လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအဂီၢ် ပှၤအကြၢးအဘၣ်
ဖဲလၢ အဲရ့း (Eric) ဖိသၣ်အကတီၢ်, အတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ ဖံးဘ့ၣ်ဘၣ်ပြုထီၣ်, ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လၢကၠိ, ဒီးကိးမုၢ်နံၤန့ၣ် အီသံး, စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးအါအါကလဲာ် စးထီၣ်လၢအသးစၢ်လံၤလံၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, ပှၤလၢအစံးလီၤအသး “ပှၤအၢဖိအစီၤပၤ” တဂၤအံၤ သ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အဝဲမ့ၢ် ပှၤလိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ် (baseball) စဲၣ်နီၤတဂၤဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်လၢပှၤကွၢ်မဲာ်ကွၢ်တလီၤအီၤန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိဆါ အသးအဃိ, စူးကွံာ်ညိကွံာ်ဝဲ တၢ်လိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်တီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်အံၤအဃိ, အဲရ့းဒိးန့ၢ်အါထီၣ် တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကစူးကါ, ဒီးတၢ်ပှ့ၤဆါ ကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲအဝဲလဲၤထီၣ်ဘါယွၤ အကတီၢ်တဘျီန့ၣ်, အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး, လၢအမ့ၢ် ပှၤဆီတလဲက့ၤတၢ်အိၣ်မူတဂၤန့ၣ်ဒီး, အဲရံးအတၢ်အိၣ်မူ ဆီတလဲ အသးန့ၣ်လီၤ. လၢခံတသီ, ဖဲအတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ်, ပှၤအဲၣ်ထူအဲၣ်ယွၤလၢ အစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးနီၢ်နီၢ်တဂၤ, ကွဲမုာ်အီၤလၢ ကလဲၤဘါသကိးယွၤ လၢခံတဘျီန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ် အဲရ့း ဒိကနၣ်ဘၣ်ဝဲ, ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ ဖျါဖဲ ၂ ကရံၣ် ၅:၁၇…
တၢ်ဃံတၢ်လၤလၢ တၢ်ဆိးက့ဂံၢ်ဘါစၢ်အပူၤ
ပှၤတ့ခဲၣ်တၢ်ဂီၤဖိ ဒူၣ်ကး (Degas) တဂၤ ဒိးန့ၢ် မဲာ်ချံတၢ်ဆါန့ၣ် ယံာ်တ့ၢ်လံလၢ အနံၣ် ယဲၢ်ဆံ, ဒီးတၢ်ကထံၣ်ဖျါဟီၣ်ခိၣ်ဝါအကျိၤတဖၣ်န့ၣ် ညီဒိၣ်ဝဲလၢအဂီၢ်အဃိ, လၢကသံၣ်ခဲၣ်တၢ်တဖၣ်အလီၢ်န့ၣ် ဘၣ်စူးကါက့ၤဝဲ နီၣ်ခဲၣ်ဘိလၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ် န့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်ပာ်လီၤ နီၣ်ခဲၣ်ဘိတဖၣ်လၢ ရ့နွါ (Renoir) အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ် အကဆူး, မ့ၢ်လၢစုခီၣ်ကမဲာ်ဆၢညိးအတၢ်ဆါ မၤက့ၣ် အစုမုၢ်စုနၢတဖၣ်အဃိ န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢတၢ်ကွဲးကါယါဘျါအသးအဃိ, မထံး(စ) (Matisse) တဂၤ ဟူးတသ့ဂဲၤတသ့ဝဲဒၣ်အဃိ, က့ၤဝဲဆူ ခီလ့ၣ်ကၠိ, ဒီးမၢဝဲ ပှၤလၢအမၤစၢၤအီၤတဖၣ်လၢ ကဘျးစဲထီန့ၢ်အီၤ စးခိက့ဖိတဖၣ်လၢအိၣ်ဒီးအလွဲၢ်, လၢလံာ်က့ဖးလဲၢ်တဘ့ၣ် အလိၤ, ဖဲတၢ်ဒူၣ်အကပၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤစူၢ်စူၢ်အပူၤ, တၢ်လၢအပိာ်ထွဲကဲထီၣ် အသးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လဲၤခီဖျိမၤနၢၤတၢ်တဖၣ် လၢအအိၣ်ပှဲၤဒီးတၢ်သ့ဒုးအိၣ်ကဲထီၣ်တၢ်, လၢအမ့ၢ်- ဒူၣ်ကး အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပှၤဂဲၤကလံာ်တၢ်ဖိလါအဲးတဖၣ်" (Blue Dancers), ရ့နွါ အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "ပိာ်မုၣ်ဖိတဖၣ်ဖဲဖံၣ်အဲနိၣ်" (Girls at the Piano), မထံး(စ) အတၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် "စီၤပၢ်အတၢ်သးအုးတဖၣ်"…
ယွၤတပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်ပှၤနီတစုဘၣ်
ကီၢ် အမဲရကၤ, ဝံစိာ်တီဆှၢဝဲၤကျိၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ ၂၀၂၁ အတီၢ်ပူၤ, ကဘီယူၤခီပနံာ်တဖၣ် သုးကျဲၤကမၣ် ထၢၣ်အဖျၢၣ်ခံကကွဲၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢပကဘၣ်စံးဘျုးဝဲန့ၣ် ထၢၣ်အါဖျၢၣ် ဟဲတုၤစဲၤခံ, မ့တမ့ၢ် လီၤမၢ်ဒၣ်ထဲ တၢ်ဆၢကတီၢ်တစိၢ်တလီၢ်ဖိဧိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ထၢၣ်အဖျၢၣ်လၢအကထိတဖၣ်န့ၣ် လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲဒၣ်တစိၤသးန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ တၢ်ဘျးစဲထီ GPS စဲးဧိၤဖီဧိၤဃုာ်ဒီးတၢ်ပိးတၢ်လီတဖၣ်အဃိ, ထၢၣ်လၢကဘီယူၤခီပနံာ် ပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်လူၤပိာ်ထွဲဃုထံၣ်က့ၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်လူၤပိာ်ထွဲက့ၤ ပိးလီလၢအကါဒိၣ်တဖၣ်အခံအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်ဝဲလၢ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်န့ၣ် ပကနာ်န့ၢ်အီၤတသ့ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤ ကပျၢ်စုပျၢ်ခီၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ကနုာ်လီၤဝဲဒၣ်ဆူ ထံသီကီၢ်သီအဂီၢ် အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးအကတီၢ်, စီၤမိၤရှ့ စံးဘၣ်တၢ်ကစီၣ်လၢ အမၤဘၣ်ယိၣ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဝဲသ့ၣ် တသ့လၢၤဘၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ၅ မိၤ ၃၁:၂ အပူၤန့ၣ် စီၤမိၤရှ့ တဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဝဲအသးပှၢ်လံ, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ယကကဲထီၣ်သုခိၣ်သုနၢ်ဆူညါန့ၣ် ယမၤတသ့လၢၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ဖျါလၢပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဖုးသံပျီၢ်သံဘၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. စီၤမိၤရှ့ မ့ၢ်တၢ်ပနီၣ်လၢ ယွၤအိၣ်ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်, ဒီးဟ့ၣ်လီၤ…
တၢ်လူၤပိာ်ထွဲ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤ
ယသူၣ်ကိၢ်သးဂီၤအဃိ, ယပညိၣ်ပာ်ဖှိၣ်ယသးလၢ တၢ်မၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတမံၤန့ၣ် တန့ၢ်ဝဲဘၣ်. ယတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတမံၤအံၤ ယဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်မၤတကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ယတၢ်သူၣ်ကိၢ်သးဂီၤန့ၣ် အိၣ်ဟဲကဲထီၣ်အသး ခီဖျိလၢတၢ်ပာ်ထီၣ်ထီ ယသးန့ၣ်လီၤ. ယနာ်ယဲလၢ ယတၢ်ပာ်ပနီၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်, ဒီးတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ယအဲၣ်ဒိးစးထီၣ်မၤအီၤ ပူၤဖျဲးဒီးတၢ်မၤတံာ်တာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢယတၢ်ဆိကမိၣ်တဖၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်သံကွၢ်တမံၤ ဟဲထီၣ်ဝဲလၢ- "နတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကမ့ၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်ဧါ" န့ၣ်လီၤ.
ယတၢ်တိာ်ကျဲၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီဘၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးပတၢ်ဆၢကတီၢ်, ခွဲးယာ်တဖၣ်, ဒီးစုလီၢ်ခီၣ်ခိၣ်ဂံၢ်ခီၣ်ထံးတဖၣ်န့ၣ် ယွၤမၤလိာ်ပှၤလၢ ပကမ့ၢ် ပှၤပၢၤတၢ်ဖိလၢအကူၣ်တၢ်သ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်တၢ်ပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီယသးန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲဒၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. သးလၢအသ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ် တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးတၢ်ကဘၣ်ကဲထီၣ်ဝဲ ဒ်ယအဲၣ်ဒိးဝဲအသိး, တၢ်ပာ်ထီၣ်ထီသးအံၤ အိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤပာ်ဝဲလၢယသးပူၤန့ၣ်လီၤ. ယသးတအိၣ်လၢ ယွၤအတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ်, ဒီးယွၤအဲၣ်ဒိး ယတၢ်တိာ်ကျဲၤတဖၣ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယတဆိကမိၣ်ဘၣ်.
ယၤ ၄:၁၅ န့ၣ် စီၤယၤကိာ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ, “မ့ၢ်ဘၣ်ကစၢ်အသးဒီး ပမ့ၢ်မူဒီး, ပကမၤတၢ်ဒ်အံၤဒ်နုၤ” န့ၣ်လီၤ. ပကူၣ်ကျဲၤတၢ်န့ၣ် တဘၣ်မ့ၢ်ဝဲဒ် သးလၢအမၤဆူၣ်တၢ်အပူၤ, သးလၢအဆိကမိၣ်…
ဖဲအဝဲသ့ၣ်တထံၣ်တၢ်အကတီၢ်
နူနဲး(စ) (Nuñez) အခီၣ်တလံာ်လီၤတဲာ်လၢ ကစၢၢ်လိၤ, ဒီးလဲၤတုၤဆူ ကစၢၢ်တြီၤလာ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤစးထီၣ်အိၣ်ဆိးဖဲတြီၤလာ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်လၢတၢ်ဆူးတၢ်ဆါတမံၤ မၤဟးဂီၤအဝဲသ့ၣ်အမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်အဃိ, အမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်နီတဂၤဘၣ်. ဖိလံၤစၢၤသွဲၣ်လၢ အပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်စ့ၢ်ကီး, အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် ဒ်ပှၤအမဲာ်ချံတထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်အိၣ်မူဒီလိၤအသး ဒ်ပှၤမဲာ်တထံၣ်တၢ်တဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ. နူနဲးစ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒုးနၢ်ပၢၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢ, တၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီးမဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်, အဝဲသ့ၣ်တကနာ်ဃုာ်ဝဲဘၣ်. အကတၢၢ်န့ၣ်, နူနဲး(စ) ဃုထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ကျဲဖိတဘိလၢ ကစၢၢ်အကဆူး, ကျဲလၢကဆှၢအီၤဆူတၢ်ပူၤဖျဲး လၢကစၢၢ်တြီၤလာ်အံၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲထူၣ်ဖျဲးလံဘၣ်ဆၣ်, လၢကစၢၢ်ဒီခိၣ်လိၤန့ၣ် ကွၢ်စိလီၤဝဲ, ဒီးထံၣ်ဝဲဒၣ် လၢၢ်လ့ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ် ဘူးတ့ၢ်လံကလီၤတဲာ်လၢ ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အံၤအလိၤန့ၣ်လီၤ. နူနဲး(စ) ကျဲးစၢး ဟ့ၣ်ပလီၢ်ဝဲဒၣ် ပှၤအိၣ်ဆိးလၢ တြီၤလာ်သ့ၣ်တဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်, ပှၤတကနၣ်ဃုာ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
အ့း(ရှ). ကၠံၢ်. ဝဲ(စ) (H.G. Wells) အတၢ်တဲပူတဘ့ၣ် “ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်တဖၣ်အထံကီၢ်” အံၤ, ကဒုးထံၣ်ကဒါက့ၤပှၤလၢ ဝံရှမူၤအ့လးအဂ့ၢ်သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအတၢ်အိၣ်မူကကတၢၢ်ဘူးထီၣ်လံအကတီၢ်, လၢတၢ်အဲၣ်ယွၤ, ဒီးတၢ်မၤယွၤ အတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ် ၁ ရှမူၤ ၈:၃ ပာ်ဖျါဝဲလၢ…