ပှၤလၢဟ့ၣ်လီၤ တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤတဖၣ်
ဖဲ ၁၉၁၉ နံၣ် လါယနူၤအါရံၤ(၁၅)သီ ဖဲဝ့ၢ်ဘီးစတၢၣ်န့ၣ် ထံပိာ်သကၤထးဒၢဖးဒိၣ် တဖၣ် လၢပှၤဃ့ၣ်ထံပိာ်ထံန့ၣ် ပိၢ်ဖးထီၣ်ဒီးယွၤလီၤလၢကျဲမုၢ်ခိၣ်န့ၣ် အတီၣ်အိၣ် (၁၅)ခီၣ်ယီၢ်ဒီး အိၣ်ဝဲအကဲလၢၣ် ခံကကွဲၢ်ဒီး ယွၤဝဲတနၣ်ရံၣ် သၢဆံမံၤလာ် တၢ်လဲၤလီၤ. တၢ်မၤအသးအံၤ တွံၢ်တရူာ်စီကွံာ်သိလ့ၣ်တဖၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ် ပှၤကညီဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်လီၤ. ထံပိာ်သကၤထံတဖၣ်အံၤ ဖျါလၢမၤဘၣ်ဒိဆါ တၢ်တသ့ဘၣ်ဆၣ်, တၢ်ကဲထီၣ်အသးအံၤန့ၣ် မၤလီၤမၢ်ကွံာ် သးသမူခံဆံတဖျၢၣ်ဒီး ပှၤတစှၤန့ၢ် (၁၅ဝ) ဂၤဘၣ်ဒိဝဲန့ၣ်လီၤ.
တဘျီဘျီတၢ်အဂ့ၤ ဒ်ထံပိာ်သကၤထံတဖၣ်အံၤ လၢတၢ်တမုၢ်လၢ်ဘၣ်တၢ်အပူၤ မၤဟးဂီၤပှၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. တချုးဖဲအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် နုာ်လီၤဆူကီၢ်တၢ်စံးပာ်န့ၣ် စီၤမိၤရှ့ဟ့ၣ်ပလီၢ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ မ်အသုတပာ်ထီၣ်ထီအသး ဒီးကယဲၢ်တၢ်လၢအဒိးန့ၢ် ဘၣ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. လံာ် ၅ မိၤရှ့ ၈:၁၂-၁၄ အပူၤ “တုၤနအီၣ်တၢ်ဒီးဘျဲးအီၣ်, ဒီးသူၣ်ဟံၣ်အဂ့ၤဒီးအိၣ်လၢအပူၤ, ဒီးနဂီၤဘုၣ်ဂီၤဖံး, ဒီးနသိ, မဲာ်တဲးလဲးအါထီၣ်, ဒီးနကျိၣ်ဧိၤစ့ဧိၤ ဒီးနထူနလွဲအါထီၣ် ... နကပာ်ထီၣ်ထီသးဒီး သးပ့ၤနီၣ်ဘၣ်ဖုး ယွၤ နကစၢ်”န့ၣ်လီၤ. ဒီးဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် သုတစံးဒီးနာ်ဝဲလၢ မၤန့ၢ်တၢ်ထူးတီၤတဖၣ်လၢအဂံၢ်ဘါဒၣ်ဝဲ…
ဃ့ၢ်တၢ် ဒီး ဂံၢ်ဘါလီၤဟိ
ယတံၤသကိးမုၢ်တဂၤ လၢအကွၢ်ပှၤဆါတဖၣ်န့ၣ် ကတိၤသကိးတၢ်ဒီးယၤ လၢမဲာ်ထံမဲာ်နိအပူၤ, ခီဖျိလၢဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့အတၢ်ဂ့ၤကီအဃိ အသးပူၤ ပှဲၤလုၢ်ကွံာ်ဒီးတၢ်မုၢ်လၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဝဲဒၣ် “ယဆိကမိၣ်လၢ ယကမၤတၢ်ဆူညါတမ့ၢ်ကကဲလၢၤဘၣ်”လီၤ. အဝဲအၢၣ်လီၤဒီးစံးဝဲဒၣ်လၢ “ယသ့ၣ်ညါကစၢ်ယွၤကိးယၤလၢ ယကမၤပှၤကွၢ်ထွဲ ပှၤဆါတဖၣ်အတၢ်မၤဘၣ်ဆၣ် တၢ်သးဘၣ်ဖှီၣ်လုၢ်ဘၢယၤဒီး ယတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်တဖၣ် လၢာ်စီကွံာ်လံန့ၣ်လီၤ. ယထံၣ်လၢ တၢ်သးလီၤဘှံးအတၢ်အၢၣ်ဖးဒိၣ်လုၣ်ဘၢအီၤအဃိ ယစံး “အကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ် ယသ့ၣ်ညါလၢ နသးတူၢ်ဘၣ်တၢ် ဒ်တၢ်မုၢ်လၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ်, ဃ့ထုကဖၣ်ကစၢ်ယွၤလၢကဟ့ၣ်နၤတၢ်နဲၣ်ကျဲလၢ နကွၢ်ဃုအီၤ ဒီးကဟ့ၣ်နၤ ဂံၢ်ဘါလၢနကတူၢ်ဆၢခီၣ်ဆၢကန့ၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ”.
ဒ်ပမ့ၢ်ပှၤလၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ်အသိး, ဖဲပပလၢၢ်ဘၣ် ပတၢ်ဝံတၢ်ယိး မ့ၢ်အါဒီး မ့ၢ်ဃၢကဲၣ်ဆိးလၢပဂီၢ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ပကွၢ်ထီၣ်ဆူ ကစၢ်ယွၤလၢတၢ်မၤစၢၤ ဒီးကဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ ဝံယရှါယၤ ၄၀:၂၈ ပာ်ဖျါဝဲ ယွၤန့ၣ် “တလီၤဘှါဘၣ်, ဒီးတၢ်တဘှံးဘၣ်အသးဘၣ်”န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂၉ အပူၤ ဝံယရှါယၤ ပာ်ဖျါဝဲလၢ“ပှၤလၢအလီၤဘှါန့ၣ် ယွၤ, ပပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်တဂၤအံၤန့ၣ် ဟ့ၣ်ဝဲလၢ အဂံၢ်အဘါလီၤ. ဒီးပှၤလၢ အဂံၢ်အဘါတအိၣ်ဘၣ်န့ၣ် ဒုးဆူၣ်ထီၣ်ဝဲအဂံၢ်အဘါ”…
တၢ်လီၤပျံၤအဆၢကတီၢ် နွံမံးနံး
လါဖ့းဘြူၤအါရံၤ(၁၈)သီ,၂၀၂၁ နံၣ်န့ၣ် မူပျီကဟၣ်ယူၤလၢ အမံၤမ့ၢ် “တၢ်သးစွံကတုၤ” (Perseverance) လဲၤဝဲဒၣ်ဆူ မူဖျၢၣ်မါ(စ)(Mars) ဒီးစီၢ်လီၤဝဲဒၣ်ဖဲ မူဖျၢၣ်ကြုၢ်ဖါဂီၤ (Red Planet)အလိၤအဆၢကတီၢ်, ပှၤလၢကွၢ်ထွဲ ရဲၣ်ကျဲၤတၢ်တဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး “တၢ်လီၤပျံၤလီၤဘၣ်ယိၣ် အကတီၢ်နွံမံးနံး”န့ၣ်လီၤ. မူပျီကဟၣ် အတၢ်လဲၤမံၤလာ် (၂၉၂) ကကွဲအတၢ်ကတၢၢ်န့ၣ် မူပျီကဟၣ်အံၤ ဘၣ်စီၢ်လီၤ အကစၢ်ဒၣ်ဝဲဆူ မူဖျၢၣ်မါ(စ)အလိၤ, အိၣ်ဒီးတၢ်စီၢ်လီၤအပတီၢ်လၢ သဘံၣ်ဘုၣ်ကီခဲတၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဆှၢလီၤတၢ်ကစီၣ်လၢမါ(စ)ဒီးဆူဟီၣ်ခိၣ်အံၤ ယံာ်ဝဲတဘျုးမံးနံးအဃိ မူပျီကဟၣ်ယူၤစီၢ်လီၤဝဲ အဆၢကတီၢ် နၣ်ဆၣ်(NASA)သန့ တမၤန့ၢ်ဝဲ တၢ်ကစီၣ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်လဲၤတဘျီအံၤအဂီၢ် ပှၤမၤသကိးတၢ်တဖုအံၤ ဘၣ်ဟ့ၣ်လီၤအသး, အတၢ်ဂဲၤပျုၢ်တၢ်အါမးဒီး ဘၣ်စူးကါ တၢ်ဂံၢ်ထံးတဖၣ် အါမးအဃိ အဆၢကတီၢ်လၢ တၢ်ဆဲးကျိးလိာ်သးတန့ၢ်အံၤန့ၣ် ကဲထီၣ် တၢ်လီၤပျံၤလီၤဘၣ်ယိၣ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်တဘျီဘျီ ပမ့ၢ်ပလၢၢ်ဘၣ်လၢ ပတနၢ်ဟူယွၤအတၢ်စံးဆၢတဖၣ် အဆၢကတီၢ် ပကလဲၤခီဖျိဘၣ် တၢ်ပျံၤတၢ်ဘၣ်ယိၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. ပဃ့ထုကဖၣ်တၢ်လၢကစၢ်ယွၤ ဘၣ်ဆၣ် ပတဒိးန့ၢ် တၢ်စံးဆၢလၢကစၢ်ယွၤ လၢအကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံအပူၤ ပကထံၣ်ဘၣ် ပှၤတနီၤနီၤ…
ဆ့ကၤလၢၤလွဲၢ်ဂီၤစၢ်
ဖဲဘရဲဒၢ်(Brenda)ဟးထီၣ်လၢ ကျးဖးဒိၣ်အပဲတြီဒီး အမဲာ်ဘျးဘၣ်တၢ်အလွဲၢ်ဂီၤစၢ်ဖိတခါ လၢယွၤခၣ်စိးတၢ်ဒုးနဲၣ်တၢ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတရံးဒီးဆၢထၢၣ်ကွၢ်ဝဲလၢ တၢ်သးစၢၢ်ဆၢစဲဘူးဒီးဆ့ကၤလၢၤ လၢတၢ်မၤအီၤလၢလုၣ်ဒီးအလွဲၢ်ဂီၤစၢ်ဖိန့ၣ်လီၤ. “အိ, ဟိလ့ၣ် ကအဲၣ်အီၤဒိၣ်မးလီၤ.” အတံၤသကိးလၢ မၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤန့ၣ် မ့ၢ် မိၢ်လၢအဝၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်တဂၤ အဝဲတပှ့ၤကူကၤတၢ် ဒ်သိးအံၤဘၣ်ဒီး ဘရဲဒၢ်သ့ၣ်ညါလၢ အသကိးမုၣ် ကလိၣ်ဘၣ် ဆ့ကၤလၢၤအံၤဒိၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်သူၣ်ဟူးသးဂဲၤထီၣ် ဘရဲဒၢ်နံၤကမှံထီၣ်ဒီး ထုးထီၣ်အတိၢ်ထၢၣ်လီၤ. ပှ့ၤဝဲဝံၤဆှၢလီၤဝဲဆူ အတံၤသကိးအဟံၣ် ဒီးတပာ်ဖျါထီၣ် အဝဲအမံၤဘၣ်. ကွဲးဝဲလံာ်က့ဖိ, “နဘၣ်တၢ်အဲၣ်နၤ ဒိၣ်မးလီၤ”. လၢတၢ်သးခုအပူၤ ဘရဲဒၢ်စံၣ်ထီၣ်ဟးထီၣ်ဖှံဖှံဖိဆူ အသိလ့ၣ်အအိၣ်လီၤ.
တၢ်သးခုမ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်တမံၤ လၢပပလၢၢ်ဘၣ် ဖဲပဟ့ၣ်တၢ်ဖဲယွၤသဆၣ်ထီၣ်ပှၤ လၢပကဟ့ၣ်တၢ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ၂ ကရံၣ် ၉:၇ အပူၤ စီၤပီလူးသိၣ်လိနဲၣ်လိ ပှၤကရံၣ်သူးတဖၣ် ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ညီတၢ်န့ၣ်စံးဝဲ “ပှၤတဂၤဒီးတဂၤ ဒ်အတိာ်ဝဲလၢအသးကံၢ်ပူၤန့ၣ်, တမ့ၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်သးအုးဒီးတၢ်မၢဆူၣ်ဘၣ်ဒီး မ်အဟ့ၣ်တၢ်ကိးဂၤဒဲးတက့ၢ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ ယွၤဘၣ် အသးလၢ ပှၤလၢအဟ့ၣ် ညီတၢ်လီၤ”. အဆၢဖိ ၆ အပူၤ အဝဲကွဲးဖျါထီၣ် “ပှၤလၢအဖှံတၢ်အါန့ၣ်…
တၢ်သးကညီၤလၢ နၤဒီးယၤအဂီၢ်
ကိၣ်ဘံး-၁၉ တၢ်ဆါသံသတြိာ် အတၢ်ကဲထီၣ်ပိာ်ထွဲအခံအကျါ တမံၤမ့ၢ် ကဘီလၢအစိာ်ဆှၢ ပှၤဟးကသုၣ်ကွၢ်ကီ ထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ် ဘၣ်အိၣ်ပတုာ်ဃာ် ဒီးပှၤလဲၤတၢ်ဖိတဖၣ် တၢ်ပာ်လီၤဆီအီၤ ဖဲလီၢ်တပူၤဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝီ(လ)စထြံးအတၢ်ပရၢ (Wall Street Journal) ကွဲးဖျါထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လိာ်သံကွၢ် ပှၤဟးကသုၣ်ကွၢ်ကီထံဂၤကီၢ်ဂၤတဖၣ်လီၤ. တၢ်တဲဖျါက့ၤ တၢ်လဲၤခီဖျိလၢ တၢ်ပာ်လီၤဆီပှၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ် တၢ်အိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အါမးလၢ တၢ်စံးကတိၤသကိးတၢ် အဂီၢ်လီၤ. ပှၤလဲၤတၢ်ဖိတဂၤ တဲနံၤတၢ်ဒီးစံးဝဲဒၣ် အဝဲအိၣ်ဒီးအမါလၢ အတၢ်သ့ၣ်နီၣ်တၢ်လၢအပူၤကွံာ်ဂ့ၤဒိၣ်မးတဂၤ, တဲအဝၤ အတၢ်ကမၣ်တဖၣ် လၢမၤတ့ၢ်ဝဲဒီး ပိာ်မုၣ်န့ၣ်စံးဝဲလၢ သါပလၢၢ်ဘၣ်လၢ သါတဲတလၢာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်နံၤကမှံလၢပဂီၢ် ဒီးဒုးသ့ၣ်နီၣ်က့ၤ ပှၤလၢ ပမ့ၢ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ဒီးဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤလၢ ပမ့မ့ၢ်ပှၤလၢ အဟံးဃာ်ဖီၣ်ဃာ် တၢ်လၢဂ့ၤပစူးကွံာ်ညိကွံာ် ပျဲပျၢ်လီၤကွံာ်တဖၣ်န့ၣ် မ်ပသုတမၤဘၣ် အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပကပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်သူၣ်ကညီၤသးကညီၤတၢ် ဆူပှၤလၢအမၤဘၣ်ဒိဆါပှၤအဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်. ဖဲထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၃:၈-၁၂ အပူၤ ပကမၤလိသကိး တၢ်ဒိၣ်တၢ်ထီကတၢၢ် ကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ဒ်အဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ အသိးတက့ၢ်.…
