ဖဲဟီၣ်ခိၣ်စိၤခၢၣ်သး (ခးနး ၁၁၀၀-၁၄၀၀) န့ၣ် သီမၢး အခွဲနး (Thomas Aquinas), မ့ၢ်ဝဲ ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဂၤ လၢထူဂ့ၢ်ယွၤဂ့ၢ်တကပၤန့ၣ်, ဒ်သိးကဘျုးလီၤအသးလၢတၢ်အိၣ်မူ ဃုထံၣ်န့ၢ်ယွၤအဂီၢ်, ဘၣ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးအသုတနုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီးစီၤသီကၠိကရူၢ်တကရူၢ် (Dominican Order) လၢအပိာ်ထွဲ ပှၤပတီၢ်မုၢ်ဖိတဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူ, ထဲလၢအမၤလိတၢ်, ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်, အဒူၣ်ဖိထၢဖိတဖၣ် ဒုးဃာ်အီၤဒီတနံၣ်, ဒ်သိးဒီးအသးကဟးဂီၤဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲမၤလၢာ်ဝဲဒၣ်အတၢ်အိၣ်မူဒီစိၤ, လၢတၢ်မၤလိယွၤအကလုၢ်ကထါ, ဒီးယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့, ဒီးကွဲးဒုးအိၣ်ထီၣ် လံာ်အကတြူၢ်တဖၣ် လၢတကယၤဃၣ်ဃၣ်ဝံၤ, အခွဲနး အသးကလၢၢ်ဘၣ် ကစၢ်ယွၤ ဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်အဃိ, ကွဲးပာ်ဖျါဝဲလၢ, “မ့ၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤတ့ၢ်လံယၤ တၢ်သ့ၣ်ညါအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်လၤကပီၤဒ်သိးအံၤအဃိ, ယကွဲးတၢ်ဆူညါတသ့လၢၢ်ဘၣ်, ဒီးကယဲၢ်တၢ်လၢယပာ်ဖှိၣ်မၤတ့ၢ်လံတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ဒ်ဘုလီၢ်တပံၢ်ဧိၤအသိး” န့ၣ်လီၤ. သၢလါပူၤကွံာ်ဝံၤန့ၣ်ဒီး, အခွဲနး တဂၤသံဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲ အတၢ်လဲၤခီဖျိ လၢအလုာ်ဘၢဒိၣ်စိဒိၣ်ဒိၣ် ကလဲာ်တမံၤ လၢကစၢ်ယွၤအအိၣ်, ဒီးကကွဲးပာ်ဖျါဝဲအဂီၢ် လံာ်ဖျၢၣ်အိၣ်ဝဲတသ့ဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်, ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၁၂:၄ အပူၤ, “အဝဲဒၣ်န့ၣ်, ဘၣ်တၢ်ထုးန့ၢ်အီၤဆူ ပၤရဒံစူး, ဒီးနၢ်ဟူတၢ်ကတိၤလၢ ပှၤစံးတသ့ဘၣ်, ဒီးတဂ့ၤကတိၤဘၣ်ပှၤကညီဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၇ ပာ်ဖျါဝဲ, “လၢအထံၣ်တၢ်လၢညါခီအါအဃိ” ဒ်သိး စီၤပီလူး အသုတပာ်ထီၣ်ထီအသးဒိၣ်ကဲၣ်ဆိး, ကဆီၣ်လီၤအသး, ဒီးကသန့ၤအသးလၢကစၢ်ယွၤအဂီၢ်, တၢ်ဟ့ၣ်လီၤအီၤ “တၤဆှုၣ်လၢ အဖံးအညၣ်အကျါ” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၉ န့ၣ် ကစၢ်ယွၤ စံးဘၣ်အီၤလၢ, “ယဘျုးယဖှိၣ် အါလံလၢနဂီၢ်လံ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယစိယကမီၤလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်လၢ တၢ်အဂံၢ်စၢ်အဘါစၢ်အပူၤ” န့ၣ်လီၤ.

ဖဲပနၢ်ပၢၢ်အါထီၣ် ကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ်န့ၣ်ဒီး, ပတၢ်နၢ်ပၢၢ်အါထီၣ်ဝဲလၢ ပကပာ်ဖျါထီၣ်ယွၤအဂ့ၢ်, လၢလံာ်မဲာ်ဖျၢၣ် တသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲလၢပဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်, ဒီးပကစံးကတိၤတၢ်တဖၣ် မ့ၢ်လီၤမၣ်ကွံာ်အကတီၢ်အပူၤဒၣ်လဲာ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အဘျုးအဖှိၣ်, ဒီးအတၢ်ဃံတၢ်လၤန့ၣ် ဆဲးကပီၤဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်ကဆှီဒီဖိန့ၣ်လီၤ.