တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်တဖၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်

ရဲး အဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခံဂၤ (The Wright brothers) မၤနၢၤဝဲ ၦၤကညီအတၢ်သးအိၣ် ပၢဆှၢလဲၤတၢ်လၢကဘီယူၤဘၣ်ဆၣ်, အဝဲသ့ၣ် အတၢ်လဲၤကျဲဆူတၢ်မၤနၢၤအဂီၢ်န့ၣ် တမ့ၢ် တၢ်အညီနီတဘျီဘၣ်. တၢ်တကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တဖၣ်လၢ တၢ်ဂံၢ်ထီၣ်ဒွးထီၣ်တလၢာ်, တၢ်နံၤဘၣ်ဖၣ်လဲႇ ကျိၣ်စ့တၢ်ကီတၢ်ခဲႇ ဒီးအဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးနးနးကလဲာ် ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ အဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ် ဆိကတီၢ်ဝဲ ၦၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခံဂၤအံၤတန့ၢ်ဘၣ်. အီၣ်ဘ့ ရဲး (Orville Wright) ပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲလၢႇ “တၢ်လၢကလံၤ အဂၢၢ်န့ၣ် ထိၣ်တယူၤဝဲဒၣ် နီတဘ့ၣ်ဘၣ်” န့ၣ်လီၤ. ၦၤကွဲးၦၤကညီအသးသမူအဂ့ၢ်, ဒ့ဘ့း မဲးခီလၣ် (David McCullough) ပာ်ဖျါဝဲအတၢ်ထံၣ်လၢ, တၢ်ကီတၢ်ခဲစံးတၢ်န့ၣ် “ဘၣ်တဘျီဘျီ မ့ၢ်တၢ်လိၣ်ဘၣ်နီၢ်နီၢ်လၢ ကစိာ်ထီထီၣ်နၤ” သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. မဲးခီလၣ် စံးဝဲဒၣ်လၢ, “အဝဲသ့ၣ်အတၢ်သူၣ်ခုသးခုန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လဲၤတုၤဆူ ကစၢၢ်ဒီခိၣ်လိၤဘၣ်.မ့မ့ၢ် တၢ်လဲၤထီၣ်ဝဲကစၢၢ်” န့ၣ်လီၤ.

တၢ်မၢဖိ စီၤပ့းတရူး သိၣ်လိဝဲ သူၣ်ဂ့ၢ်သးကျိၤအတၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢဒ်သိးအံၤဆူ လၢသီတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်, လၢအဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနးတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ၁ ပ့း ၄:၁၂…

ပျဲလဲၤယပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်

တၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် “ပျဲလဲၤယပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်” တဘ့ၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်တ့ခဲၣ်အီၤလၢ အ့ၣ်ရိၣ် ဒီးကလး (Aaron Douglas) န့ၣ်လီၤ. ဒီးကလး စူးကါဝဲ တၢ်အလွဲၢ် အဂီၤဃဲး, အလါ, ဒီးထူအလွဲၢ်လၢအဖျါဆဲးကပီၤဒိၣ်, ဒီးတ့ခဲၣ် အၤဖရံကၣ် (African) အလုၢ်အလၢ်, ဒ်သိးကပာ်ဖျါထီၣ် လံာ်စီဆှံအတၢ်တဲပူ ဘၣ်ဃးဒီးစီၤမိၤရှ့အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂီၤအံၤ ဘၣ်တၢ်ဒုးဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီးအမဲရကၤသူဖံးဖိတဖၣ် ထုးဂံၢ်ထုးဘါလၢ ကဒိးန့ၢ် တၢ်သဘျ့, ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်တီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဂီၢ်တ့ခဲၣ်တဘ့ၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤ လီၣ်ဖျါထီၣ်အသးလၢ စီၤမိၤရှ့ ခီဖျိ မ့ၣ်အူ အီၣ်တပှိာ်တလိၣ်အပူၤ, ဒီးဒုးနဲၣ်ဝဲလၢယွၤသ့ၣ်ညါ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ် တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ကီၢ်အဲၤကူးပတူးအပူၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢ အတ့ခဲၣ်တၢ်ဂီၤတဂၤအံၤ စူးကါဝဲ တၢ်ကပီၤတဘိ, ဒ်သိးကပာ်ဖျါထီၣ် ယွၤအတၢ်ကစီၣ်, ဖျါဖဲ ၂ မိၤ ၃:၁၀ အပူၤ, “ခဲကနံၣ်အံၤဟဲ, ဒီးယကမၢလီၤနၤဆူဖၤရိၤအအိၣ်, ဒ်သိးနကဒုးဟးထီၣ် ယပှၤဂီၢ်မုၢ်, ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ, လၢအဲၤကူပတူးအပူၤန့ၣ်လီၤ.”

တၢ်ဂီၤတ့ခဲၣ် “ပျဲလဲၤယပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်”…

လၢယွၤအဂီၢ်, သၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်အဖၢမုၢ်

တၢ်တဲလၢပျၢၤတယုၢ်အပူၤန့ၣ်, ပိာ်မုၣ်တဂၤ စူးကါဝဲ ဝၣ်တဘိ, ဒီးအစိးခံကပၤန့ၣ် ဘျးလီၤစဲၤ ထံစဲၤခံဖျၢၣ်- တဖျၢၣ်န့ၣ်အသီ, ဒီးအဂၤတဖျၢၣ်န့ၣ်အလီၢ်လံၤ အိၣ်ဒီးအပူၤထူၣ်ဖျိတဖၣ်, ဒီးလဲၤဝံဒၢၣ်ထံလၢထံကျိၤကိးနံၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲလဲၤဒၢၣ်ထံ, ဒီးဟဲက့ၤတုၤလၢ အဟံၣ်န့ၣ် ထံစဲၤအသီတဖျၢၣ်န့ၣ် ထံအိၣ်တ့ၢ်ဝဲပှဲၤပှဲၤဘၣ်ဆၣ်, မ့မ့ၢ်ထံဒၢအလီၢ်လံၤတဖျၢၣ်န့ၣ် ထံအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဒၣ်တစဲးန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ထံဒၢအလီၢ်လံၤန့ၣ် အသးတမုာ်ဝဲဒၣ်အဃိ, ဃ့ကညးဘၣ် ပိာ်မုာ်လၢ အဝံစိာ်ထံတဂၤန့ၣ်လီၤ. “ပိာ်မုၣ်န့ၣ် ဃၣ်က့ၤအသး, ဒီးနဲၣ်အစုဆူ ကျဲလၢအလဲၤဒၢၣ်ထံဒီကျိၤ, ဒီးသံကွၢ် ထံစဲၤအလီၢ်လံၤလၢ, “ဖီၣ်တဖၣ်လၢ နအိၣ်တၢ်ကျဲတကပၤ ဖီထီၣ်ဖးထီၣ်ဝဲန့ၣ် နထံၣ်ဧါ. မ့ၢ်လၢနလူၤန့ၢ်အီၤထံ ကိးမုၢ်နံၤအဃိ, ယတၢ်လဲၤတၢ်က့ၤအကျဲဆူထံကျိန့ၣ်, အိၣ်ပှဲၤဝဲဒီးတၢ်ဃံတၢ်လၤန့ၣ်လီၤ.”

ပအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဝဲ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်လၢ, အပာ်ဂံၢ်ပာ်ဘါ, ဒီးမၤလၤကပီၤ တၢ်လၢအသးစၢ်- တၢ်အသီလၢ အဂ့ၤ, အတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်တအိၣ်, ဒီးတၢ်စူးကါအီၤန့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်စီဆှံ စံးဘၣ်ပှၤ ဆှဲဆှဲဖိလၢ တၢ်အဃံအလၤအမ့ၢ်အတီန့ၣ် အိၣ်ဟဲဝဲလၢ ပှၤသးပှၢ် လၢအဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်, ကမ့ၢ်တၢ်လၢ အကၢ်ဘျဲးဟးဂီၤ, ကအိၣ်ဒီး တၢ်အပူၤဖျိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တၢ်မၤဘၣ်လိာ်ဘၣ်စးက့ၤတၢ်ဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး

တၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ “ကဘီယူၤကလဲၤဆူ 'မိၤထံၣ်ကိ' ပီၣ်လဲၣ်က့ၣ်ကျီၤ (Montego Bay) န့ၣ်, အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤအသးလံ” န့ၣ်လီၤ. ယမ့ၢ်ပှၤကတိၤတၢ်အခၢၣ်စး, ဘၣ်ဃးဒီးတီၤထီကၠိဖိတဖု, လၢကဘၣ်လဲၤဆူ ကီၢ် ကၠမ့ကၤ (Jamaica)န့ၣ်လီၤ. ဖဲယကထုးထီၣ် တၢ်ပျဲလဲၤထီၣ်ဆူ ကဘီယူၤအလိၤ, ဒီးလံာ်ပျဲခီကီၢ် (Passport) တဖၣ် လၢယချၢဝံထၢၣ်အပူၤန့ၣ်ဒီး, မ့ၢ်လၢယတထံၣ်ယလံာ်ပျဲခီကီၢ်လၢၤဘၣ်အဃိ, ယဖုးဘၣ်ယသးန့ၣ်လီၤ.

ယဘၣ်အိၣ်တ့ၢ်, ဒီးယပှၤတဖုန့ၣ် ဒိးထီၣ် ကဘီယူၤ, ဒီးဘၣ်လဲၤအတၢ်ဒၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ယကဒိးန့ၢ်က့ၤ ယလံာ်ပျဲခီကီၢ် အသီတဘ့ၣ်အဂီၢ်, ယဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢၤမၤဝဲ, ၄ သီ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ယသးဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤဝဲဒၣ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. ယဘၣ်ကိး ကွဲၤဒီနၢ်အဘျီလၢအကယၤ, ယဘၣ်လဲၤဆူ ဝါရှၢၣ်တၢၣ် ဒံၣ်စံၣ် (Washington DC) အဝ့ၢ် ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်လီၤဆီတအိၣ်လၢယဂီၢ်နီတမံၤအဃိ, ယဘၣ်က့ၤနီၣ်သိလ့ၣ်ဆူ ကရဲ ရဲးပ့း (Grand Rapids) အဝ့ၢ် လၢ ကီၢ်စဲၣ် မံးခၠံၣ်ကၣ် (Michigan), ဘၣ်ဆၣ်, လံာ်ပျဲခီကီၢ်အသီန့ၣ် ယတဒိးန့ၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.…

တဘၣ်သးဟးဂီၤတဂ့ၤ

စဲး(တ)ယါ (Satya) မၤတၢ်ဖဲအတၢ်မၤလီၢ်အသီ ပှဲၤထီၣ် ခွံလါဝံၤ, အသးဟးဂီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဂၤအသိး, လၢတၢ်ဘှါဆှဲ တၢ်ဂ့ၢ်ကီ, ဒီးလၢ တၢ်ဒုးနဲၣ်တၢ်ဖံးတၢ်မၤ အကျိၤအကျဲတဖၣ်အပူၤန့ၣ်, ကျဲးစၢးလူၤပိာ်ထွဲ ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်ဘျၢတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်ဂ့ၢ်ကီဘၣ်ထွဲဒီးပှၤကညီတဖၣ် အိၣ်ဒံးဝဲအဖၢမုၢ်, ဒီးတၢ်ကရၢကရိအတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် တၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ အိၣ်ဒၣ်တဆံးတက့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, အဝဲအဲၣ်ဒိးဆိကတီၢ် အတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးဖံးတၢ်မၤတၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဒ် စဲး(တ)ယါ အသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲအသိးန့ၣ် နသးကလီၤဘှံးလီၤတီၤ သ့ၣ်သ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အဂ့ၤန့ၣ် နသ့ၣ်ညါဘၣ်ဆၣ်, နကမၤတၢ်ဆူညါအဂီၢ်, နသးကလၢၢ်ဘၣ်လၢ, နနီၢ်ခိ, နီၢ်သး အတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ ဆံးလီၤစှၤလီၤဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ကလၤ ၆:၉ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤပှၤ, တၢ်မၢဖိ စီၤပီလူးအတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ, စံးဝဲလၢ, "ပမၤတၢ်ဂ့ၤန့ၣ် မ်ပသုတလီၤဘှံးတဂ့ၤ, အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ပမ့ၢ်တလီၤဘှံးဘၣ်ဒီး, တုၤအမုၢ်အလါဘၣ်ဒီး ပကကူးတၢ်" န့ၣ်လီၤ. အဝဲစူးကါ တၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဒိ ဘၣ်ဃးဒီးပှၤထူစံာ်ဖိန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢကယဲၢ် ပှၤထူစံာ်ဖိတဂၤလၢ်လၢ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ, တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤလၢအကီအခဲအဃိန့ၣ်လီၤ.

အဆၢဖိ ၈ စံးဘၣ်ပှၤ…