တၢ်နာ်အခီၣ်ကါတဖၣ်
ပဝဲလွံၢ်ဂၤ ပဟးလၢခီၣ် ဒီးလဲၤတၢ်ဖဲ Watkins Glen Gorge လၢအအိၣ်ဖဲဝ့ၢ် New York လီၤ. တဘျီတခီၣ် ပအိၣ်ကတီၢ်ဒီးကွၢ်စူၣ်သကိး ထံလီၤဆှူတဖၣ်ဒီး လ့ဖးထီ အိၣ်ထီၣ်ထီ ပ့ၣ်ခံကယၤန့ၣ် လၢတၢ်ဆိကမိၣ်ဒိၣ်ဒီး တၢ်ပးကဲအပူၤလီၤ. တဘျီတခီၣ်, ပဘၣ်အိၣ်ကတီၢ် ဒ်သိးပကသါကလံၤဒီး ပာ်အိၣ်ဘှံးပခီၣ်တဖၣ် မ့ၢ်လၢပထီၣ်လၢၢ်လ့ ဘၣ်စီၣ်ဘၣ်သ့ ဒီးပဘၣ်ထွဲပခီၣ် ဖးယံာ်ဖးထၢအဃိလီၤ. ဖဲပဘူးထီၣ်လၢ ကစၢၢ်ခိၣ်စိးန့ၣ် ပှၤဟးတၢ်ဖိလၢ အဟဲက့ၤလီၤကဒါတဂၤစံးဝဲ, “သုတၢ်ထွဲ ၈၃၂ ကါအပူၤန့ၣ်သုကဘၣ်ထီၣ်ဒံး ဆူညါအိၣ်တ့ၢ်ဒၣ် အကါ ၁၀ ဧိၤလီၤ.” တၢ်န့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်အဂ့ၤ ကတၢၢ်လၢ ပမ့ၢ်တသ့ၣ်ညါဆိတၢ်လဲၤအံၤ ကီထဲလဲၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါလၢ တၢ်လဲၤအံၤကီထဲထဲအံၤဒီး ပကဃၣ်က့ၤဆူလီၢ်ခံ ဒီးတထံၣ်ဘၣ် တၢ်လဲၤ တခါအံၤ အတၢ်ဃံတၢ်လၤသ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
သးသမူ အတၢ်လဲၤစ့ၢ်ကီး အိၣ်ဒီးခီၣ်ကါတၢ်ထွဲ လၢအကီတဖၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးဒီးစီၤပီလူး ဟ့ၣ်ပလီၢ် ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်ဖိတဖၣ် ဘၣ်ဃးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒီးတၢ်ဘၣ်မၤနးမၤဖှီၣ်တဖၣ်(ယိၤ ၁၆:၃၃, ၂…
တၢ်အၢၣ်လီၤတၢ်ကမၣ်ဆူကစၢ်ခရံာ်
တၢ်ပာ်ခူသူၣ်, ဒီးတၢ်တကနာ်ဃုာ် တၢ်အစုၣ်အပျၢ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိတဖၣ်အဃိ, အကတၢၢ်တၢ်အစၢအၢအၢသီသီတဖၣ် ကဲထီၣ်အသး သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ် ဝီ စထရံး ကၠၢနၢၣ် (The Wall Street Journal) အတၢ်ပာ်ဖျါတထံၣ် စံးဝဲလၢ, တဲၤလံၣ်ကိ (Telecom- ကွဲၤလ့လိၤ, ကွဲၤဒီနၢ်, ကွဲၤထံၣ်ဟူ ဒီးဂုၤဂၤတဖၣ်) အခီပနံၣ်တဖၣ် ပာ်လီၤတဲာ်တ့ၢ် စၢၢ်သူအပျံၤဖးထီလၢတၢ်ကးဘၢဃာ်တဖၣ် ကအါန့ၢ်ဒံး အဘိခံကထိ လၢကီၢ်အမဲရကၤ ဒီတကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. စၢၢ်သူ အစုၣ်တဖၣ်န့ၣ် ရၤလီၤအသးလၢထံဖီလာ်, “လၢဟီၣ်ခိၣ်ညၣ်ထ့ၣ်အကျါ, ဒီးလၢ ပှၤအဖီခိၣ်တၢၣ်တဖၣ်အလိၤ” န့ၣ်လီၤ. စၢၢ်သူန့ၣ် မ့ၢ်ဟးဂီၤ, အထံမ့ၢ်ပှံၢ်လီၤန့ၣ်ဒီး, စၢၢ်သူအစုၣ်တဖၣ် လဲၤကတၢၢ်ဝဲဆူ “ပှၤအိၣ်ဆိးတၢ်, ဖံးတၢ်မၤတၢ်, ဒီးလိာ်ကွဲတၢ်” အလီၢ်အကျဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စၢၢ်သူအစုၣ်တဖၣ် အတၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ် တဲၤလံၣ်ကိ ခီပနံၣ်တဖၣ်အကျါ, တနီၤန့ၣ် သ့ၣ်ညါတ့ၢ်ဝဲဒၣ် အါနံၣ်အါလါလံအဃိ, တၢ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် စၢၢ်သူအစုၣ်တဖၣ် ယွၤနုာ်လီၤဆူ ခိၣ်ဃၢၤန့ဆၢၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ် ဘၣ်စံးကတိၤလိာ်သး နးနးကျံးကျံးန့ၣ်လီၤ.
တၢ်တအၢၣ်လီၤ, ဒီးတၢ်တပာ်ဖျါထီၣ်…
ဆူအယံၤကတၢၢ်ဒီးဆူညါ
ဖဲတၢ်ပိးတၢ်လီ ဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိ အိၣ်ဒီးတၢ်စံးကတိၤဟူးဂဲၤ တၢ်ဂီၤမူ Toy Story အပူၤ, ဖိသၣ်ဆံးတဂၤ အတၢ်လိာ်ကွဲ တၢ်ဂီၤဖိတဖၣ် အသးသမူနုာ်လီၤဆူအပူၤ ဖဲဖိသၣ် ဟးထီၣ်လၢဒၢးပူၤမ့ၢ်ဂ့ၤ မ့တမ့ၢ် ဖိသၣ်ဖိ မံဘၣ်အသးမ့ၢ်ဂ့ၤ အခါန့ၣ်လီၤ. တၢ်လိာ်ကွဲဖိတခါ, မူပျီ အသုးဖိ လၢအမံၤမ့ၢ် Buzz Lightyear တဂၤ, ကိးသတြီထီၣ် “ဆူအယံၤကတၢၢ်ဒီး ဆူညါ”... ဖဲအဒုးနဲၣ်အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လၢအသ့ယူၤလၢဒၢးပူၤအခါ န့ၣ်လီၤ. တၢ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်ကတိၤလၢအမၤကဒံကဒါ ပှၤအါဂၤအသးလီၤ. တၢ်အယံၤကတၢၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ယံၤလၢ နလဲၤသ့အကတၢၢ်ဘၣ်ဧါ. တၢ်တမံၤမံၤလၢ အအိၣ်ဒံးလၢ တၢ်အယံၤ ကတၢၢ်အဘးခီဆူညါ မ့ၢ်အိၣ်ဒံးဧါ.
မ့ၢ်ဘၣ်ထုးန့ၢ် အခီပညီလၢ လၢပျၢၤ ဟ့းလ့ၣ်တၢ်သ့ဆိကမိၣ်တၢ်ယိာ်ယိာ် အပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ်အအိၣ်, တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဒွးအပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့, Ian Stewart ဟ့ၣ်ထီၣ် အတၢ်ဆိကမိၣ်လၢ, တၢ်လၢအအိၣ်လၢ တၢ်အယံၤကတၢၢ်အဘးခီဆူညါန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အယံၤကတၢၢ်လၢ အဒိၣ်အါထီၣ်တဖၣ်လီၤ. ဒိၣ်အါထီၣ်ဆူညါဆူညါ ကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ.
ယ့ၣ်ရှူးန့ၣ်ဖျါလၢ အဒိးလဲဟံးန့ၢ်သူ တၢ်ထဲးဂံၢ်ထဲးဘါလၢ အအါထီၣ် ဒီးချ့ထီၣ်…
အဲၣ်ပှၤဂၤလၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်အဲၣ်
ပှၤလဲၣ်ခၠဲၣ်ဘိၢ်သဝီဖိ(Le Chambon, France) လၢကီၢ်ဖြ့ၣ်စ့ၣ်တဖၣ်, ညိကွံာ် တဲာ်သး အတၢ်ကိးမံၤ ဒ်သိးကမၤပူၤဖျဲး ဖိသၣ်ဆံးအဂၤယဲၢ်ကထိ, လၢအအါကတၢၢ် မ့ၢ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ, ဖဲနၣ်စံၢ် (Nazi)အတၢ်ဂုာ်ဆူၣ်ဒီး ပၢတၢ်ဆၢကတီၢ်ခါလီၤ. ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲ လၢဃ့ၢ်ဟးထီၣ်လၢအဟံၣ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ခူသူၣ်အီၤ ဖဲ ဟံၣ်တဖၣ်ဒီး တၢ်ဘုၣ်အီၣ်ဘုၣ်အီအလီၢ်အကျဲတဖၣ် ဖဲလီၢ်ဘၢၣ်ကဝီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် အဲဒရံၣ်ထြီး(ခ)မဲ (André Trocmé) သဆၣ်ထီၣ် ပှၤဝ့ၢ်ဖိတဖၣ်အခံ ဒ်သိးကမၤစၢၤတၢ်, စံးဒိကဒါ ၅ မိၤရှ့ ၁၀:၁၉ အတၢ်ကတိၤလၢ “အဲၣ်သုဝဲ ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိတက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, သုမ့ၢ်တ့ၢ်ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိလၢ ကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤလီၤ.”
တၢ်ကလုၢ်လၢယွၤဟ့ၣ်လီၤ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အဂီၢ်အံၤ စးထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ဘၣ်ဃး “ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ယွၤအတၢ်, ကစၢ်ဖးဒိၣ်လၢ အအိၣ်ဒီး အစိအကမီၤ”န့ၣ်လီၤ(:၁၇). ဘၣ်ဆၣ် ကစၢ်ယွၤဃုထၢလၢ ကအဲၣ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလီၤ(:၁၅). ယွၤန့ၣ် အံးကွၢ်ဃုာ် ပှၤအဆံးလၢ အလိၣ်တၢ်မၤစၢၤတဖၣ် (မ့)ပှၤတခီဘီမုၢ်ဖိတဖၣ် (:၁၈), ပၣ်ဃုာ်လၢ ပှၤလၢအတမ့ၢ်ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်လီၤ. ဖဲပှၤအံၣ်စရ့လးတဖၣ်…
သ့ကဆှီတၢ်အကိညါပူၤ
ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် တၢ်ခုၣ်ဒိၣ်မးမုၢ်နံၤတနံၤန့ၣ်, လၢပှၤဟံၣ်တအိၣ်ဃီတအိၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကတဲာ်ကတီၤ ချၢဝံထၢၣ်အဖျၢၣ်ခံကယၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးပှၤကမၤပှဲၤ ချၢဝံထၢၣ်တဖၣ်အဂီၢ်, ယရဲၣ်ကျဲၤမၤစၢၤ, ဒီးတၢ်ဘိၣ်လၢပှၤမၤဘူၣ်ဃာ်တဖၣ်အကျါ ယဃုထၢပာ်ဖှိၣ် ပိးလီလၢအဒ်သိးလိာ်သးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဃ့ထုကဖၣ်ယဲလၢ ယကထံၣ်စုဖျီၣ်အသီ, ခိၣ်သလုး, ခီၣ်ဖျီၣ်, ယၣ်လုးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မိၣ်ဟဲသၣ်အကိ, ဒီးကိၣ်စဲ ဒဝ့း(ခၠ) (sandwiches) တဖၣ်စ့ၢ်ကီး ပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်တဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. ဝံၤန့ၣ်ဒီး, လၢတၢ်ကမၢကမၣ်အပူၤန့ၣ်, ယပာ်သူၣ်ပာ်သး တၢ်ဘိၣ်တဘိၣ် လၢအမ့ၢ် ပှၤကသ့ထူးစီပနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ် တၢ်ကံးညာ်က့အဆံးဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ယပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ် မၤစၢၤပှၤကညီတဖၣ် ဒ်သိးကအိၣ်ဘၣ်လၢၤလၢၤ, ဒီးကအီၣ်ဘၣ်အီဘၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤအိၣ်ဝဲဒၣ်တဂၤ, လၢအသ့ၣ်နီၣ်မၤစၢၤဝဲဒၣ် ပှၤလၢကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်ဒ်သိးကမၤကဆှဲကဆှီအသးအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လံာ်စီဆှံ စံးကတိၤပာ်ဖျါဝဲ - သးဖျၢၣ်ဒီးနီၢ်သးအတၢ်ကဆှီ လၢအမ့ၢ်"တၢ်မၤကဆှီတၢ်" အဂၤတကလုာ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဒုးနဲၣ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ, ဖဲအစံး ကတိၤပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ် ပှၤသ့လံာ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်, ဒီးပှၤဖၤရံၤရှဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အိၣ်မူမၤလၢပှဲၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအဆံးကတၢၢ်ဘၣ်ဆၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စံးဝဲဒၣ်လၢ, “မ့မ့ၢ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ အဃၢဒိၣ်တက့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်,တၢ်စံၣ်ညီၣ်, ဒီးတၢ်သးကညီၤဒီးတၢ်နာ်တဖၣ်န့ၣ် သုပာ်လီၤတဲာ်ကွံာ်အီၤ” န့ၣ်လီၤ(မး၂၃:၂၃).…