စံးဘျုးစံးဖှိၣ်တၢ်ဖဲ တၢ်မၤကွၢ်အကတီၢ်

ယဘါထုကဖၣ်တၢ်လၢ ပှၤကွဲးလံာ်သရၣ်တဂၤ လၢအဘၣ်ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါတဂၤ လၢအပာ်ဖျါအဂ့ၢ် လၢအီၣ်လဲ(online) န့ၣ်လီၤ. အဝဲပာ်ဖျါအတၢ်ဆူးတၢ်ဆါ ဒီးအတၢ်ကီတၢ်ခဲသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး ပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီး အတၢ်သကွံာ်ကညးတၢ်ထုကဖၣ်, လံာ်စီဆှံအဆၢဖိတဖၣ်, ဒီးစံးထီၣ်ပတြၢၤယွၤလီၤ. ပထံၣ်ဘၣ် စ့ၢ်ကီး အတၢ်နံၤကမှံ ဖဲအဝဲလဲၤတၢ်ဒီး ယါဘျါအသးလၢ တၢ်ဆါဟံၣ်ဒီး အခိၣ်သူသ့ၣ်တဖၣ်လီၤထဲး, ဘၣ်ဆၣ် အဝဲအိၣ်ဒီး တၢ်နံၤကမှံလီၤ. အိၣ်ဒီး အတၢ်ကီတၢ်ခဲစုာ်စုာ်, ဘၣ်ဆၣ် တလီၤတူၢ်လီၤကာ်လၢ တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤလၢ တၢ်နာ်န့ၢ်ယွၤဘၣ်.

ဖဲပဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအဆၢကတီၢ်ဒီး ပကဃုထံၣ်ယွၤအဘျုးဒီးကစံးထီၣ်ပတြၢၤအီၤအဂီၢ် မ့ၢ်တၢ်လၢ အကီစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး, ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၀ စံးဘၣ်ပှၤလၢ အလီၢ်အိၣ်လၢ ပကသူၣ်ခုသးခုဒီး စံးထီၣ်ပတြၢၤယွၤန့ၣ်လီၤ. စံးဝဲ “သ့ၣ်ညါလၢယွၤမ့ၢ် ပကစၢ်တက့ၢ်. အဝဲဒၣ်န့ၣ်တ့ပှၤ, တမ့ၢ်ဘၣ် ပကစၢ်ဒၣ်ပဝဲဘၣ်. ပမ့ၢ်အပှၤဂီၢ်မုၢ်, ဒီးအတၢ်အီၣ်ဆၣ်အလီၢ်အသိတဖုလီၤ”(:၃), ဒီးစံးကဒီးဝဲ“အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ယွၤန့ၣ်ဂ့ၤဝဲ, ဒီးအဘျုးအဖှိၣ် အိၣ်ဝဲ လီၤထူလီၤယိာ်ဒီး အတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ အိၣ်ဝဲအစိၤစိၤအဃၣ်ဃၣ်လီၤ.” (:၅).

ပတၢ်ကီတၢ်ခဲ မ့ၢ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်ဒီး, မ့ၢ်လၢပသ့ၣ်ညါလၢ…

လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး အတၢ်ဆီတလဲ

ဒိမနံး(ခ) ဘိးဝၣ် (Dominique Bouhours)မ့ၢ်ပှၤသ့လံာ်မဲာ်ဖျၢၣ် တဂၤ (grammarian) ဖဲနံၣ်ကယၤ ၁၇ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲသံန့ၣ် အဒူၣ်ဖိထၢဖိတဖၣ် ဟဲပာ်ဖှိၣ်ထီၣ် အသးလီၤ. ဖဲအတၢ်သါလၢ ခံကတၢၢ်န့ၣ် အဝဲစံး “ယကဘၣ်သံလီၤ/ယကသံလီၤ. ခံခါလိာ်မ့ၢ်ဝဲ, ဘၣ်ဝဲလီၤ”. ဖဲတၢ်သံအလီၢ်မံ အဖီခိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မတၤကဆိကမိၣ် grammar လဲၣ်. ထဲဒၣ် အဝဲတဂၤ ဆိကမိၣ်ဝဲဒၣ်လီၤ.

ဖဲပသးပှၢ်ထီၣ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး သကဲာ်ပဝးတဖၣ် အိၣ်ဂၢၢ်ကျၢၤလံဝဲလံ. ဂ့ၤမ့ၢ်ဂ့ၤ အၢမ့ၢ်ဂ့ၤ ပတၢ်ဃုထၢလၢတၢ်အိၣ်မူအပူၤသ့ၣ်တဖၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် သကဲာ်ပဝး လၢအညီနုာ်ဒီးပှၤန့ၣ်လီၤ. ဒ်သိး ပကဒုးအိၣ်ထီၣ် လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး လၢအညီနုာ်ဒီးပှၤအဂီၢ် တၢ်ဆၢကတီၢ်အိၣ်ဝဲ ပသးသမူတစိၤသးန့ၣ်လီၤ. ဒ်ပတၢ်ဃုထၢအသိး ပတၢ်မ့ၢ်တၢ် ကကဲထီၣ်, ကအိၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.

ဖဲပသးစၢ်ကတီၢ်, ဖဲ တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် ပလုၢ်ပလၢ်သကဲာ်ပဝး ညီဝဲအကတီၢ်န့ၣ် ပကမၤညီနုာ် ကစၢ်ယွၤအလုၢ်အလၢ်န့ၣ် ညီဝဲန့ၣ်လီၤ. စီၤပ့းတရူး စံးဝဲ “လၢတၢ်န့ၣ်အဃိစ့ၢ်ကီး, သုမၤတၢ်လၢကယဲၢ်တၢ်ဂုာ်မၤခဲလၢာ်သတးဒီး,…

တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ် ပှၤအခၢၣ်စးတဖၣ်

ဖဲ ၂၀၂၅ နံၣ်န့ၣ်, လီၢ်ကဝီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်ကရၢတဖၣ် ဒ်သိးကမၤဂ့ၤမၤစၢၤဝဲ ဝ့ၢ်ကိၣ်လိၣ်ရၣ်ဒိၣ် စဖရ့ အဂီၢ်, ပာ်ဖှိၣ်မၤသကိးတၢ်, ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ် (COSILoveYou) ကရၢတဖုန့ၣ်လီၤ. တၢ်ခူၣ်ခါအကတီၢ် မ့ၢ်စးထီၣ်န့ၣ်ဒီး, တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအိၣ်ဝဲတမံၤ, ဒီးဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ ဝ့ၢ်မုာ် တၢ်မၤဂ့ၤမၤစၢၤတၢ်- လၢတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအဂီၢ် တၢ်ကရၢကရိဆှၢလီၤ ပှၤစူာ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်တဖၣ် ဒ်သိးကလဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ပှၤတဝၢအပူၤန့ၣ်လီၤ.

လၢအပူၤကွံာ် အါနံၣ်အါလါတဖၣ်န့ၢ်, ဝ့ၢ်မုာ် တၢ်မၤဂ့ၤမၤစၢၤတၢ်အဂီၢ် ပှၤပာ်လီၤ ယၤဒီးယဖိသ့ၣ်တဖၣ်လၢ ဝ့ၢ်ခၢၣ်သး တီၤဖုၣ်ကၠိတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ပမၤကဆှဲကဆှီတၢ်, ပဘၣ်ထဲးစီကွံာ် နီၣ်ဧိၤ, တပိာ်ဧိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးလၢ ကၠိကရၢၢ် တၢ်ဒူၣ်အလိၤန့ၣ် ပတ့ခၠဲၣ် တၢ်ဂီၤ လၢအလီၤဂာ်ဒီးကစၢၢ်တၢ်လူၢ်, ဒီးပကျးလီၤ plastic tape လၢ အိၣ်ဒီးအလွဲၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်တၢ်ယိယိဖိဘၣ်ဆၣ် ဖျါဃံလၤဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.

တဘျီလၢ်လၢ် ဖဲယလဲၤနီၣ်ခီယသိလ့ၣ် ဖဲတၢ်လီၢ်အံၤန့ၣ်ဒီး, ပတၢ်တ့ခၠဲၣ်တၢ်တဖၣ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်ယၤလၢ လံာ်ယံးရမံယၤ ၂၉ အတၢ်ပာ်ဖျါန့ၣ်လီၤ. ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ဘၣ်တၢ်စိာ်မၢကဲကုၢ်, ဒီးတအဲၣ်ဒိးအိၣ်ဆိးလၢ…

ဃုထၢတၢ်ဃုထၢတဖၣ်လၢအကူၣ်သ့

ယမိၢ်လၢ အလဲၤပူၤကွံာ်ဟီၣ်ခိၣ်တဂၤ အဟံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ယကဘၣ်ဆါလီၤကွံာ်ဧါ. ဖဲယမိၢ်မုၣ်ကမဲ လၢယအဲၣ်ဒိၣ်မး လဲၤပူၤကွံာ်ဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် တၢ်ဃုထၢပာ်လီၤသးတမံၤအံၤ မၤဃၢ ယသးဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. ယတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး ဟီထီၣ်ကွံာ် ယသးကလၢၢ်ဘၣ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဒီးယၤ ပဟံးန့ၣ် ဆၢကတီၢ် လၢတၢ်မၤကဆှဲ ကဆှီ ဟံၣ် ဒီးဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤအီၤ, ဒီးဃုထၢလၢပကဆါအီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်ဝဲဖဲ ၂၀၀၈ နံၣ်, ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ပနံာ်တၢ်ကၤ အတၢ်ဃံးတၢ်စ့ၤအဃိ ပှၤပှ့ၤဟံၣ်တအိၣ်ဘၣ်. ပမၤစှၤလီၤ အပှ့ၤဘၣ်ဆၣ် ပှၤတပှ့ၤအီၤဘၣ်. မၤကဒီး ဘၣ်ဖဲမုၢ်တဂီၤ ဖဲယဖးလံာ်စီဆှံန့ၣ်, လံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ ထုးန့ၢ်ယသးလီၤ. “ဖဲဂီၤဖံး တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ် အီၣ်ဆၣ်အကျိးအိၣ်ဝဲ ကဆှဲကဆှီလီၤ. မ့မ့ၢ် တၢ်အါထီၣ်အါထီၣ် အိၣ်ဝဲလၢ ဂီၤဖံးအဂံၢ်အဘါလီၤ” (ကတိၤ ၁၄:၄).

ပှၤကွဲးလံာ်ကတိၤဒိ စံးတၢ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤစံၣ်ဧိၤပျီဧိၤ ဘၣ်ဆၣ် ယဘၣ်တၢ်ထုးန့ၢ်ယၤလၢ အတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ. ကျီၢ်တဲကူလၢ ဂီၤဖံးတအိၣ်ဝဲန့ၣ် ကဆှဲကဆှီ, ဘၣ်ဆၣ်ထဲဒၣ်လၢ ဂီၤဖံး“အတၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီတဖၣ်” အဃိ ကဟ့ၣ်ထီၣ်…

တၢ်သ့ၣ်ဆၢဖးအကတီၢ်

ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂၂ သီ, ၁၉၆၃ နံၣ်န့ၣ်, အမဲရကၤ ကီၢ်ခိၣ် ကၠီ အဲးဖ် ခဲနဒံၣ် (John. F  Kennedy), ပှၤသ့ဆိကမိၣ်တၢ်ဒီးပှၤကွဲးလံာ် အဲလ်ဒါးစ် ဟၢးစလံၣ် (Aldous Huxley), ဒီးခရံာ်အပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ် စံၣ် အဲးစ် လူဝ့းစ် (C.S. Lewis) သ့ၣ်တဖၣ်စူးကွံာ်အသးကိးဂၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. ပှၤမံၤဒိၣ်သၣ်ဖျါ သၢဂၤအံၤ အိၣ်ဒီးတၢ်နာ်လၢ အလီၤဆီလိာ်သးဒိၣ်မး ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်လီၤ. ဟၢးစလံၣ် န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအတနာ် ကစၢ်ယွၤအိၣ်တဂၤအံၤ အတၢ်မၤအါဝဲဒၣ်လၢ ကီၢ်မုၢ်ထီၣ် အတၢ်ကူၣ်သ့လၢ အလီၤဆီလီၤလးတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ခိၣ် ခဲနဒံၣ် မ့ၢ် ပှၤရိမ့ၤ ကဲးသလ့းဖိ (Roman Catholic)ဘၣ်ဆၣ် ဟံးဃာ်ဝဲ တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အပာ်ပှၤကညီ မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီး လူဝ့းစ် တဘျီမ့ၢ်တ့ၢ်ဝဲ ပှၤလၢအတနာ်ကစၢ်ယွၤ တဂၤ, ဒီးလၢခံန့ၣ် ဒ်အမ့ၢ် ပှၤအဲန်ကလံၣ်ကၣ် ခရံာ်ဖိတဂၤအသိး(Anglican), ကဲထီၣ် ပှၤလၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး…