အဲၣ်တိၢ်န့ၢ်တၢ်မၤလိာ်
ဖဲပတၢ်ဖျိအမူး အကတီၢ်န့ၣ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်သံကွၢ်ယၤ, “မ့ၢ်နအၢၣ်လီၤလၢနကအဲၣ်, ယူးယီၣ်, ဒီးစူၢ်ဒိကနၣ်နဝၤသးဘိ, တုၤတၢ်သံထုးဖးနၤတစုဧါ” န့ၣ်လီၤ. ယကွၢ် ယတၢ်အဲၣ်သးဘိတဘျး, ယစံးကသွံ, “ကဘၣ်စူၢ်ဒိကနၣ်အီၤ.” န့ၣ်လီၤ. ပသူၣ်ထီၣ် ပတၢ်ရ့လိာ် ဘၣ်ထွဲ လၢတၢ်အဲၣ်, ဒီးတၢ်ပးကဲလိာ်သးအလိၤ- တမ့ၢ်လၢတၢ်စူၢ်ဒိကနၣ်လိၤမိၣ်တၢ်အလိၤ န့ၣ်ဘၣ်. ယဝၤအပၢ် ဒိဃာ်ဝဲၢ်ဂီၤမူ(၀ံၣ်ဒံၢ်အိၣ်) လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဖဲယစံး “မ့ၢ်, ယအၢၣ်လီၤ” လၢယမဲာ်ချံတကျိၣ်တကျိၣ်အပူၤ, လၢဟဲပိာ်ထွဲထီၣ် တၢ်ကတိၤ “ကဘၣ်စူၢ်ဒိကနၣ်အီၤ” အခံန့ၣ်လီၤ.
အါနံၣ်အါလါအတီၢ်ပူၤ, ယွၤ ဒုးထံၣ်ယၤလၢ ယခီၣ်ဆၢ တၢ်ကတိၤ “စူၢ်ဒိကနၣ်” အံၤ တဘၣ်ထွဲဒီး ဝၤမါအတၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလၢ တၢ်ကနၢ်ပၢၢ်အီၤကီခဲဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤ “စူၢ်ဒိကနၣ်” အခီပညီအံၤ ယနၢ်ပၢၢ်တ့ၢ်ဝဲလၢ, “တၢ်ဒုးကဲထီၣ်အခ့အပှၤ” မ့တမ့ၢ် “မၤဆူၣ်မၤစိးတၢ်လၢ တၢ်ကအၢၣ်လီၤဒိကနၣ်တၢ်အဂီၢ်” ဘၣ်ဆၣ်, ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ တဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤတၢ်ထံၣ်အံၤန့ၣ်ဘၣ်. အလီၢ်န့ၣ်, တၢ် “စူၢ်ဒိကနၣ်” လၢလံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲန့ၣ် မ့ၢ်ကျိၤကျဲအါမံၤလၢ ပအဲၣ်ကစၢ်ယွၤသ့န့ၣ်လီၤ. ယဝၤသးဘိဒီးယၤ ပမၤတၢ်ဖျီပှဲၤထီၣ်…
တၢ်သးခုအမဲာ်ထံ
ဘၣ်တဂီၤ, ဖဲ ဒံန် (Dean) ဟးထီၣ်လၢဟံၣ်န့ၣ်ဒီး, ထံၣ်အတံၤသကိးတနီၤ လၢအစုပူၤအိၣ်ဒီး ကလံၤဖျၢၣ် (Balloons)တဖၣ် အိၣ်ခိးအီၤန့ၣ်လီၤ. အတံၤသကိး ကၠီး (Josh) ဟဲဆူအအိၣ်, ဒီးတချုးဟ့ၣ်လီၤလံာ်ဒၢတဖျၢၣ်ဆူ ဒံန် အအိၣ်န့ၣ် စံးဝဲ, “ထါလၢနကွဲးန့ၣ် ပထၢနုာ်လီၤ လၢတၢ်ပြၢအပူၤ” န့ၣ်လီၤ. လံာ်ဒၢပူၤအိၣ်ဒီး ခးဖိတဘ့ၣ်, ကွဲးဃာ်အသးလၢ “ခိၣ်ဖးတၢ,” ဒီးတယံာ်ဘၣ်န့ၣ် ပှၤကိးဂၤ ဟီၣ်ဝဲဒၣ်ဒီးမဲာ်ထံမဲာ်နိ လၢတၢ်သးခုန့ၣ်လီၤ. ဒံန် အတံၤသကိးတဖၣ် မၤဂ့ၤတၢ်တမံၤ, တူၢ်လိာ်မၤဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤ တၤလၣ်လၢ အသ့ ကွဲးတၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဟီၣ်တၢ်ယၢၤ လၢတၢ်သးခုအဂီၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ ဖျါထီဒါလိာ်သးန့ၣ်လီၤ. ညီနုၢ်တၢ်မဲာ်ထံမဲာ်နိ မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဖျါ တၢ်ဘၣ်ဒိဆါ, ဒီးတမ့ၢ် တၢ်သးခုဘၣ်. ဒီးတၢ်သးခုန့ၣ် ညီနုၢ်မ့ၢ် တၢ်နံၤတၢ်အ့, ဒီးတမ့ၢ် မဲာ်ထံမဲာ်နိဘၣ်. ပှၤအံၣ်တလံၣ် သးပီညါကူၣ်သ့တဖၣ် မၤနီၣ်ဝဲလၢ တၢ်သးခုအမဲာ်ထံတဖၣ် ဟဲလီၤဝဲ ဖဲပှၤတဂၤအနီၢ်ကစၢ် အသးကလၢၢ်ဘၣ်တၢ်ယိာ်ယိာ်အကတီၢ်, ဒ်အမ့ၢ် ပသးကလၢၢ်ဘၣ်လၢ…
တၢ်စူၢ်တၢ်နာ် အတၢ်မၤနၢၤ
ဖိသၣ်လွံၢ်နံၣ်ဖိ ကဲၣ်ဘ့ (Calvin) အဂီၢ်, ဒ်ညီနုၢ်တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ အတၢ်မၤကွၢ်န့ၣ်, တၢ်အဖိးဖိတဖၣ် လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်အပူၤ ဟဲဖျါထီၣ်လၢ အနီၢ်ကစၢ်လိၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လဲၤ ဒုးနဲၣ်သးအကတီၢ်န့ၣ်, ဘၣ်ဆဲးကသံၣ်ဖီၣ်, ဒီးထးဆဲးတၢ်အလီၢ်န့ၣ် တၢ်မၤဘၢအီၤလၢ တၢ်ကံးယာ်ဘူဘူဖိန့ၣ်လီၤ. တုၤဟံၣ်န့ၣ်ဒီး, အကတီၢ်ဘၣ်လၢ ကထုးကွံာ်တၢ်ကျးစဲဘူးအံၤန့ၣ်ဒီး, ကဲၣ်ဘ့ ကအံၣ်ကအုဝဲ လၢတၢ်ပျံၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်မၤမုာ်အဖိခွါအဂီၢ်, အပၢ်စံးဝဲ, “ကဲၣ်ဘ့ဧၢ, နကဘၣ်ဒိဆါအဂီၢ် ယတမၤတၢ်နီတမံၤန့ၣ် နသ့ၣ်ညါကစီဒီ န့ၣ်လီၤ.” အပၢ်အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ အဖိခွါကနာ်န့ၢ်အီၤ ဒိၣ်န့ၢ်အါန့ၢ် အတၢ်ပျံၤလၢ ကထုးကွံာ် တၢ်ကျးစဲဘူးန့ၣ်လီၤ.
တမ့ၢ်ထဲ ဖိသၣ် လွံၢ်နံၣ်ဖိတဖၣ်ဧိၤ အသးအဂံၢ်အဘါစၢ် ဖဲအဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်တမုာ်တလၤတဖၣ်န့ၣ်ဘၣ်. တၢ်ကွဲးကါယါဘျါ, တၢ်ဘၣ်အိၣ်လီၤဖးဒီး ပှၤလၢပအဲၣ်တဖၣ်, တၢ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး နီၢ်သး (မ့) နီၢ်ခိ တမုာ်တလၤတဖၣ် ဒီးဂုၤဂၤအါမး- ထိၣ်ဟူး ထိၣ်ဂဲၤ ပတၢ်ပျံၤ, ပတၢ်သါသဖှိ, ပတၢ်ဟီၣ်တၢ်ယၢၤ, ဒီးပတၢ်ကအုကစွါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
စီၤဒၤဝံးအဂီၢ်, အကတီၢ်လၢ အပှဲၤဒီး တၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတဖၣ်အကျါတဘျီန့ၣ်,…
တၢ်ထုကဖၣ်မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်
“ဃ့ထုကဖၣ်တၢ်လၢ ယကဘၣ်ဒိ ခိၣ်နူာ် စကဲ(န်) (scan) အဂီၢ်,” “ယဖိတဖၣ် ဒ်သိး ကဟဲက့ၤကဒါဆူ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အဂီၢ်” “တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤ ဒ့း (Dave), လၢအမါလဲၤပူၤကွံာ် ဟီၣ်ခိၣ်အဂီၢ်.” ပဃ့ဘါထုကဖၣ်သကိးတၢ်တဖု ဒိးန့ၢ် တၢ်ထုကဖၣ်အတၢ်သကွံၢ်ကညးစရီ ဒ်သိးအံၤတဖၣ်, တနွံဘၣ်တနွံအဃိ, ပထုကဖၣ် ဒီးဆှၢန့ၢ် စုတၢ်ကွဲးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဖုၣ်ကိာ်တဖၣ် ဆူပှၤတဂၤစုာ်စုာ် သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သကွံၢ်ကညးတဖၣ် အါတလၢအဃိ, ပတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးတဖၣ် ကမၤသးဒ်အမ့ၢ် တၢ်အဆံး ဒီးပှၤတပာ်သူၣ်ပာ်သးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ထံၣ်အံၤဆီတလဲကွံာ်အသး, ဖဲလၢယဒိးန့ၢ် ခးဖိလၢ ဒ့း, ဝၤတဂၤလၢ အအိၣ်သယုၢ် သညိသီသံၣ်ဘှဲ ဆှၢလီၤ, စံးဘျုးစံးဖှိၣ်ပှၤ လၢသူၣ်ဒီဖျၢၣ်သးဒီဖျၢၣ်, ဃုာ်ဒီး “တၢ်ကွဲးဖျါထီၣ် အမါသးဘိ အဂ့ၢ်အကျိၤ” န့ၣ်လီၤ. ယသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်က့ၤအသီတဘျီလၢ တၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်တမံၤန့ၣ်လီၤ.
ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး မၤလိဟ့ၣ်ဒိပှၤလၢ ပကြၢးဃ့ထုကဖၣ် တလီၢ်လီၢ်, လၢတၢ်သးဆူၣ်, အိၣ်ဒီး တၢ်နာ်လၢအပှဲၤဒီး တၢ်မုၢ်လၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢဟီၣ်ခိၣ်အံၤ, တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအဂီၢ်မ့ၢ်…
တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်တဂၤ လၢပနာ်န့ၢ်သ့
မ့ၣ်ရံၣ်ရှဲလ့ၣ် (Mary Shelley) အလံာ်တၢ်ကွဲးပူ ဖရၣ်ကဲၣ်စတ့ ‘Frankenstein’ အပူၤ, “တၢ်မုၢ်ဃၢ်” မ့ၢ်ဝဲ လံာ်လဲၢ်က့ၢ်ဂီၤလၢ အဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤ အါကတၢၢ်အကျါတဂၤ လၢအထုးန့ၢ်သူၣ်န့ၢ်သး ပသးအတၢ်ဆိကမိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤလၢအဖးပူ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, ရှဲလ့ၣ် အဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ် ဘ့းထၢၣ် ဖရၣ်ကဲၣ်စတ့, မ့ၢ်ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိလၢ အနာ်ကမၣ်တၢ်, လၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်မုၢ်ဃၢ်အံၤ, အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ မ့ၢ်တၢ်မုၢ်ဃၢ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်မုၢ်ဃၢ်လၢ အသူၣ်ဆးသးဆးတဂၤအံၤဝံၤန့ၣ်, ဘ့းထၢၣ် တဟ့ၣ်ဝဲ တၢ်မုၢ်ဃၢ်အံၤ လၢတၢ်နဲၣ်လိပၢဆှၢအီၤ, တၢ်ရ့လိာ်သကိးသး, မ့တမ့ၢ်, လၢတၢ်သူၣ်ခုသးခုအဂီၢ်တၢ်မုၢ်လၢ်အဃိ- တၢ်မုၢ်ဃၢ်အံၤ ဖျါဒ်သိး တၢ်မၤသးဟးဂီၤအီၤ, ဒီးတၢ်မၤသူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးအီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မုၢ်ဃၢ်လၢ အသးဆးအံၤ ထံၣ်လိာ်အသးဒီးဘ့းထၢၣ်, ဒီးကအုကစွါဝဲ, “နၤ, ယတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်ဧၢ, နမၤဟးဂီၤကွံာ်ယၤဆူ တၢ်အက့အခီ, ဒီးသးမုာ်သးမံလၢ နမၤနၢၤတၢ်” န့ၣ်လီၤ.
ယွၤအကလုၢ်ကထါ နဲၣ်ဖျါထီၣ် တၢ်ဘၣ်တ့ခဲလၢာ်အကစၢ် အမ့ၢ်အတီတဂၤ လီၤဆီဝဲဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်- လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ…