ထံမူ

အဲၣ်ဒရံယၣ်(Andrea)အတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤလၢဟံၣ်ပူၤဃီပူၤန့ၣ် တၢ်အိၣ်ဂၢၢ်ဆိးကျၢၤ တအိၣ်ဝဲဒၣ်အဃိ ဖဲအသးအိၣ် ၁၄ နံၣ်န့ၣ်, အဝဲအိၣ်ဟးထီၣ်လၢဟံၣ်, ဃုတၢ်ဖံးတၢ်မၤ ဒီးအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢ အတံၤသကိးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဆၢဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ, ဟ့ၣ်မၤစၢၤတၢ်လၢ နီၢ်သးအဂီၢ်အဃိ လၢခံန့ၣ် လဲၤအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်ဒီးပိာ်ခွါတဂၤ လၢအဒုးသ့ၣ်ညါ အဲၣ်ဒရံယၣ် လၢတၢ်စူးကါကသံၣ်မူၤဘှိးတဖၣ် ဒ်သိး ကအီထွဲဃုာ်ဒီး သံးလၢအညီနုာ်အီတ့ၢ်လံန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးမ့ၢ်ဂ့ၤ, ကသံၣ်မူၤဘှိး ဒီးသံးဧိၤဂာ်ဧိၤ လၢအသူစူးကါဝဲတဖၣ်န့ၣ် တမၤမံသူၣ်မုာ်သးအီၤ လၢ အတၢ်ဆၢဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဂီၢ်ဘၣ်. အဝဲလူၤဃုထံၣ်န့ၢ်ဘၣ် တၢ်လၢကမၤမံသူၣ်မုာ်သးအီၤအဂီၢ် အါနံၣ်အါလါ လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ် အဝဲထံၣ်လိာ်အသးဒီး ပှၤလၢ အစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ် လၢဟဲဆူအအိၣ်ဒီး မၤစၢၤအီၤ ဒ်သိး ကဃ့ထုကဖၣ်တၢ်လၢ အဲၣ်ဒရံယၢၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တဘျုးလါလဲၤပူၤကွံာ် ဝံၤအလီၢ်ခံ, ဒီးအကတၢၢ်န့ၣ် အဝဲဃုထံၣ်န့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး, လၢအကဒုးဘျဲးအီၣ်ဘျဲးအီအီၤ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ လၢအသးသူ, ဆၢဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.

ရှၤမရံမုၣ် လၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဃ့အီၤထံလၢ ယၤကိာ်ထံပူၤတဂၤစ့ၢ်ကီး ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ…

တၢ်ဆီၣ်လီၤသး အမုၢ်နံၤ

တလီၢ်လီၢ်, ယဘၣ်တၢ်မၤသးခုယၤလၢ မုၢ်နံၤလၢတၢ်ဟးကသုၣ် လၢပှၤကမျၢၢ်တဖၣ် ဟဲပာ်ဖျါထီၣ်သး လၢအတမ့ၢ်ဘၣ် တၢ်ပျၢ်ရူပျၢ်တ့ အနံၤန့ၣ်ဘၣ် န့ၣ်လီၤ. ထဲလါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ တလါဧိၤအံၤ, အိၣ်ဒီးမုၢ်နံၤတဖၣ် ဒ်အမ့ၢ် ကိၣ်ဘၢပံာ်ပံာ်အမုၢ်နံၤ(Sticky Bun Day), တၢ်ယူၢ်လီၤနးအမုၢ်နံၤ(Sword Swallowers Day), တုၤဒၣ်လဲာ်လၢ တၢ်ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးလၢ ထွံၣ်တဒုအကိၣ်ဘံၣ်စကံးအမုၢ်နံၤ(Dog Biscuit Appreciation Day)န့ၣ်လီၤ. တနံၤအံၤ, တၢ်ပာ်ပနီၣ် ကဒီးနံၤသီလၢအမ့ၢ် တၢ်ဆီၣ်လီၤသးအမုၢ်နံၤလီၤ. ပှၤကိးဂၤပာ်ပနီၣ် တၢ်အံၤ ဒ်တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတမံၤ, ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး မ့ၢ်တၢ်လၢအကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢတၢ်ကဘၣ်မၤအီၤ မူးပွဲန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, လၢတၢ်လီၤသးစဲအပူၤ, တၢ်အံၤထီဘိ တမ့ၢ်တၢ်လၢ အဘၣ်တၢ်ပာ်ဒိၣ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဘၣ်တၢ်ဆိကမိၣ်အီၤ ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်တမံၤ, လၢအတမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတမံၤ လၢစိၤဆၢကတီၢ်လၢအပူၤကွံာ်, လၢတၢ်ပာ်ထီၣ်ထီသး မ့ၢ်တၢ်လၤကပီၤလၢတၢ်အံၤအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ဒိၣ်သးလၢ နီၢ်တဂၤအတၢ်မၤနၢၤတဖၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤမုၢ်လၢ်ဘၣ်အီၤ ဒီးဃုထံၣ် တၢ်ကသုးထီထီၣ် အလီၢ်အလၤ, လၢအတအိၣ်ဒီး တၢ်ကထိၣ်ဖုၣ်လီၤသး…

ဟံးဃာ်ပၢဃာ် နသူၣ်နသးတက့ၢ်.

ပှၤကူၣ်သ့လၢတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဒွး အၣ်ဘြၣ်ဟၣ်ဝဲ(လ)(ဒ),(Abraham Wald)မ့ၢ်ပှၤဟၣ်က့ၣ်ရံၣ်ဖိ( Hungarian) ဒီး လဲၤတုၤဆူ ကီၢ်အမဲရကၣ် ဖဲ ၁၉၃၈ နံၣ်တဂၤအံၤန့ၣ် ဟ့ၣ်လီၤအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးတၢ်ယာ်ဖးဒိၣ် ခံဘျီတဘျီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတဖၣ်လၢ သုးဂ့ၢ်ဝီၤတဖၣ် လၢကွၢ်ဃုကျိၤကျဲတဖၣ်လၢ တၢ်ကဒီတဒၢ ဒုၣ်ဒါအတၢ်ခးလီၤတဲာ် ကဘီယူၤအဂီၢ်န့ၣ် ဃ့ဝဲ ဝဲ(လ)(ဒ) ဒီးအတံၤသကိးတဖၣ်လၢ မၤသကိးတၢ် ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်ဃုပာ်ဖှိၣ်ဃုနၢ်ပၢၢ် နီၢ်ဂံၢ်နီၢ်ဒွးစရီပတီၢ်တဖၣ်အကရူၢ်ဖိ ဒ်သိးလၢ ကဃုထံၣ်န့ၢ်ဘၣ် ကျိၤကျဲအဂ့ၤကတၢၢ်တဖၣ် လၢတၢ်ကဒီတဒၢ သုးကဘီယူၤတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်စးထီၣ် လူၤကွၢ်ဃိထံ ကဘီယူၤတဖၣ်လၢ အဟဲက့ၤတုၤလၢ တၢ်ဒုးပျီတဖၣ်အလိၤ ဒ်သိး ကသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲ တၢ်လီၢ်လၢဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒီးဟးဂီၤအလီၢ်အါကတၢၢ်ကမ့ၢ်ဖဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ကဘီယူၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးဒီး ဟးဂီၤဝဲဒၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်လီၢ်လၢ ကဘီယူၤလိၤ တၢ်ခးဘၣ်ဒီး တလီၤတဲာ်ဟးဂီၤဝဲဒၣ်ဘၣ်ဒီး ဟဲက့ၤတုၤကဒါက့ၤတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ထံၣ်လီၤဆီလၢ ဝဲ(လ)(ဒ) ဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်စံးပတြၢၤတမံၤန့ၣ်လီၤ. ဝဲ(လ)(ဒ) နၢ်ပၢၢ်ဝဲဒၣ် ကဘီယူၤတဖၣ် လၢ ဘၣ်တၢ်ခးလီၤတဲာ်န့ၣ် ပှၤဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲလၢအလိၣ်ကတၢၢ် ဒ်သိးတၢ်ကမၤဂ့ၤမၤအါထီၣ် ကတီၤဒီသဒၢ…

မ့ၢ်တၢ်မနုၤလၢ အလိၣ်ဝဲနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လဲၣ်

ဖဲအကတဲာ်ကတီၤတၢ်အီၣ်ကတီၢ်, မိၢ်သးစၢ်တဂၤ ကျီတၢ်ညၣ်ကၣ်မံခံကူၣ်, တချုး ဖဲအတ့ၢ်လီၤတၢ်အံၤဆူ သပၢၤဖးဒိၣ်အပူၤလီၤ. အဝၤသံကွၢ်အီၤလၢ ဘၣ်မနုၤဘၣ်ကျီတဲာ် တၢ်ညၣ်ခံကူၣ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဆၢက့ၤဝဲလၢ “မ့ၢ်လၢအမိၢ်မၤယုၤအီၤဒ်န့ၣ်အဃိလီၤ”.

ဘၣ်ဆၣ် အဝၤ အတၢ်သံကွၢ်အံၤ, ကဲထီၣ်တၢ်သးတံာ်တာ်လၢ ပိာ်မုၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အံၤအဃိ, အဝဲသံကွၢ် အမိၢ်လၢတၢ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီးလုၢ်လၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲဖုးသံပျီၢ်သံ ဖဲအသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ အမိၢ်ကျီတၢ်ညၣ်အံၤအဂ့ၢ်, မ့ၢ်လၢသပၢၤဆံးအဃိ, ဘၣ်ကျီဆံးလီၤတၢ်ညၣ်အလိၣ်ဖိန့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢဖိမုၣ်အံၤ အိၣ်ဒီးသပၢၤဖးဒိၣ်အါဖျၢၣ်အဃိ, တၢ်ဘၣ်ကျီဆံးလီၤတၢ်ညၣ်အံၤ, တမ့ၢ်တၢ်လၢ အလိၣ်ဝဲန့ၣ်ဘၣ်.

လုၢ်လၢ်ထူသနူ စံၣ်စိၤတဲၤစိၤအါမံၤ စးထီၣ်သးလၢ တၢ်လိၣ်အိၣ်ဝဲတမံၤ ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်စိာ်မူအီၤ, လၢတၢ်တအိၣ်ဒီးတၢ်သံကွၢ်သံဒိးတၢ် နီတမံၤ ကဲထီၣ် “တၢ်လၢပညီနုၢ်အီၤန့ၣ်လီၤ”. တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢပဟံးဃာ်ပၢၤဃာ်ညီနုၢ် ဆူတၢ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီး လုၢ်လၢ်ထူသနူတဖၣ်, ဒ်တၢ်တမံၤမံၤ လၢပှၤဖၤရံၤရှဲတဖၣ် မၤဝဲလၢအဝဲသ့ၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ (မၢ်ကူး ၇:၁-၂). အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢ အတြီဃာ် တၢ်လၢ အဖျါလီၤဂာ်မးလၢ တၢ်လဲၤခီပတာ်ဘၣ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်အသိးန့ၣ်လီၤ.

တၢ်အံၤ မ့ၢ်ဒ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးစံးဘၣ် ပှၤဖၤရံၤရှဲတဖၣ်…

တၢ်မူထီၣ်ဂဲၤထီၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်

ဝ့ၢ်အၣ်ရူကၣ်(Aurukun) မ့ၢ်ဝ့ၢ်အဆံးတဝ့ၢ်လၢ ကီၢ်အီၤစတြ့လယၣ်ကလံၤစိး (Northern Australia), ဒီး ပှၤလၢအအိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢဝ့ၢ်အံၤအပူၤ မ့ၢ်ပှၤအိၣ်ဆိးတ့ၢ်လၢပျၢၤလံၤလံၤ ဒီးအိၣ်ဟဲလီၤစၢၤဝဲဒၣ်လၢ ကလုာ်ဒူၣ်နွံကလုာ်န့ၣ်လီၤ. လၢဝ့ၢ်အၣ်ရူကၣ်အံၤ တၢ်သးခုကစီၣ် ဟဲတုၤဝဲအိၣ် အနံၣ် ၁၀၀ ဘျဲၣ်ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကၣ်လၢ အမ့ၢ် “ မဲာ်လၢ မဲာ်အဂီၢ်” (၂ မိၤ ၂၁:၂၃-၂၅) ဘၣ်တဘျီဘျီန့ၣ် အိၣ်ဒံးဝဲဒၣ် အဖၢမုၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၁၅ နံၣ်န့ၣ် ကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ် အဘၢၣ်စၢၤ တၢ်သဘံၣ်ဘုၣ်, တၢ်ဖ့ၣ်ဆၢဒိၣ်ထီၣ် ဆူၣ်ထီၣ် ဒီးဖဲတၢ်မၤသံ မၤဝီတၢ်တမံၤမံၤ မ့ၢ်မၤအသးန့ၣ် ပှၤလၢအမၤသံတၢ် အဟံၣ်ဖိဃီဖိတဂၤဂၤ ဘၣ်တူၢ်သံအသး လၢတၢ်ဟ့ၣ်ကၣ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.

ဘၣ်ဆၣ် ဖဲ ၂၀၁၆ နံၣ် အတိခိၣ် အကတီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်မၤအသးလီၤဆီ, လီၤကမၢကမၣ် ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲတမံၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤအၣ်ရူကၣ်ဖိတဖၣ် ဃုထံၣ်န့ၢ် ကစၢ်ယွၤခီဖျိ တၢ်ထုကဖၣ်, ပိာ်ထွဲထီၣ်အသးလၢ ပှၤဂီၢ်မုၢ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသး, ဝံၤအလီၢ်ခံ ကမျၢၢ်ပှၤဂီၢ်မုၢ်…