ထူးတီၤဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်
လၢမူဖျၢၣ်ဒီးဆၣ်တဖၣ် လဲၤတရံးတၢ်အကျဲလၢ မါ(ရ)(စ)(Mars)ဒီး ကၠူပံၣ်တၣ်(Jupiter) တၢ်လဲၤတရံးချ့ချ့ အဘၢၣ်စၢၤ, လၢမူဖျၢၣ်ဆံးတဖျၢၣ်အပူၤ တၢ်ထူးတၢ်တီၤ အိၣ်ဝဲလၢ အကၢပှ့ၤ စ့ဒီလၣ် လၢအကဘီတဖၣ် အကဘီန့ၣ်လီၤ. စဲအ့ၣ်ၦၤကူၣ်သ့တဖၣ် စံးလၢမူဖျၢၣ်ဆံး ဆဲၣ်ခံၣ် ၁၆ (16-Psyche)အပူၤ, ပၥ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးဒီး ဟီၣ်လၥ်ပနံၣ် ဒ်အမ့ၢ်ထူ, ထး, နံးကၢၣ်(လ)(nickel) ဒီးထူဝါ လၢအကၢပှ့ၤ စ့ဂီၢ်မုၢ်ဂီၢ်ပၤလၢ တၢ်ဂံၢ်က့ၤတသ့ဒၣ်လဲၥ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အကတီၢ်ခဲအံၤ, ၦၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်, တဂုၥ်ကျဲးစၢး ခူၣ်တၢ်ထူးတၢ်တီၤ လၢအအါဝဲဂီၢ်ဝဲအံၤ ဒံးဘၣ်ဆၣ်, ၦၤအမဲရကၣ်ဖိတဖၣ်တခီ, တိၥ်လီၤတၢ်ဆူ ကဆှၤလီၤမူပျီကဟၣ်ယူၤ လၢတၢ်ကမၤလိကွၢ် လၢၢ်လ့လၢအလုၢ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ် ဆူမူဖျၢၣ်ဆံးန့ၣ်လီၤ.
တၢ်အၢၣ်လီၤလၢ တၢ်ထူးတီၤဒိၣ်ဒိၣ်ယိာ်ယိာ်လၢတၢ်ဖီၣ်အီၤ တတုၤ ကမ့ၢ်တၢ်လၢအမၤတကွဲၦၤအသးဒီး မၤသဘံၣ်ဘုၣ်တၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. တၢ်လီၤတံၢ်လၢတၢ်အကတီၢ်မ့ၢ်တုၤ, ၦၤစဲၣ်နိးလၢ ကလဲၤတုၤဆူမူဖျၢၣ်ဆံးဖိတဖၣ် လၢကခူၣ်န့ၣ် တၢ်ထူးတၢ်တီၤသ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်ထူးတၢ်တီၤဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ် လၢပဖီၣ်အီၤတုၤတခီ, မ့ၢ်တၢ်မနုၤ သ့ၣ်တဖၣ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်. တမ့ၢ်တၢ်လၢၦၤကိးဂၤ, ဃုထံၣ်တၢ်အံၤဘၣ်ဧါ လၢတၢ်ကွဲးအီၤလၢနံၣ်ကယၤတၢ, လၢရိမ့ၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, ၦၤတၢ်မၢစီၤပီလူး တဲဖျါတၢ်ဂ့ၢ်…
တၢ်ဆၢထၢၣ်ဒူဒူ
လၢကီၢ်စဲၢ်အံၣ်လံၣ်နွဲး(Illinois) ဝ့ၢ်ဆံးဆံးဖိတဖျၢၣ်အပူၤ, တၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးလၢဟံၣ်ပူၤဃီပူၤ ပၣ်ဃုၥ် မျးကယၤ ၄၀, လၢၦၤတဝၢအပူၤ တၢ်မၤကမၣ် သဲစးခဲလၢၥ်အကျါန့ၣ်လီၤ. ဒ်လီၢ်ကဝီၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤ ပၥ်ဖျါဝဲအသိး, တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ တလီၢ်လီၢ် ဘၣ်တၢ်ပၥ်ခူသူၣ် လၢပၦၤစူၢ်က့ၤနၥ်က့ၤတၢ်အကရူၢ်ဖိအပူၤ မ့ၢ်လၢတၢ်အံၤ တၢ်ကဘၣ်တဲဖျါအီၤ ကီခဲအဃိန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ကထုးထီၣ်ကွံၥ်တၢ်မဲၥ်ဆှးလၢ တၢ်ဂ့ၢ်ကီအံၤအလီၢ်, ၦၤတၢ်မၢဖိ လၢလီၢ်ကဝီၤတဖၣ် ဃုထၢ တၢ်ကမၤက့ၤတၢ်စူၢ်တၢ်နၥ် ဒီးလၢတၢ်သးဒူ တၢ်ကကတိၤသကိးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ လၢတၢ်မၤလိဆူ တၢ်ကသ့ၣ်ညါ တၢ်ပနီၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်မၤဆူၣ် မၤစိးတၢ်ဒီး ဆီၣ်ထွဲ ကရၢသဘျ့တဖၣ် အကဟံးန့ၢ် တၢ်အဘျုးလၢကမၤတၢ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ပၥ်ပနီၣ် တၢ်စိကမီၤလၢ တၢ်စူၢ်တၢ်နၥ်ဒီးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤ တၢ်သးဆူၣ်အပူၤ ဟီၣ်ကဝီၤ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်စံးဝဲ, ပတၢ်ထုကဖၣ် ဒီးပတၢ်သူၣ်ကညီသးကညီ ဃုၥ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤနီၢ်နီၢ်လၢ, အဒုးကဲထီၣ် တၢ်လီၤဆီလၢအကါဒိၣ်သ့ဝဲလီၤ.
လၢကီၢ်ပၤရၣ်, နီၢ်အ့ၤစတၢ် ကဲနီၢ်ပၤမုၣ်အဆၢကတီၢ်, ဘၣ်ကတိၤန့ၢ်တၢ်လၢအၦၤကလုၥ် ကဘၣ်တၢ်မၤသံကွံၥ်အကတီၢ်, အဖါတံၢ် ဒုးပလီၢ်အီၤလၢ, အဝဲမ့ၢ်အိၣ်ဘှီၣ်ကလၥ်, အဝဲဒီးအၦၤဟံၣ်ဖိ ကတုၤလၢတၢ်ဟးဂီၤ (အ့ၤစတၢ် ၄:၁၃-၁၄)န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါလၢ…
တၢ်ဆီၣ်လီၤသး မ့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ
တနံၤန့ၣ်, ဖဲအကွၢ်ထံဆိကမိၣ်ထီၣ်က့ၤ ဘၣ်မနုၤလၢ ကစၢ်ယွၤပၥ်လုၢ်ပၥ်ပှ့ၤ တၢ်ဆီၣ်လီၤသးဒိၣ်ဒိၣ်န့ၣ်, ၦၤစူၢ်က့ၤနၥ်က့ၤတၢ်တဂၤလၢ နံၣ်ကယၤတဆံဃုလၢ အမ့ၢ် ထရံစၣ်(Teresa)လၢ အဘ့လၣ်(Avila)ဝ့ၢ်ပူၤ, သတူၢ်ကလၥ်, သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်စံးဆၢအံၤန့ၣ်လီၤ. “တၢ်အံၤ မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤအံၤ မ့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အထီကတၢၢ် ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသးအံၤ မ့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ... တၢ်အဂ့ၤလၢ အဟဲဟးထီၣ်လၢပပူၤတအိၣ်ဘၣ်. အါန့ၢ်ဒိၣ်န့ၢ် တၢ်အံၤ, တၢ်အံၤ ဟဲလၢတၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ်အထံမူ, လၢသးတဖၣ်, အိၣ်သူၣ်လီၤသး, ဒ်သ့ၣ်လၢအသူၣ်လီၤသးလၢ ထံကျိဖိတဘိအကပၤ ဒီးမုၢ်တၢ်ကပီၤ လၢအဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်ဆူ ပတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ”.
ထရံစၣ် မၤကတၢၢ်တၢ်အံၤလၢ, ခီဖျိတၢ်ထုကဖၣ်လၢအမ့ၢ် ပနီၢ်သက့ၤလၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဝဲန့ၣ်, မ့ၢ်လၢ “တၢ်ထုကဖၣ်ဒီတခါ အခီၣ်တဃၣ် မ့ၢ်တၢ်ဆီၣ်လီၤပသး” န့ၣ်လီၤ. “ဒ်ပဆီၣ်လီၤပသးလၢ တၢ်ဃ့ထုကဖၣ်န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ ကပၥ်ထီၣ်ထီၦၤလီၤ”.
ထရံစၣ်အလံၥ်မဲၥ်ဖျၢၣ်တဖၣ်လၢ အဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးသီၣ် ဆၢကဒါက့ၤ လံၥ်ယၤကိၥ်အဆၢဒိၣ် ၄, ဖဲစီၤယၤကိၥ်ဒုးပလီၢ် တၢ်ပၥ်ထီၣ်ထီသးအန့ဆၢၣ်လၢအမၤဟးဂီၤတၢ်ဒီး တၢ်အဲၣ်လီၤသး အတၢ်တိၥ်တဖၣ် လၢအထီဒါလိၥ်သးဒီး တၢ်အိၣ်မူတမံၤ လၢအသန့ၤထီၣ်သးလၢ…
တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ကျဲလၢအလိၤဝဲဘၣ်ဝဲတဖၣ်
မတၤတဂၤမးကနၥ်လၢ ၦၤဘြၣ်စ့(လ)ဖိ( Brazilian)လၢအအိၣ် ၁၆ နံၣ်လၢအမ့ၢ် ဖံးလံး(စ) ကဲးစတၣ်ဘိၣ် (Felipe Gustavo)ကကဲထီၣ် “ၦၤအမံၤဟူသၣ်ဖျါကတၢၢ်လၢ တၢ်ဒိး စက့း(ထ)(skateboarder) လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်”အံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲအပၢ်နၥ်လၢ အဖိခွါအံၤ လိၣ်ဘၣ် တၢ်ကလူၤပိၥ်ထွဲ အတၢ်မံမီၢ်အခံ လၢကကဲထီၣ် ၦၤစဲၣ်နီး လၢ တၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, အဝဲသ့ၣ်အကျိၣ်အစ့တအိၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်အံၤအဃိ, ပၢ်အံၤဆါကွံၥ်အသိလ့ၣ် ဒီးကိးထီၣ် အဖိခွါဆူ တၢ်ကလဲၤဆှၢအီၤလၢ ထဲၣ်ဖၣ်ဟဲ(န) (Tampa Am)တၢ်သတြီၤစက့း(ထ)အလီၢ် လၢကီၢ်စဲၢ်ဖလီရံၣ်ဒၣ်(Florida) လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါန့ၣ်လီၤ. မတၤတဂၤမး တနၢ်ဟူအဝဲအဂ့ၢ်အကျိၤ တုၤဒၣ်လဲၥ်လၢခံအဟဲဖျါထီၣ်လၢ အမၤနၢၤတၢ်တစုန့ၣ်ဘၣ်. ဒီးတၢ်မၤနၢၤအံၤ စိၥ်ကွံၥ်ဖျိးအီၤဆူ တၢ်မၤန့ၢ် တၢ်လုၢ်အီၣ်သးသမူလၢ အလီၤကမၢကမၣ်တမံၤန့ၣ်လီၤ.
ကဲးစတၣ်ဘိၣ်အပၢ် အိၣ်ဒီး သးအတၢ်သ့ၣ်ညါ ဒ်သိးကထံၣ်အဖိခွါ အသးဒီး အတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်န့ၣ်လီၤ. ကဲးစတၣ်ဘိၣ်စံးဝဲလၢ “ဖဲယကဲထီၣ် ပၢ်တဂၤ, ယဆၢကဲထီၣ်ယဲထဲဒၣ် ယဲၢ်မျးကယၤ ဒ်လၢယပၢ်မၤဘၣ်တၢ်လၢယဂီၢ်အသိးန့ၣ်လီၤ.
လံၥ်ကတိၤဒိပၥ်ဖျါထီၣ် တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢအအိၣ်လၢ မိၢ်ပၢ်တဖၣ် ဒ်သိး ကမၤစၢၤအဖိ…
တၢ်ပျဲပူၤကွံၥ် နီၢ်ကစၢ်တၢ်ဂံၢ်ဆူၣ်ဘါဆူၣ်
အမဲရကၤ ၦၤလိၥ်ကွဲၦၤစိၥ်တၢ်ဃၢ(weightlifter)လၢအမ့ၢ် ပီအဲန်ဒၣ်စၢၣ်(Paul Anderson), တဘျီ ဘၣ်တၢ်သ့ၣ် ညါအီၤ ဒ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် ၦၤဂံၢ်ဘါအဆူၣ်ကတၢၢ်ယ ကဲထီၣ် မၤနၢၤတၢ်သတြီၤ ဖဲ 1956 နံၣ်အိၣ်လါပံး(Olympic) ဖဲဝ့ၢ်မဲလ်ဘိ(Melbourne), ကီၢ်အီးစတြ့လယၣ်(Australia), ဖဲလၢမ့ၢ်ဘၣ်တူၢ်တၢ်ဆါအယၢ် လၢအမၤဘၣ်ဒိအနၢ်ပူၤ ဒီးအတၢ်ကိၢ်အိၣ် ၁၀၃ ဒံၢ်ကရံၣ်(103-degree)ကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲလီၤဃံၤ လၢၦၤလၢ အဖျါလၢကမၤနၢၤအီၤအမဲၥ်ညါ, ဒီးအဝဲအတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်ထဲတမံၤ လၢကဒိးန့ၢ် ထူမဲးဒၢၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢခံကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲအတၢ်ဂုၥ်ကျဲးစၢးလၢ အမဲၥ်ညါခံဘျီ လီၤမၣ်ကွံၥ်အၢအၢသီသီန့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်အံၤအဃိ, ၦၤဒိၣ်ၦၤသွါဖးဒိၣ်အံၤ မၤတၢ်ဒ်ၦၤအစၢ်ကတၢၢ်လၢပကျါ မၤဝဲသ့အသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲကိးထီၣ်ကစၢ်ယွၤလၢတၢ်ကဒိးန့ၢ်ဂံၢ်ဘါလီၤဆီ, ပျဲပူၤကွံၥ် အကစၢ်အဂံၢ်အဘါလၢအဆူၣ်တ့ၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. လၢခံအဝဲစံးဝဲလၢ, “တၢ်အံၤတမ့ၢ်တၢ်လၢ ယမၤအီၤ ဒ်တၢ်ပှ့ၤတၢ်တမံၤ လၢအစှၤန့ၢ်ဒံးအပှ့ၤကလံၤန့ၣ်ဘၣ်. ယလိၣ်ဘၣ်ယဲ တၢ်မၤစၢၤလီၤ”. ဃုၥ်ဒီးတၢ်စိၥ်ထီၣ် တၢ်ဃၢလၢခံကတၢၢ်တဘျီ, အဝဲယူာ်ထီၣ် တၢ်အဃၢလၢအအိၣ် ၄၁၃.၅ ပီၣ်(pound) (၁၈၇.၅ ကံၣ်လိၣ်(kg)) လၢအခိၣ်လိၤန့ၣ်လီၤ.
ၦၤတၢ်မၢဖိစီပီလူးကွဲးဖျါထီၣ်ဝဲလၢ, “တုၤယဂံၢ်စၢ်ယဘါစၢ်ဒီး, ယအိၣ်ဒီး ယစိယကမီၤလီၤ” (၂ ကရံၣ်…