လၢတၢ်လဲၤထီၣ်လံၥ်ပသံးအဂီၢ် ယဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒိၣ်ဒိၣ်အါအါ ဒ်သိးယကမၤန့ၢ်ဘၣ် လၢၢ်တၢ်မျၢ်ဝါပသံးအမ့ၢ်အတီန့ၣ်လီၤ. ယသးပူၤ ယဆိကမိၣ် မ့ၢ်ယလဲၤကပၥ်ဘၣ် ပသံးအဂ့ၤကတၢၢ်တခါလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

ၦၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ဘၣ်ဃးဒီးမုၢ်ကျိၤဝဲၤကွၢ်သးပီညါ ဘၣ်ရံၣ်ၡဝး(Barry Schwartz) စံးဝဲဒၣ်ၦၤ ဒ်သိး ဂံၢ်ဘါစၢ်လၢ တၢ်ဆၢတဲၥ်တၢ်တမံၤမံၤအဖီခိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ၦၤလၢအဃုဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးဒ်အံၤန့ၣ် ထီဒါလိၥ်သးဒီး “ၦၤမံသူၣ်မံသး” တဂၤန့ၣ်လီၤ. “ၦၤမံသူၣ်မံသး” တဂၤန့ၣ် ဆၢတဲၥ်ဃုထၢဝဲတၢ်လၢ မၤလၢၦဲၤအဝဲသ့ၣ်အတၢ်လိၣ်တမံၤမံၤအဖီခိၣ် န့ၣ်လီၤ. ၦၤဒ်သိးကွၢ်ဃုတၢ် အဂ့ၤကတၢၢ်တဖၣ်န့ၣ် ထီဘိအဲၣ်ဒိးမၤန့ၢ်ဃုထၢတၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ကဲထီၣ်တၢ်ဒဲးဘး သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပဘၣ်ဃုထၢတၢ်အါမံၤအကျါ ပဃုထၢဆၢတဲၥ်တၢ် မ့ၢ်ကမၣ်ဒီး တၢ်ကဲထီၣ် တၢ်မနုၤတမံၤ ကသ့ဝဲဒၣ်လဲၣ်. တၢ်သးတမံၤ, တၢ်သးတစူၤ, တၢ်သူၣ်ကၢ်သးလီၤဘှါဟဲအိၣ်ထီၣ် ဝဲဒၣ်သ့န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤသးဒ်အံၤန့ၣ် ၦၤကူၣ်သ့ဘၣ်ထွဲဒီးရ့လိၥ်အိၣ်ဆိးပီညါတဖၣ် ပၥ်ဖျါဝဲ “တၢ်ဘၣ်ယိၣ်လၢ တၢ်ကလဲၤကပၥ်ဘၣ်တၢ်”န့ၣ်လီၤ.

လံၥ်စီဆှံအပူၤ “ၦၤအဲၣ်ဒိးမၤန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဂ့ၤကတၢၢ်” မ့ၢ်ဂ့ၤ “ၦၤမံသူၣ်မံသး” တဖၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ပတထံၣ်ဘၣ်အီၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ထံၣ်ဆိကမိၣ်လၢ အဒ်သိးလိၥ်အသးန့ၣ်လီၤ. စီၤပီလူးတၤဝဲ စီၤတံၤမသ့း ဖျါဝဲဖဲ ၁ တံၤမသ့း အပူၤ ဒ်သိး စီၤတံၤမသ့း ကဃု တၢ်အလုၢ်အပှ့ၤလၢ ကစၢ်ယွၤအပူၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ထူးတၢ်တီၤအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအံၤ တၢ်အၢၣ်လီၤလၢ တၢ်လၢတၢ်ၦဲၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် လၢၦဲၤဝဲတသ့နီတဃၣ်ဘၣ်. ၁ တံၤမသ့း ၆:၆ အပူၤ စီၤပီလူးစံးဝဲ “ဘၣ်ဆၣ်ဒီး တၢ်ယူးယီၣ်ယွၤ အိၣ်ဒီးတၢ်မံသူၣ်မံသးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤအါထီၣ်တၢ်လီၤ”. ခီဖျိတၢ်ကတိၤအံၤ စီၤပီလူးလီၤဂၥ်ဒီး ‘ၦၤမံသူၣ်မံသး’တဂၤ ဖဲအစံးကဒီးဝဲ ဖဲအဆၢဖိ ၈ န့ၣ် “ဒီးပတၢ်အီၣ်တၢ်အီ, ဒီးပကူပသိးမ့ၢ်အိၣ်ဒီး ပကသူၣ်မံသးမံလၢတၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ”.

ယတၢ်သးစဲလၢနီၢ်ခိဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤတဖၣ်လၢတၢ်လၢတၢ်ၦဲၤ ကျဲအကျိၤအကွၥ်တဖၣ်အလိၤအဆၢကကတီၢ် ယကျဲကတၢၢ်ဒၣ်ဖဲတၢ်သးမံတအိၣ် သးတဂၢၢ်တကျၢၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲႇအိၣ်ဒီးတၢ်ယူးယီၣ်ယွၤ ဒီးမၤဟါမၣ်ကွံၥ် ယတၢ်သးစဲတဖၣ်လၢ ယလဲၤကပၥ်ကွံၥ်တသ့တဖၣ်န့ၣ်ဒီး ယနီၢ်သးအတၢ်မံသူၣ်မံသး ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဒီး ယအိၣ်ၦဲၤဒီးတၢ်သူၣ်မုၥ်သးမုၥ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.