ပ@ၤတဃံးလၢ တၢ်ထုကဖၣ်အပူၤ
ဖဲယပုၢ်ဆံးဖိ ဘၣ်လဲၤခီဖျိတၢ်ကွဲးကါအခါ ယသးကိၢ်ယဲဒၣ်န့ၣ်လီၤႉ ယမိၢ်စံး၀ဲလၢ ‘‘ပ@ၤတဃံး’’ အံၤ မ့ၢ်၀ဲတၢ်အိၣ်သးတခါလၢ အဟဲပာ်လၢ အ၀ဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဒီး တၢ်မၤစၢၤအီၤ မ့ၢ်တအိၣ်ဒီးအ၀ဲကအီၣ်တၢ်ဒီး ကကတိၤတၢ်အဂီၢ် တၢ်တံာ်တာ် အိၣ်၀ဲလီၤႉ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ‘‘ပ@ၤတဃံး’’ တၢ်ကတိၤအံၤ ပသူအီၤလၢပှၤလၢ ကတိၤတၢ် တသ့ (မ့) ပှၤလၢအမဲာ်ဆှးဒိၣ်မးလၢ ကကတိၤတၢ်န့ၣ်လီၤႉ
တဘျီတခီၣ် ပပ@ၤတဃံးလၢ တၢ်ထုကဖၣ်အပူၤသ့၀ဲၣ်လီၤႉ ပပ@ၤတဃံး၀ဲလၢ ဘၣ်ဃးနီၢ်သးအလံာ်ကျိၤတဖၣ် တလီၢ်လီၢ်န့ၣ်လီၤႉ ပခးထီၣ်ပသးအပျၢ်ဆူ မူခိၣ်ဒီးပဆၢသ့ၣ်ညါလၢ မ့ၢ်အတုၤဆူ ယွၤအနၢ်ဧါန့ၣ်လီၤႉ ပတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ် က့ၣ်ကျူအသးန့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ပရၠာစးၢဆူ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်လၢရၠာစးိမ့ၤလၢ နံၣ်ကယၤခံဆံတၢအပူၤန့ၣ် စီၤပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ တၢ်လၢပကဘၣ်မၤ ဖဲပဂဲၤပျုၢ်ဂဲၤဆှးလၢ ပကသ့ၣ်ညါလၢ ပကဘါထုကဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် အ၀ဲကွဲမုၢ်ပှၤလၢ ပကဃုထံၣ်န့ၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢသးစီဆှံ ကစၢ်အိၣ်န့ၣ်လီၤႉ ‘‘ဒ်န့ၣ်အသိးၣ်မၤစၢၤ ပဂံၢ်စၢ်ပဘါစၢ်တဖၣ်လီၤႉ အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ တၢ်လၢ ပဂ့ၤဘါထုကဖၣ်တၢ်န့ၣ် ပတသ့ၣ်ညါဘၣ်ႉ မ့မ့ၢ်သးန့ၣ် အကစၢ်ဒၣ်၀ဲၢ်ပဂီၢ် အိၣ်ဒီးတၢ်ကအုကစွါလၢ ပစံးဘၣ်တဲဘၣ်တသ့ဘၣ်လီၤ’’ (ရၠာစးိမ့ၤ ၈း၂၆)…
စုလၢအမၤဘံၣ်မၤဘၢတၢ်
ဒ်ပျံၤတဘိလၢ လီၤပအၣ်ကွံာ်အသိး‚ Doug Merkey အတၢ်အိၣ်မူအလုၣ်ဘိတဖၣ် ထီၣ်တဲာ်တဘိဘၣ်တဘိန့ၣ်လီၤႉ ‘‘ယမိၢ်အတၢ်ဒုးတၢ်ဒီး ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါ မၤယံာ်မၤနီၢ်သး ယတၢ်ဘၣ်ထွဲလၢ အလီၤအဲၣ်လီၤကွံလၢယံာ်တ့ၢ်လံန့ၣ် ဟးဂီၤကွံာ်‚ ယကျိၣ်စ့တဖၣ် လီၤတူၢ်ၣ်လီၤ’’ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၠာစးၣ်လၢ အမ့ၢ်ပှၤဒိပျၤတၢ်ဂီၤကွဲး၀ဲန့ၣ်လီၤႉ တၢ်မၤပာ်ဖှိၣ်အသးတဖၣ်အံၤၢ်‚ ဒီးတၢ်အံၤ ကဲထီၣ်အ၀ဲအတၢ်စိပျၤတၢ်တ့ဖျါလၢအလီၢ်ခံ (setting) လၢအမ့ၢ် ‘‘တၢ်လီၢ်ခူသူၣ်လၢ အအိၣ်ဖျါထီၣ်’’ န့ၣ်လီၤႉ တၢ်အံၤပာ်ဖျါထီၣ် ခရၠာစးံာ်အတၢ်ဂံၢ်ဆူၣ်ဘါဆူၣ်ၣ် တၢ်လီၢ်လၢအဘံၣ်ဘၢန့ၣ်လီၤႉ
တဲဖျါ၀ဲလၢ အ၀ဲအတၢ်စုသ့ဒွဲလၤအက့ၢ်အဂီၤ လၢကျဲဒ်အံၤလီၤႉ ‘‘တၢ်စိးပျၤ တၢ်ဂီၤအံၤ မ့ၢ်၀ဲခရၠာစးံာ်အတၢ်ကွဲမုၢ်ပှၤလၢ ပကအိၣ်ခူသူၣ်လၢအပူၤလီၤ’’ႉ စံးထီၣ်ပ့တၢၤ ၃၂ အပူၤ စီၤဒၤ၀ံးကွဲး၀ဲလၢ အ၀ဲမ့ၢ်ပှၤလၢ အထံၣ်န့ၢ်တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအလီၢ်လၢ ယွၤအပူၤန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲဟ့ၣ်တၢ်အပရၤလၢပတၢ်ဒဲးဘးခီဖျိပျၢ်ပတၢ်ကမၣ် (း၁-၅) ဒီးဟ့ၣ်ဂံၢ် ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ ပကထုကဖၣ်လၢ တၢ်တဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးဘၣ်အခါဒၣ်လဲာ် (း၆) န့ၣ်လီၤႉ အဆၢဖိ ၇ အပူၤန့ၣ် ပှၤကွဲးထါကိးသBတီထီၣ်လၢ အတၢ်နာ်ကစၢ်ယွၤ လၢ ‘‘နမ့ၢ် ယအိၣ်ခူသူၣ်အလီၢ်လီၤ’’ႉ နကမၤပူၤမၤဖျဲးယၤဒီး တၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤ‚ ဒီးနကဒုးအိၣ်၀း တရၠာစးံးယၤလၢ…
တၢ်နာ်လၢအတဟူးဂဲၤ
ဖဲ Kevin အပၢ် စူးကွံာ်အသး၀ံၤအလီၢ်ခံ အ၀ဲလဲၤဆူ တၢ်ကဟုကယာ်တၢ်လီၢ် ဒ်သိး ကလဲၤဟံးန့ၢ်က့ၤ တၢ်ဖိတၢ်လံၤလၢ အဘၣ်ဃးဒီးအီၤန့ၣ်လီၤႉ ပှၤမၤတၢ်ဖိ ဟ့ၣ်လီၤ အီၤ တလါဆံးဆံးဖိခံဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲစံး၀ဲလၢ အ၀ဲန့ၣ် သါပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ဒ်သိး ပကသူၣ်ဖှံသးညီအဂီၢ် တလိၣ်တၢ်လၢပကပၢဘၣ်အီၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဘၣ်ႉ
အ၀ဲအပၢ် Larry မ့ၢ်ပှၤလၢတအိၣ်ဒီး တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘီတဂၤ ဒီးထီဘိ အိၣ်ဒီးတၢ်နံၤကမှံ ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤလီၤႉ အ၀ဲအတၢ်သးခု အဂ့ၢ်အခၢး မ့ၢ်တၢ်လၢအိၣ်ဒီးအီၤ အဂၤတခါလၢ တဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လၢတလါအပူၤၣ်လီၤႉ ကစၢ် တတဲပှၤလၢ ပပရၤပဟံၣ်ဒၣ်ပ၀ဲၣ်ဘၣ်ႉ မ့မ့ၢ်တခီ ကစၢ်ဟ့ၣ်သဆၣ်ထီၣ်ပှၤလၢ ကဒုးသ့ၣ်နီၣ် ပှၤလၢ ပကထုးဂံၢ်ထုးဘါလၢ သးတကပၤန့ၣ်လီၤႉ
Larry ထုးဂံၢ်ထုးဘါလၢ တၢ်လီၢ်မတၤလဲၣ်ႉ တၢ်အဲၣ်ယွၤ ခီဖျိတၢ်အဲၣ် ပှၤဂၤလီၤႉ အ၀ဲလဲၤထီၣ်က့ၤလီၤဆူန့ၣ်ဆူအံၤ လၢဘျီၣ်အပူၤလၢ အ၀ဲအိၣ်၀ဲၣ် အ၀ဲကတိၤမုာ်၀ဲၢ်၀ဲ မ့တမ့ၢ် ထုကဖၣ်န့ၢ်၀ဲလီၤႉ အ၀ဲအသးန့ၣ်ထုးဂံၢ် ထုးဘါလၢ တၢ်မူလၢယွၤအလၤကပီၤဒီး ပှၤဂၤအတၢ်ဂ့ၤအဂီၢ်လီၤႉ
ပ့ကၢးသံကွၢ်လီၤက့ၤပသးလၢ မ့ၢ်ပသးခုသ့လၢတၢ်အစှၤအပူၤ ဒီးတၢ်လၢ အလွဲကွံာ်…
တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါလၢယွၤအပူၤ
ဖဲ ၁၉၂၅ နံၣ်န့ၣ် Langston Hughes လၢ အမၤတၢ်လၢ ဟံၣ်ဒွဲ (Hotal) ဒ်ပှၤမၤကဆှီ စီၤနီၤခိၣ်အသိးတဂၤၣ်လီၤႉ အ၀ဲထံၣ်ဘၣ်၀ဲလၢ ပှၤကွဲးထါလၢ အ၀ဲယူးယီၣ်ပာ်ဒိၣ်၀ဲတဂၤလၢ အမ့ၢ် Vachel Lindsey ဟဲတုာ်အိၣ် ဖဲဟံၣ်ဒွဲန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲအမဲာ်ဆှးဒိၣ်မးလၢ အ၀ဲအတၢ်ကွဲးထါတဖၣ် ဖဲ Lindsey ပ့တၢၤအီၤ လၢတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်လၢ တၢ်ဖးလီၤအီၤလၢ ကမျၢၢ်မဲာ်ညါ၀ံၤ အလီၢ်ခံလီၤႉ Lindsey အတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအစၢ မ့ၢ်၀ဲ Hughes ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤ တၢ်မၤလိ အဘူၣ်အစှၤလၢ ခီလ့ၣ်ကၠိလၢ ကမၤစၢၤအီၤလၢ အ၀ဲကအိၣ်ဒီးတၢ်မၤနၢၤလၢ တၢ်ဖံး တၢ်မၤလၢ အမ့ၢ်တၢ်ကွဲးလံာ်န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဆံးဆံးဖိဒၣ်လဲာ် လဲၤတုၤတၢ်သ့၀ဲ ဖဲယွၤအိၣ်၀ဲလၢ တၢ်အံၤ အပူၤန့ၣ်လီၤႉ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်မၤအသးသတူၢ်ကလာ်တခါလၢ ဖဲစီၤဒၤ၀ံး ဘၣ်ဃ့ၢ်ကွံာ်၀ဲလၢ စီၤပၤစီၤစီလူး လၢ အမ့ၢ်ပှၤလၢအဲၣ်ဒိးဟံးန့ၢ် အသးသမူ တဂၤလီၤႉ စီၤစီလူး အဖိခွါ စီၤယိၤနၤသၣ် ထံၣ်န့ၢ်စီၤဒၤ၀ံးၢ် တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါလၢယွၤအပူၤလီၤႉ ‘‘ဒီးစံးဘၣ်အီၤပျံၤတၢ်တဂ့ၤ‚ အဂ့ၢ်ဒ်အံၤၢ်ဘၣ်နၤဘၣ်ႉ ဒီးနကလဲၤထီၣ်စီၤပၤလၢ အံၣ်စရၠာစး့လးအဖီခိၣ်’’…
ပၢဆှၢသုးကျဲၤပတၢ်ဟ့ၣ်
ဖဲ ၂၀၁၃ နံၣ်န့ၣ် ပှၤအဲကလံးခွါဂဲၤဒိ David Suchet ဒိ၀ဲဒၣ် ‘ကွဲၤထဲာ်ဧး’တၢ်ဂီၤမူအဆၢ ဒိၣ် လၢခံကတၢၢ်အကူာ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤလၢ Agatha Christie ဂဲၤဒိ၀ဲ မ့ၢ် Hercule Poirot လၢ အမ့ၢ်ပှၤ Belgian ဖိ ပှၤဃိထူါ၀ံသမံပှၤမၤကမၣ် တၢ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ တကတီၢ်ဃီန့ၣ် အ၀ဲဒုးနဲၣ်တၢ်လၢပူနဲၣ်ဖျါအပူၤ လၢအမ့ၢ်ဆၢကတီၢ်လၢအ၀ဲဂဲၤဒိ တၢ်အသနၢၣ်အကါဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤႉ ဖဲတၢ်အဘၢၣ်စၢၤအ၀ဲန့ၣ် အ၀ဲဒၢနုာ် တၢ် ကလုၢ် လံာ်စီဆှံဒီတဘ့ၣ် စးထီၣ်လၢ ၁ မိၤဒီး ဒီးတုၤလၢ လံာ်လီၣ်ဖျါ လံာ်မဲာ်ဖျၢၣ် အိၣ်၀ဲ ၇၅၂ၢ် အနၣ်ရၠာစးံၣ် ၂၀၀၀ န့ၣ်လီၤႉ
ှကခ့နအ မ့ၢ်ပှၤလၢအကဲထီၣ် ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤခရၠာစးံာ် ဖဲအ၀ဲထံၣ်န့ၢ် လံာ်စီဆှံ တဘ့ၣ်လၢဟံၣ်ဒွဲ (hotel) အဒၢးပူၤၣ်လီၤႉ
အ၀ဲစံး၀ဲၢ်၀ဲန့ၣ်လီၤႉ
အ၀ဲအတၢ်ဒၢနုာ်အတၢ်ကလုၢ် အိၣ်တ့ၢ်ဒံးလၢ အဘၣ်ဃးဒီးတၢ်အဒိလၢ တၢ်မၤလၤကပီၤယွၤ ခီဖျိတၢ်ပၢၤဃာ် ပတၢ်ဟ့ၣ်ဒီး ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤအီၤန့ၣ်လီၤႉ စီၤပ့းတ့ှူး သဆၣ်ထီၣ် တၢ်သ့ပၢၤဃာ်တၢ် ခီဖျိအလံာ်ပရၠာစးၢဆူ နံၣ်ကယၤခံဆံတၢ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ…
