ပိာ်မုၣ်လၢအပျံၤယွၤ
ရိၣ်စံၣ် (Rosie) အတၢ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဆၢက့ၤအမူးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢပှၤသးပ့ၤနီၣ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အီၣ်တၢ်အီတဖၣ် ဝံၣ်ဝဲဘဲဝဲ, လၢတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီအပူၤ ပှၤကတိၤနံၤတၢ်တဖၣ်လၢစီၢ်နီၤခိၣ်, ဒီးအလံၤခွါ ဝဲၢ်ကိဖိတဂၤ အတၢ်ဟဲပာ်ဖျါထီၣ်အသးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်အဂ့ၤတဖၣ်အံၤ တၢ်မ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤလၢ အဖိခွါခံဂၤအတၢ်ဟ့ၣ်မၤလၤကပီၤအီၤန့ၣ်ဒီး, မ့ၢ်တၢ်အဆံးအစှၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ရိၣ်စံၣ် အတၢ်တ့တၢ်ဖျီန့ၣ် တအိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤဘၣ်ဆၣ်, ဒ်အမ့ၢ် မိၢ်ထဲတဂၤဧိၤအသိး, အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လီၤဆီတဖၣ်န့ၣ် ကဲဘျုးဝဲဒၣ်အဖိခွါခံဂၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်စံးပတြၢၤမၤလၤကပီၤ ဝဲဒၣ်အမိၢ်န့ၣ်, ဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ် ကယဲၢ်တၢ်ခဲလၢာ်, လၢတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲမၤလၢၦဲၤ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်လိၣ်တဖၣ် အမိၢ်မၤဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဖိခွါအဆံးတဂၤ အတၢ်ကတိၤ “ယမိၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ပိာ်မုၣ်လၢအပျံၤယွၤတဂၤ” န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ် ရိၣ်စံၣ် အတၢ်အိၣ်မူအဂ့ၤကတၢၢ်, လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢဟံၣ်လၢဃီ တၢ်ကူၣ်သ့ ဟဲခီဖျိလၢ တၢ်ပျံၤယွၤ မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ၦၤလၢအဖးလံာ်စီဆှံတဖၣ် ကထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ လံာ်ကတိၤဒိ ၃၁:၁ဝ-၃၁ အပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပျံၤယွၤ (:၃ဝ) စံးတၢ်န့ၣ်တၢ်ယူးယီၣ်ယွၤ လၢတၢ်ဆီၣ်လီၤသး, ဒီးသဆၣ်ထီၣ်ၦၤဂၤ ဒ်သိးကကဲထီၣ် ၦၤနာ်န့ၢ်ဘၣ်အီၤ (:၁၁-၁၂), ဂုာ်ကျဲးစၢၤ…
တၢ်မၤအမိၢ်ၦၢ်
ဒဲၣ်အိၣ်ကနံတး (Diognetus) မ့ၢ် ၦၤသူခိၣ်ဖိလၢ နံၣ်ကယၤခံအစိၤတဂၤ ပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲလၢ ၦၤပိာ်ကစၢ်ခရံာ်အခံတဖၣ် “ယံာ်ထီၣ်အါထီၣ်ဝဲဒၣ်တနံၤဘၣ်တနံၤ” အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးအံၤ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ် တူၢ်ခီၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ၦၤရိမ့ၤဖိတဖၣ် အတၢ်မၤအၢမၤနး အဖီလာ် တပယူာ်ဃီဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ. ဒဲၣ်အိၣ်ကနံတး သံကွၢ်ဝဲဒၣ် ၦၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဂၤ ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲတီဝဲလဲၣ် န့ၣ်လီၤ. လံာ်တၢ်ကွဲးနီၣ်ကွဲးဃါ, ပသ့ၣ်ညါအီၤလၢ လံာ်ပရၢဆူ ဒဲၣ်အိၣ်ကနံတး အပူၤန့ၣ်, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဆိကတၢၢ်အပၢ်တဂၤ ကွဲးတဲဘၣ်အီၤလၢ, “အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနးဒံးအါထီၣ်, ၦၤလၢအိၣ်တ့ၢ်အနီၢ်ဂံၢ်တဖၣ်ဒံးအါထီၣ်ဝဲန့ၣ် နတထံၣ်ဘၣ်ဧါ. တၢ်မၤအံၤတလီးဂာ်ဒီးၦၤကညီအတၢ်မၤဘၣ်. တၢ်အံၤကမ့ၢ် ကစၢ်ယွၤအစိအကမီၤန့ၣ်လီၤ.
တချုးလၢကစၢ်ယ့ၣ်ၡူး က့ၤထီၣ်ဆူမူခိၣ်, ကတိၤလီၤတ့ၢ်ဝဲ အတၢ်ကတိၤလၢခံကတၢၢ်ဆူ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်ဒီး, နံၣ်ကယၤလၢအကဟဲတဖၣ်န့ၣ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ကထံၣ်ဘၣ် ခရံာ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ကဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ကထံၣ်ဆိကမိၣ်မှံပာ်ဝဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စံးကတိၤတ့ၢ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်လၢ, “လဲၤဒုးကဲထီၣ်ၦၤအကလုာ်တဖၣ်ခဲလၢာ်လၢယပျဲၢ်ယဘီၣ်တက့ၢ်. ဒီးဘျၢအီၤလၢပၢ်, ဒီးဖိခွါႇ ဒီးသးစီဆှံအမံၤအပူၤတက့ၢ်” (မး ၂၈:၁၉) န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤတမံၤအံၤ ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢ တၢ်မၤလိာ်ဖးဒိၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စူးကါအီၤ…
စံးထီၣ်ပတြၢၤ ကစၢ်ယွၤဆူညါထီဘိ
ဘၣ်တဘျီ, တၢ်ကိၢ်ခါအကတီၢ်န့ၣ် ပလဲၤဆူ မီ(န)ထဲနၣ် (Montana), ဒီးလၢ တၢ်အိၣ်ဘှံးအိၣ်သါအဂီၢ်, ပအိၣ်ကတီၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဘှံးလီၢ်တတီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ်အကျါတဖျၢၣ်အပူၤန့ၣ် ၦၤသးစၢ်တဂၤ ဖဲအတြူာ်ထွါစီ တၢ်သူၣ်ထီၣ်အမဲာ်ဖံးခိၣ်, ဒီးသးဝံၣ်ဝဲဒၣ် ထါသးဝံၣ်စံးထီၣ်ပတြၢၤယွၤ လၢအညီနုၢ်ဒီးၦၤတယုၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးစးထီၣ်သးဝံၣ်ဝဲဒၣ် ထါသးဝံၣ်, “မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤလၢယဂီၢ်” န့ၣ်လီၤ. ယပၢၤယသးတန့ၢ်လၢၤဘၣ်. ဖဲအဝဲသးဝံၣ်ဝဲဒၣ်ထါအဖျၢၣ် “မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤ” န့ၣ်ဒီး, ယသးဝံၣ်ပိာ်ထွဲဃုာ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲသးဝံၣ်ဝဲဒၣ်, “လၢယဂီၢ်,” ဒီးယသးဝံၣ်ပိာ်ထွဲအခံန့ၣ်လီၤ. တၢ်သးဝံၣ်အကတၢၢ်တကျိၤႇ “မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤႇ မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤ...လၢယဂီၢ်” န့ၣ် ပသးဝံၣ်သကိး တပူၤဃီန့ၣ်လီၤ. အဝဲနံၤကမှံထီၣ်, ဒီးထိးဘၣ်ယစုခိၣ် ဒီးစံးဝဲဒၣ်ယၤလၢ “စံးထီၣ်ပတြၢၤယွၤ” န့ၣ်လီၤ. ယက့ၤဆူသိလ့ၣ်လၢယဝၤအိၣ်ခိးယၤအလီၢ်န့ၣ်ဒီး, အဝဲသံကွၢ်ယၤ “နတၢ်နံၤကမှံဖးဒိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်” န့ၣ်လီၤ.
ဆိကမိၣ်ထီၣ်နဲ တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်လၢ ပစံးထီၣ်ပတြၢၤယွၤသ့တဖၣ် ဒ်အမ့ၢ်- ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤဂ့ၤတၢ်, အတၢ်တီတၢ်လိၤႇ အတၢ်အဲၣ်တၢ်သးကညီၤႇ အတၢ်အၢၣ်လီၤတဖၣ်, အတၢ်ကတဲာ်ကတီၤအံးထွဲကွၢ်ထွဲၦၤ, ဒီးအတၢ်ကဟုကယာ်ဒီတဒၢပှၤ အဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. ဒီးစံးထီၣ်ပတြၢၤအယုၢ် ၁၄၅ မ့ၢ် ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤတဖၣ်အါမးအကျါတယုၢ်, လၢအဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်ၦၤ…
လၢကစၢ်ခရံာ်အပူၤ ဖံးသကိးမၤသကိးတၢ်
ကွဲၤဟူဖျါတၢ်သံကွၢ်စံးဆၢအကတီၢ်, ပိာ်မုၣ်သးစၢ်တဂၤ စံးဝဲဒၣ်လၢ “ဖဲနအိၣ်တၢ်လီၢ်တတီၤတီၤမ့ၢ်ဂ့ၤႇ နလဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်တမံၤမံၤဂ့ၤ, တၢ်လၢအိၣ်ဒီးနၤန့ၣ် စူးကါအီၤ, ဒီးမၤအဂ့ၤကတၢၢ်” န့ၣ်လီၤ. အတၢ်ကတိၤတဖၣ် ထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤယသး ဒ်သိးယကခိးကွၢ်ဒိကနၣ် အဂ့ၢ်အလၢအၦဲၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးန့ၣ်လီၤ. ယသ့ၣ်ညါထွဲလၢ အဝဲမ့ၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဃုဂၤလၢ အမၤလိဒိးန့ၢ် သရၣ်မုၣ်ကွၢ်ၦၤဆါ အဒံၢ်ကရံၣ် အကျါတဂၤန့ၣ်လီၤ. အပူၤကွံာ်န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ် အဟံၣ်တအိၣ်ဃီတအိၣ်, ဒီးဘၣ်ဂဲၤပျုၢ်ကျဲးစၢးသၦၢ်ၦၢ်ဘၣ်ဆၣ်, အဖီတၢၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ် ပညိၣ်ပာ်ဝဲန့ၣ် ဒ်သိးကတုၤဃီၤဝဲ ဒ်သိးသိးအဂီၢ်, အဝဲသ့ၣ် မၤသကိးတၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲတၢ်ထုးထီၣ်ရၤလီၤ အဝဲသ့ၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤအကတီၢ်န့ၣ်ဒီး, အဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ဃုဂၤလိာ် မၤဝံၤဒိးန့ၢ်လံ သရၣ်မုၣ်ကွၢ်ၦၤဆါ အဒံၣ်ကရံၣ် လၢလီၢ်ကဝီၤအဖၠၣ်စိမိၤန့ၣ်လီၤ.
၄ မိၤရှ့ ၂၇ ပာ်ဖျါဝဲဒၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အဂၤတဖု မၤသကိးတၢ်ဒီးမၤစၢၤဆီၣ်ထွဲလိာ်သးအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. စီၤစလၤဖဃး အဖိမုၣ် ယဲၢ်ဂၤန့ၣ် ပတံထီၣ် တၢ်သကွံာ်ကညး ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဒိးန့ၢ်တၢ်န့ၢ်သါတၢ်သိၣ်တၢ်သီ တၢ်ဘျၢသနူအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် ပာ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်အသး, ဒီးဂဲၤဆၢထၢၣ်လၢ စီၤမိၤရှ့အမဲာ်ညါ ဒ်သိးကဃ့သကွံာ်ကညးအတၢ်ဂ့ၢ်အဂီၢ်, ဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ “ပပၢ်သံဝဲ...သံဝဲလၢအတၢ်ဒဲးဘးဒၣ်ဝဲအပူၤ,…
တၢ်လၢအကါဒိၣ်အဆိကတၢၢ်တမံၤ
ဖဲနံၣ်ကယၤတဆံဃိး ဘူးထီၣ်ကလၢၢ်အဆၢ, ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ် အတၢ်ပၢၢ်ဆၢ (French Revolution) အကတီၢ်, သီမၢး(စ) ဒံၣ် မဟံ (Thomas de Mahy) မ့ၢ် ၦၤတူၢ်ဒိၣ်ကီၤဒိၣ်အကျါတဂၤ လၢအဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤ, ဖဲကမျၢၢ်အတၢ်တၢထီၣ်တၢလီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢပျၢၤတၢ်စံၣ်ဃဲၤတဲဃဲၤတထံၣ်အပူၤန့ၣ် ဖဲတၢ်ဖးပာ်ဖျါထီၣ် လံာ်တၢ်ပျဲလၢပှၤကမၤသံအီၤန့ၣ်ဒီး, အဝဲ စံးဝဲဒၣ်လၢ, “ယထံၣ် နမၤကမၣ် လံာ်ဖျၢၣ်အတၢ်ကတိၤသၢဖျၢၣ်” န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အံၤမ့ၢ်ဘၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်ဂ့ၢ်လၢအကါဒိၣ်တမံၤ, လၢအမ့ၢ်တၢ်ကမၤသံအီၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ဒံၣ် မဟံ တပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲဒၣ်နီတစဲးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
မုၢ်တနံၤအံၤ, လၢတၢ်တပာ်သူၣ်ပာ်သးအပူၤန့ၣ် ပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢအကါဒိၣ်တမံၤ, ဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ခရံာ် အနီၢ်ခိ (တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်) အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခရံာ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ် ပှၤအိၣ်ဝဲဒၣ်တနီၤ, လၢအကမၤဟးဂီၤ ကစၢ်ခရံာ်အတၢ်ပညိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်, ပကထံၣ် ခရံာ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒ်ထံရူၢ်ကီၢ်သဲးကမံးတံာ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ (မ့) ဒ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢ ပှၤကဘၣ်မၤဂ့ၤမၤဘျုးၦၤန့ၣ်လီၤ. ပကထံၣ် ခရံာ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အတၢ်ကရၢကရိတဖုသ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ထီဘိန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤအဆိကတၢၢ်…
