တၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်သး၀ံၣ်
မ့ၢ်တၢ်မနုၤလိၣ်၀ဲလၢ တၢ်ပၢၢ်ဆၢ ကစးထီၣ်၀ဲန့ၣ်လဲၣ်ႉ ကျိဧါႉ မ့ၣ်ပိၢ်ဧါႉပှၤပူထီၣ်တၢ် တဖုဧါႉ ဖဲ ၁၉၈၀ နံၣ်လီၢ်ခံ လၢ ဟဲးစ်တီနံယၣ် န့ၣ် စးထီၣ်၀ဲလၢ တၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢ န့ၣ်လီၤႉ ဖဲပှၤဂီၢ်မုၢ်ဘၣ်အိၣ်လၢ စိၣ်ဘံၣ်ယဲးအတၢ်၀ံဃၢတၢ်မၤ လၢနံၣ်လၢအဆံဖၣ် အဆံ၀ံၤ အလီၢ်ခံ‚ တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤဟဲအိၣ်ထီၣ်တခါ လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သး၀ံၣ် တပတီၢ် ဘၣ်တပတီၢ် လၢတၢ်အဲၣ်ထံကီၢ်န့ၣ်လီၤႉ တၢ်သး၀ံၣ်တဖၣ်‚ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် ‘တၢ်ပၢၢ်ဆၢ တၢ်သး၀ံၣ်လၢ အကဲထီၣ်နီၣ်၀ံာ်ခံလၢ တၢ်သူၣ်ထီၣ် ဟဲးစ်ထီနံယါအထံကီၢ် တၢ်သဘ@ ဖဲ ၁၉၉၁ န့ၣ်လီၤႉ
၀ဲးဘ်စဲးတခါ ပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအံၤ ဒ်အမ့ၢ် ‘‘တၢ်ပၢၢ်ဆၢတၢ်လၢ အတအိၣ်ဒီး တၢ်စုဆူၣ်ခီၣ်တကးလၢ အကွံာ်ဖျိးကွံာ်တၢ်မၤအၢမၤနးအတၢ်မၤ’’ န့ၣ်လီၤႉ ‘‘တၢ်သူၣ်၀ံၣ်သးဆၢတၢ်‚ ကဲထီၣ်တၢ်သဟီၣ်လၢ အကါဒိၣ်လၢ အမၤကဲထီၣ်တၢ်တမံၤ ဃီလၢ ပှၤဟဲးစ်ထီနံယါဖိတဖၣ်အဂီၢ်‚ ဖဲအ၀ဲသ့ၣ် ဘၣ်တူၢ် တၢ်ပၢတၢ်ြပးအအၢအသီ လၢ စိၣ်ဘံၣ်ယဲးအဖီလာ် အနံၣ် (၅၀) န့ၣ်လီၤႉ
တၢ်သံကျံကဲထီၣ်တၢ်လၢ အကါဒိၣ်လၢကမၤစၢၤပှၤ…
ပှၤတဲဖျါ (ပာ်ဖျါ) ဆိတၢ် ပတၢ်ကမၣ်
ဖဲ ၁၉၃၈ နံၣ် လါစဲးပထ့ဘၢၣ် ၂၁ သီ မုၢ်ထူၣ်န့ၣ်‚ သးစၢ်လၢ အမ့ၢ်ပှၤကူၣ်သ့လၢကလံၤ ကထၢပီညါ ဟ့ၣ်ဒုးပလီၢ်ယူၢ်အဲးစ်မူခိၣ်ကလံၤသီ၀ီၤအတၢ်လီၢ်လၢ ဟၣ်ရၠာစးံၣ်ခ့ ကလံၤ မုၢ် ကဟူတၢ်လၢကလံၤစိးဆူ နယူအဲးကလံးလီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ ပှၤအခိၣ်လၢတၢ်တဲဖျါဆိ မူခိၣ်ကလံၤသီၣ်၀ီၤ‚ ဒုၣ်ဒွဲၣ် ခၠါလ်ဖံယၢၣ်အတၢ်တဲဖျါဆိတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ်လီၤႉ နီၢ်နီၢ်‚ တၢ်ကိၢ်လီၢ်ကလံၤမုၢ်တဖျၢၣ်အံၤ‚ တမၤဘၣ်ဒိတၢ်ယံၤယံၤလၢကလံၤစိးန့ၣ်ဘၣ်ႉ
လၢခံ ခံနၣ်ရၠာစးံၣ် ဖဲ ၁၉၃၈ နံၣ်‚ နယူအဲကလံးဟၣ်ရၠာစးံၣ်ခ့ ကလံၤမုၢ်လီၤလၢ ကီးတဖျၢၣ်အလိၤလီၤႉ ဖဲအဘၣ်ဟါ ၄း၀၀‚ ဟဲတုၤဆူ နယူအဲကလံး‚ ဟူသဖှိထီၣ် ကဘီတဖၣ်ဆူခိခိၣ် ဒ်ဟံၣ်လီၤပှီၢ်လၢပီၣ်လဲၣ်ပူၤအသိးန့ၣ်လီၤႉ တၢ်သံတၢ်ပှၢ်အိၣ်ထီၣ် အါန့ၢ်ဒံးပှၤဃုကယၤန့ၣ်လီၤႉ ပှၤတူၢ်ဘၣ်ကလံၤမုၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ဒိးန့ၢ် ဖံယၢၣ် အတၢ်ဒုးပလီၢ်လၢ အသူၣ်လီၤသးလၢ တၢ်ဂ့ၢ်အဂၢၢ်အကျၢၤဒီး အ၀ဲအဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤတဖၣ်လၢ အလီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဃိ‚ သးသမူဖိတဖၣ် ဖျါလၢကမူဘၣ်ဒံးန့ၣ်လီၤႉ
တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢ ပကဘၣ်ဒိကနၣ်မတၤအတၢ်ကတိၤအံၤ‚ အိၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤန့ၣ်လီၤႉ လၢ၀ံယံးရၠာစးမံယၤအမုၢ်နံၤ‚ ယွၤဒုးပလီၢ် အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လၢ ကထီဒါ ၀ံဘျၣ်သရၠာစးၣ်ဘျၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ…
ဘၣ်တၢ်ကဟုကယာ်လၢႉႉႉအဂီၢ်
ဒဲးဘံၣ်‚ မ့ၢ်တၢ်မၤကဆှဲကဆှီတၢ်အတၢ်မၤ ကစၢ်တဂၤ‚ ထီဘိဃုထံၣ်န့ၢ်အါထီၣ် ပှၤလၢ ကကိးအီၤတဖၣ်လၢ တၢ်ကသူၣ်ထီၣ် အတၢ်မၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်ဆဲးကျိးတဘျီ‚ အ၀ဲကတိၤတၢ်ဒီး ပိာ်မုၣ်တဂၤလၢအစံးဘၣ်အီၤလၢ ‘‘အခဲအံၤ‚ ယဟ့ၣ်တၢ်အပရၤလၢ ယကမၤကဆှဲကဆှီတၢ်အဂီၢ်တန့ၢ်ဘၣ်ႉ ယဘၣ်န့ၢ် ခဲစၢၣ်အတၢ်ဆါဒီး ယဘၣ်ဒိး တၢ်ယါဘျါသးန့ၣ်လီၤ’’ႉ စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်‚ ဒဲးဘံၣ်ဆၢတဲာ်လၢ‚ ‘‘ပိာ်မုၣ်တအိၣ်၀ဲနီတဂၤ လၢအဘၣ်န့ၢ်ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါ‚ လၢကဘၣ် တၢ်ဃၣ်ကွံာ်အီၤန့ၣ်ဘၣ်ႉ အ၀ဲသ့ၣ် ဟ့ၣ်ထီၣ် ဒၣ်လဲာ် တၢ်မၤကဆှဲကဆှီအတၢ်မၤလၢ တလိၣ်တၢ်ဟ့ၣ်အလဲ’’ န့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်အံၤ အဃိ‚ ဖဲ ၂၀၀၅ နံၣ်န့ၣ် အ၀ဲစးထီၣ် က့ှုၢ်ကရၠာစးၢတခါလၢ တၢ်တဟံးန့ၢ်တၢ်အဘျုး‚ ဖဲခီပနံၣ်တဖၣ် ဟ့ၣ်မၤဘူၣ်အ၀ဲသ့ၣ်အတၢ်မၤကဆှဲကဆှီတၢ် အတၢ်မၤဆူ ပိာ်မုၣ်တဖၣ်လၢ အတူၢ်ဘၣ်ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါန့ၣ်လီၤႉ ခီဖျိလၢ အတၢ်မၤစၢၤဖိအံၤအဃိ ပိာ်မုၣ်တဂၤ ကလၢၢ်ဘၣ်လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်နာ်န့ၢ်လီၤသး ဖဲဟဲက့ၤဘၣ်ဆူအဟံၣ်လၢ အကဆှီ တဖျၢၣ်အကတီၢ်ဒီး အ၀ဲစံးလၢ ‘‘လၢတၢ်အဆိကတၢၢ်န့ၣ် ယနာ်နီၢ်နီၢ်လၢ ယကမၤနၢၤကွံာ် ခဲစၢၣ်တၢ်ဆါအံၤ‚ သ့၀ဲန့ၣ်လီၤ’’ႉ
တၢ်ကလၢၢ်ဘၣ်လၢတၢ်ဒိးန့ၢ် တၢ်ကဟုကယာ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်ထွဲန့ၣ်…
မၤစၢၤ၀ဲသ့
ကၠိ အတၢ်အိၣ်ဘှံးဃိးနွံလၢ တၢ်မၤစၢၤ ဒ်ပှၤလၢအကဟုကယာ်တၢ်လၢ တၢ်အကတီၢ် လၢအလီၤဘၣ်ယိၣ်တဂၤ လၢနယူယီး ၀့ၢ်မုၢ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖျၢၣ်အံၤ‚ တမ့ၢ်တၢ်အိၣ်ဘှံး ကသုၣ်တမံၤန့ၣ်ဘၣ်ႉ လၢအတၢ်ကတိၤအပူၤ‚ တၢ်အံၤမ့ၢ် ‘‘အိၣ်ဆိးကဒီးတဘျီလၢ ပှၤလၢအဟံၣ်ဃီတအိၣ်အကျါ‚ ဒ်သိးကကဲထီၣ်ပှၤတဂၤလၢ အ၀ဲသ့ၣ်အကျါ‚ ဒ်သိးကသ့ၣ်နီၣ်တၢ်လၢ တၢ်သၣ်၀ံၤသၣ်စ့ၤ‚ တၢ်လီၤဘှံးလီၤတီၤဒီး ကလၢၢ်ဘၣ် တၢ်သးပ့ၤနီၣ်ကွံာ်တၢ်အသိးန့ၣ်လီၤ’’ႉ ကၠိ အတၢ်အိၣ်မူအဆိကတၢၢ်လၢ ကျဲခိၣ်တဖၣ်‚ ကဲထီၣ်လၢအပူၤကွံာ်ခွံနံၣ် ဖဲအ၀ဲဟဲလၢ ဖံးထ်ဘၢ့ှှ် လၢအတအိၣ်ဒီး တၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီး တၢ်လီၢ်လၢ ကအိၣ်၀ဲဒၣ်လဲာ်န့ၣ်လီၤႉ လၢတဆံသၢသီအတီၢ်ပူၤ‚ အ၀ဲအိၣ်လၢကျဲခိၣ် အိၣ်ဒၣ်တၢ်အီၣ်တဆံးတက့ၢ်ဒီး တၢ်မံတလၢတပှဲၤန့ၣ်လီၤႉ လၢတၢ်အံၤအဃိ‚ ကဲထီၣ်၀ဲ ဒ်သိး ယွၤကတဲာ်ကတီၤတၢ်လၢအဂီၢ်လၢ အါနံၣ်အါလါလၢ ယွၤအတၢ်မၤလၢ ပှၤလၢ အလိၣ်ဘၣ် တၢ်မၤစၢၤတဖၣ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤႉ
ဖဲကစၢ်ယ့ၣ့်ှှူးဟဲလီၤဆူဟီၣ်ခိၣ်‚ အ၀ဲဃုထၢစ့ၢ်ကီး ကနီၤဟ့ၣ်တၢ်လဲၤခီဖျိ လၢပှၤလၢ အ၀ဲဟဲဒီးအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ၀ဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ ‘‘မၤသးဒ်န့ၣ်ဒီး‚ ဖိတဖၣ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဖံးတၢ်ညၣ်ဒီး တၢ်သွံၣ်သတးဒီး‚ အ၀ဲဒၣ်အကစၢ်ပှၤဒိးန့ၢ်စ့ၢ်ကီးတၢ်တဖၣ် ဒ်န့ၣ် အသိး‚ ဒ်သိးလၢတၢ်သံအဃိသတးဒီး‚ ကမၤဟးဂီၤ…
တၢ်သၣ်၀ံၤသၣ်စ့ၤ လၢယွၤ
ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤသီတၢ်တဂၤ အသူၣ်ဆူၣ်သးဆူၣ်၀ဲနီၢ်နီၢ်လၢ ကဖးလံာ်စီဆှံန့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ အ၀ဲလီၤမၢ်ကွံာ်လၢ မဲာ်ချံအတၢ်ထံၣ်ဃုာ်ဒီး အစုခံခီလၢ တၢ်ပိၢ်ဖးတခါ န့ၣ်လီၤႉ ဖဲအနၢ်ဟူဘၣ်ပိာ်မုၣ်တဂၤလၢ အဖးဘရၠာစး့လံၣ် (လံာ်မဲာ်ဖျၢၣ် လၢပှၤမဲာ်တထံၣ် တၢ်အဂီၢ်) လၢအနိးဖံး အ၀ဲဂုာ်ကျဲးစၢး မၤ၀ဲဒ်န့ၣ်လီၤႉ ဘၣ်ဆၣ်‚ သ့ၣ်ညါဘၣ် စ့ၢ်ကီးလၢ နၢာ်ဘိ (တၢ်ဒုးသ့ၣ်ညါ တၢ်ဟုးတၢ်ဂဲၤလၢပနီၢ်ခိ) လၢအအိၣ်လၢအနိးဖံးစိးနါ တဖၣ် စ့ၢ်ကီး ဟးဂီၤန့ၣ်လီၤႉ လၢခံ‚ အ၀ဲအသးပှဲၤဒီး တၢ်သးခု ဖဲအထံၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အကလၢၢ်ဘၣ် ဘရၠာစး့လံၣ် အလံာ်မဲာ်ဖျၢၣ်လၢ အပ@ၤသ့၀ဲန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲထံၣ်န့ၣ် ကျဲတဘိ လၢကဖးလံာ်စီဆှံဒီးသးခုဘၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါန့ၣ်လီၤႉ
တၢ်သးခုဒီး တၢ်မုၢ်လၤသးခု မ့ၢ်သးအတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်လၢ ၀ံယံးရၠာစးမံယၤ လဲၤခီဖျိဘၣ်‚ ဖဲအဒိးန့ၢ်ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါန့ၣ်လီၤႉ အ၀ဲစံး လၢ ‘‘ယထံၣ်န့ၢ် နတၢ်ကတိၤဒီး ယအီၣ်ကွံာ်အီလီၤ’’ (ယံး ၁၅း၁၆) ႉ လၢအတလီၤဂာ်ဘၣ်ဒီး ပှၤယူၤဒၤဖိ လၢ အတပးကဲ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ (၈း၉)…