၁၉၈၂ နံၣ်န့ၣ်, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် ခရ့းရှၢၣ်ဖူၤဟၣ်(Christian Führer) ဒုးအိၣ်ထီၣ် မုၢ်ဆၣ် တၢ်ထုကဖၣ်တၢ်ဘါ, ဖဲစ့းန့းကလး(St. Nicholas)တၢ်ဘါသရိာ်,လၢဝ့ၢ်လဲး(ပ)စး (Leipzig’s) န့ၣ်လီၤ. လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်မၤစုဆူၣ်ခီၣ်တကး အတၢ်မၤတဖၣ် ဒီးကီၢ်ကၠၢၢ်မနံၣ် မုၢ်ထီၣ် (East German)အတၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ အဆီၣ်သနံးထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်အပူၤ ပှၤစှၤဂၤပာ်ဖှိၣ်ထီၣ် အသး ဒီးဃုထုကဖၣ်ယွၤလၢ တၢ်မုၢ်တၢ်ပၢၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တုၤပှၤဟဲဘါယွၤဒီး ထုကဖၣ်တၢ်ဖိတဖၣ် အနီၢ်ဂံၢ်အါထီၣ်ဒီး ပှဲၤတလၢကွံာ် တၢ်ဘါသရိာ်အချၢဒၣ်လဲာ် အဝဲသ့ၣ် တပာ်သူၣ်ပာ်သးဒံးဘၣ်ဝဲလၢ ပှၤခိၣ်မၠူၣ်န့း(communist)တဖၣ်လၢ အန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤတဖၣ် အိၣ်ခိးကွၢ် အဝဲသ့ၣ်ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲလါအီးကထိဘၢၣ် ၉ သီ, ၁၉၈၉ နံၣ်န့ၣ်, ပှၤအဂၤ နွံကလး ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီး ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ထီဒါ တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ တၢ်မုၢ်တၢ်ခုၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ကၠၢၢ်မနံၣ်အပှၤပၢၤကီၢ်အဂၤ ဃုကထိ ဆၢထၢၣ်အိၣ်ခိး ကတဲာ်ကတီၤအသးလၢ တၢ်မၤဆူၣ်မၤစိးတၢ်မ့ၢ်တၢ်အိၣ်ထီၣ်ဒီး ကမၤဆၢက့ၤတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် ထီဒါတၢ်မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်အဃိ ပှၤမၤလိတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတဖၣ် ထံၣ်ဝဲဒၣ်လၢ မုၢ်တနံၤအံၤ မ့ၢ် အကတီၢ်လၢ တၢ်ဆီတလဲဖးဒိၣ်တမံၤ ကမၤအသးန့ၣ်လီၤ. တလါပူၤကွံာ်ဝံၤ အလီၢ်ခံ, ဘၢၣ်လ့ၣ်ဝ့ၢ်ခိၣ်ဒူ (Berlin Wall) ဘၣ်တၢ်မၤလီၤပှီၢ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆီတလဲအသးဖးဒိၣ်တမံၤအံၤ စးထီၣ်ဝဲဒၣ်လၢ တၢ်ထုကဖၣ် တၢ်ဘါတထံၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲပဃၣ်ဃီပသးဆူ ယွၤအအိၣ်ဒီး စးထီၣ်သန့ၤလီၤပသးလၢ ယွၤအတၢ်ကူၣ်သ့ဒီး အဂံၢ်အဘါအပူၤန့ၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ် စးထီၣ်ဆီတလဲအသးဒီး တၢ်အိၣ်အသးအသီတဖၣ် အိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အသိး, ပကဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်လၢ ထဲဒၣ်ကစၢ်ယွၤတဂၤဧိၤ, လီၤလီၤဆီဆီန့ၣ် လဲလိာ်ကွံာ် တၢ်အိၣ်အသးအနးကတၢၢ်တဖၣ် ဒီးစံးဆၢတၢ်သံကွၢ်အကီခဲကတၢၢ်တဖၣ် သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ် ဖျါလၢ စံး ၁၀၇:၂၈ အပူၤ “ဒီးတုၤအဘၣ်တၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤ ဒီးကိးထီၣ်ယွၤ”န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂၉ အပူၤ ပာ်ဖျါဝဲ ကစၢ်ယွၤ “ဒုးကဲထီၣ် ကလံၤမုၢ်လၢ တၢ်ဂၢၢ်တပၢၢ်” ဒီးအဆၢဖိ ၃၅ စံးဘၣ်ပှၤ “ယွၤဒုးကဲထီၣ် ပှၤမုၢ်ကနၢၢ်လၢ ထံနိၣ်”အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤလၢ ပဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်တဂၤန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ တၢ်သးဟးဂီၤအပူၤ, ဒီးမ့ၢ်ပှၤလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ဃံတၢ်လၤလၢ တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤအပူၤန့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢအဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဆီတလဲ (လၢအဆၢကတီၢ်ဒၣ်ဝဲအပူၤ, တမ့ၢ်လၢ ပဆၢပကတီၢ်ဘၣ်) တၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ကစၢ်ယွၤလီၤ. တၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ပတၢ်မၤသကိးတၢ်ဒီး ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဖံးတၢ်မၤအပူၤ လၢကဆီတလဲတၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
