ရဲး(ထ) (Wright) အပုၢ်ဒ့မုၣ်
ပှၤသ့ၣ်ညါအါဝဲဒၣ် အီၣ်ဘ့ (Orville) ဒီး ဝ့ဘၢၣ် (Wilbur)- Wright ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါခံဂၤ လၢအတ့ဒုးအီၣ်ထီၣ်, ဒီးနီၣ်ယူၤဝဲ ကဘီယူၤဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ် အဆိကတၢၢ် ဖဲ ၁၉၀၀ နံၣ်လၢအဆိတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါ ကဲးသရ့ ရဲး (Katherine Wright) အမံၤန့ၣ် ပှၤအိၣ်ဒၣ်စှၤဂၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် အတၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကဟၣ်ယူၤ ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ကဲးသရ့ မ့ၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤလၢအကါဒိၣ်တဂၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ် ပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ် အတၢ်သးစၢၢ်ဆၢလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အဆံးဖိအါအါဂီၢ်ဂီၢ်ဒီးတၢ်မၤကွၢ်, နီၣ်ယူၤကွၢ် အတၢ်တ့ဒုးအိၣ်ထီၣ် ကဟၣ်ယူၤအသီ အကတီၢ်, ဒ်သိးကမၤစၢၤအဝဲၢ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ်, ကဲးသရ့ ဃုထၢဝဲဒၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ကစုဒု, ဒီးလၢတၢ်အဲၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကဲးသရ့ကွၢ်ထွဲစၢၤဝဲဒၣ် အဝဲၢ်ခွါတဖၣ်အလ့ၣ်ယီၢ်ကျး (လၢအမ့ၢ်အဝဲၢ်ခွါတဖၣ်အစ့ဟဲနုာ်အဂံၢ်ထံး), ဒီးစူးကွံာ်ညိကွံာ်ဝဲဒၣ် သရၣ်မုၣ်သိၣ်လိတၢ်အတၢ်မၤ ဒ်သိးကအံးထွဲကွၢ်ထွဲ ကဟုကယာ် အီၣ်ဘ့ အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ ဖဲကဘီယူၤဟးဂီၤလီၤတဲာ်တဘျီဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ဒီးဘၣ်သုးကျဲၤ အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါခံဂၤ အမံၤဟူသၣ်ဖျါထီၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်ဆံးဖိတဖၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ.
လၢကစၢ်ယွၤအကလုၢ်အကထါအပူၤစ့ၢ်ကီး, ပကထံၣ်ဘၣ် ပှၤဂၤအတၢ်ဆီၣ်ထွဲ…
တၢ်သးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် ပတၢ်ဒဲးဘးတဖၣ်
ဖဲ ကၠူလံၣ် (Julie) ဒီးအဝၤသးဘိ သ့ၣ်ညါထွဲဝဲဒၣ်လၢအဖိမုၣ် ဟးဟုၣ်တၢ်လၢကျးန့ၣ်ဒီး, အသူၣ်အုးသးအုး, ဒီးအသူၣ်တမုာ်အသးတမုာ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢယွၤအတၢ်မၤစၢၤအဃိ, လၢတၢ်သးအုးဒိၣ်မးအပူၤန့ၣ်, အဖိမုၣ်ဟဲဝဲဆူအမိၢ်အပၢ်အအိၣ်န့ၣ်ဒီး, အဝဲသ့ၣ်ပျၢ်အဖိမုၣ် အတၢ်ကမၣ်, ဒ်သိးဒီးကဟ့ၣ်လိးက့ၤတၢ်, ဒီးကဒိးန့ၢ်တၢ်ကူၣ်လိာ်အဂီၢ်န့ၣ် မၤစၢၤဝဲဒၣ်အဖိမုၣ်န့ၣ်လီၤ. စှၤလါပူၤကွံာ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, အဖိမုၣ်ကတိၤထီၣ်ဖျဲးဝဲဒၣ်, တမ့ၢ်လၢအမိၢ်အပၢ်ကနာ်အီၤလၢၤဘၣ်န့ၣ်ဒီး, ကၠူလံၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲဒၣ်လၢ “မ့ၢ်ယဖိမုၣ်အဲၣ်ဒိးစံးတၢ်မနုၤလဲၣ်.” တၢ်သးဘၣ်ဒိဆါလၢအသးပူၤကံၢ်ပူၤန့ၣ် မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤထုးသံကွံာ်တ့ၢ်လံအဃိ, တကီၢ်ခါန့ၣ် အဝဲတသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ အဖိမုၣ်အတၢ်မၤကမၣ်လၢၤဘၣ်. တၢ်လၢအမၤတ့ၢ်တၢ်တမံၤအပူၤန့ၣ်, အဝဲတအဲၣ်ဒိးအိၣ်ဆိးဝဲလၢၤဘၣ်အဃိ, ဒ်သိးကပျၢ်ဝဲဒၣ် အဖိမုၣ်အတၢ်ကမၣ်အဂီၢ်န့ၣ် ပာ်လီၤအသးလၢ ကဃ့ထုကဖၣ်ဝဲဒၣ်ကစၢ်ယွၤန့ၣ်လီၤ.
ဒ် ကၠူလံၣ် လဲၤခီဖျိကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ, လၢအဟ့ၣ်ဃီၤဆူအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်ဒီး, အကတီၢ်ဖဲန့ၣ်, ကၠူလံၣ် အသးကလၢၢ်ဘၣ် ယွၤအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ, ဒီးအဘျုးအဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ယရှါ ၄၃:၁၈-၁၉ အပူၤန့ၣ်, မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤ “ကမၤတၢ်အသီတမံၤ” အဃိ, ယွၤစံးဘၣ်အပှၤဂီၢ်မုၢ် “တၢ်လၢအခီၣ်ထံးတဖၣ်, သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤတဂ့ၤ” န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဆၢဖိ ၂၅ န့ၣ် ယွၤပာ်ဖျါထီၣ်ဃံဃံလၤလၤ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ “ယဲဒၣ်အံၤယတြူာ်ကွံာ်နတၢ်သရူးတၢ်ကမၣ်…
တၢ်ကီၤသူၣ်ကီၤသးလိာ်သး ကဒဲကဒဲ
အပူၤကွံာ်စှၤသီန့ၣ်, ဖဲမ့ၣ်ဖီးဂီၤအကတီၢ်, ယအိၣ်ကတီၢ်ယသိလ့ၣ်ဖဲ သိလ့ၣ်ဖိတခိၣ် အလီၢ်ခံန့ၣ်ဒီး, လၢသိလ့ၣ်အလီၢ်ခံမဲာ်ထံကလၤအလိၤန့ၣ်, ယပာ်သူၣ်ပာ်သးယဲလၢ လံာ်က့ကျးစဲအလွဲၢ်စီၣ်တမံၤန့ၣ်, ပာ်ဖျါထီၣ်လံာ်မဲာ်ဖျၢၣ်ဖျါဆှဲတထံၣ် “ပှၤနီၣ်သီသိလ့ၣ်. ဝံသးစူၤ သူၣ်စူၤသးစူၤတက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. ပနၢ်ဟူဘၣ် (မ့တမ့ၢ်လဲၤခီဖျိဘၣ်) ကယဲၢ်တၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိး ဖဲတၢ်နီၣ်သိလ့ၣ်အကတီၢ် (road rage) အဂ့ၢ်န့ၣ်, မ့ၢ်တၢ်လၢအမၤသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤတၢ်ဖးဒိၣ်တမံၤလၢ ပကဘၣ်ဝံသးစူၤ ပှၤနီၣ်သိလ့ၣ်အဂၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲယကွၢ်လီၤလံာ်က့ကျးစဲဖိ, ဒီးယဆိကမိၣ်ထီၣ်ယဲလၢ ပှၤမ့ၢ်ဟးစိာ်ထီ တၢ်ပနီၣ် ဟ့ၣ်ပလီၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ် “မိၢ်/ပၢ် အသီ”, မ့တမ့ၢ် “ပှၤခရံာ်ဖိအသီ” န့ၣ်ဒီး, တၢ်ကမၤအသးမနုၤတမံၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢပတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤ အမုၢ်နံၤမုၢ်သီတဖၣ်အပူၤန့ၣ် ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါ ပှၤလၢပခိၣ်ပဃၢၤတဖၣ်, ပှၤမၤသကိးတၢ်တဖၣ်, မ့တမ့ၢ် ပှၤအဂုၤအဂၤလၢပထံၣ်ရ့လိာ်သးတဖၣ်န့ၣ် လဲၤခီဖျိဘၣ်ဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်ဒီး, မ့ၢ်ပတၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤကအါထီၣ်, ဒီးလၢအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဂဲၤလိာ်တဖၣ်အပူၤဒၣ်လဲာ် မ့ၢ်ပမၤဂ့ၤမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်ကသ့ဧါ.
လၢပမုၢ်နံၤမုၢ်သီတဖၣ်အပူၤ, ပဂုာ်မၤတၢ်ချ့ချ့, ဒီးပဂုာ်ကျဲးစၢးဟးဆှဲးတၢ် ဒ်သိးဒီး ပှၤဂုၤပှၤဂၤတဖၣ် အသုတမၤတံာ်တာ်ပှၤတဂ့ၤအဂီၢ်သ့ၣ်သ့ၣ်ဘၣ်ဆၣ်, မ်ပကဆိကမိၣ်ထံသကိး, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး မၤတၢ်ဒီးပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးန့ၣ် တဂုာ်မၤတၢ်ချ့ချ့ဘၣ်. မ့မ့ၢ်သူၣ်ကညီၤသးကညီၤ ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်, ဒီးပှၤလၢအထံၣ်လိာ်သးဒီးအီၤတဖၣ်န့ၣ်…
တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်
တၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီလၢ လါအ့ဖြ့ၣ်အဂီၢ် | တၢ်အဲၣ်ပှၤအဂုၤအဂၤ
ဖဲယသံကွၢ် ဖိသၣ်သးစၢ်တနီၤလၢ တၢ်အဲၣ်စံးတၢ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ် အတၢ်စံးဆၢတဖၣ် လီၤနံၤတနီၤ, ဒီးလီၤဆိကမိၣ် တနီၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤအသးအိၣ်လွံၢ်နံၣ်ဖိ အဲၣ်ဒၢၣ်မ် စံးဆၢလၢ “တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံမ့ၢ် တၢ်အခီပညီတမံၤလၢ အပာ်ဖျါဝဲလၢ ပှၤကိးဂၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ်လီၤ.”…
ယွၤအိၣ်ဒီးပှၤ ဒ်ပသးပှၢ်ထီၣ်တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်
ပှၤ Danish ဖိတဖု ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်လီၤဆီ, လၢပဝဲခဲလၢာ်လဲၤခီဖျိဘၣ်တမံၤ, ဒ်အမ့ၢ်တၢ်ထံၣ်လီၤက့ၤပသးလၢ ပသးစၢ်န့ၢ်ဒံး ပသးအနံၣ်အလါနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ထံၣ်တဖၣ်အံၤ ဟ့ၣ်ထီၣ်နီၢ်ဂံၢ်တခါလၢ အတလဲလိာ်သးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပသးအနံၣ်အလါ မ့ၢ်အိၣ်ဝဲဒၣ်ထဲလဲၣ်ဂ့ၤထဲလဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ်, ပဝဲကိးဂၤဒဲး ပထံၣ်လီၤက့ၤပသးလၢ ပစၢ်န့ၢ်ဒံးပသးအနံၣ်အလါ မျးကယၤ ၂၀ န့ၣ်လီၤ. ပိာ်မုၣ်အသးအနံၣ်အလါအိၣ်ဝဲ ယဲၢ်ဆံတဂၤန့ၣ်ထံၣ်လီၤက့ၤအသး, ဒ်အသးအိၣ်ဝဲ အနံၣ်လွံၢ်ဆံအသိးန့ၣ်လီၤ. (တၢ်အံၤဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်တၢ်လီၤနံၤလီၤအ့တမံၤအပူၤ ဖိသၣ်ဖိတဂၤဆိကမိၣ်ဝဲ “အိ, ယသးအိၣ်ယဲၢ်နံၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ယသးကလၢၢ်ဘၣ်လၢ ယအိၣ်ဒီးပှၤလွံၢ်နံၣ်ဖိတဂၤ အဂံၢ်အဘါ, ဒီးက့ၢ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ.”)
တၢ်ကပာ်ဖျါ ပဝဲကိးဂၤဒဲးပသးပှၢ်ထီၣ် ဖျိဖျိဖျါဖျါအဂီၢ်န့ၣ် တလိၣ်လၢပှၤကဃုမၤကွၢ်စဲအ့ၣ်အတၢ်ဃုထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်န့ၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ယွၤအကလုၢ်အကထါ ကပာ်ဖျါဝဲအဂီၢ်, တၢ်အိၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဝံယရှါယၤ ပညိၣ်ဝဲ အတၢ်ကတိၤတဖၣ်, ဘၣ်ဃးဒီးပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် အသးအနံၣ်အလါပှၢ်ထီၣ်, ဒီးအသူၣ်လီၤဘှံးအသးလီၤဘှါဝဲအဂ့ၢ်ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤပဲာ်ထံနီၤဖးတၢ်တဂၤ စံးဝဲလၢ “တၢ်အၢၣ်လီၤ အီလီၤဘၣ်ထွဲဒီးပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်, ဒ်ပှၤတကလုာ်အသိး အဂံၢ်အဘါစၢ်လီၤ, ဒီးအသးပှၢ်ထီၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ် ဘၣ်ထွဲဝဲလိၤလိၤဆူ ပှၤပိာ်ကစၢ်ခရံာ်အခံ လၢအသးအနံၣ်အလါပှၢ်ကိးဂၤဒဲးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.”
ယွၤအတၢ်ကတဲာ်ကတီၤ လၢပှၤအိၣ်တီအိၣ်လိၤဒီးအီၤကိးဂၤဒဲး အတၢ်အိၣ်မူဒီစိၤအဂီၢ်န့ၣ်, ဝံဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤလၢ ယရှါ…
