တယံၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ယလဲၤဟးဆူ ကရံး(စ) (Greece) ထံကီၢ်, ဝ့ၢ်အၤသ့ၣ် (Athens) န့ၣ်လီၤ. ယဟး လိာ်ကွဲလၢ အကိၣ်ရၤ (Agora) ဖၠါပူၤ, ဒီးတၢ်လီၢ်အံၤမ့ၢ် လၢပျၢၤဟ့းလ့ၣ်ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ် သိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်အလီၢ်, ဒီးပှၤအၤသ့ၣ်ဖိတဖၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ကစၢ်မုၢ် အသံၣ်နၣ် (Athena) အတၢ်ဂီၤစိးပျၤ အိၣ်ဆၢထၢၣ်တ့ၢ်ဝဲလၢ အခရိၤပိလ့း (Acropolis) တၢးထီအကဒုလာ်န့ၣ် ယထံၣ် အၤပိၤလိၣ်, (Apollo), ဒီး စူး (Zeus) တၢ်လုၢ်လီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ခ့ခါဆၢကတီၢ်အံၤ အပိၣ်လိၣ် မ့ၢ်ဂ့ၤ စူး မ့ၢ်ဂ့ၤ ပတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်လၢၤဘၣ်ဆၣ် ပပှၤတဝၢတဖၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတအိၣ်တဖၣ်ဘၣ်. ပှၤကွဲးလံာ် ဒ့ဘ့း ဖီးစထၢၣ် ဝီလ့း(စ) David Roster Wallace စံးဝဲဒၣ် “ပှၤကိးဂၤဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ”, ဒီးစံးအါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ် ဒ်လာ်န့ၣ်လီၤ. “နမ့ၢ်ဘါကျိၣ်စ့, ဒီးတၢ်ဖိတၢ်လံၤန့ၣ်, တၢ်တအိၣ်လၢအိၣ်ပှဲၤ လၢနဂီၢ်နီတဘျီဘၣ်. နမ့ၢ်ဘါနနီၢ်ခိ ဒီးနတၢ်ဃံတၢ်လၤန့ၣ်… နကပလၢၢ်ဘၣ်လၢနလၣ်အၢထီဘိန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်ဘါ တၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်န့ၣ်… ဒီးအကတၢၢ်န့ၣ် နကထံၣ်လီၤက့ၤနသးလၢ နမ့ၢ်ဒၣ်ပှၤငီငးန့ၣ်လီၤ. ပစိၤဆၢကတီၢ်လၢ တဘၣ်ဃးဒီး နီၢ်သး ဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ အိၣ်ဒီးအကစၢ်စူၢ်စူၢ်ဒၣ်ဝဲ, ဒီးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အလီၢ်အိၣ်လၢ ကမၤဟးဂီၤတၢ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
မၤတၢ် ၁၇:၂၂ အပူၤ ဖဲစီၤပီလူး လဲၤဟးကွၢ်ကီတၢ်လၢတၢ်စိခိၣ်အၤရံအဒီခိၣ်, ဒီးစံးဝဲ “ပှၤအၤသ့ၣ်ဖိ သ့ၣ်ဧၢ, လၢတၢ်ခဲလၢာ်အပူၤ ယထံၣ်လၢသုယူးယီၣ်သုကစၢ်တဖၣ်ဒိၣ်မးလီၤ”န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂၄-၂၆ အပူၤ စီၤပီလူးပာ်ဖျါ ယွၤအမ့ၢ်အတီတဂၤ ဒ်ကစၢ်လၢ အတ့လီၤတၢ်ခဲလၢာ်, ဒီးအဆၢဖိ ၂၇ အပူၤစံးဝဲ, အဲၣ်ဒိးဝဲလၢပှၤကိးဂၤကသ့ၣ်ညါအီၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၃၁ န့ၣ်ပာ်ဖျါဝဲ ဒ်အမ့ၢ်ကစၢ်လၢ အနဲၣ်ဖျါထီၣ် အသး ခီဖျိလၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအတၢ်ဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤအံၤ တဒ်သိးလိာ်အသးဒီး အပိၣ်လိၣ် ဒီးစူးတဖၣ် လၢအဘၣ်တၢ်တ့ လၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအစုန့ၣ်ဘၣ်. ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ကစၢ်ယွၤ အံၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢကမၤဟးဂီၤပှၤ ဒ်ပဘါကျိၣ်စ့, တၢ်ဖျါဃံဖျါလၤ, ဒီးတၢ်သ့ၣ်ညါနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကယဲၢ်တၢ်တမံၤလၢ်လၢ် လၢပပာ်ဂံၢ်ပာ်ဘါအီၤတဖၣ် ဒ်သိးကဟ့ၣ်ပှၤပတၢ်ကညိၣ်, ဒီးတၢ်ဒီတဒၢန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ် ပ “ကစၢ်” န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂၇ စံးဘၣ်ပှၤ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်အကစၢ်တဖၣ် မၤတၢ်လၢပဂီၢ်နီတမံၤတသ့ အဆၢကတီၢ်, ခီဖျိလၢကစၢ်ယွၤအဘျုးအဖှိၣ်အဃိ, ယွၤအမ့ၢ်အတီအံၤ အိၣ်ကတီၤပာ်အသး လၢ ပကဃု ထံၣ်န့ၢ်အီၤန့ၣ်လီၤ.
