Archives: October 2024

ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်တၢ်အဒ့

“ထူၣ်စူညါစီဆှံ တၢ်ဘါသရိၥ်” (Chapel of the Holy Cross) ဖိန့ၣ် ဆၢထၢၣ် အိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤလၢ စံၣ်ဒိနါ (Sedona) ကစၢၢ်ဖါဂီၤ, လၢကီၢ်စဲၣ် အရံၣ်စိနါ (Arizona) န့ၣ်လီၤ. ဖဲယလဲၤနုၥ်လီၤဆူသရိၥ်ဆံးဖိအပူၤ, ဒီးတကီၢ်ခါန့ၣ်, ယထံၣ် တၢ်ဂီၤစိးပျၤလၢအမ့ၢ် တၢ်ပျၤထီ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးလၢထူၣ်စုညါလီၤလီၤဆီဆီန့ၣ်လီၤ. ဒ်ညီနုာ်ထူၣ်စုညါအလီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပျၤထီကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးလၢ သ့ၣ်တထံးလၢအအိၣ်ဒီး သ့ၣ်ထူၣ်မိၢ်ၦၢ် ခံမုၢ်အဒ့လိၤန့ၣ်လီၤ. သ့ၣ်ထူၣ်မိၢ်ၦၢ်ဃ့ထီကၠီး လၢအဒါလီၤသးဘျၢဘျၢန့ၣ်, ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဒိ ဘၣ်ထွဲဒီးၦၤအံၣ်စရ့လးဖိအဒူၣ် လၢအတတူၢ်လိၥ် ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူး လၢလံၥ်စီဆှံလီၢ်လံၤတကတြူၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. သ့ၣ်ထူၣ်မိၢ်ၦၢ်အဂၤတမုၢ်လၢအမူ, ဒီးအဒ့အတြၢ်တဖၣ်, ဒီးအိၣ်ဆၢထၢၣ်ဘျၢဘျၢန့ၣ် ဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်အပနီၣ်လၢအမ့ၢ် ယူဒၤအဒူၣ်, ဒီးစီၤပၤဒၤဝံး အတၢ်လီၤစၢၤ အတၢ်ဒိၣ်ထီၣ်ထီထီၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဂီၤစိးပျၤ ဟ့ၣ်ဒိအံၤ အိၣ်ဒီးအခီပညီလီၤဆီ လၢအပၥ်ဖျါဒုးနဲၣ်ဝဲလၢလံၥ်စီဆှံ အလီၢ်လံၤအပူၤ ဝံစံးကတိၤဆိပၥ်တၢ်, တၢ်လၢအကါဒိၣ်, တၢ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ယူဒၤအဒူၣ်ဖိထၢဖိတဖၣ် ဘၣ်တၢ်စိၥ်မၢကဲကုၢ်ဘၣ်ဆၣ်, ဒ်သိးပှၤဂီၢ်မုၢ် ကအိၣ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်အဂီၢ်, ဝံယံးရမံယၤ စံးကတိၤလီၤ တၢ်ကစီၣ်အိၣ်ဟဲလၢယွၤ- “ယကမၤတၢ်ဂ့ၤတမံၤလၢယစံးပၥ်…

တၢ်အကတၢၢ် အစၢ

ဖဲ ၁၉၂၁ နံၣ်န့ၣ်, ၦၤသ့စိးပျၤတၢ် စဲၣ်မ် ရိဒံၢ်ယၣ် (Sam Rodia) စးထီၣ်ဘှီထီၣ်ဝဲ ဝးစ် တၢးထီ (Watts Towers) န့ၣ်လီၤ. သၢဆံသၢနံၣ်ပူၤကွံၥ်ဝံၤအလီၢ်ခံႇ က့ၢ်ဂီၤ စိးပျၤတဆံနွံထံၣ် အိၣ်ဆၢထၢၣ်ထီန့ၢ် Los Angeles မံထၢၣ်သၢဆံန့ၣ်လီၤ. ၦၤဒ့တၢ်အူတၢ်ဖိ ကၠဲရံၣ် ကၤစံၣ်ယၣ် (Jerry Garcia) ဆိကမိၣ်ဆံး ရိဒံၢ်ယၣ် အသးသမူဒီစိၤအတၢ်မၤအံၤန့ၣ်လီၤ. ကၤစံၣ်ယၣ် စံးဝဲဒၣ်လၢ ““တၢ်အကတၢၢ်အစၢ, လၢအဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ဖဲနသံပူၤကွံၥ်ဝံၤအလီၢ်ခံ” န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးကဒီးဝဲလၢ “ဝိ .. တၢ်မၤဒ်သိးအံၤန့ၣ်တမ့ၢ်လၢယဂီၢ်ဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.

မ့မ့ၢ် ကၤစံၣ်ယၣ် အဂီၢ် တၢ်အကတၢၢ်အစၢန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. ၦၤလၢအဒ့ သကိးတၢ်ဒီးအီၤ ဘီး ဝံၤယၤ (Bob Weir) ပၥ်ဖျါဖှိၣ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ထံၣ်- “တၢ်ကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်နၤ ခါဆူညါလီၤထူလီၤယိာ်အဂီၢ်, တၢ်တအိၣ်နီၤတမံၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ပကမုၥ်လၤသးခုသကိး ပတၢ်အိၣ်မူ” န့ၣ်လီၤ.…

ကမျၢၢ်ထဲတဂၤဧိၤ

ဒ် “ဒဲဘၢၣ် နါကဲးစ်” (Denver Nuggets) ၦၤလိၥ်ကွဲ ဖျၢၣ်သွ့ ချၢးဘ် အပှၤစံးကတိၤပာ်ဖျါရၤလီၤတၢ်ကစီၣ်တဂၤအသိး, အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် ကဲလ် စပဲလၢၢ် (Kyle Speller) န့ၣ်, အါတက့ၢ် ပှၤသ့ၣ်ညါအီၤ ခီဖျိလၢတၢ်သူၣ်ပိၢ်သးဝးဖးဒိၣ်အပူၤ, အတၢ်ကိးသတြီပာ်ဖျါ တၢ်လိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်သွ့အဂ့ၢ် ဆူကမျၢၢ်တဖၣ်အအိၣ်ဖဲ တၢ်သတြီၤ ဖျၢၣ်သွ့ချၢးဘ် စဲၣ်နီၤအတၢ်လိၥ်ကွဲတဖၣ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တုၤအဝဲကိးထီၣ် ‘မ်ပကစးထီၣ်တၢ်လိာ်ကွဲလီၤ’ လၢမဲးခ် (ကလုၢ်ဒၢ) အပူၤန့ၣ်, ၦၤသးစဲတၢ်လိာ်ကွဲ ဖျၢၣ်သွ့ (NBA) လၢအကထိတဖၣ်လၢအအိၣ်ဖဲတၢ်လိၥ်ကွဲအလီၢ်ဃုၥ်ဒီးၦၤကွၢ်ခိးကနၢ်တၢ်လၢအကကွဲၢ်တဖၣ် ကိးဆၢက့ၤအကလုၢ်ဆူ စပဲလၢၢ် န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အံၤ အဃိအဝဲဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်အီၤဒ် ၂၀၂၂ နံၣ်, ပှၤစံးကတိၤပာ်ဖျါရၤလီၤတၢ်ကစီၣ်အဂ့ၤကတၢၢ်တဂၤ (All-Star Game PA Announcer) အသိးန့ၣ်လီၤ. စပဲလၢၢ်စံးဝဲဒၣ်လၢ “ယသ့ၣ်ညါကမျၢၢ်တဖၣ်အတၢ်အိၣ်သး, ဒီးဟံၣ်ကစၢ်အပှၤလိၥ်ကွဲတၢ်ဖိ, ဒီးကမျၢၢ်လၢအဟဲကွၢ်တၢ်တဖၣ်အဂီၢ်, ယကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်ယသ့ၣ်ညါလီၤ.” တၢ်လၢအဂ့ၤဒိၣ်ဝဲတမံၤန့ၣ် အတၢ်သ့စံးကတိၤတၢ်ခဲလၢာ်, လၢအဘၣ်တၢ်ပၥ်ဖျါဝဲလၢ ကွဲၤထံၣ်ဟူ,ဒီးကွဲၤလ့လိၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤလၤကပီၤကစၢ်ယွၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. စပဲလၢၢ် ပာ်ဖျါအါထီၣ်ဝဲလၢ “အဝဲမၤတၢ်ခဲလၢၥ်…

ထီပးလၢဘၣ်တၢ်ကွးဘူကွံၥ်

ဖဲ ကၠ့ၣ် အၣ် အၣ် ထိၣ်လ်က့ၣ် (J.R.R Tolkien) အလံၥ် The Fellowship of the Rings အပူၤန့ၣ် ဘံၣ်လ်ဘိၣ် ဘးက့ၣ် (Bilbo Baggins) စးထီၣ်ဒုးနဲၣ် တၢ်လၢအဟဲမၤဘၣ်ဒိအီၤ ခီဖျိလၢတၢ်စိၥ်ဒိးဃာ် တၢ်မၤကဒါမဲၥ်ပသံးတဘိ, လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ခံးအစိကမီၤ, လၢအနံၣ်ဃုဆံအတီၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ခီဖျိအန့ဆၢၣ်လၢ တၢ်ထီၣ်အ့ၣ် ကယီကယီ, ဒီးထုးလီၤတယၢၢ်အီၤအဃိ, အဝဲစံးဘၣ် ကါန်ဒး (Gandalf), ပှၤအူသမူသယၢ်တၢ်တဂၤလၢ “ဘၣ်မနုၤလၢတၢ်မၤအသးဒီးယၤဘူသလါဒီဂၤႇ တၢ်ထုးယူၥ်သးဒ်သိးအံၤတကလုၥ်ႇ တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးစံးမနုၤလဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါဧါ- တၢ်မၤသးဒ်ဝံၣ်သိစီ (ထီဘး) ဘၣ်တၢ်ကွးစီကွံၥ်လၢကိၣ်လိၤအသိးန့ၣ်လီၤ.” အဝဲပၥ်လီၤအသးလၢ ကပၥ်တ့ၢ်ဟံၣ်ဃီ, ဒ်သိးကလူၤဃုန့ၢ် တၢ်အိၣ်ဘှံးအိၣ်သါအလီၢ် တတီၤတီၤ, တၢ်လီၢ်လၢ “အမုၥ်အပၢၤ, ဒီးတၢ်အိၣ်ဘှ့ၣ်အိၣ်ဘှီၣ်, တအိၣ်ဒီးဘူးတံၢ်အါမး လၢအဃုသ့ၣ်ညါ တၢ်လၢတဘၣ်ဃးဒီးအီၤတဖၣ်အိၣ်ဝးတရံးဘၣ် အလီၢ်အကျဲ” န့ၣ်လီၤ.

ဒ် ထိၣ်လ်က့ၣ် အဂ့ၢ်အကျိၤအသိးအံၤ မၤသ့ၣ်နီၣ်ယၤ, လၢလံၥ်စီဆှံအလီၢ်လံၤပူၤ ဝံတဂၤ အတၢ်လဲၤခီဖျိန့ၣ်လီၤ. ဝံအ့ၤလံယၤ…

ကစၢ်ယွၤအတၢ်လုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ

ဖဲလါယူၤ ၂၀၂၃ အနံၣ်န့ၣ် တၢ်ထံၣ်န့ၢ်က့ၤ ၦၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဖိလွံၢ်ဂၤလၢ အသးအိၣ်တနံၣ်ဒီးတုၤတဆံသၢနံၣ်တဖၣ် အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဒံး လၢ ကီၢ် ကိၣ်လၤဘံၣ်ယၢၤ (Colombia) အမ့ၣ်စိၣ် (Amazon) သ့ၣ်ၦၢ်ဖးဒိၣ်အပူၤအဃိ, ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ကမၢကမၣ်ဘၣ်အသးန့ၣ်လီၤ. ဖဲကဘီယူၤလီၤတဲၥ်ဒီးအမိၢ် သံဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်, ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဖိလွံၢ်ဂၤအံၤ ဘၣ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဝဲလၢ သ့ၣ်ၦၢ်ဖးဒိၣ်အပူၤ အနံၤအသီလွံၢ်ဆံန့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ, မ့ၢ်လၢအညီနုၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢၦၢ်လၢ်ကျါ အဟီၣ်ခိၣ်လီၢ်ကဝီၤဒ်သိးအံၤအဃိႇ ဒ်သိးဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအမံၤ တဖၣ်အသုတအီၣ်အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်, ဘၣ်အိၣ်ခူသူၣ်လၢ သ့ၣ်အထူၣ်မိၢ်ၦၢ်လိၤ, ဘၣ်ပၥ်ဖှိၣ်ထံကျိဖိအထံႇ ဒီးမူခိၣ်ထံတဖၣ် လၢပလီဖိတဖၣ်အပူၤႇ ဒီးလူၤဃုအီၣ်အီ တၢ်အီၣ်လၢ ကဘီယူၤဟးဂီၤအကူၥ်အက့တဖၣ်အကျါန့ၣ်လီၤ. သ့ၣ်သၣ်, ဒီးတၢ်အချံလၢ ပှၢ်လၢ်ကျါတဖၣ်, ပှၤအီၣ်ဝဲ သ့, တသ့န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်သ့ၣ်ညါဝဲစ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ.

ကစၢ်ယွၤစိၥ်မူစိၥ်ဂဲၤၦၤဒီပုၢ်ဝဲၢ်ဖိတဖၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.

အဝဲသ့ၣ်အဂ့ၢ်အကျိၤဖိ လၢအလီၤကမၢကမၣ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤလၢတၢ်လီၤလိၢ်လီၤလးအပူၤ, ကစၢ်ယွၤ စိၥ်မူစိာ်ဂဲၤ ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်လၢၦၢ်မုၢ်ကနၢ အနံၣ် ၄၀ အဂ့ၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကွဲးနီၣ် ဖဲလံၥ် ၂မိၤရှ့ တုၤ ၄ မိၤရှ့အပူၤ, ဒီးဘၣ်တၢ်ပၥ်ဖျါလၢလံၥ်စီဆှံဒီတဘ့ၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ယွၤပၥ်မူပၥ်ဂဲၤ ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်…