီတဘ့ၣ်အဂီၢ်, ယဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢၤမၤဝဲ, ၄ သီ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ယသးဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤဝဲဒၣ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. ယဘၣ်ကိး ကွဲၤဒီနၢ်အဘျီလၢအကယၤ, ယဘၣ်လဲၤဆူ ဝါရှၢၣ်တၢၣ် ဒံၣ်စံၣ် (Washington DC) အဝ့ၢ် ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်လီၤဆီတအိၣ်လၢယဂီၢ်နီတမံၤအဃိ, ယဘၣ်က့ၤနီၣ်သိလ့ၣ်ဆူ ကရဲ ရဲးပ့း (Grand Rapids) အဝ့ၢ် လၢ ကီၢ်စဲၣ် မံးခၠံၣ်ကၣ် (Michigan), ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်ပျဲခီကီၢ်အသီန့ၣ် ယတဒိးန့ၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.…
တၢ်လၤကပီၤအဂ့ၤလၢ ကစၢ်ခရံာ်အဂီၢ်
ခၠါလံၣ် ဝါးဒ် (Charlie Ward) ထီၣ်ဝဲ ခီလ့ၣ်ကၠိ လၢကီၢ်စဲၢ်ဖလီၣ်ရံၣ်ဒၣ် ဖၠၣ်စိမိ (Florida State Universit) အကတီၢ်, အဝဲမ့ၢ် ကၠိဖိ လၢအလိာ်ကွဲပြၢ တၢ်လိာ်ကွဲခံကလုာ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၁၉၉၃ နံၣ်န့ၣ်, သးစၢ်ပှၤလိာ်ကွဲတၢ်ဖိအခိၣ် (quarterback)ဒ်ထံလီၢ်ကီၢ်ပူၤ ခီလ့ၣ်ကၠိအပတီၢ် ပှၤလိာ်ကွဲ အမဲရကၤဖျၢၣ်ထူ အဂ့ၤကတၢၢ်တဂၤအသိး, ဒိးန့ၢ်ဝဲ ဟၢးစမဲန် ခိၣ်ဖး, ဒီးမ့ၢ်ပှၤလိာ်ကွဲဖျၢၣ်သွ့အဂ့ၤကတၢၢ်တဂၤစ့ၢ်ကီး
န့ၣ်လီၤ.
တချုးလၢအဝဲသ့ၣ် ဘၣ်လိာ်ကွဲပြၢတၢ်မုၢ်တနံၤ, တၢ်စံးကတိၤသကိးတၢ်အကတီၢ်န့ၣ် ပှၤနဲၣ်လိဖျၢၣ်သွ့ စူးကါဝဲတၢ်ကတိၤအရၢၢ်အစၢၢ်တဖၣ်ဆူ ပှၤလိာ်ကွဲဖိတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲထံၣ်ဝဲဒၣ်လၢ “ခၠါလံၣ် အသးဘၣ်တံာ်တာ်” အဃိ, သံကွၢ်ဝဲ “ခၠါလံၣ်ဧၢ, နအဲၣ်ဒိးစံးတၢ်မနုၤလဲၣ်”န့ၣ်လီၤ. ခၠါလံၣ် ဝါးဒ် စံးဆၢဝဲလၢ “ပှၤနဲၣ်လိတၢ်ဧၢ, ပှၤနဲၣ်လိဖျၢၣ်ထူ ဘိဒၢၣ် (Coach Bowden) တသူဝဲတၢ်ကတိၤ ဒ်သိးအံၤဘၣ်ဆၣ်, ဒ်သိးပကလိာ်ကွဲလၢာ်သူၣ်လၢာ်သးအဂီၢ်န့ၣ် အိၣ်ဒၣ်စံးကတိၤဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်ပှၤန့ၣ်လီၤ.”
ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤ, ဒ်သိး ခၠါလံၣ် ကစံးကတိၤတၢ် ကပုာ်လုးဖိဆူ…
စံးဘၣ်တဲဘၣ် ပှၤကလုာ်တဖၣ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဂ့ၢ်
မၤ ၂၁:၂၆ ပာ်ဖျါဝဲ စီၤပီလူးလဲၤဆူ တၢ်လုၢ်ဟံၣ် ဖဲပှၤယူဒၤဖိအတၢ်မၤကဆှီထီၣ်အမူးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဆၢဖိ ၃၁ စံးဘၣ်ပှၤလၢ ပှၤမၤတၢထီၣ်တၢလီၤတၢ်တဖၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ စီၤပီလူး သိၣ်သီတၢ်တဖၣ်န့ၣ် ထီဒါတၢ်သိၣ်တၢ်သီအဃိ ဃုမၤသံအီၤန့ၣ်လီၤ. ရိမ့ၤပှၤသုးဖိတဖၣ် ဘၣ်နုာ်လီၤ, ဒီးဟံးဃာ်ဖီၣ်ဃာ် စီၤပီလူး,ဘၣ်တၢ်စၢဃာ်အီၤ, ဒီးဘၣ်တၢ်စိာ်ဟးထီၣ်အီၤလၢတၢ်လုၢ်ဟံၣ်- ဒီးအဆၢဖိ ၃၆ ပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤကညီဂီၢ်မုၢ်လူၤပိာ်ထွဲထီၣ်အခံ, ဒီးကိးထီၣ်ဝဲ, “မၤသံအီၤတက့ၢ်” (ခ့ခါ) န့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၢဖိ စီၤပီလူး ကမၤဆၢဝဲ တၢ်မၤလီၤပျံၤလီၤဖုးအီၤဒ်လဲၣ်. အဆၢဖိ ၃၉ န့ၣ် အဝဲဃ့တၢ်ပျဲလၢ သုးမုၢ်တဖုအံၤအခိၣ်, ဒ်သိး “ကစံးကတိၤတၢ်ဒီးပှၤဂီၢ်မုၢ်” ကသ့ဧၣ်န့ၣ်လီၤ. မၤ ၂၂:၁-၁၆ ပာ်ဖျါဝဲ, ဖဲရိမ့ၤအသုးခိၣ် ဟ့ၣ်အီၤတၢ်ပျဲန့ၣ်ဒီး, လၢတၢ်သွံၣ်, ဒီးတၢ်ထီၣ်လုးထီၣ်လါတဖၣ်အပူၤ, စီၤပီလူး ဃၣ်အသးဆူ ပှၤကညီဂီၢ်မုၢ်လၢအသူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးအီၤတဖၣ်အအိၣ်, ဒီးနီၢ်ဟ့ၣ်လီၤအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လၢခရံာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဂ့ၢ်အံၤမ့ၢ် တၢ်လၢအပူၤကွံာ်အနံၣ် ၂၀၀၀- လံာ်စီဆှံအတၢ်ဂ့ၢ် ယံာ်တ့ၢ်လံလၢ ပကနၢ်ပၢၢ်အီၤ ကီဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်,…
တၢ်မၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်
ဖဲပှၤဆိကမိၣ် တၢ်ဃ့ၢ်သဘျိၣ်မံထၢၣ် ၁၀၀ အဂ့ၢ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်ကဟဲနုာ်ဆူပှၤအတၢ်ဆိကမိၣ်အပူၤန့ၣ် ကမ့ၢ်သ့ၣ်သ့ၣ် အူၣ်စ့ၣ် ဘိး (Usain Bolt), လၢအမ့ၢ် ပှၤပၢၤဃာ် ဟီၣ်ခိၣ် ဒီဘ့ၣ် တၢ်ကွဲးနီၣ် (World record holder) လၢခ့ခါခဲအံၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး ပသးပ့ၤနီၣ် ကၠူလယၣ် “ဟၣ်ရံၣ်က့” ဟီးက့ၣ် (Julia "Hurricane" Hawkins) အဂ့ၢ်တသ့ဘၣ်. ဖဲ ၂၀၂၁ နံၣ်န့ၣ်, ကၠူလယၣ် ဃ့ၢ်သတြီၤ တၢ်ဃ့ၢ် အကတၢၢ်ပနိ လၢပှၤဃ့ၢ်တၢ်ဖိအဂုၤအဂၤခဲလၢာ်အမဲာ်ညါ, ဒီးမၤနၢၤတၢ်ဃ့ၢ်သဖှိ မံထၢၣ် ၁၀၀ ဖဲပှၤသးပှၢ်အတၢ်လိာ်ကွဲ (Louisiana Seniors Games) န့ၣ်လီၤ. ဃ့ၢ်တၢ်အဆၢကတီၢ်အါန့ၢ် ဘိး အတၢ်ဃ့ၢ် (၉.၅၈ စဲးကီး), စဲးကီး ၆၀ ဘျဲၣ်ဘျဲၣ်ဖိ (၁၀.၅၈ စဲးကီး) န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲအသးအိၣ် ၁၀၅ နံၣ်လံန့ၣ်လီၤ.
ပိာ်မုၣ်တဂၤလၢ…