ဖဲ၁၉၉၀နံၣ်န့ၣ် ပှၤဖရၣ်စ့ၣ်ဖိ(French)ပှၤဃုထံတၢ်တဂၤ ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲၥ်ဒီး ခီၣ်ဖၠူထၢၣ်အတၢ်တဘၣ်လိၥ်ဘၣ်စး ဘၣ်ဃးနီၣ်ဂံၢ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီ, ဖဲအဒွးကွၢ်ဝဲ ကၠ့နံၣ် ခဲ(လ)မဲး (Jeanne Calment) လၢအသးအနံၣ်အလါအိၣ်ဝဲ ၁၁၅ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ဘၣ်ဃးပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိသးအနံၣ်အလါထဲသိးန့ၣ် ပှၤတ့တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ ခီၣ်ဖၠူထၢၣ်သ့ၣ်တဖၣ် တပၥ်ဖှိၣ်တ့ၢ်ဝဲလၢ ခီၣ်ဖၠူထၢၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအပူၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢအတ့တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤသ့ၣ်တဖၣ် ဆိကမိၣ်တ့ၢ်ဝဲလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် တမ့ၢ်ကအိၣ်မူဘၣ် တုၤအသးအနံၣ်အလါထဲသိးန့ၣ်ဘၣ်. နီၢ်နီၢ်တခီ ကၠ့နံၣ် အိၣ်မူဘၣ်တ့ၢ်ဝဲတုၤအသး အနံၣ်အလါ ၁၂၂ နံၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပှၤကွဲးလံၥ်ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤကွဲးဝဲ လၢ စံး ၉၀:၁၀ အပူၤ “ပနံၣ်တဖၣ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် မ့ၢ်အနံၣ်နွံဆံလီၤ. လၢတၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါအဃိန့ၣ် မ့ၢ်အိၣ်အနံၣ်ဃိးဆံ…”န့ၣ်လီၤ. လံၥ်စီဆှံတဆၢအံၤ အဲၣ်ဒိးစံးဝဲဒၣ်လၢ ပမ့ၢ်အိၣ်မူဘၣ် အနံၣ်အလါထဲလဲၣ်ထဲလဲၣ်, ထဲသိး ကၠ့နံၣ် အသးအနံၣ်အလါဘၣ်ဆၣ်, ပသးသမူအနံၣ်အလါလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤ အိၣ်ဒၣ်လၢတၢ်ထိၣ်တဲၥ်အဆၢအပူၤန့ၣ်လီၤ. စံး ၉၅:၅ ပာ်ဖျါဝဲ ပသးသမူအနံၣ်အလါန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်လၢယွၤလၢအစိကမီၤဒိၣ်ကတၢၢ်တဂၤ လၢအအဲၣ်ပှၤအစုပူၤလီၤ. တမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤ, ပမ့ၢ်ကွၢ်က့ၤလၢ သူၣ်ဂ့ၢ်သးကျိၤတကပၤန့ၣ်, ပဘၣ်တၢ်ဒုးသ့ၣ်နီၣ်ပှၤလၢ စံး ၉၀:၄ အပူၤ ‘ယွၤအဆၢအကတီၢ်’နီၢ်နီၢ်မ့ၢ်ဝဲ “…နမဲၥ်ညါန့ၣ်အနံၣ်တကထိမၤသး ဒ်မုၢ်ဟါတနံၤ ဖဲအပူၤကွံၥ်အသိး”န့ၣ်လီၤ.
ဒီးလၢကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံၥ်အပူၤန့ၣ် တၢ်ကတိၤ “သးသမူအနံၣ်အလါ” အခီပညီအသီန့ၣ် ဖျါဖဲ ယိၤ ၃:၃၆ “ပှၤလၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤဖိခွါန့ၣ်, အိၣ်ဒီးတၢ်မူ အထူအယိာ်လီၤ…”. တၢ်ကတိၤ“အိၣ်ဒီး” ပၥ်ဖျါဘၣ်ဃးတၢ်ဆၢကတီၢ် “အခဲအံၤ”, လၢပအိၣ်မူလၢ ပနီၢ်ခိအဝဲအံၤ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲ ဃုၥ်ဒီးမဲၥ်ထံမဲၥ်နိ, ဒီးပတၢ်အိၣ်မူခါဆူညါတခီ ပဘၣ်ဆိၣ်ဂ့ၤ, ဒီးပကမူလီၤထူလီၤယိၥ်လီၤ.
လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ,ပသူၣ်ခုသးခုဃုၥ်ဒီး ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤအတၢ်ထုကဖၣ် လၢ စံး ၉၀:၁၄ အပူၤပာ်ဖျါဝဲ “ဒုးမံသူၣ်မံသးပှၤလၢ နဘျုးနဖှိၣ်လၢအဆိအချ့ဒ်သိး ပကသူၣ်ဖှံသးညီ, သူၣ်ခုသးခုတစိၤဒၣ်ပှၤအံၤတက့ၢ်”.
