ဟဲနရံၣ် ဝး(ဒ)စဝီး(သ) လီ(န)ဖဲလိ(Henry Wadsworth Longfellow) {၁၈၀၇-၁၈၈၂} ကွဲးဝဲထါဖိတယုၢ် “တၢ်အုၣ်သးတဖၣ်”အပူၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ကုၢ်အကဘီလီၤဘျၢတခိၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်သးအုးအပူၤ လီ(န)ဖဲလိ ကွဲးဝဲ “ပှၤကညီတဖၣ် ဘၣ်တၢ်စၢဃာ်ဒီးထးသွဲပျံၤ, အိၣ်တ့ၢ်ထဲ အဃံဒီးအဖံးဘ့ၣ်” မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဖျါ ကုၢ်တဖၣ်လၢပဂံၢ်ဒွးတန့ၢ်, ပတသ့ၣ်ညါအမံၤတဖၣ် တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ် တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ထါအကတၢၢ်တဆၢအပူၤ ပကဖးဘၣ် “ကုၢ်တဖၣ်အတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်, ကွၢ်စိလီၤတၢ်လၢ ပျုၤပူၤ, ကိးပသူထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်သွၣ်ခိၣ်လၢအမံၤတအိၣ်, ပမ့ၢ်ပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်အံၤန့ၣ် စံးကတိၤပာ်ဖျါထီၣ် အတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်တဖၣ် ဆူမတၤတဖၣ်အအိၣ်လဲၣ်. တၢ်အုၣ်အသးလၢအကလုၢ် တသီၣ်တဖၣ်အံၤ တကဲထီၣ်တၢ်ကလီကလီဘၣ်န့ၣ်ဧါ.
ပှၤအုၣ်အသးလၢအထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်ခဲလၢာ် အိၣ်ဝဲတဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲစီၤကၤယံၣ်မၤသံအပုၢ်စီၤဟ့းဘ့းလးဝံၤ, ပာ်မၤအသးဒ်သိးတၢ်တမ့ၢ် တၢ်နီတမံၤန့ၣ်လီၤ. ၁မိၤ ၄:၉-၁၀ အပူၤ ကစၢ်ယွၤသံကွၢ်အီၤ အပုၢ်အဂ့ၢ်ဒီး စံးဆၢဝဲဒ်သိးတၢ်တဘၣ်ဃးအီၤ, “ယမ့ၢ်ပှၤကွၢ်ယပုၢ်ယဲဧါ” န့ၣ်လီၤ. ဒီးယွၤစံးဘၣ် စီၤကၤယံၣ်, “နမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. နပုၢ်အသွံၣ်အသီၣ် ကိးထီၣ်ယၤလၢဟီၣ်ခိၣ်လာ်လီၤ. ဒီးခဲကနံၣ်အံၤ နဘၣ်တၢ်ဆိၣ်အၢကွံာ်လၢဟီၣ်ခိၣ်, လၢအအဲးထီၣ်အထးခိၣ်, ဒ်သိးအကဒိးန့ၢ်နပုၢ်အသွံၣ်လၢနစုပူၤလီၤ.” န့ၣ်လီၤ.
စီၤကၤယံၣ်အမံၤန့ၣ်အိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဝဲ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. ၁ယိၤ ၃:၁၂ အပူၤ အပျဲၢ်အဘီၣ်စီၤယိၤဟၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲ “တမ့ၢ်ဘၣ်ဒ်စီၤကၤယံၣ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီးပှၤအၢတဂၤ, ဒီးမၤသံအဒီပုၢ်ဝဲၢ်အသိးန့ၣ်ဘၣ်”လီၤ. စီၤဟ့းဘ့းလးအမံၤစ့ၢ်ကီး အိၣ်လီၤတဲာ် တ့ၢ်ဝဲလၢကျဲအဂၤတမံၤန့ၣ်လီၤ. ဧ့ၤဘြံၤ ၁၁:၄ အပူၤ ပှၤကွဲးလံာ်ဧ့ၤဘြံၤစံးဘၣ်ပှၤ “စီၤဟ့းဘ့းလးဟဲစိာ်တၢ်လုၢ်ဆူယွၤအအိၣ်, ဂ့ၤန့ၢ် စီၤကၤယံၣ်တက့ၢ်, လၢတၢ်နာ်လီၤ… သံဘၣ်ဆၣ်ဒီးကတိၤဒံးတၢ်, လၢတၢ်နာ်အဃိလီၤ” န့ၣ်လီၤ.
စီၤဟ့းဘ့းလးကတိၤဒံးတၢ်အဖၢမုၢ်အသိး, ကုၢ်တဖၣ်လၢပှၤသးပ့ၤနီၣ်တ့ၢ်လံ အါနံၣ်အါလါ, အဝဲသ့ၣ်အဃံအကွဲတဖၣ်န့ၣ် ကတိၤဒံးတၢ်န့ၣ်လီၤ. ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်က့ၤ ပှၤဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနးဒ်သိးအံၤတဖၣ်ဒီး ပကဘၣ်ထီဒါ ကယဲၢ်တၢ်ဆီၣ်သနံး တမံၤလၢ်လၢ်, ဖဲလၢပထံၣ်ဘၣ်ဖဲလဲၣ်ဂ့ၤဖဲလဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤထံၣ်ဝဲ တၢ်ခဲလၢာ်ဒီး ကစၢ်ယွၤအတၢ်တီတၢ်လိၤ ကမၤနၢၤတၢ် န့ၣ်လီၤ.
