တၢ်မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ တၢ်ကမၣ်တဖၣ်

ဒ် ၁၉၂၉ နံၣ် ဒီး ၂၀၀၈ နံၣ်, မ့ၢ်နံၣ်တဖၣ်လၢ အဟဲစိာ်တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤ ဆူမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွၢ်တဖၣ်အဃိ, ဒ်သိးကမၤစၢၤ တၢ်ကဟးဆှဲး ခါဆူညါ တၢ်ကမူၤကမၣ်ဘၣ်ထွဲဒီး ကျိၣ်စ့တၢ်ဂ့ၢ်ကီအဂီၢ်, တၢ်ကမူၤကမၣ်အလံာ်ရိဖှိၣ်ဒၢးတဖျၢၣ် ဘၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်အီၤလၢ ကီၢ်စကီးတလဲ(န), အံၤဒ့ၤဘၢး အဝ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢလံာ်ရိဖှိၣ်ဒၢးအံၤအပူၤ, အိၣ်ဒီး လံာ်ပာ်ဖှိၣ် ခံကထိဘျဲၣ် လၢအကဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါတၢ်နၢ်ပၢၢ် ဆူစိၤလၢခံ မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွၢ် အပှၤကူၣ်သ့တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်ပှၤပၢၤလံာ်ရိဖှိၣ်ဒၢးတဖၣ် စံးဝဲအသိး, လံာ်ရိဖှိၣ်တဖျၢၣ်အံၤ ကဟ့ၣ်တၢ်အဒိအလၢအပှဲၤတမံၤလၢ “ပှၤစဲၣ်နီၤတဖၣ် မၤကမၣ်တၢ်တလီၢ်လီၢ်ဒ်လဲၣ်”အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤပၢၤလံာ်ရိဖှိၣ်တဖၣ် နာ်ဝဲလၢ တၢ်ကသူၣ်ထီၣ် မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွၢ် လၢအဂံၢ်ဆူၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤအဂီၢ်န့ၣ်, ကျဲအိၣ်ထဲတထံၣ်, ဒီးကျဲအံၤမ့ၢ်တၢ်မၤလိန့ၢ် တၢ်လၢအပူၤကွံာ်တၢ်ကမၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဒ်သိးတၢ်ကဟးဆှဲး တၢ်လ့ပစီ, ဒီးကအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢ နီၢ်သးအတၢ်ဂံၢ်ဆူၣ်ဘါဆူၣ်အဂီၢ်န့ၣ်, စီၤပီလူး ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ပှၤကရံၣ်သူးဖိတဖၣ် ကမၤလိန့ၢ်တၢ် ခီဖျိလၢအပူၤကွံာ် ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် အတၢ်ကမူၤကမၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ဒ်သိးပှၤကရံၣ်သူးဖိတဖၣ် အသု တကဲထီၣ် ပှၤလၢအလဲၤတလၢကွံာ် တၢ်နာ်န့ၢ်လီၤသး လၢနီၢ်သးခွဲးယာ်လီၤဆီအဂီၢ်, ပှၤတၢ်မၢဖိ…

ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအခၢၣ်စး တၢ်မၤတၢ်ခ့တၢ်ပှၤအတၢ်မၤလၢပှၤဂၤအဂီၢ်

မုၢ်ဂဲၤဒိ နံရှဲလ် နံးခိ(လ) (Nichelle Nichols) ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်နီၣ်အီၤအဂ့ၤကတၢၢ် လၢတၢ်ဂီၤမူ စတါထြဲး(ခ) ‘Star Trek’ အပူၤ, ဒ်သုးခိၣ် အၣ်ဟူရၣ် (Uhura) န့ၣ်လီၤ. အတၢ်ဃုထၢတမံၤအံၤ ဒုးကဲထီၣ် အနီၢ်ကစၢ်အမံၤဟူထီၣ်သါလီၤအဂီၢ်, ဒီးမ့ၢ် အဲဖြံၤကၤ-အမဲရကၤမုၣ် အဆိကတၢၢ် တဂၤ လၢကွဲၤထံၣ်ဟူအတၢ်ဒုးနဲၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အတၢ်မၤနၢၤဒိၣ်န့ၢ်အါန့ၢ်တၢ်တမံၤ လၢတၢ်အိၣ်မူအပူၤ ကဟဲဝဲဒၣ်ဒံးန့ၣ်လီၤ.

နီၢ်နီၢ်န့ၣ် ဖဲတၢ်ဂီၤမူ စတါထြဲး(ခ) အခီၣ်ထံးတပတီၢ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး ဒ်သိးကက့ၤကဒါက့ၤဆူ တၢ်ဒုးနဲၣ်မူအတၢ်မၤအဂီၢ် နံးခိ(လ) ဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်လံန့ၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ် ထံၣ်လိာ်အသးဒီး မ့ၣ်တ့ၣ်လူသၣ်ခ့ ကၠူနယၢၣ်, ပှၤလၢဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤ ဒ်သိးအသုတတပာ်တ့ၢ်ကွံာ် တၢ်ဂဲၤဒိ တၢ်ဂီၤမူအံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဘၣ် နံးခိ(လ), မ့ၢ်တၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီ လၢပှၤသူဖံး အဲဖြၤကၤ- အမဲရကၤမုၣ်တဂၤ ဘၣ်တၢ်ထံၣ်အီၤလၢကွဲၤထံၣ်ဟူအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ, ဒ်အမ့ၢ် ပှၤစဲၣ်နီၤ, ကူၣ်သ့ကူၣ်ဘၣ်တဂၤလၢ မၤတၢ်သ့ခဲလၢာ်, လဲၤထီၣ်တုၤဒၣ်လဲာ် ဆူမူဒီပျီအဃိ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢအဂဲၤဒိဝဲ ဒ်သုးခိၣ် အၣ်ဟူရၣ်အသိးန့ၣ်,…

တၢ်ကွၢ်စူၣ်တထံၣ်ဃီ ထဲဒၣ်ဆူကစၢ်ယွၤ

ဖဲ နံၣ်ကယၤ ၁၉ အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပှၤစကီးတ့း(ရှ်)ဖိ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် ထီမၢး ခၠါလ်မၣ် (Thomas Chalmers) တဘျီန့ၣ်စံးဝဲ အတၢ်လဲၤဒိးကသ့ၣ်လ့ၣ် လၢကစၢၢ်ကလိ, ဒီးတၢ်လဲၤကျဲတဖၣ် အိၣ်ပှဲၤဒီးတြီၤလာ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ကသ့ၣ်တဖၣ်လၢအထုးလ့ၣ်အကျါတဒုန့ၣ် ဖုးသံပျီၢ်သံဒီးစံၣ်ဖုး ဝဲအဃိ ပှၤနီၣ်ကသ့ၣ်လ့ၣ်တဂၤန့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်ခဲလၢာ် ကလီၤတဲာ်သံလၢတြီၤလာ် အဃိဒီး, ဖျ့တရံး, ဝံၤမၤသီၣ်အနီၣ်ဖျ့အကလုၢ်, တဘျီဘၣ်တဘျီ, တဘျီဘၣ်တဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ် ပူၤဖျဲးလၢသးသမူတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်ဝံၤန့ၣ် ခၠါလ်မၣ် သံကွၢ်ပှၤနီၣ်ကသ့ၣ်လ့ၣ်လၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ အဖျ့တရံး, ဝံၤမၤသီၣ်အနီၣ်ဖျ့အကလုၢ်လဲၣ်န့ၣ်ဒီး, စံးဆၢဝဲ “ဒ်သိးကသ့ၣ်တဖၣ် အသးတဒံဝ့ၤဒံဝီၤ, ဒီးကပာ်သူၣ်ပာ်သးဒၣ်ထဲလၢယၤအဂီၢ်, ယဘၣ်မၤဝဲဒ်သိးအံၤလီၤ” န့ၣ်လီၤ.

ဟီၣ်ခိၣ်လၢပအိၣ်ဆိးတဖျၢၣ်အံၤ, လၢပခိၣ်ဃၢၤဝးဝးန့ၣ် အိၣ်ပှဲၤဒီး တၢ်မၤပျံၤမၤဖုးပှၤ, ဒီးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်တဖၣ်လၢသးသမူအပူၤအဃိ, ပဝဲခဲလၢာ်ပလိၣ်ဘၣ်တၢ်တမံၤမံၤ ဒ်သိးပကပာ် သူၣ်ပာ်သး, ဒီးကထုးန့ၢ်သူၣ်န့ၢ်သးပှၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပလိၣ်ဘၣ်တၢ်အါန့ၢ် တၢ်လၢကထုးန့ၢ် ပသးဆူတၢ်အဂၤတမံၤ- ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မၤဒံဝ့ၤဒံဝီၤပှၤလၢနီၢ်သးတကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢပလိၣ်ဘၣ်တၢ် အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ပကဘၣ်မၤဃံး, စၢထီဃာ်ပသးလၢ တၢ်အမ့ၢ်အတီနီၢ်နီၢ်, တၢ်လၢအစိကမီၤ ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပတၢ်ပျံၤတၢ်ဖုးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်ပာ်လီၤသးကျၢၤမှုဆှု လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအပူၤ

အပူၤကွံာ်တဘျုးနံၣ်န့ၣ် ဖဲလၢယမၤလိတၢ်လၢ စ့ၤမ့ၤနရံအကတီၢ် ပအိၣ်ဒီး တနွံတဘျီ ခၠးပဲၣ် (Chapel) တၢ်ဘါန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဖဲတၢ်ဘါတဘျီန့ၣ်, ပဝဲကၠိဖိတဖၣ် ပသးဝံၣ်သကိး “ယွၤန့ၣ်ဒိၣ်ဝဲ” အကတီၢ် ယထံၣ်ပသရၣ်သၢဂၤ လၢပအဲၣ်ဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် သးဝံၣ်ဃုာ်ဒီးပှၤ လၢတၢ်သးဆူၣ် န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အမဲာ်သၣ်ကပြုၢ်ကပြီၤထီၣ် ခီဖျီလၢတၢ်သးခု, ဒီးမ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် စူၢ်နာ် ကစၢ်ယွၤအဃိ တၢ်မၤအသးဒ်သိးအံၤန့ၣ် ကဲထီၣ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. နံၣ်တဖၣ်လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး အဝဲသ့ၣ်တဂၤစုာ်စုာ် တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်ဆါအၢအကတီၢ်, တၢ်နာ်တမံၤဃီအံၤအဃိ တူၢ်ဝဲခီၣ်ဝဲ တၢ်ဆူးတၢ်ဆါန့ၢ်, ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤသ့ဝဲဒၣ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

တနံၤအံၤ, ဒ်သိးယကလဲၤခီဖျိန့ၢ် တၢ်မၤကွၢ်အကီအခဲတဖၣ်အဂီၢ်, တၢ်လၢအသဆၣ်ထီၣ်ယၤ မ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ယသရၣ်တဖၣ်သးဝံၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢတၢ်နာ်အဂ့ၢ်အကျိၤ အါမးတဖၣ်အကျါ, အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤတနီၤ, လၢယဂီၢ်အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ် ပှၤလၢအမၤဆူၣ်ထီၣ်ပသးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢအမၤသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ် ဖဲလၢ ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၂-၃ အပူၤ ပှၤကွဲးလံာ်ကွဲမုာ်ပှၤလၢ ပကပာ်လီၤသးကျၢၤမှုဆှု လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအပူၤ ဒီးစံးဝဲ “မ်ပကကွၢ်ဃီၤတၢ်ဆူအအိၣ်တက့ၢ်, အဝဲဒၣ်ဒိးထူၣ်စုညါ, ... လၢတၢ်သးခုအိၣ်ပာ်လီၤအသးလၢအမဲာ်ညါအဃိ...” န့ၣ်လီၤ.

ဖဲပဘၣ်လဲၤခီဖျိတၢ်မၤကွၢ်တဖၣ်အကတီၢ်- လၢတၢ်မၤအၢမၤနးပှၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, လၢတၢ်အိၣ်မူ…

ကစၢ်ယွၤ အပှၤမၤတၢ်ဖိ

ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲဒဲကဝီၤတဘ့ၣ် လၢမုၢ်ထီၣ်တၢ်ခၢၣ်သးလီၢ်ကဝီၤန့ၣ် ရ့စၣ် (Reza) ဒိးန့ၢ် လံာ်စီဆှံ, ဒီးသ့ၣ်ညါဝဲကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဒီးစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤအီၤန့ၣ်လီၤ. အတၢ်ထုကဖၣ် လၢခရံာ်အမံၤအပူၤ အဆိကတၢၢ်မ့ၢ်ဝဲ, “သူယၤ ဒ်နပှၤမၤတၢ်ဖိတက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ ဒဲကဝီၤန့ၣ်ဒီး ကစၢ်ယွၤစံးဆၢအတၢ်ထုကဖၣ်, ဒီးလၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤ မၤန့ၢ်ဝဲ တၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ တၢ်မၤဂ့ၤ မၤစၢၤ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲအကရၢတဖု, ဒီးဟဲက့ၤကဒါက့ၤဆူအဒဲကဝီၤ, ဒ်သိးကမၤဂ့ၤမၤစၢၤ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ လၢအသ့ၣ်ညါဝဲဒီးအဲၣ်ဝဲတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသူၣ်ထီၣ် တၢ်လိာ်ကွဲ အကရၢ တဖၣ်, တၢ်မၤလိကျိာ်တၢ်ကတိၤအတီၤတဖၣ်, ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် သဲစးတၢ်ဘျၢ - “တၢ်တမံၤလၢ်လၢ် လၢအသ့ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကမျၢၢ်အတၢ်မုၢ်လၢ်” န့ၣ်လီၤ. တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်အံၤ ထံၣ်ဝဲဒ်ကျိၤကျဲလၢ ကမၤဂ့ၤ မၤစၢၤပှၤဂုၤပှၤဂၤအဂီၢ်, ဒီးကမ့ၢ်တၢ်နီၤဟ့ၣ်လီၤ ယွၤအတၢ်ကူၣ်သ့ဃုာ်ဒီးအတၢ်အဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

ဖဲ ရ့စၣ် ဖးဝဲအလံာ်စီဆှံန့ၣ်ဒီး အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ဒ်သိးအတၢ်ဘၣ်ထွဲအိၣ်ဒီးစီၤယိၤသး, ဖျါလၢ ၁ မိၤရှ့ အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲလၢစီၤယိၤသးဘၣ်အိၣ်လၢဃိာ်ပူၤအကတီၢ်ဒၣ်လဲာ်န့ၣ် ခါဆူညါ အတၢ်မၤအဂီၢ် ကစၢ်ယွၤသူဝဲစီၤယိၤသးန့ၣ် ရ့စၣ် ပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.…