ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်ဝံၤလၢခံတနံၤ
ခရံၥ်အိၣ်ဖျဲၣ်နံၤ အတၢ်သးခုလဲၤပူၤကွံၥ်ဝံၤ, လၢခံတနံၤန့ၣ် တၢ်မၤအသးဒ်တၢ်လီၤသးဟးဂီၤ တမံၤန့ၣ်လီၤ. ဒီတနၤကျၢၤပအိၣ်သကိးဒီးတံၤသကိးတဖၣ်အဃိ ပမံတန့ၢ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်. ဝံၤန့ၣ်ဒီး ပဟဲက့ၤဆူဟံၣ်, ဒီးပသိလ့ၣ်ဟးဂီၤဝဲ. တဝံၤဒံးဘၣ် ဘှ့ၣ်ပစီၤစးထီၣ်လီၤဝဲအဃိ, ပဘၣ်ပၥ်တ့ၢ် သိလ့ၣ်, ဒီးပဘၣ်ဟဲက့ၤဆူဟံၣ် လၢ ထဲးကစံၣ် (taxi) လၢဘှ့ၣ်ကျါသူၣ်ကျါန့ၣ်လီၤ. လၢာ်ဂံၢ် လၢာ်ဘါ, လီၤဘှံးလီၤတီၤဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ.
ခရံၥ်အိၣ်ဖျဲၣ်အနံၤဝံၤန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲ ပလီၤဘှံးလီၤဘှါ, လီၤသးဟးဂီၤ န့ၣ်ဘၣ်. ပအီၣ်ဘၣ် တၢ်အီၣ်အါအါဂီၢ်ဂီၢ် မ့ၢ်ဂ့ၤ, ခရံၥ်အိၣ်ဖျဲၣ်တၢ်ဆၢဂ့ၤဆၢဝါအတၢ်သးဝံၣ် လၢကွဲၤလ့လိၤတဖၣ် ပတနၢ်ဟူလၢၤဘၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ပပှ့ၤတၢ်အဲၣ်အတၢ်ဟ့ၣ်ဖိ လၢအပူၤကွံၥ်အနွံန့ၣ် ခဲအံၤအပှ့ၤ အိၣ်တ့ၢ်ဒၣ်တဝၥ်မ့ၢ်ဂ့ၤ, ခရံၥ်အိၣ်ဖျဲၣ်မုၢ်နံၤ အတၢ်သးခုတဖၣ် လီၤမၢ်ဒံကွံၥ်ဝဲချ့သဒံးန့ၣ်လီၤ.
ကစၢ်ယၣ်ၡူးအိၣ်ဖျဲၣ်အနံၤဝံၤ မုၢ်နံၤလၢအဟဲတနံၤအဂ့ၢ်န့ၣ် လံၥ်စီဆှံတပာ်ဖျါထီၣ် နီတဘျီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် လူၤ ၂:၄-၁၈ အတၢ်ပာ်ဖျါ, တၢ်လဲၤဆူဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်လဲၤဝဲ လၢခီၣ်, ဘၣ်လူၤဃုတၢ်အိၣ်ဆိးလီၢ်ကီကီခဲခဲ, ဖဲနီၢ်မၤရံဆံးစၢ်အဖိဒီးတူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်တၢ်, ဒီးလၢတၢ်တဆိကမိၣ်အပူၤ ၦၤကွၢ်သိတဖၣ်ဟဲတုၤဝဲသတူာ်ကလာ်, ခီဖျိလၢတၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤ အဃိ, နီၢ်မၤရံဒီးစီၤယိၤသး ကလီၤဘှံးလီၤဘှါလီၤန့ၣ် ပဆိကမိၣ်ကွၢ်သ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.…
ခရံာ်အိၣ်ဖျၢၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီ
ဒ့ဘ့း(David) ဒီး အဲန်ကၠံၢ်(Angie) ကလၢၢ်ဘၣ်ယွၤအတၢ်ကိးလၢ ကလဲၤဆူထံဂၤကီၢ်ဂၤႇ ဒီးတၢ်သးခုကစီၣ် အတၢ်မၤတဖၣ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီန့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်မၤဂၢၢ်မၤကျၢၤ အဝဲသ့ၣ်ကလၢၢ်ဘၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်လဲၤတၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လၢတၢ်သုးလီၢ်သုးကျဲအံၤန့ၣ် တၢ်လၢအတဂ့ၤအိၣ်ဝဲတမံၤန့ၣ်လီၤ. ခဲကနံၣ်အံၤႇ ဒ့ဘ့းအမိၢ်သးပှၢ်ပၢ်သးၦၢ်တဖၣ် ကဘၣ်မၤ ခရံာ်အိၣ်ဖျၢၣ် ထဲဒၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဒ်သိးမိၢ်ပၢ်တဖၣ် အတၢ်အိၣ်သယုၢ်သညိလၢ ခရံာ်အိၣ်ဖျၢၣ် အဆၢကတီၢ် ကဆံးလီၤစှၤလီၤအဂီၢ် ဒ့ဘ့း ဒီး အဲန်ကၠံၢ် ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤ, ခီဖျိဆှၢလီၤဆိဝဲ ခရံၥ်အိၣ်ဖျဲၣ်တၢ်ဟ့ၣ်, တၢ်ဆၢဂ့ၤတဖၣ် ဒီးဖဲခရံၥ်အိၣ်ဖျဲၣ်အမုၢ်နံၤဂီၤဂီၤန့ၣ်, ကတိၤတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်လၢလီတဲစိန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်လၢ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒ့ဘ့း မၤန့ၢ်အဘူးအလဲန့ၣ် အိၣ်ဒၣ်ထဲ ကက့ၤဟးဆူဟံၣ် ပူၤဘျီပူၤဘျီအဂီၢ်အဃိဒီး, အဝဲသ့ၣ်မၤတၢ်အဂၤမနုၤကသ့ဒံးလဲၣ်. ဒ့ဘ့း လိၣ်ဘၣ်တၢ်ကူၣ်သ့လီၤ.
ကတိၤဒိအဆၢဒိၣ် ၃ မ့ၢ်တၢ်မၤလိဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဃုထံၣ်န့ၢ်တၢ်ကူၣ်သ့ႇ ဒုးနဲၣ်ၦၤလၢ ပကဒိးန့ၢ်တၢ်ကူၣ်သ့အဂီၢ် အဆၢဖိ ၅-၆ ပာ်ဖျါဝဲ ခီဖျိတၢ်ဟ့ၣ်လီၤပတၢ်အိၣ်သးမၤသးတဖၣ်ဆူ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်, ဒီးအဆၢဖိ ၃-၄ ဒီး ၇-၁၂ ပၥ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကူၣ်သ့အလုၢ်အၦ့ၤတဖၣ်ဒ်အမ့ၢ်…
ဆၣ်လၢအကပီၤတဖၣ်
အဆိကတၢၢ် တၢ်လၢယပာ်သူၣ်ပာ်သးဘၣ် ဝ့ၢ်ဖးဒိၣ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်တၤကျိၤတၤစ့အလီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အဂၤလၢယထံၣ်မ့ၢ် ကျးလၢအဆါညါဖီတဖၣ်, ကျးလၢပှၤဆါပိးလီၤလၢ ဝံဝာ်ဒီတဒၢတၢ်ကလုာ်ကလိၤ တဖၣ်, ဒီးတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ အဘ့ၣ်ဘၣ်ဖးဒိၣ် လၢပီၢ်ရီတဖၣ်ကဃုကျိၣ်စ့ ခီဖျိလၢ ပှၤအတၢ်ဟဲဝံအၢ တဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ် ယလဲၤတုၤဝ့ၢ်ဖးဒိၣ်တဖၣ် လၢအပှဲၤဒီးပှၤမၤတၢ်ဒဲးဘးတဖၣ် န့ၣ်ဒီး, ဝ့ၢ်တဖျၢၣ်အံၤ အပတီၢ်ဖျါလၢ တၢ်လီၤသးဟးဂီၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဆၣ်, လၢခံတဂီၤ ဖဲယကတိၤတၢ်ဒီးပှၤနီၣ်သိလ့ၣ်ထဲးကစံၣ်တဂၤန့ၣ်ဒီး, ယသးပူၤတၢ်မၤအသး ဖျါဒ်သိးသးအတၢ်ထံၣ်ဟဲကပီၤထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲစံးဘၣ်ယၤ “ကိးမုၢ်နံၤဒဲး ယဃ့ထုကဖၣ်ကစၢ်ယွၤ ကဆှၢလီၤန့ၢ်ယၤ ပှၤလၢကစၢ်ယွၤအဲၣ်ဒိး လၢယကမၤစၢၤအီၤတဖၣ်, ပှၤလၢအသးစဲထီဒီးတၢ်တၤကျိၣ် တၤစ့, ပှၤဃုကျိၣ်စ့ခီဖျိဆါလီၤအီၣ်နီၣ်ခိတဖၣ်, ဒီးပှၤအိၣ်ဟဲလၢဟံၣ်ဒူၣ်ဃီထၢအလီၤမုၢ်လီၤဖးတဖၣ်, မ့ၢ်တဲဘၣ်ယၤအတၢ်ဂ့ၢ်ကီလၢမဲာ်ထံမဲာ်နိန့ၣ်ဒီး ယအိၣ်ပတုာ်သိလ့ၣ်, ယဒိကနၣ်အတၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ်, ဒီးယဃ့ထုကဖၣ်တၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအံၤမ့ၢ် ယတၢ်သးခုကစီၣ်အတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.”
ဖံလံးပံၤ ၂:၅-၈ အပူၤ ပှၤတၢ်မၢဖိစီၤပီလူးပာ်ဖျါထီၣ် ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး အတၢ်ဟဲလီၤဆူပဟီၣ်ခိၣ်ချၢ လၢအလီၤတဲာ်ကွံာ်လၢတၢ်ဒဲးဘးန့ၣ်ဒီး, ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်တဖၣ် တၢ်လၢကဘၣ်မၤဝဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၁၃ န့ၣ်စံးဝဲ မၤတၢ်လၢအဘၣ်ယွၤအသး, ဒီးအဆၢဖိ ၁၆…
ကယဲၢ်ပှၤခဲလၢာ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ
တယံၢ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ယလဲၤဟးဆူ ကရံး(စ) (Greece) ထံကီၢ်, ဝ့ၢ်အၤသ့ၣ် (Athens) န့ၣ်လီၤ. ယဟး လိာ်ကွဲလၢ အကိၣ်ရၤ (Agora) ဖၠါပူၤ, ဒီးတၢ်လီၢ်အံၤမ့ၢ် လၢပျၢၤဟ့းလ့ၣ်ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ် သိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်အလီၢ်, ဒီးပှၤအၤသ့ၣ်ဖိတဖၣ် ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ဝဲ ကစၢ်မုၢ် အသံၣ်နၣ် (Athena) အတၢ်ဂီၤစိးပျၤ အိၣ်ဆၢထၢၣ်တ့ၢ်ဝဲလၢ အခရိၤပိလ့း (Acropolis) တၢးထီအကဒုလာ်န့ၣ် ယထံၣ် အၤပိၤလိၣ်, (Apollo), ဒီး စူး (Zeus) တၢ်လုၢ်လီၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.
ခ့ခါဆၢကတီၢ်အံၤ အပိၣ်လိၣ် မ့ၢ်ဂ့ၤ စူး မ့ၢ်ဂ့ၤ ပတဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်လၢၤဘၣ်ဆၣ် ပပှၤတဝၢတဖၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတအိၣ်တဖၣ်ဘၣ်. ပှၤကွဲးလံာ် ဒ့ဘ့း ဖီးစထၢၣ် ဝီလ့း(စ) David Roster Wallace စံးဝဲဒၣ် “ပှၤကိးဂၤဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ”, ဒီးစံးအါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ် ဒ်လာ်န့ၣ်လီၤ. “နမ့ၢ်ဘါကျိၣ်စ့, ဒီးတၢ်ဖိတၢ်လံၤန့ၣ်, တၢ်တအိၣ်လၢအိၣ်ပှဲၤ လၢနဂီၢ်နီတဘျီဘၣ်. နမ့ၢ်ဘါနနီၢ်ခိ ဒီးနတၢ်ဃံတၢ်လၤန့ၣ်...…
စမး ကွဲၤဒီနၢ်အတၢ်သးကညီ
ပှၤဟဲစိာ်ဆှၢတၢ်အီၣ် လၢနမၤလိာ်ဟဲတုၤမ့ၢ်စဲၤခံဧါ. နကဟ့ၣ်အီၤလၢဆၣ်တဖျၢၣ်အပတီၢ်အဂီၢ် နစူးကါ နကွဲၤဒီနၢ်သ့န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်ကျးကစၢ် မၤဘၣ်နၤအၢအၢသီသီဧါ. နကွဲးဖျါထီၣ် နတၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၢ်သ့ဝဲလီၤ. ဖဲစမး ကွဲဒီနၢ် မၤစၢၤပှၤလၢပကပှ့ၤတၢ်, မၤစၢၤပှၤလၢပကအိၣ်ဒီးတံၤသကိး, ဒီးအါန့ၢ်အန့ၣ် ဟ့ၣ်စ့ၢ်ကီးပှၤ တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ပကပာ်ပနီၣ် ပှၤတဂၤဘၣ်တဂၤအပတီၢ် ဒ်သိးပှၤအါဂၤကသ့ၣ်ညါအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်မၤအံၤ ကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီတမံၤသ့ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
မ့ၢ်လၢ တၢ်စံၣ်ညီၣ်တဲာ်ပှၤဂၤ လၢပတသ့ၣ်ညါတၢ်အဂ့ၢ်အခၢးလီၤတံၢ်လီၤဆဲးအပူၤအဃိ တၢ်ပာ်ပနီၣ် တၢ်အပတီၢ်လၢပှၤဂၤဒ်သိးအံၤန့ၣ် ကဲထီၣ်တၢ်ဂ့ၢ်ကီန့ၣ်လီၤ. တၢ်အိၣ်အသးမၤအသးတဖၣ်လၢပၢၤဝဲတန့ၢ် အဃိ ပှၤဆှၢတၢ်အီၣ်ဘၣ်တၢ်ပာ်ပနီၣ်အီၤလၢ တမၤတၢ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢဘၣ်ကွၢ်အဖိဆံး, လၢအဆါတဂၤ ဒီနၤအဃိ ကျးကစၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါအဂ့ၢ် လၢအတဂ့ၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပာ်ပနီၣ်ပှၤဂၤ အပတီၢ်လၢ တတီတလိၤဒီးအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်ဒ်သိးအံၤန့ၣ် မ့ၢ်ပကဟးဆှဲးဘၣ်ဒ်လဲၣ်.
ခီဖျိလၢတၢ်ကွၢ်ဒိ ပကစၢ်ယွၤအသကဲာ်ပဝးန့ၣ်လီၤ. လၢလံာ် ၂ မိၤရှ့ ၃၄:၆-၇ အပူၤ, ကစၢ်ယွၤပာ်ဖျါ ထီၣ်အသး ဒ်ကစၢ်ယွၤလၢ ‘အသးကညီၤတၢ်, ဒီးအဘျုးအဖှိၣ်အါဝဲ’ တဂၤ- အခီပညီမ့ၢ် တၢ်အိၣ်အသး, မၤအသး မ့ၢ်တအိၣ်လီၤလီၤဆီဆီဘၣ်န့ၣ်ဒီး ကစၢ်ယွၤတစံၣ်ညီၣ် ပတၢ်လီၤတူာ်လီၤကာ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.…
တၢ်တူၢ်လိာ်မုာ် ၦၤတခီဘီမုၢ်ဖိ
ယူၣ်ကရ့ (Ukrainian) ပိာ်မုၣ်ဒီးဖိသၣ် လၢအကထိတဖၣ်အကထိ, ဃ့ၢ်ပူၤဖျဲးလၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤ, ဒီးဟဲတုၤဝဲဆူ ဝ့ၢ်ဘၢ်လ့ၣ် (Berlin) အလ့ၣ်မ့ၣ်အူသန့န့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်န့ၢ်တၢ်လီၤကမၢကမၣ် တမံၤ - ၦၤကၠၢမနံၣ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒူၣ်ထၢတဖၣ်ဖီၣ်ဃာ်, နီၢ်ကစၢ်မၤတၢ်ပနီၣ် တၢ်ဟ့ၣ်လီၢ်အိၣ်ကဒုလၢ အဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ပနီၣ်တခါပာ်ဖျါဃာ် “တူၢ်လိာ်ၦၤခံဂၤသ့”လီၤ. မ့မ့ၢ်အဂၤတထံၣ်န့ၣ် တၢ်ကွဲးအသး “ဒၢးဖးဒိၣ်ဒိးန့ၢ်သ့” န့ၣ်လီၤ. ဖဲအထံၣ်ဘၣ်တၢ်သံကွၢ်လၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် သးအိၣ်ဟ့ၣ်တၢ်တူၢ်တံၤတူၢ်တမှံၤဒ်သိးန့ၣ်လဲၣ်ဒီး, ပိာ်မုၣ်တဂၤစံးဆၢဝဲ ဖဲအမိၢ်ဘၣ်ဟးထီၣ်ဃ့ၢ် ပူၤဖျဲးအသးလၢ နၣ်စံၢ်(Nazis)အဆၢကတီၢ်, အမိၢ်န့ၣ်လိၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်ကဒုအလီၢ်အဃိ, အဝဲ သးအိၣ်မၤစၢၤၦၤဂၤ ဒ်သိးအံၤန့ၣ်လီၤ.
လံာ် ၅ မိၤရှ့အပူၤန့ၣ် ကစၢ်ယွၤမၢၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် ကအံးထွဲကွၢ်ထွဲၦၤလၢ အအိၣ်ယံၤဒီး အဟံၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ၅မိၤ ၁ဝး၁၈ ပာ်ဖျါဝဲ ယွၤမ့ၢ်တၢ်ဒီသဒၢလၢ ဖိၣ်ဃဲတဖၣ်, မုၣ်ကမဲတဖၣ်, ဒီးၦၤတခီဘီမုၢ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်အဃိန့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၁၉ အပူၤ စံးဘၣ်ပှၤလၢ “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤႇ သုမ့ၢ်တ့ၢ်ၦၤတခီဘီမုၢ်ဖိ လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤလီၤ” အဃိ, ၦၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်…
တၢ်ကူၣ်သ့ဒ်လဲၣ်တမံၤလဲၣ်
၂ဝ၁၈ နံၣ် တချုး အံး(စ)ထၢၣ်အမုၢ်နံၤန့ၣ် ၦၤအၢဖိလၢအမၤစုဆူၣ်ခီၣ်တကးတၢ်တဂၤ ဟဲနုာ်ဆူ ဖၠါပူၤႇ မၤသံၦၤခံဂၤဒီး လၢတၢ်အုၣ်ခီၣ်အဂီၢ်က့ၤဖီၣ်ပိာ်မုၣ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ကျဲးစၢးမၤထူၣ်ဖျဲး ပိာ်မုၣ်အံၤ တကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဒီး ပၢၤကီၢ်တဂၤစံးကတိၤဟ့ၣ်ကူၣ်ဝဲ ၦၤအၢပှၤသီန့ၣ်လၢ ကပျၢ်ကွံာ်ပိာ်မုၣ်န့ၣ်ဒီး အလီၢ်န့ၣ် လၢတၢ်အုၣ်ခီၣ်အဂီၢ် ကဖီၣ်ဟံးဃာ်အီၤန့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကတိၤလၢအဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်တထံၣ်အံၤ, ဒီချၢလိာ်သးဒီး တၢ်ကတိၤကူၣ်သ့လၢ ညီနုာ် ၦၤအါဂၤသ့ၣ်ညါဟံးဃာ်တဖၣ်အဃိဒီး ကဲထီၣ်တၢ်လီၤကမၤကမၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. social media အလိၤပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်ကတိၤလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်, တၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ်တဖၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်စံးကတိၤ အီၤလၢပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါတဖၣ်, နမ့ၢ်ထံၣ်ဒီး ထီဘိန့ၣ်နစံးသ့လၢ စိၤဆၢကတီၢ်လုၢ်လၢ်ဆဲးလၤတမံၤ “အတၢ်ကူၣ်သ့” န့ၣ်လီၤ. တၢ်တဲဒိးကတိၤဒိးဟ့ၣ်ကူၣ်တၢ် လၢပှၤသ့ၣ်ညါအါတထံၣ်စံးဝဲ “သးသမူ အတၢ်လဲၤလၢအဒုးသူၣ်ဟူးသးဂဲၤပှၤအဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ပအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဒ်ပပာ်ပညိၣ်မံမီၢ်ဝဲ အသိး” န့ၣ်လီၤ. အဂၤန့ၣ်စံးဝဲလၢ “အဲၣ်လီၤနသးဒၣ်နဲအဆိႇ ဒီးတၢ်ခဲလၢာ်ကဘၣ်လိာ်ဘၣ်စး ဝဲန့ၣ်လီၤ”. သၢထံၣ်တထံၣ်စံးဝဲလၢ “လၢနဂီၢ်မၤတၢ်လၢနကဘၣ်မၤ” န့ၣ်လီၤ. ပၢၤကီၢ်တဂၤအံၤ မ့ၢ်မၤပိာ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဒ်သိးအံၤတဖၣ်န့ၣ် အဝဲကကွၢ်ဆိတၢ်လၢ အဂီၢ်ဒီးကဃ့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်မၢဖိစီၤယၤကိာ်စံးဝဲ, လၢဟီၣ်ခိၣ်အံၤ တၢ်ကူၣ်သ့အိၣ်ဝဲခံကလုာ် - တၢတထံၣ်မ့ၢ်တၢ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီးဟီၣ်ခိၣ်,…
တၢ်လီၤဆီလိာ်သကိးသးလၢ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးခရံာ်အပူၤ
ဘၣ်တဘျီန့ၣ် ပှၤပဲာ်ဖးဃုသ့ၣ်ညါ ပနံာ်ကၤတၢ်မၤလၢအမ့ၢ် ဖရဲၤစ့းအံၣ်ဘဲ(စ)(Francis Evans) ဃုမၤလိသ့ၣ်ညါ ပှၤဆါတၢ်အုၣ်ကီၤ (Insurance) ၁၂၅ ဂၤ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်မိၢ်ပှၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤကဲထီၣ် လိၣ်ထီၣ် တၢ်အဂ့ၢ် ဒီးတၢ်လၢအလီၤကမၢကမၣ်ဘၣ်အီၤန့ၣ် တၢ်လၢတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ် တၢ်တဖၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢ ပှၤသ့ၣ်တဖၣ် မၤတၢ်ဂ့ၤလီၤဆီအဃိ ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. အံၣ်ဘဲ(စ) သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤလၢအပှ့ၤတၢ်အုၣ်ကီၤတဖၣ်န့ၣ် အါတက့ၢ် ပှ့ၤဝဲဒၣ်တၢ်လၢ ပှၤဆါတၢ်ဖိတဖၣ် လၢထံရူၢ်ကီၢ်သဲးတဖၣ်, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဖၣ် ဒ်သိးလိာ်အသးဒီး အနီၢ်ကစၢ်အဖုၣ်အထီဒၣ်လဲာ် ဒ်သိးလိာ်သးတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသး ဒ်သိးအံၤန့ၣ် ပှၤကူၣ်သ့တဖၣ် ကိးဝဲဒၣ်လၢ “တၢ်သးအိၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီး ပှၤလၢ နီၢ်ခိနီၢ်သး ဒ်သိးလိာ်သးတဖၣ်” ဟိၣ်မိၣ်ဖံၤလံၣ် (Homophily) န့ၣ်လီၤ.
လၢပှၤကညီတဖၣ် အတၢ်အိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤအပူၤစ့ၢ်ကီး ဟိၣ်မိၣ်ဖံၤလံၣ်အံၤန့ၣ် အိၣ်ဝဲဒၣ်, ဒီးစးထီၣ်လၢ ပဝဲနၤယၤတဖၣ် ပဘၣ်သးဒိတ့ဒိးဖျီပသး, ရ့လိာ်မုာ်လိာ်ပသးဒီး ပပှၤကလုာ်ကဒဲကဒဲ, တၢ်လၢအဒ်သိးလိာ်သးဒီး ပှၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဟိၣ်မိၣ်ဖံၤလံၣ်န့ၣ် ညီနုာ် တၢ်အိၣ်အသး…
ပှၤအိၣ်မၤတၢ်လၢ တၢ်ဖီလာ်အကတီၢ်တဖၣ်
ယတံၤသကိးတဂၤ မၤတၢ်လၢ တၢ်ဆါဟံၣ်ကဘီအၤဖရံကၤမၢစံၣ် (Africa Mercy) အလိၤဒီး ကဘီအံၤ ကူစါယါဘျါကလီန့ၢ် ထံကီၢ်လၢ အဂုၤထီၣ်ပသီထီၣ်ဒံးအဖၢမုၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤမၤတၢ်ဖိတဖၣ် ဘၣ်ကွၢ်ပှၤဆါလၢအကယၤတဖၣ် ကိးမုၢ်ဒဲးန့ၣ်လီၤ. မ့တမ့ၢ်ဘၣ်ဒီး ပှၤဆါတဖၣ် တမ့ၢ်လၢကဘၣ် တၢ်ကူစါယါဘျါအသးန့ၣ်လီၤ.
တဘျီဘၣ်တဘျီ ပှၤဒိကွဲၤထံၣ်ဟူတဖၣ် လဲၤထီၣ်ဆူကဘီအဖီခိၣ်န့ၣ်ဒီး, ဒိန့ၣ် ကသံၣ်သရၣ်/သရၣ်မုၣ်တဖၣ် ကူစါမၤဘျါက့ၤပှၤဆါလၢ ထးခိၣ်တဲၤဖးဒီး ဒီးခီၣ်လၣ်အက့ၢ်အဂီၤဟးဂီၤတဖၣ်အဂီၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တဘျီဘျီန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်လဲၤလီၤဆူ ကဘီအဖီလာ်တကထၢ ဒီးသံကွၢ်သံဒိးဝဲဘၣ်ဆၣ် တၢ်မၤလၢ မ့း(ခ) (Mick) မၤဝဲန့ၣ် ညီနုၢ် လၢ ပှၤတပာ်သူၣ်ပာ်သးဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ.
မ့း(ခ) မ့ၢ်ဝဲပှၤအ့ၣ်ကၠ့နံယၢၣ်တဂၤဒီး ဖဲလၢပှၤဟ့ၣ်အီၤမူဒါတၢ်ဖံးတၢ်မၤန့ၣ် ကဘၣ်မၤကဆှီ တၢ်အ့ၣ်တၢ်ဆံၣ်အလီၢ်အဃိ ကဲထီၣ် တၢ်ကမၢကမၣ်လၢ အဝဲအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. တနံၤဘၣ်တနံၤ တၢ်ကတဲာ်ကတီၤရဲၣ်လီၤ မၤကဆှီ တၢ်ဘၣ်အၢဘၣ်သီ အိၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်အစုၣ်အပျၢ်တဖၣ်လၢ လံထၢၣ် (liter) လွံၢ်ကလးဃၣ်ဃၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤဖးဒိၣ်ဒီး မ့ၢ်တၢ်လၢ အကါဒိၣ်တမံၤန့ၣ်လီၤ. မ့း(ခ) အတၢ်ကွၢ်ထွဲ ထံပီၤဘိဒီးစဲးထုးထီၣ်ထံတဖၣ် မ့ၢ်တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်ဒီး,…
ပှၤအိၣ်သယူၢ်အိၣ်လီၤဖးဒီး ပှၤတဝၢအတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်
ဖဲလါယူၤ, ၁၉၆၅ နံၣ်န့ၣ်, ပှၤတိၣ်ကၢ် (Tongan) သးစၢ်လိၣ်ဘိ ၆ ဂၤ ဒိးထီၣ်ချံ ဒီးအိၣ်ဟးထီၣ်လၢ ကီးလၢ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဆိးတၢ်အလီၢ် ဒ်သိးအကဃုထံၣ်န့ၢ် တၢ်လဲၤခီဖျိအသီ လၢ အလီၤသူၣ်ဟူးသးဂဲၤတၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အခီၣ်ထံးတနၤန့ၣ် ကလံၤမုၢ်မၤကၢ်ကွံာ် အချံယၢ်ထူၣ်ဒီး သန့ၤလၣ် လၢအကၢၤတၢ်အဃိ တချုးတုၤဆူ ကီး အါတၢ် (island of ‘Ata) လၢပှၤတအိၣ်နီတဂၤဘၣ်န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ် အချံလီၤထွံ အါနံၤအါသီ လၢတၢ်အီၣ်တၢ်အီဒီး ထံတအိၣ် နိတအိၣ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. တချုးလၢ ပှၤဃုထံၣ်န့ၣ်ဘၣ် ပှၤသးစၢ်တဖၣ်အံၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်အိၣ်ဖဲကီးအံၤ ၁၅ လါန့ၣ်လီၤ.
ဖဲပိာ်ခွါဖိတဖၣ် အိၣ်ဆိးဝဲဒၣ်လၢ ကီးအါတၢ်အဆၢကတီၢ် ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ် ကအိၣ်မူအိၣ်ဂဲၤဝဲအဂီၢ် ဘၣ်မၤသကိးတၢ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သူၣ်တၢ်ဖျးအကျီးဖိတခါ မၤလီၤကအိဝဲ အသ့ၣ်ဖးဒိၣ်တထူၣ် ဒ်သိးကပာ်ဖှိၣ်ဃာ် မူခိၣ်ထံအဂီၢ်, ဒီးတၢ်မၤနီၢ်ခိတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤအဂီၢ်ဒၣ်လဲာ် တ့ထီၣ်တၢ်သူၣ်ထီၣ်ဖိတဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲပှၤပိာ်ခွါဖိတဂၤ လီၤတဲာ်လၢ လ့ဖးထီဒီး…