တၢ်အဲၣ်ပဒုၣ်ပဒါ
ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီအကတီၢ်, ကီၢ်အမဲရကၤ ကဘီသုးဖိ (Navy) လ့ ဝဲးစတၢၣ် (Lynne Weston) လၢတၢ်ကူစါယါဘျါတၢ်တကပၤန့ၣ် ဘၣ်လဲၤထီၣ်ဆူထံကၢၢ်ခိၣ်ဃုာ်ဒီးသုးဖိလၢ အကဘၣ်လဲၤဒုးတၢ်သတူၢ်ကလာ် ဒ်သိးဒီးကမၤန့ၢ်ကီးတဖၣ် လၢဒုၣ်ဒါအစုပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဟးဆှဲးတသ့ဘၣ်အပူၤန့ၣ် တၢ်သံတၢ်ပှၢ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲ ဒိၣ်ဒိၣ်မုၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲမၤအဂ့ၤကတၢၢ် လၢတၢ်စိာ်ပူၤဖျဲး ပှၤသုးဖိလၢအဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး နးနးကလဲာ်တဖၣ်ဆူ တၢ်လီၢ်လၢအပူၤဒီးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဘျီ, အသုးဖိလၢကူစါယါဘျါတၢ်တဖၣ် ထံၣ်န့ၢ် ဒုၣ်ဒါအသုးဖိ ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးနးနးကလဲာ်လၢအဟၢဖၢန့ၣ်လီၤ. ဒ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး အတၢ်အိၣ်အသးအသိးန့ၣ်, ပှၤဆါအံၤ ပှၤဒုးအီအီၤထံတသ့ဘၣ်. ဒ်သိးပှၤတဂၤအံၤ အသုတသံအဂီၢ်န့ၣ် တၢ်ကူစါယါဘျါတၢ် သုးဖိအခိၣ် ဝဲးစတၢၣ် ဆဲးနုာ်လီၤန့ၢ် တၢ်သွံၣ်အထံဆှံ လၢသုးဖိအံၤ အသွံၣ်ကျိၤပူၤန့ၣ်လီၤ.
မရ့သုးဖိတဂၤ စံးဘၣ် ဝဲးစတၢၣ် လၢ “ပာ်တ့ၢ်တၢ်သွံၣ်အထံဆှံတဖၣ် လၢပပှၤ သုးဖိတဖၣ်အဂီၢ်ဒံး” န့ၣ်လီၤ. ဝဲးစတၢၣ် တပာ်သ့ၣ်ညါအသးဘၣ်. ဒ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး စံးဝဲဒၣ်လၢ မး ၅:၄၄ အပူၤအသိး, ကမၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ဝဲးစတၢၣ် သ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး မၤဝဲအါန့ၢ်ဒိၣ်န့ၢ်…
တၢ်လီၤမူၢ်လီၤဖး ဖးဒိၣ်
ပူဒုးနဲၣ်တၢ်ဂီၤ ပံနး (Peanuts) လၢအမံၤဟူသၣ်ဖျါတဘ့ၣ်အပူၤန့ၣ်, မ့ၢ်လၢအစူၢ်နၥ်ဝဲ လူၢ်ခ့သၣ် ဖးဒိၣ် (The Great Pumpkin) အဃိ, လဲနးစ် (Linus) အတံၤသကိး ကဒူးကဒ့ၣ်အီၤဆူၣ်ဆူၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်သးဟးဂီၤအပူၤန့ၣ် လံနးစ် ဟးထီၣ်ဝဲဆူတၢ်လီၢ်အယံၤ, ဒီးစံးဝဲ “တၢ်ဂ့ၢ်လၢယသုတစံးကတိၤဂ့ၢ်လိာ်တၢ်ဒီးၦၤကညီတဖၣ်န့ၣ် ယမၤလိန့ၢ်တၢ်အိၣ်ဝဲသၢထံၣ်- တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအဂ့ၢ်, ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်, ဒီးလူၢ်ခ့သၣ် ဖးဒိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.
လၢလံနးစ်အသးပူၤန့ၣ်, အိၣ်ဒၣ်ထဲ လူၢ်ခ့သၣ် ဖးဒိၣ် အဂ့ၢ်ဘၣ်ဆၣ်, မ့မ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ် အဂၤခံထံၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အိၣ်အသး, မၤအသးနီၢ်နီၢ်- ထံကီၢ်လီၤဖးလိၥ်သးႇ ဟံၣ်ဖိဃီဖိလီၤဖးလိၥ်သးႇ ဒီးတံၤသကိးတဖၣ်လီၤဖးလိၥ်သးန့ၣ်လီၤ. ဖဲ ကစၢ်ယ့ၣ်ၡူး အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအကတီၢ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်အံၤအိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ၦၤဖၤရံၤၡဲတဖၣ် အဲၣ်ထူအဲၣ်ယွၤနီၢ်နီၢ်, ဒီးကျဲးစၢးအိၣ်မူပိၥ်ထွဲ တၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး လၢလံၥ်စီဆှံအလီၢ်လံၤတကတြူၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. လၢထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၤတကပၤန့ၣ် ၦၤပိၥ်စီၤပၤဟ့ၤရိၥ်အခံတဖၣ် မၤဝဲနီၢ်နီၢ်ဘၣ်ဆၣ်, ၦၤခံဖုလိၥ်အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကပူၤဖျဲးလၢ ရိမ့ၤအတၢ်ပၢဆှၢဆီၣ်သနံးတၢ်အဖီလၥ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်တိာ်တဖၣ်န့ၣ် ဖျါလၢတဒ်သိးလိာ်အသးဒီးကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, မၢ်ကူး ၁၂:၁၄-၁၅ န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်…
တၢ်အကတၢၢ် အစၢ
ဖဲ ၁၉၂၁ နံၣ်န့ၣ်, ၦၤသ့စိးပျၤတၢ် စဲၣ်မ် ရိဒံၢ်ယၣ် (Sam Rodia) စးထီၣ်ဘှီထီၣ်ဝဲ ဝးစ် တၢးထီ (Watts Towers) န့ၣ်လီၤ. သၢဆံသၢနံၣ်ပူၤကွံၥ်ဝံၤအလီၢ်ခံႇ က့ၢ်ဂီၤ စိးပျၤတဆံနွံထံၣ် အိၣ်ဆၢထၢၣ်ထီန့ၢ် Los Angeles မံထၢၣ်သၢဆံန့ၣ်လီၤ. ၦၤဒ့တၢ်အူတၢ်ဖိ ကၠဲရံၣ် ကၤစံၣ်ယၣ် (Jerry Garcia) ဆိကမိၣ်ဆံး ရိဒံၢ်ယၣ် အသးသမူဒီစိၤအတၢ်မၤအံၤန့ၣ်လီၤ. ကၤစံၣ်ယၣ် စံးဝဲဒၣ်လၢ ““တၢ်အကတၢၢ်အစၢ, လၢအဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ဖဲနသံပူၤကွံၥ်ဝံၤအလီၢ်ခံ” န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးကဒီးဝဲလၢ “ဝိ .. တၢ်မၤဒ်သိးအံၤန့ၣ်တမ့ၢ်လၢယဂီၢ်ဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.
မ့မ့ၢ် ကၤစံၣ်ယၣ် အဂီၢ် တၢ်အကတၢၢ်အစၢန့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. ၦၤလၢအဒ့ သကိးတၢ်ဒီးအီၤ ဘီး ဝံၤယၤ (Bob Weir) ပၥ်ဖျါဖှိၣ်ထီၣ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ထံၣ်- “တၢ်ကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်နၤ ခါဆူညါလီၤထူလီၤယိာ်အဂီၢ်, တၢ်တအိၣ်နီၤတမံၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ပကမုၥ်လၤသးခုသကိး ပတၢ်အိၣ်မူ” န့ၣ်လီၤ.…
အကတၢၢ်န့ၣ် ပာ်ဖှိၣ်လိာ်သးခဲလၢာ်
ဖဲ ၁၉၆၀ နံၣ်န့ၣ်, အီးတိၣ် ပရဲမ့ကၠၢၣ် (Otto Preminger) ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ကတိၤဂ့ၢ်လိာ် ခီဖျိလၢအတၢ်ဂီၤမူ "အဲးစ် စိဒၢးစ် (Exodus) န့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂီၤမူအံၤ သန့ၤဝဲလၢ လံၣ်ယိၣ် ယူရံး(စ) (Leon Uris) အတၢ်ကွဲး, ဒီးတၢ်ကွဲးပူ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ, ဖဲတၢ်ဒုးဖးဒိၣ် ခံဘျီတဘျီဝံၤန့ၣ်, ပှၤယူၤဒၤဖိ ပှၤဘၣ်ကီဘၣ်ခဲတဖၣ်, သုးလီၢ်သုးကျဲနုာ်လီၤအိၣ်ဆိးလၢကီၢ်ပၤလၤစတဲၣ်အဂ့ၢ်, ဒီးလၢအတမ့ၢ်တၢ်မၤအသးနီၢ်နီၢ်န့ၣ်ဘၣ်. တၢ်ဂီၤမူအံၤကတၢၢ်ဝဲဒၣ်လၢ ယူရပၤ ယူဒၤမုၢ်ဖိဒီးပှၤအါရးပိာ်ခွါဖိ, ခံဂၤလိာ် ဘၣ်တၢ်မၤသံ, ဒီးဘၣ်တၢ်ခူၣ်လီၤ အဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်သွၣ်ခိၣ်တပူၤဃီ, လၢခံတၢ်လီၢ်လၢ အကကဲထီၣ်အံၣ်စရ့လးအကီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ပရဲမ့ကၠၢၣ် ပာ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ဝဲလၢ ပကမၤကတၢၢ်တၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်က့ၢ်ဂီၤဒိလၢအအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးဟးဂီၤ, ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်မံမီၢ်တမံၤလၢ အဘၣ်တၢ်ခူၣ်လီၤဘျၢလီၤအီၤန့ၣ်ဧါ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး, ကမ့ၢ်တၢ်မုၢ်လၢ် အတၢ်ပနီၣ်တမံၤလၢ ပှၤခံကလုာ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်သးဟ့, ဒီးတၢ်မၤဟးလီၤလိာ်သး လၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤန့ၣ် ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး- လၢတၢ်သံဒီးတၢ်မူန့ၣ်ဧါ.
ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်, စီၤကိးရးအဖိခွါတဖၣ် လၢအကွဲး ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၇ န့ၣ်…
ပှၢ်လၢ်ကျါ တၢ်ခံးအဒၢး
ဒ်ပှၤဒိတၢ်ဂီၤတဂၤအသိးန့ၣ်, သူးမုၢ်သံၣ်ဘိ တဟ့ၣ်ဝဲခွဲးယာ်ဆူ တိၣ်နံၣ် ဘဲးကၤရိၣ် (Tony Vaccaro) ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤအံၤ ဆိကတီၢ်အီၤတန့ၢ်ဘၣ်. တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုး ဖဲကျိသၣ်ဒီးမျိာ်သၣ်တဖၣ် ဟဲလီၤဝဲဒ်တၢ်စူၤထံအသိး အကတီၢ်ဒၣ်လဲၣ် အဝဲဒိန့ၢ်တၢ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ. ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ဖဲအတံၤသကိးတဖၣ် မံၤဝဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ်, အဝဲစူးကါ အတံၤသကိးတဖၣ် အထးခိၣ်ကုာ် ဒ်သိးကဃါဃုာ်ဝဲဒၣ် ကသံၣ်ထံလၢတၢ်ဒုးကဲထီၣ် အတၢ်ဂီၤမူအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၢ်လၢ်ကျါ မုၢ်နၤတၢ်ခံးသူအတီၢ်အံၤ ကဲထီၣ်ဝဲတၢ်ခံးအဒၢး ဖဲ ဘဲးကၤရိၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဂီၤမူလၢ အဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်ဒုးဖးဒိၣ် ခံဘျီတဘျီလၢ ဟၢးကၢၣ် (Hurtgen) အပှၢ်လၢ်ကျါအဂ့ၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤ တုၤခဲကနံၣ်အံၤန့ၣ်လီၤ.
စီၤပၤစီၤဒၤဝံး ဘၣ်လဲၤခီဖျိ တၢ်ဒုးတၢ်ယၤ, ဒီးတၢ်ဆၢကတီၢ်တဖၣ်လၢအခံးန့ၣ်လီၤ. ၂ ရှမူၤ ၂၂:၁ ပာ်ဖျါထီၣ်, “ယွၤ မၤပူၤမၤဖျဲး(စီၤဒၤဝံး) လၢအဒူၣ်အဒါခဲလၢာ်အစုပူၤ, ဒီးလၢစီၤစီလူးအစုပူၤ” န့ၣ်လီၤ. စီၤဒၤဝံး စူးကါဝဲဒၣ် အတၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ် ဒ်သိးကဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်ကွဲးနီၣ်လၢ ယွၤအတၢ်တီတၢ်လိၤန့ၣ်လီၤ. ၂ ရှမူၤ…
ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အိၣ်ဆိးလၢဒဲပူၤ
ပသူၣ်ထီၣ်ယၣ်ဒဲ တစိၢ်တလီၢ်လၢ ဆၣ်တဖၣ်အဖီလာ်, ဒီးလၢအၤဖရံၤကၤမုၢ်နုာ် အမူကပိာ်လိၤဖးလဲၢ်ဒီးပဝဲအဘၢၣ်စၢၤန့ၣ် တၢ်တအိၣ်နီတမံၤဘၣ်. ဖဲလၢတၢ်ကိၢ်ဃ့ အကတီၢ်န့ၣ်, တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဒဲတဖျၢၣ်တလိၣ်ဘၣ်ဆၣ်, မ့ၣ်အူ မ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်နီၢ်မးန့ၣ်လီၤ. ယပၢ် ဆဲးတိၢ်သ့ၣ်ဖူကျီၣ်တဖၣ်လၢသ့ၣ်တဘိ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်, “တဘၣ်ပျဲ မ့ၣ်အူ သံကွံာ်နီတစုတဂ့ၤ” န့ၣ်လီၤ. မ့ၣ်အူမ့ၢ်အိၣ်န့ၣ် တၢ်မံၤလာ်တဖၣ် တဟဲမၤဘူးပှၤဘၣ်. ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်ခဲလၢာ်န့ၣ် လီၤလိၣ်လီၤလးဘၣ်ဆၣ်, ပတအဲၣ်ဒိးလၢ ခ့ဘှ့မ့ၢ်ဂ့ၤ, ဂုၢ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ကဟဲဟးဝ့ၤဝီၤလၢပဒဲအကပိာ်ကပၤန့ၣ်ဘၣ်.
ယပၢ်မၤဝဲ မံးရှၢၣ်နရံၣ်အတၢ်မၤ လၢကီၢ်ကၢ်နၢ် (Ghana) အထးခီလီၢ်ကဝီၤ, ဒီးအဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လီၤဆီလၢ အဒုးကဲထီၣ်ကယဲၢ်တၢ်ကိးမံၤ လၢအသိၣ်လိတၢ်အကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်ကသုၣ်လၢဒဲစ့ၢ်ကီး, တပူၤဒီးအတၢ်သိၣ်လိဘၣ်.
တၢ်အိၣ်ဆိးလၢဒဲပူၤန့ၣ် ကစၢ်ယွၤစူးကါဝဲ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်အလီၢ်လၢအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ၃ မိၤရှ့ ၂၃:၄၀ ပာ်ဖျါဝဲလၢ တနံၣ်န့ၣ်တဘျီ, ဒီနွံအတီၢ်ပူၤန့ၣ်, ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဆိးဝဲလၢဒဲတဖၣ် လၢအဘၣ်တၢ်တ့ထီၣ်အီၤဒီး “သ့ၣ်အဃံအလၤအတၤသၣ်, ဒီးစူၣ်ပလိၣ်အဒ့, ဒီးသ့ၣ်ခဲအဒ့, ဒီးထံကျိအပံၢ်သလိ” န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပညိၣ်ကွၢ်စိ အိၣ်ဝဲခံမံၤန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၄၂-၄၃ န့ၣ်…
စီၤၡၤဘနၤ အတၢ်သွၣ်ခိၣ်
ၦၤအါရံးၡ်ဖိ (Irish) ၦၤကွဲးထါ ယံး (ထ်စ်) (W. B. Yeats) သးအိၣ်လၢ ၦၤကခူၣ်လီၤအီၤဖဲ “ဘဲဘူလ်ဘဲ” ကစၢၢ်လၢအခိၣ်ပၢၤ အခီၣ်ထံး (Under Ben Bulben), ဒီးထါလၢအကွဲးဝဲ လၢခံကတၢၢ်အကျါတယုၢ်အခိၣ်တီန့ၣ် ယုၢ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်လီၢ်တတီၤအံၤအမံၤ န့ၣ်လီၤ. ထါအကတၢၢ်တကျိၤ- “တၢ်သးစဲတအိၣ် / လၢတၢ်မူႇ ဒီးလၢတၢ်သံ / ပမ့ၢ်လဲၤပူၤကွံာ်ဟီၣ်ခိၣ်ဘၣ်ဆၣ် သးသမူတဖၣ် ကမူဒံးဝဲဆူညါအါမး” အံၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကွဲး စိးပျၤပာ်ဖျါထီၣ်လၢ အသွၣ်ခိၣ်လၢၢ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကွဲးအခီပညီ ကမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် တၢ်တယၣ်ဆိကမိၣ်တဖၣ် အိၣ်ထီၣ်အါမးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်, ကမ့ၢ်ဝဲ ၦၤကွဲးထါ အတၢ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ် တၢ်မူဒီးတၢ်သံ ခံမံၤလိာ်အတၢ်မ့ၢ်တၢ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤန့ၣ်, ယံး (ထ်စ်) အတၢ်ဆၢမိၣ်န့ၢ် လၢအမ့ၢ် တၢ်ကဘၣ်ခူၣ်လီၤအီၤဖဲလဲၣ်, ဒီးလၢအသွၣ်ခိၣ်လၢၣ်ဘ့ၣ်ဘၣ်အလိၤန့ၣ် တၢ်ကဘၣ်ကွဲး မနုၤလဲၣ်န့ၣ် လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢအတမုာ်တလၤတခီ ပမ့ၢ်လဲၤပူၤကွံာ်ဟီၣ်ခိၣ်အံၤဘၣ်ဆၣ်, ပလဲၤပူၤကွံာ်တၢ်အဂီၢ် တၢ်လီၤဆီတအိၣ်ဘၣ်ဆၣ်,…
တၢ်ကလုၢ်လၢအအိၣ်သယုၢ်
ဖဲ “Paris Peace Conference” (ပၣ်ရံၢ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိး အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်) လၢအမၤကတၢၢ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ် တၢတဘျီ ဝံၤအလီၢ်ခံ, ကီၢ်ဖရၣ်စ့ၣ် သုးခိၣ်ကျၢၢ် ဖၣ်ဒံၣ်နၣ် ဖိး(ခၠ) French Marshall Ferdinand Foch လၢတၢ်သူၣ်တမုာ်သးတမုာ်အပူၤ စံးဝဲလၢ “တၢ်အံၤ တမ့ၢ်တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဘၣ်. မ့ၢ်တၢ်အၢၣ်လီၤလၢ တၢ်ဒုးကဆိကတီၢ် အနံၣ် ခံဆံအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.” ဖိး(ခၠ) အတၢ်ထံၣ် တလီၤပလိာ်လိာ်သးဒီး ပှၤအါဂၤ အတၢ်ဆိကမိၣ် လၢအမ့ၢ် တၢ်ဒုးလိာ်ယၤလိာ်သးလၢ အမၤပျံၤမၤဖုးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ် “တၢ်ဒုးလၢ အမၤကတၢၢ် တၢ်ဒုးတဖၣ်ခဲလၢာ်”န့ၣ်လီၤ. အနံၣ်ခံဆံ ဒီးခံလါပူၤကွံာ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ် တၢ်ဒုးဖးဒိၣ် ခံဘျီတဘျီ ဟဲကဲထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖိး(ခၠ) စံးတၢ်န့ၣ် ဘၣ်ဝဲလီၤ.
လၢပျၢၤ, စီၤမံၤကါယၤ, ယွၤအဝံအမ့ၢ်အတီ ထဲတဂၤဧိၤ, စံးကတိၤပာ်ဖျါဆိ တၢ်ဒုး တၢ်ယၤလၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုးအစၢတဖၣ်, လၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိအဂီၢ် ဖဲစိၤဆၢကတီၢ်ဖဲန့ၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်ဖဲ…
ယွၤအခၢၣ်စးတဖၣ် လၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိးအဂီၢ်
နိၣ်ရၣ် (Nora) လဲၤဝဲဆူ တၢ်ဒုးနဲၣ်ကမျၢၢ်တၢ်ဘၣ်သးလၢ တၢ်ကစုဒုအပူၤ မ့ၢ်လၢ အတၢ်သးဆူၣ်သးဂဲၤဒိၣ်မး လၢတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဂီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. ဒ်တၢ်သုးကျဲၤပာ်လီၤအသိး, တၢ်ဒုးနဲၣ်တၢ်ဘၣ်သးန့ၣ် လၢတၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤဒုးနဲၣ်တၢ်ဘၣ်သးတဖၣ် ဟးဝဲလၢ တၢ်ဘှ့ၣ်တၢ်ဘှီၣ်လၢအသဟီၣ်ဒိၣ်အပူၤ လၢဝ့ၢ်ခၢၣ်သးန့ၣ်လီၤ.
တၢ်န့ၣ်ဝံၤ သိလ့ၣ်ခံခိၣ် ဟဲအိၣ်ကတီၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ပှၤအိၣ်လၢ ဝ့ၢ်အချၢတဖၣ်ကမၤတၢထီၣ်တၢလီၤတၢ်အဂီၢ် ဟဲတုၤဃီၤဝဲန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်န့ၣ် တၢ်တၢထီၣ်တၢလီၤ အိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်သးဘၣ်ဒိဖးဒိၣ်အပူၤ နိၣ်ရၣ် ဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်တိာ်ပာ်လၢ အဂ့ၤတဖၣ်န့ၣ် ဖျါလၢအဘျုးတအိၣ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဖဲတၢ်မၢဖိစီၤပီလူး လဲၤဆူ ဝ့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ် အတၢ်လုၢ်ဟံၣ်န့ၣ် ဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဒီး ပှၤလၢအထီဒါအီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. မၤတၢ် ၂၁:၂၇ ပာ်ဖျါလၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်, “ပှၤယူၤဒၤဖိလၢအၤစံတဖၣ်,” ဒီးထံၣ်ဝဲကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး ဒ်အမ့ၢ်ပှၤမၤပျံၤမၤဖုး အဝဲသ့ၣ်အတၢ်အိၣ်မူအကျိၤအကျဲန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၂၈-၂၉ န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ် အဝဲသ့ၣ် ကိးထီၣ် စီၤပီလူး အတၢ်လီတၢ်ဝ့ၤဒီးတၢ်ပစိၣ်ပစ့ ဒီးဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သဘံၣ်ဘူၣ် အဆိအချ့န့ၣ်လီၤ. ပှၤဂီၢ်မုၢ်တၢထီၣ်တၢလီၤ ဒီးတွံၢ်ထုးထီၣ်စီၤပီလူးဆူ တၢ်လုၢ်ဟံၣ်အချၢ, ဒိအီၤတီၢ်အီၤဒီး, သုးဖိတဖၣ်…
တၢ်မူထီၣ်ဂဲၤထီၣ်လၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအပူၤ
ပသ့ၣ်ညါ လံၣ်ယိၣ်နၣ်ဒိၣ် ဒၣ်ဘၢၣ်ခၠံၣ် (Leonardo da Vinci) ဒ်အမ့ၢ်ပှၤမၤမူထီၣ်ဂဲၤထီၣ် ဒွဲလၤလံာ်လဲၢ်ဒီးစဲအ့ၣ်ပီညါတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. အတၢ်ကူၣ်သ့ကူၣ်ဘၣ်စဲၣ်နီၤန့ၣ် နဲၣ်ဆှၢဝဲဒၣ် တၢ်ဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်လၢ တၢ်မၤလိမၤဒိး, ဒီးဒွဲလၤကူၣ်သ့ အပျီအါမးအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢ တနံၤဘၣ်တနံၤအတၢ်ကွဲးနီၣ်တၢ်, လၢအမ့ၢ် “ပမုၢ်နံၤလၢ အတမုာ်တလၤဒိၣ်မးတဖၣ်” အပူၤန့ၣ်, ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်သူၣ်အုးသးအုးလၢ တုၤပသံန့ၣ် “ပတပာ်လီၤတဲာ်တ့ၢ် ပနီၢ်ကစၢ်အတၢ်သ့ၣ်နီၣ် နီတမံၤ လၢပှၤတဖၣ်အသးပူၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.
လံၣ်ယိၣ်နၣ်ဒိၣ် စံးဝဲဒၣ် “ယဆိကမိၣ် ယမၤလိတၢ်လၢ ယကဘၣ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဒ်လဲၣ် ဘၣ်ဆၣ်, မ့ၢ်ဒၣ်ယမၤလိတၢ်လၢ ယကဘၣ်သံဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.” အတၢ်ကတိၤအံၤ ဘူးဒီးတၢ်မ့ၢ် တၢ်တီ အါန့ၢ်ဒံးတၢ်လၢအသ့ၣ်ညါဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢကဘၣ်သံဒ်လဲၣ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ကျဲဆူ တၢ်မူန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်မၤနၢၤအတၢ်လဲၤဆူ ဝ့ၢ်ယရူၤရှလ့ၣ် (ခ့ခါအဆၢကတီၢ် ပှၤခရံာ်ဖိ တနီၤမၤဝဲ ဒ်ထီလၣ်အမုၢ်နံၤအသိး, ဖျါဖဲ ယိၤဟၣ် ၁၂:၁၂-၁၉) ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်, ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးစံးဝဲ ဖဲအဆၢဖိ ၂၄ န့ၣ်, “ဘုချံတဖျၢၣ်မ့ၢ်တလီၤတဲာ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီး အုၣ်သံဘၣ်ဒီး အိၣ်ဒၣ်အတၢ်…