လဲၤတၢ်ဒီးကစၢ်ယွၤ
တၢ်ဂီၤမူ (The Courier) န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ထိၣ်ဂဲၤဒုးအိၣ်ထီၣ်လၢ တၢ်မၤသးနီၢ်နီၢ်တဖၣ်,ဒီးပှၤဂဲၤဒိမိၢ်ပှၢ် ကရ့ဘ့ (Greville) တဂၤ, ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီးတၢ်ဆၢတဲာ်အကီခဲတမံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါထွဲဝဲလၢ အတံၤသကိးတဂၤလၢ အရ့လိာ်သးဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်ဒီးအီၤန့ၣ် ကဘၣ်တၢ်ဖီၣ်အီၤ, ဒီးဖျါလၢကဘၣ်လီၤဃိာ်ယံာ်ယံာ်ထၢထၢန့ၣ်လီၤ. ကရ့ဘ့ မ့ၢ်ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးလၢအထံကီၢ်တကီၢ်ခါ, ဒီးမ့ၢ်သမၢဝဲဒၣ်အတၢ်ဘၣ်ထွဲဒီးအတံၤသကိးန့ၣ်ဒီး, ကပူၤဖျဲးဝဲလၢတၢ်ဖီၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်သးကညီၤအပူၤန့ၣ်, ကရ့ဘ့ အိၣ်တီဒီးအတံၤသကိး, ဒီးတဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးအသးဘၣ်အဃိ, ဘၣ်တၢ်ဖီၣ်န့ၢ် ထၢနုာ်အီၤဆူဃိာ်ပူၤ, ဒီးတူၢ်ဝဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်, ဒ်အတံၤသကိးတူၢ်ဘၣ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တစူးကွံာ်ညိကွံာ်အသးကဒဲကဒဲဘၣ်. အကတၢၢ်န့ၣ်, ကရ့ဘ့ ထူၣ်ဖျဲးထီၣ်ဝဲလၢဃိာ်ပူၤ, တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်နးနးကျံးကျံးဘၣ်ဆၣ်, အဝဲမ့ၢ်တံၤသကိးနီၢ်နီၢ်, ဒီးအတီအလိၤတဂၤန့ၣ်လီၤ.
နီၢ်နၤဧမံ လိၣ်ဘၣ်ဝဲဒၣ် တံၤသကိးဒ်န့ၣ်အသိးတဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝၤဒီးအဖိခွါ တဖၣ်သံဝံၤန့ၣ်ဒီး, အဝဲဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်, ဒီးကဘၣ်က့ၤဝဲဆူအထံအကီၢ် လၢတၢ်လီၢ်အယံၤန့ၣ်လီၤ. ရူၤ ၁:၈-၉ အပူၤန့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ် နီၢ်နၤဧမံ စံးဘၣ်အဒဲၣ်မုၣ် မုၣ်ကမဲနီၢ်ရူၤသး ဒ်သိးကအိၣ်တ့ၢ်ဝဲလၢ မိၤအးအကီၢ်, ဒီးဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်အိၣ်မူအသီ, လၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၁၆ န့ၣ်, နီၢ်ရူၤသး စံးဆၢဝဲလၢ “ဃ့ကညးယၤ ဒ်သိးယကလဲၤသဒၣ်နၤ,…
တၢ်နီၤဟ့ၣ် တၢ်သးခုကစီၣ် အဂံၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ်
ခိၣ်နၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်, ပထံၣ်လိာ်သး အတၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ, ဒီးတၢ်အိၣ်ဆိးအလီၢ်အကျဲ လၢ ခၠံၣ်ကၤကိၣ် (Chicago) အဝ့ၢ်ခၢၣ်သးန့ၣ် လီၤဆီလိာ်သးဒိၣ်မးဒီး တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်လၢယထံၣ်ဘၣ်ယဲ ဖဲယလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အတၢ်လဲၤကျဲအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဖှီၣ်တၢ်ယာ်တမံၤအံၤ, ပၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤတဂၤဘၣ်တဂၤ လၢအတအိၣ်ဒီးတၢ်လိၣ်အဂံၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ်, ဒ်အမ့ၢ် တၢ်အီၣ်တၢ်အီ, ဒီးတၢ်အိၣ်ဆိးအလီၢ်အကျဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၤဆီလိာ်သးတဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤ, ဒ်သိးယထံၣ်န့ၢ်, ဒီးထိၣ်ဒွး တၢ်လၢပကဘၣ်ထၢနုာ်လၢ ပတၢ်ထံၣ်စိ, ပတၢ်တိာ်ကျဲၤလၢ ပကမၤတၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ဝ့ၢ်မုၢ်အပူၤ, ဒီးလၢတၢ်လီၢ်အဂုၤအဂၤတဖၣ်, ဒ်သိးပကဒိးန့ၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်အဂံၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ် (ဒ်သိးကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ တၢ်ဟ့ၣ်ခီရၤလီၤ ယွၤအတၢ်အဲၣ်, ဒီးအတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ အတၢ်ကစီၣ်အဂီၢ်, ကယဲၢ်တၢ်တမံၤလၢ်လၢ် လၢယွၤဟ့ၣ်ပှၤ) ဆူတၢ်လီၢ်တဖၣ်လၢအလိၣ်ဘၣ်ဝဲ အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲ စီၤပီလူး ကွဲးဝဲဆူ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ် လၢဝ့ၢ်ရိမ့ၤအကတီၢ်န့ၣ်, တလဲၤအိၣ်သကိးဘၣ်ဝဲဒံးဘၣ်ဆၣ်, အဲၣ်ဒိးလဲၤအိၣ်သကိးဝဲဒၣ်န့ၣ်, ရိမ့ၤ ၁:၁၁-၁၂ ပာ်ဖျါဝဲလၢ “တၢ်မိၣ်ထံၣ်ဘၣ်ယသးလၢသု, ဒ်သိးယကဟ့ၣ်သုလၢ တၢ်ဘျုးတမံၤမံၤ ဘၣ်ဃးဒီးသးန့ၣ် ဒ်သိးသုကအိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤလီၤ. ဒ်ပစံးတၢ်အသိး, တၢ်စူၢ်တၢ်နာ်လၢ သုဒီးယၤ ယၢ်ခီယၢ်ခီသတးဒီး, ယကဘၣ်တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်ယသးသကိးဒီးသုလၢသုကျါ” န့ၣ်လီၤ.…
ဒိကနၣ် လၢၢ်တဖၣ်အတၢ်ကိးပသူတက့ၢ်
ပပၢ်အဂီၢ်, ပဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် ပမၤတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်ဘါ ဖဲထံကျိနံၤဝံၤအလီၢ်ခံ, ဒ်သိးကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ပကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်, ပထၢန့ၢ် လၢၢ်ဖိတဖၣ်တဂၤတဖျၢၣ်စုာ်စုာ်န့ၣ်လီၤ. အတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် လီၤဂာ်ဝဲဒၣ် ဒ်တၢ်လိာ်ကွဲသုးခ့ဘ့ၣ်ဘၣ် (checkerboard) အသိး, အိၣ်ဒီးတၢ်မၤနၢၤဒီးတၢ်ဃၣ်ကွံာ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်အိၣ်လၢယပၢ်အသးပူၤန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါလၢ မ့ၢ်ဒၣ်ပှၤန့ၣ်လီၤ. ယစုဘိဖိတဖၣ် ပလၢၢ်ဘၣ် လၢၢ်ဘျ့ အမဲာ်ဖံးခိၣ်, ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ်က့ၤယၤ ဒ်သိးယကဖိးဟုဃာ်အီၤဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်န့ၣ်လီၤ.
လံာ်လူၤကၣ် ၁၉ ပာ်ဖျါထီၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်လဲၤနုာ်ဆူဝ့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ်အပူၤ လၢတၢ်မၤနၢၤ, ဖဲပှၤကမျၢၢ်တဖၣ်ဟံးန့ၢ် သ့ၣ်စူၣ်ပလိၣ်အဒ့တဖၣ်ဒီးဝံၢ်ဝၢ်ဝဲ, ဒီးကိးသတြီဝဲ “မ်အအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ ခဲကနံၣ်အံၤတက့ၢ်,” ဒီး အဆၢဖိ ၃၈ န့ၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်ကိးပသူထီၣ်ဝဲလၢတၢ်သးခု, “စီၤပၤလၢ အဟဲလၢယွၤအမံၤတဂၤန့ၣ်, မ်အဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤတက့ၢ်” (ကွၢ် ယိၤ ၁၂:၁၂-၁၃) န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စံးလီၤအသးလၢအမ့ၢ် ခရံာ် (မ့းရှံအၤ) န့ၣ် ပှၤဖၤရံၤရှဲတဖၣ် ထံၣ်ဝဲဒ်အမ့ၢ် တၢ်စံးကတိၤမၤကမၣ်ယွၤအဃိ, အဝဲသ့ၣ် မၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဒူအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဘှ့ၣ်အိၣ်ဘှီၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ…
သးစီဆှံအတၢ်ဒုးသ့ၣ်နီၣ်လၢ အကဲဘျုးတဖၣ်
ဘၣ်ဖဲတနံၣ်န့ၣ်, တချုးယဖိခွါအတၢ်လိာ်ကွဲပြၢတၢ်တဘျီစးထီၣ်ဝဲန့ၣ် ယအၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်ယဲလၢ ယကသးဝံၣ်တၢ်သးဝံၣ်တယုၢ်န့ၣ်လီၤ. ယသးဝံၣ်တ့ၢ်လံလၢအနွံတဖၣ် အနွံ, ဒီးယတိၢ်နီၣ် တၢ်သးဝံၣ်န့ၢ်လံန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ဖဲယလဲၤဟးနုာ်လီၤဆူ တၢ်လိာ်ကွဲအပျီပူၤဃုာ်ဒီး ပှၤပြၢတၢ်ခံဖုရဲၣ်လီၤအသး လၢယကပၤ တခီစုာ်စုာ်အကတီၢ်, ယဘံၣ်လီၤယမဲာ်, ဒီးဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယစးထီၣ် သးဝံၣ်အခီၣ်ထံးစှၤကျိၤဝံၤန့ၣ်ဒီး, ယတသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်သးဝံၣ်လၢခံတကျိၤလၢၤဘၣ်အဃိ, ယသးလီၤကတုၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤပိာ်ခွါလၢယလီၢ်ခံန့ၣ် တဲန့ၢ်ယၤလံာ်မဲာ်ဖျၢၣ် လၢယသးပ့ၤနီၣ်တဖၣ် ကသွံဒံဖိန့ၣ်လီၤ. တုၤမ့ၢ်ယနၢ်ဟူ အတၢ်ဒုးသ့ၣ်နီၣ်စၢၤက့ၤယၤတၢ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်သးဝံၣ်အဖျၢၣ်လၢ အအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်တဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ်, ယသးဝံၣ်ထီၣ်ဒိၣ်ဒိၣ် လၢတၢ်နာ်န့ၢ်လီၤသးအပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်တဘျီဘျီန့ၣ် ပဝဲကိးဂၤဒဲး ပလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤစှၤထံၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ယိၤ ၁၄:၁၅ အပူၤန့ၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး တဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤလၢ ပအဲၣ်အီၤ ခီဖျိလၢပဒိကနၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးအဆၢဖိ ၁၇ န့ၣ် အဝဲအၢၣ်လီၤဝဲလၢ ကဃ့ပၢ်ယွၤ, ဒ်သိးကဟ့ၣ်ပှၤ ပှၤမၤစၢၤတၢ်လၢအမ့ၢ် “သးလၢအဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ” န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးစံးဝဲဒၣ် “ဟီၣ်ခိၣ်ဖိတူၢ်လိာ်အီၤတသ့ဘၣ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, တထံၣ်ဘၣ်အီၤ, ဒီးတသ့ၣ်ညါဘၣ်အီၤဘၣ်. မ့မ့ၢ်သုဝဲသ့ၣ်အံၤ သုသ့ၣ်ညါအီၤလီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, အိၣ်ဝဲဆိးဝဲဒီးသု,…
တၢ်သးအုးအဂ့ၤအဝါ
ဖဲ ၁၉၂၀ အနံၣ်တဖၣ်အပူၤ, ပှၤအိၣ်ဝဲတဂၤလၢအမံၤမ့ၢ် ဟံၣ်ဒ့ၣ်စၣ်ဘူၣ်ရိၣ် အူၣ်အံၤနိၣ် (Hidesaburō Ueno) န့ၣ် သိၣ်လိတၢ်လၢ တိၣ်ခယိၣ်စီၤလိၤစီၤပၤဖၠၣ်စိမိၤ (Tokyo’s Imperial University) န့ၣ်လီၤ. ကိးမုၢ်နံၤ, မုၢ်ဃ့ၣ်လီၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်, ဟဲက့ၤဒိးဝဲ ဟါသၢနၣ်ရံၣ် လ့ၣ်မ့ၣ်အူ, ဒီးအထွံၣ်ဖိ ဟၣ်ခၠံကိၣ် (Hachiko)န့ၣ် အိၣ်ခိးအီၤဖဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တနံၤ, ဖဲအသိၣ်လိတၢ်အကတီၢ်န့ၣ် သရၣ်ဒိၣ်စိ အူၣ်အံၤနိၣ် တူၢ်ဘၣ် သွံၣ်ကျိၤလၢခိၣ်နူာ်ပူၤထီၣ်တဲာ် အတၢ်ဆါ, ဒီးသံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲတဟဲစံၣ်လီၤလၢ မုၢ်ဃ့ၣ်လီၤ လ့ၣ်မ့ၣ်အူ အလိၤဘၣ်န့ၣ်ဒီး, ဟၣ်ခၠံကိၣ် အိၣ်ယံာ်အိၣ်နီၢ်အသးတစိၢ်ဖိဝံၤ, က့ၤဝဲဆူ အဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံတနံၤ သၢနၣ်ရံၣ်န့ၣ် ထွံၣ်ဖိတဒုအံၤ ဟဲအိၣ်ခိးကဒီးအီၤ ဖဲလ့ၣ်မ့ၣ်အူသန့, ဒီးဆူညါတနံၤ, တနံၤဘၣ်တနံၤ, ယံာ်ဝဲဒၣ် တုၤအနံၣ်တဆံန့ၣ်လီၤ. ဟၣ်ခၠံကိၣ် အိၣ်တီအိၣ်လိၤဝဲဒီးအကစၢ်န့ၣ် ထိးဘၣ်ပှၤယၣ်ပၣ်ဖိအါဂၤအသး လၢအဟဲဆ့ၣ်နီၤ သကိးဒီးအီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိး, ဝံအလံၤရှါ ဟ့ၣ်လီၤသးနီၢ်နီၢ်လၢ အသရၣ်စီၤအ့ၤလံယၤန့ၣ်လီၤ. မုၢ်နံၤဖဲစီၤအလံၤရှါသ့ၣ်ညါဝဲလၢကဘၣ်လီၤဖးဒီးအသရၣ်အကတီၢ်, အဝဲတပျဲပျၢ်အသရၣ်ဟါမၢ်လၢအမဲာ်လၢၤဘၣ်.…