တၢ်သံကျံသးဝံၣ် ကသံၣ်ဖီၣ်
ဖဲပိၥ်မုၣ်ဖိသၣ် ၅ နံၣ်ဖိ ဘဲလၣ်(Bella) ဘၣ်ကူစါအသးလၢ တၢ်ဆါဟံၣ် ဖဲဒၢ်ကိၣ်တၢ်ကလံၤစိး (North Dakota)အခါ, အဝဲဒိးန့ၢ်တၢ်သံကျံသးဝံၣ်ယါဘျါသနၢၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. ပှၤအါဂၤ ခီဖျိဘၣ်တၢ်သံကျံသးဝံၣ်အဘျုး လၢအိၣ်စိအိၣ်ကမီၤဘၣ်ဆၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်အဂ့ၢ်တခီ တနၢ်ပၢၢ်ဝဲဒၣ်ကယၢၥ်, ပှၤဃိထံဃုသ့ၣ်ညါတၢ်တဖၣ်, တယံၥ်ဒံးဘၣ်အခါ ကွဲးပၥ်ဖျါတၢ်ယါဘျါဒ်သိးအံၤ အတၢ်ကဲဘျုးလီၤ. မ့မ့ၢ်ခဲအံၤ, တၢ်သံကျံသးဝံၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်နဲၣ်လီၤလၢ ခဲစၢၣ်ပှၤဆါတဖၣ်အဂီၢ်ကသံၣ် ဒ်ဘဲလၣ်အသိး, ဒီးပှၤတဖၣ်လၢ အတူၢ်ဘၣ်တၢ်ဆါ ဒ် ‘ပၣ်က့စၣ်(Parkinson) နၢၥ်(nerve)အဂံၢ်စၢ်တၢ်ဆါ’, တၢ်သးတဘၣ်လီၢ်ဘၣ်စး (dementia) ဒီး တၢ်ပျံၤတီၢ်တၢ်(trauma)တၢ်ဆါလီၤ.
စီၤပၤစီၤစီလူး ဖဲအသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအကတီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်မၤမုၥ်ထီၣ်က့ၤအသးလၢ တၢ်သံကျံကသံၣ်ဖီၣ်လီၤ. ပှၤလၢအကွၢ်ထွဲအီၤန့ၣ် ထံၣ်ဝဲလၢ စီၤပၤအသးတမုၥ်တလၤဒီး ဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲလၢ ပှၤကဃုထံၣ်ပှၤလၢ အဒ့တနၢ်သ့တဂၤဂၤ လၢစီၤပၤအဂီၢ်, မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ တၢ်ဒ့အံၤ မ့ၢ်ကမၤမုၥ်ထီၣ်က့ၤစီၤပၤန့ၣ်လီၤ (၁ရှမူၤ ၁၆:၁၆). အပှၤတဖၣ် ဆှၢန့ၢ်အီၤလၢ စီၤယံးရှဲအဖိခွါ စီၤဒၤဝံးဒီး စီၤစီလူးန့ၣ် ဘၣ်အသးလၢ စီၤဒၤဝံးဒီး ကိးတ့ၢ်အီၤလၢနီပူၤ လၢကမၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ (:၂၂). စီၤဒၤဝံးဒ့တနၢ်လၢ…
ထံလၢဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါတၢ်
တၢ်မၤအသးတမံၤအံၤ ယကိးအီၤလၢ “ပျီလါဟ့”အတၢ်လီၤလးန့ၣ်လီၤ. ကိးနံၣ်ဒဲး တၢ်ကိၢ်ခါအကတီၢ် မ့ၢ်တုၤဒီး တၢ်အံၤမၤအသးအါန့ၣ် ၁၅ နံၣ်လံန့ၣ်လီၤ. တၢ်ခုၣ်ခါ အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်လဲၤပူၤန့ၣ်ဒီး ယကရၢၢ်ပူၤ တပံၢ်တဖၣ် လီၤညွံးကွံာ်ဝဲအဃိ ညီနုာ် ပှၤလဲၤတၢ်က့ၤတၢ်တဖၣ် ကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ တပံၢ်တဖၣ်အံၤ သံလံန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်စဲၢ်ကိၣ်လိၣ်ရၣ်ဒိၣ် (Colorado) ကစၢ်ဒီခိၣ်လိၤ ဘှ့ၣ်ပစီၤတဖၣ် လီၤဝဲဘၣ်ဆၣ် မုၢ်ထီၣ်တကပၤ ကစၢ်လီၤဘံ အလီၢ်တဖၣ်န့ၣ် ဃ့ထီဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကိၢ်အါအဆၢကတီၢ် တၢ်ယီၤဃ့အတၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ် တၢ်ပနီၣ်တဖၣ် အိၣ်ပှဲၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ကိးနံၣ်ဒဲး ဖဲလါမ့ၤကလၢာ်ဘူးထီၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ယဖှံလီၤရၤလီၤ ထံဒီး မၤဘၣ်စီၣ်ဟီၣ်လၢ တမ့ၢ်ထံအါအါဘၣ်. ထဲဒၣ် ထံစှၤစှၤဖိန့ၣ်လီၤ. ခံနွံအတီၢ်ပူၤ တၢ်လၢအဃ့ဒီးအဃး အလီၢ်န့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်လီၢ်လါဟ့တမံၤန့ၣ်လီၤ.
နီၢ်ဧိၤတပံာ်ဧိၤလၢ အလါဟ့ထီၣ်က့ၤဝဲဒၣ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ လၢတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢပတၢ်အိၣ်မူဒီး ပတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်အပူၤ တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤ မ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ် ကလီၤဂာ်ဒ်တၢ်အိၣ်မူလၢအသံန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်သဆၣ်ထီၣ်, ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါတၢ်န့ၣ် ကဲထီၣ်…
တၢ်မၤမုၥ်ထီၣ် အိၣ်လၢတြဲၤဘိလိၤ
ဖဲ ၂၀၁၆ နံၣ်, ကီၢ်အမဲရကၤ, ကီၢ်စဲၢ်လူဝံၣ်စံၣ်ယါနၤ(Louisiana), ကလံၤထံး, ထံလုၣ်ဘၢ တၢ်ဖးဒိၣ်ဝံၤန့ၣ်, ယကွၢ်က့ၤ တၢ်ကစီၣ်တဖၣ်လၢ စိၣ်ရှဲၣ်မံၤဒယၤအပူၤ ယထံၣ်ဘၣ် တံၤသကိးတဂၤ, ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ အတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ, အဟံၣ်န့ၣ်, ကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲဒီး, ကဘၣ်တၢ်ဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤတၢ် အဆၢကတီၢ်, အမိၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤ, ဖဲလၢ တၢ်မၤဆှဲမၤပျီတၢ်လၢ, တၢ်သူၣ်တၢ်သးလီၤဘှါအဆၢကတီၢ်ဒၣ်လဲာ်, ကဃုထံၣ်န့ၣ်ယွၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ်, ယတံၤသကိးန့ၣ်, တီၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂီၤတဖၣ်လၢ အပာ်ဖျါ လံာ်စီဆှံအဆၢတဖၣ် လၢတြဲၤဘိလိၤတဖၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကဘၣ် တၢ်ကွဲးအီၤ, ဖဲအပူၤကွံာ်, တၢ်စးထီၣ်ဘှီဟံၣ်အံၤ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဖးဘၣ်ဝဲ ယွၤကလုၢ်ကထါတဖၣ်လၢ သ့ၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်လိၤအံၤ ကဲထီၣ် တၢ်သူၣ်မုာ်သးမုာ် တၢ်လၢအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကွဲးလံာ်စီဆှံအဆၢလၢ တြဲၤဘိလိၤအထူသနူၤအံၤ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကစးထီၣ် အသးဖဲ, ကစၢ်ယွၤ မၤလိာ်ဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤ မၤလိာ် ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် လၢကကွဲးလီၤ အတၢ်မၤလိာ်လၢတြဲၤဘိလိၤန့ၣ် ကမ့ၢ်ကျဲၤကျိတမံၤလၢ တၢ်ကဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ…
ယွၤအတၢ်အိၣ်ဒီးပှၤလၢ လၢပှဲၤဒီးစိကမီၤ
ဖဲ ၂၀၂၀ အနံၣ်န့ၣ်, “တဆံခွံဘျီတဘျီ တၢ်ဘှီဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်တၢ် - Nineteenth Amendment” ဆူ အမဲရကၤ အနံၣ် ၁၀၀ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်အမူးန့ၣ် ဘၣ်တၢ်မးနီၣ်အီၤ လၢအဟ့ၣ် ပိၥ်မုၣ်တဖၣ် ဒ်သိးကဟ့ၣ်တၢ်ဖးအဂီၢ်တၢ်ခွဲးလီၤ. တၢ်ဂီၤလီၢ်လံၤတဖၣ်အပူၤ ပထံၣ်ဘၣ် ပှၤဟးတၢ်ဖိအကျိၤဖးထီ ဖီၣ်ဃၥ် လၣ်တယၢ်တဖၣ် လၢအပာ်ဖျါ လံာ်ဖျၢၣ်တဖၣ် လၢထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၆၈:၁၁ န့ၣ်လီၤ. “ကစၢ်ဟ့ၣ်လီၤအကလုၢ်, ပိၥ်မုၣ်လၢ အကတိၤသြီတၢ်ကစီၣ်န့ၣ် အိၣ်ဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်လီၤ”.
ဖဲထါစံး ၆၈ အပူၤန့ၣ် စီၤဒၤဝံးပၥ်ဖျါကစၢ်ယွၤ ဒ်ၦၤတဂၤလၢ အဆှၢၦၤလၢ ဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနး လၢအတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အပူၤ, လၢအမၤမုၥ်ထီၣ်က့ၤ မၤသီထီၣ်က့ၤ အပှၤကညီလၢ ဝံတၢ်ယိးတၢ်ဃၢတဖၣ်န့ၣ် လၢအတၢ်ဂ့ၤတဖၣ်လီၤ. ဖဲထါအယုၢ်အံၤ လၢအအိၣ်ဒီး အဆၢဖိ ၃၅ ဆၢအပူၤန့ၣ် စီၤဒၤဝံးပၥ်ဖျါ ကစၢ်ယွၤ ၄၂ဘျီ, ပၥ်ဖျါန့ၣ် ယွၤအတၢ်အိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဘိယူၢ်ဃီ ကိးကတီၢ်ဒဲးလီၤ, လၢတၢ်တတီတလိၤ ဒီးအတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်အပူၤ ယွၤမၤတၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒီးပိၥ်မုၣ်ဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်န့ၣ် စံးတဲပၥ်ဖျါ…
ပတအိၣ်ယံၤဒီးယွၤ နီတဘျီဘၣ်
ရး(Raj) မ့ၢ် ပှၤစူၢ်က့ၤနၥ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူး ဒ်အမ့ၢ် တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤကစၢ် စးထီၣ်လၢ အသးစၢ်လံလံန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် အဝဲဃၣ်က့ၤအသး လၢအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ဒီးလဲၤကပာ်ကွံာ် ကစၢ်ယွၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တနံၤန့ၣ် ရးပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤသီထီၣ်က့ၤ အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဒီးကမၤသကိးတၢ်ဒီး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုာ်တဂၤန့ၣ် ကတိၤဆါအီၤ လၢတၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးအပူၤ မ့ၢ်လၢ ရး ဟါမၢ် အါနံၣ်အါလါအဃိလီၤ. တၢ်အ့ၣ်လိာ် ကတိၤဆါအီၤအံၤ ကဲထီၣ် တၢ်မဲာ်ဆှး ဒီးတၢ်မၤကမၣ် တၢ်လၢ ရးအဂီၢ် လၢအတၢ်ဟးဖျိးကွံာ် နံၣ်တဖၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ရးဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤအသးလၢ “မ့ၢ်တၢ်မုၢ်လၢ် အိၣ်ယံၤဒီးယၤလံဧါ”န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်ဖဲန့ၣ် ရးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး တူၢ်လိာ်ကဒါက့ၤ စီၤရှံမိၣ်ပ့းတရူးအဂ့ၢ် ဖျါဖဲ ယိၤ ၂၁:၁၆-၁၇ အပူၤ ဒီး လူၤ ၂၂:၃၄, ၆၀-၆၁ စံးဘၣ်ပှၤအသိး, စီၤပ့းတရူး သမၢအီၤ သၢဘျီဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤ.
စီၤပ့းတရူးကမုၢ်လၢ်ဆၢဒိးန့ၢ် တၢ်အ့ၣ်လိာ်ကတိၤဆါအီၤ တမံၤမံၤ…