စိၤလၢအလီၤဆီ

လၢအတၢ်အိၣ်မူပူၤ, အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအါထဲဒၣ် ဒ်ပှၤအံၤတဃၣ်ဖိဘၣ်ဆၣ်, ရိမ့ၤအဘီမုၢ် စီၤပၤကီၣ်စတဲၣ်ထံ (Constantine), ခရံာ်နံၣ် ခ.န ၂၇၂-၃၃၇ (AD 272-337) ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်မၤသီထီၣ်က့ၤ လၢအဆိကတီၢ်ကွံာ် တၢ်မၤသံမၤဝီပှၤ ခရံာ်ဖိတဖၣ် (systematic persecution of Christians) လီၤ. အဝဲမၤကဲထီၣ် လံာ်နံၣ်လံာ်လါလၢပသူအီၤဒီး နီၤဖးကွံာ် တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤလၢ တချုးခရံာ်နံၣ် ချ ခ.န (BC) (Befroe Christ) ဒီး ခရံၣ်နံၣ် ခ.န(AD), (anno Domini, မ့တမ့ၢ် “လၢနံၣ်တဖၣ်အကစၢ်-in the year of Lord”.

တၢ်ထုးကွံာ်သုးကွံာ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတၢ်ဒိၣ်စိကျိၤကျဲအံၤ ဆီတလဲထီၣ် မံၤပနီၣ် “CE (နံၣ်လါလၢအညီနုၢ်မၤအသးလၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ -common Era)” ဒီး “BCE (တချုး နံၣ်လါလၢအညီနုၢ်မၤအသးလၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ- before the Common Era)” န့ၣ်လီၤ. ပှၤတနီၤတဲဝဲလၢ…

မူခိၣ်ဘီမုၢ် အတၢ်ပာ်ဖှိၣ်လိာ်က့ၤသး

ဖဲတၢ်ကွဲးဖျါထီၣ်ယမိၢ်အတၢ်သံအဂ့ၢ်အခါ, ယသးပူၤမၤဘၣ်သးလၢ တၢ်ကတိၤ “သံ” ဖျါလီၤဂာ် တၢ်မုၢ်လၢ် ဘၣ်ဃးပတၢ်အၢၣ်လီၤလၢ ကထံၣ်လိာ်က့ၤသးလၢ မူခိၣ်ဘီမုၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢခံကတၢၢ်လီၤ. အဃိ, ယကွဲးယဲ “အဝဲဘၣ်တၢ်တူၢ်လိာ်မုာ် ဆူယ့ၣ်ရှူးအသးနါပှၢ်လံ”န့ၣ်လီၤ. တၢ်န့ၣ်ဒၣ်လဲာ်, တနံၤနံၤ ဖဲယကွၢ်ဒူၣ်ဖိထၢဖိအဂီၤ လၢပှၤဒိန့ၢ်လၢခံကတၢၢ်တဖၣ်အကျါ မ့ၢ်ယမိၢ်တပၣ်အဃိ ယသးအုးယဲလီၤ. ဖဲတယံာ်ဒံးဘၣ်အခါ, ယထံၣ်န့ၢ် ပှၤတ့တၢ်ဂီၤတဂၤ, လၢအတ့ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်အဂီၤ, ဖၢနုာ်ဃုာ် ပှၤလၢအလဲၤပူၤကွံာ်တဖၣ်လီၤ. ပှၤတ့တၢ်ဂီၤအံၤ သူပှၤလၢပအဲၣ်တဖၣ်လၢ အလဲၤပူၤကွံာ်လံအဂီၤလၢပမဲာ်ညါဒီး တ့နုာ်လီၤဝဲလၢ ပဒူၣ်ဖိထၢဖိ တၢ်ဂီၤအပူၤလီၤ. ပှၤတ့တၢ်ဂီၤလၢအခဲၣ်တၢ်ဒီး နီၣ်ခဲၣ်ဘိအံၤ ကဲထီၣ်ဝဲလၢ ယွၤအတၢ်အၢၣ်လီၤဘၣ်ဃး “မူခိၣ်ဘီမုၢ်အတၢ်ပာ်ဖှိၣ်လိာ်က့ၤသး” အခၢၣ်စးလီၤ. တၢ်စံးဘျုးအမဲာ်ထံတဖၣ် ယွၤလီၤဝဲဖဲယထံၣ်မှံ ယမိၢ်အိၣ်ဆၢထၢၣ်လၢယကပၤ လၢတၢ်နံၤကမှံပူၤန့ၣ်လီၤ.

ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ကတိၤသပှၢ်ပှၢ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအစူၢ်နာ်က့ၤယ့ၣ်ရှူးတဖၣ် မ်အသုတသးအုး ဒ်ပှၤဂၤလၢ အတၢ်မုၢ်လၢ် တအိၣ်ဘၣ်အသိးန့ၣ်တဂ့ၤန့ၣ်လီၤ (၁သ့း ၄:၁၃). “ပမ့ၢ်စူၢ်က့ၤနာ်က့ၤလၢ ယ့ၣ်ရှူးသံဝဲ, ဒီးဂဲၤဆၢထၢၣ်က့ၤဝဲ ဒီး, ပှၤလၢအမံလၢယ့ၣ်ရှူးအပူၤတဖၣ်န့ၣ်, ယွၤကဒုးဟဲက့ၤထီၣ်အီၤလၢအသိး ဒ်န့ၣ်အသိးစ့ၢ်ကီးလီၤ” (:၁၄). စီၤပီလူး…

တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဟံၣ်

ဖဲ ၁၈၈၉ နံၣ်န့ၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ် ဟံၣ်အတၢ်တိာ်ကျဲၤ ဟဲအိၣ်ထီၣ် ဖဲကီၢ်အမဲရကၤလီၤ. ဖဲတၢ်မၤလီၢ်န့ၣ်, စဲးဖီကဟၣ် ထုးထီၣ် ဒၢးခီ/အူးခဲ(brick)တနံၤန့ၣ် အဖျၢၣ် ၃၂,၀၀၀ လီၤ. တၢ်မၤဝဲန့ၣ် မၤဘၣ်တၢ်ဆူညါ ဃုနံၣ် တုၤ ကၠီးဘဲ(န)ဒါဘဲး ခံဂၤတဂၤ (George Vanderbilt II) အ “တၢ်ယီၤခါဟံၣ်” ဝံၤဝဲတစု, န့ၣ်လီၤ. ဘ့(လ)မီ ဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ကဝီၤ (Biltmore Estate) လၢအအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်အး(ရှ)ဘ့လၣ် (Ashevilla), လၢကီၢ်စဲၣ်ခဲရိလဲနၤကလံၤစိး(North Carolina) ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. တုၤမုၢ်မဆါတနံၤတစု, တၢ်လီၢ်ဝဲန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဆိးလီၢ်အဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤအပူၤ, ဒီးဒၢးအိၣ်ဝဲ အဖျၢၣ်၂၅၀ (ပာ်ဃုာ်လီၢ်မံဒၢး ၃၅ ဒၢး ဒီးတၢ်လုၢ်ထံဒၢး ၄၃ ဒၢး) လၢအဟံးန့ၢ် တၢ်လီၢ် ၁၇၈,၉၂၆ စကွဲယါပ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၤအံၤ, နထိၣ်သတြီၤဒီး တၢ်သူၣ်ထီၣ်လၢ ယ့ၣ်ရှူးစံးဘၣ်တဲဘၣ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် လၢအဖျါဝဲဖဲ မးသဲ…

တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်အိၣ်တဒၢ

တဘျီ, ယမါဒီးယၤ ပလဲၤဆူ ဟံၣ်ဒွဲ(Hotel)လီၢ်လံၤလီၤအဲၣ်ဒိၣ်မး လၢအအိၣ်လၢ ပီၣ်လဲၣ်ကၢၢ်နံၤ, လၢအအိၣ်ဒီးပဲတြီလၢ ဘၣ်တၢ်ပာ်လီၤထုးထီၣ်န့ၢ်ဝဲဖးဒိၣ်တဖၣ် ဒီးလၢၢ်တြဲၤဖးထီတဖျၢၣ်အပူၤလီၤ. ဘၣ်မုၢ်ဟါလီၤတနံၤ, ကလံၤမုၢ် မၤဟးဂီၤလီၢ်ကဝီၤအံၤ, ဝံၢ်တရံးအူ ပီၣ်လဲၣ်ဒီး ဒိတံၢ်ပဟံၣ်ဒွဲအပဲတြီဆံးတဖၣ် မၤသးဒ်တၢ်ထိစုခိၣ်ဆူၣ်မးအသိးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပအိၣ်လၢတၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်အပူၤလီၤ. တြဲၤတဖၣ်န့ၣ် ကျၢၤဒိၣ်မး ဒီးဟံၣ်ဒွဲအခီၣ်ထံးတဖၣ် ဂၢၢ်ကျၢၤဒိၣ်မးလီၤ. ဖဲကလံၤမုၢ်အူတပျုာ်တပျီၤတၢ် လၢတၢ်ချၢအခါ, ပဝဲပဒၢးဖိအိၣ်ဘံၣ်အိၣ်ဘၢဝဲလီၤ.

တၢ်အိၣ်တဒၢအလီၢ် မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်အကါဒိၣ်တခါလၢလံာ်စီဆှံအပူၤ, စးထီၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤအနီၢ်ကစၢ်လီၤ. ဝံယရှါယၤစံးကတိၤ ကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ်လၢ “နမ့ၢ်တ့ၢ်တိာ်ဧိၤတာ်ဧိၤ လၢပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိအဂီၢ်, တိာ်ဧိၤတာ်ဧိၤလၢ ပှၤဘၣ်နးဘၣ်ဖှီၣ်အဂီၢ် လၢအဘၣ်တၢ်ကီအဖၢမုၢ်, တၢ်အိၣ်တဒၢအလီၢ်လၢ ကလံၤမုၢ်...” န့ၣ်လီၤ(ယရှါ ၂၅:၄). တၢ်န့ၢ်အမဲာ်ညါ, ယွၤအပှၤဂီၢ်တဖၣ် ကဘၣ်မ့ၢ်ဝဲ တၢ်အိၣ်တဒၢအလီၢ်, ကဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်အိၣ်တဒၢအလီၢ်ဆူ ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိ လၢအဖှီၣ်အဃာ်ဝဲ (၅ မိၤရှ့ ၁၀:၁၉) ခီဖျိဝ့ၢ်လၢတူၢ်လိာ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ( ၄ မိၤရှ့ ၃၅:၆). တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတမံၤဃီအံၤ ကမၤစၢၤပှၤ ဖဲတၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်လၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအကျါ, လၢပဟီၣ်ခိၣ် မုၢ်တနံၤညါအံၤလီၤ. ဖဲဆၢကတီၢ်…

တၢ်အပူၤလၢတၢ်ဒူၣ်လိၤ

တၢ်တမံၤမံၤ အီၣ်ယဖီဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအပူၤကွံာ်အနံၤအခါ, ဖီတဖၣ် ကတြီဂ့ၤမး ယူာ်ထီၣ် အခိၣ်ဆူထးလီၤ. ခဲအံၤ, အဝဲသ့ၣ်ကဲထီၣ်ဖီအမုၢ်လၢအခိၣ်တအိၣ်လံလီၤ. ယစီၤဟးတရံးကွၢ် ယကရၢၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ကဝီၤကနူၤချၢ ဒီးထံၣ်တၢ်အပူၤလၢ အတြီၢ်ပဒဲတဒုလၢ ယသ့ၣ်ဘၣ်ကရၢၢ်လိၤလီၤ. ပဒဲဖိတဖၣ် လီၤအဲၣ်ဒိၣ်မး, ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိလၢ အမၤကီမၤခဲတၢ်တဖၣ် ဒီးဟးဂီၤဖီတဖၣ်ဒီကရၢၢ်လၢမံးနံးအတီၢ်ပူၤလီၤ.

ယဆိကမိၣ်ထံကွၢ်, မ့ၢ်ပှၤဟုၣ်နုာ်လီၤတၢ်လၢ အမၤဟးဂီၤကွံာ် ယွၤအက့ၢ်ဂီၤလၢ ဘိၣ်ထီၣ်ဖးထီၣ်လၢ ယတၢ်အိၣ်မူပူၤ ကအိၣ်ဧါ. ကတိၤဒိ ၂၅:၂၈ စံးဝဲ “ပှၤလၢ အတပၢဘၣ်အသးဒၣ်ဝဲန့ၣ်, မၤသးဒ်ဝ့ၢ်လၢအလီၤပှီၢ်ဝဲ, အခိၣ်ဒူတအိၣ်ဘၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ”. လၢပျၢၤမုၢ်နံၤမုၢ်သီအခါ, ဝ့ၢ်အတၢ်ဒူၣ်န့ၣ် ဒီသဒၢန့ၢ်တၢ်လၢ ဒုၣ်ဒါအတၢ်ဟဲဂုာ်နုာ်ဆူၣ်တၢ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်အပူၤဆံးကိာ်ဖိလၢ တၢ်ဒူၣ်လိၤဒၣ်လဲာ်, အခီပညီထီၣ်လၢ ဝ့ၢ်ဒီဝ့ၢ်အိၣ်အိးထီၣ်ပာ်သး လၢတၢ်ကဟဲဒုးအီၤအဂီၢ်လီၤ.

လံာ်တၢ်ကတိၤဒိအါမးအဂ့ၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ပၢၤပသးလီၤ “နထံၣ်န့ၢ်ကနဲစီစ့ၢ်ကီးဧါ. အီၣ်ဖဲအကြၢးတက့ၢ်” ပှၤကူၣ်တၢ်သ့ကွဲးဝဲ ဒ်န့ၣ်လီၤ(၂၅:၁၆). တၢ်ကီၤသူၣ်ပၢၤသးမ့ၢ် သးအတၤသၣ်တဖျၢၣ်လၢ အအိၣ်ခိးပၢၤဃာ်ပှၤ, လၢအဒီဒၣ်န့ၢ် ပှၤလၢ မ်ပသုတသးစူၤတဂ့ၤ, တၢ်အိၣ်မူအတၢ်ခၣ်, တၢ်သးကွံတၢ်ဒီး တၢ်ဖိဃၢ်လၢ အမၤဟးဂီၤတၢ်အဂုၤအဂၤတဖၣ်, လၢအဆွံနုာ်ဆူၣ်အသးဒီး…