တၢ်သ့ၣ်ဆၢဖးအကတီၢ်
ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၂၂ သီ, ၁၉၆၃ နံၣ်န့ၣ်, အမဲရကၤ ကီၢ်ခိၣ် ကၠီ အဲးဖ် ခဲနဒံၣ် (John. F Kennedy), ပှၤသ့ဆိကမိၣ်တၢ်ဒီးပှၤကွဲးလံာ် အဲလ်ဒါးစ် ဟၢးစလံၣ် (Aldous Huxley), ဒီးခရံာ်အပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ် စံၣ် အဲးစ် လူဝ့းစ် (C.S. Lewis) သ့ၣ်တဖၣ်စူးကွံာ်အသးကိးဂၤဒဲးန့ၣ်လီၤ. ပှၤမံၤဒိၣ်သၣ်ဖျါ သၢဂၤအံၤ အိၣ်ဒီးတၢ်နာ်လၢ အလီၤဆီလိာ်သးဒိၣ်မး ဘၣ်ထွဲဒီးတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်လီၤ. ဟၢးစလံၣ် န့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢအတနာ် ကစၢ်ယွၤအိၣ်တဂၤအံၤ အတၢ်မၤအါဝဲဒၣ်လၢ ကီၢ်မုၢ်ထီၣ် အတၢ်ကူၣ်သ့လၢ အလီၤဆီလီၤလးတဖၣ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ခိၣ် ခဲနဒံၣ် မ့ၢ် ပှၤရိမ့ၤ ကဲးသလ့းဖိ (Roman Catholic)ဘၣ်ဆၣ် ဟံးဃာ်ဝဲ တၢ်ဆိကမိၣ်လၢ အပာ်ပှၤကညီ မ့ၢ်တၢ်အကါဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီး လူဝ့းစ် တဘျီမ့ၢ်တ့ၢ်ဝဲ ပှၤလၢအတနာ်ကစၢ်ယွၤ တဂၤ, ဒီးလၢခံန့ၣ် ဒ်အမ့ၢ် ပှၤအဲန်ကလံၣ်ကၣ် ခရံာ်ဖိတဂၤအသိး(Anglican), ကဲထီၣ် ပှၤလၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤကစၢ်ယ့ၣ်ရှူး…
တၢ်စံးဆၢမၤဆၢက့ၤတၢ်ဒ်ကစၢ်ခရံာ်အသိး
လၢတၢ်ယီၤခါ, မုၢ်အတၢ်ကိၢ်အဖီလာ်န့ၣ် ကၠီး (George) မၤတၢ် လၢတၢ်တ့ထီၣ် ဘှီထီၣ်တၢ်မၤ, ဖဲကီၢ်စဲၣ် ကဲၣ်ရိၣ်လဲနါ (Carolina) န့ၣ်လီၤ. ပှၤအိၣ်ဆိးဖဲတၢ်အခိၣ်အဃၢၤတဂၤ ဟဲနုာ်လီၤဆူ အဝဲမၤတၢ်အလီၢ် ကရၢၢ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. ပှၤတဂၤအံၤ ဖျါလၢအသူၣ်ဒိၣ်သးဖျိး, ဒီးစးထီၣ်ဆိၣ်တၢ်, ဒီးစံးကတိၤအၢ ကယဲၢ်တၢ်ဘှီထီၣ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤခဲလၢာ်, ဒီးတၢ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တုၤပှၤလၢအသးကဲၤဒိၣ် တဂၤအံၤ ဆိကတီၢ်အတၢ်ကိးပသူကိးပသီတၢ်တစုန့ၣ်, ကၠီး ခိးကနၣ်ဝဲ တၢ်ကတိၤ အဆူၣ်အအၢတဖၣ်အံၤ, တစံးဆၢမၤဆၢက့ၤတၢ်နီတမံၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤန့ၣ်ဒီး, ကၠီးကတိၤဆၢက့ၤအီၤ လၢတၢ်ကတိၤ ကပုာ်လုးဖိ, ဒီးစံးဝဲ "မုၢ်တနံၤအံၤ နလဲၤခီဖျိဘၣ်တ့ၢ်ဝဲလၢ တၢ်ကီတၢ်ခဲနီၢ်နီၢ်အပူၤ တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ" န့ၣ်လီၤ.သတူၢ်ကလာ်န့ၣ်, ပှၤအသးဒိၣ်ကဲၤထီၣ်တဂၤအံၤ အမဲာ်သၣ်ကပုာ်လီၤ, ဆုးလီၤအခိၣ်, ဒီးစံးဝဲ "ဝံသးစူၤဘၣ်ယၤလၢ ယစံးကတိၤဘၣ်နၤ ဒ်သိးအံၤအဃိန့ၢ်တက့ၢ်" န့ၣ်လီၤ. ကၠီး အတၢ်သူၣ်ဂ့ၤသးဝါန့ၣ် မၤစၢ်လီၤ ပှၤခိၣ်ဃၢၤတဂၤအံၤ အတၢ်သူၣ်ဒိၣ်သးဖျိးန့ၣ်လီၤ.
အကတီၢ်တဖၣ်ကအိၣ်ဝဲလၢ ပကအဲၣ်ဒိးစံးဆၢမၤဆၢက့ၤတၢ် ဆူၣ်ဆူၣ်ကိၤကိၤန့ၣ်လီၤ. ပအဲၣ်ဒိးမၤဆၢက့ၤ တၢ်မၤဆါပှၤအဂီၢ် လၢတၢ်မၤဆါက့ၤပှၤဂၤ, ဒီးတၢ်ကတိၤတရီတပါပှၤအဂီၢ်…
သူၣ်ထီၣ်အသးလၢခရံာ်အလိၤ
ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိဒီဖုတဖၣ် အိၣ်ဒီးအမံၤစူၢ်စူၢ်လၢ ပှၤကကိးအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယနာ်လၢ ညီနုာ် နကနၢ်ဟူဘၣ် သိတဂီၢ်, ကျီၣ်တဖု, ဒီးထိၣ်တၤတကရူၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်အမံၤ တနီနီန့ၣ် ကကဲထီၣ်တၢ်ကမၤကမၣ် လၢနဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. စိးဝၣ်ဃးတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ ပှၤမၤသံတၢ်, မ့မ့ၢ်သမၣ်ဒီဒုၣ်န့ၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖှိၣ် မ့တမ့ၢ် တၤဒိၣ် လီၤပှီၢ်ဖြူကလာ်တဖုဧါ. မ့ၢ်နနၢ်ဟူညီနုာ်စ့ၢ်ကီး စိးဝၣ်ဃးတၢ်သူၣ်ထီၣ် အမံၤန့ၣ်ဧါ.
လံာ်စီဆှံအပူၤ, တၢ်သူၣ်ထီၣ်စံးတၢ်န့ၣ်, မ့ၢ်တၢ်အမံၤ လၢအပာ်ဖျါ ပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ၁ ကရံၣ် ၃:၉ န့ၣ် တၢ်မၢဖိစီၤပီလူး ပာ်ဖျါဝဲလၢ “သုမ့ၢ်ယွၤအတၢ်သူၣ်ထီၣ်” န့ၣ်လီၤ. ပှၤကိးပှၤစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်တဖၣ်အဂီၢ် မံၤသၣ်အဂၤန့ၣ်အိၣ်ဒံးဝဲ- မး ၂၀:၂၈ ပာ်ဖျါဝဲလၢ “သိတဖု,” ၁ ကရံၣ် ၁၂ :၂၇ န့ၣ် ပာ်ဖျါဝဲလၢ “ခရံာ်အနီၢ်ခိ,” ၁ သ့း ၂:၁၄ ပာ်ဖျါဝဲ “ပုၢ်သ့ၣ်ဝဲၢ်သ့ၣ်,” ဒီးမံၤသၣ်အဂၤန့ၣ်အိၣ်ဒံးဝဲအါထံၣ်န့ၣ်လီၤ.
တၢ်ကတိၤဟ့ၣ်ဒိ တၢ်သူၣ်ထီၣ်အံၤ…
မူပျီအတၢ်ပြၢ
၁၉၅၅ နံၣ် လါယူၤလံ ၂၉ သီန့ၣ်, ကီၢ်အမဲရကၤ ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ကလဲၤတ့ပာ်ထီၣ်စဲးကဟၣ်လၢ အလဲၤတရံးမူပျီန့ၣ်လီၤ. တယံၣ်ဘၣ်ဒီး, ကီၢ်ရၢးရှၣ် စ့ၢ်ကီး ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ ကမၤတၢ် ဒ်သိးဒီး ကီၢ်အမဲရကၤ မၤဝဲန့ၣ်လီၤ. မူပျီအတၢ်ပြၢစးထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ကီၢ်ရၢးရှၣ် ပာ်ထီၣ်ဝဲဒၣ် စပိးန့း(Sputnik) စဲးကဟၣ် တရံး မူပျီအဆိကတၢၢ်တဘ့ၣ်, ဃုာ်ဒီး ယူၢ်ရံၣ် ကၣ်ကရ့ (Yuri Gagarin) ပှၤကညီအဆိကတၢၢ်တဂၤ, လၢအလဲၤတရံး ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်တဝီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ပြၢအံၤ လဲၤတုၤဝဲဆူ ၁၉၆၉ နံၣ်, လါယူၤလံ အသီ (၂၀), ဖဲ န့ အါစထရီ (Neil Armstrong) ပာ်လီၤဝဲအခီၣ်လီၢ်, “ခီၣ်ကါဖးဒိၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဂီၢ်” လၢလါအဖီခိၣ်အံၤ မၤကတၢၢ် တၢ်ပြၢအံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကမၤသကိးတၢ်အကတီၢ်အကျဲ ဟဲအိၣ်ထီၣ်, ဒီးတုၤဃီၤဆူ တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ် "ထံကီၢ်ပာ်ဖှိၣ်မူပျီသန့" (International Space Station) လၢမူပျီအပူၤန့ၣ်လီၤ.
တဘျီတခီၣ်…
စုကဝဲၤပီးလီလၢတၢ်ဂ့ၤအဂီၢ်
တၢ်ဖီၣ်န့ၢ် ၦၤမၤကမၣ်တၢ်ဘျၢသဲစးတဂၤ, ဒီးၦၤဃိထံသ့ၣ်ညါတၢ် သမံသမိးကွၢ်အီၤလၢ ဖဲပှၤကအုၣ်အသးတဖၣ် အိၣ်အါမးအကတီၢ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အမၤဒၢၣ်မၤဆါၦၤဂၤလၢတၢ်ဆှုၣ်မဲာ်ကဲၤမဲာ်အပူၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အတၢ်စံးဆၢ- “အဝဲသ့ၣ်တမ့ၢ်လၢကမၤတၢ် တမံၤမံၤဘၣ်န့ၣ် ယသ့ၣ်ညါလီၤ. ၦၤတဖၣ်တမၤဝဲနီတဘျီဘၣ်” န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လီၤပျံၤလီၤဘၣ်ယိၣ်တမံၤန့ၣ်လီၤ. အတၢ်စံးဆၢအံၤပၥ်ဖျါထီၣ်တၢ်လၢၦၤကိး “သးလၢအသ့ၣ်ညါ တၢ်ကမၣ်” (guilty knowledge)-ပှၤတဂၤမ့ၢ်သ့ၣ်ညါ ပှၤဂၤမၤကမၣ်တၢ်ဘျၢသဲစးဒၣ်ကယၢၥ် ဃုထၢဝဲလၢ တပာ်သ့ၣ်ညါအသးလၢပှၤမၤကမၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်လီၤ.
ၦၤတၢ်မၢဖိစီၤယၤကိာ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်တပၥ်သ့ၣ်ညါသးလၢ တၢ်မၤကမၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒ်သိးအံၤန့ၣ်, လၢ ယၤကိၥ် ၄:၁၇ အပူၤ ဒီးစံးဝဲ “ၦၤလၢအသ့ၣ်ညါမၤတၢ်ဂ့ၤ, ဒီးတမၤဘၣ်ဝဲဘၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဒဲးဘးလၢအဂီၢ်လီၤ” န့ၣ်လီၤ.
ခီဖျိလၢအတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤပှၤဖးဒိၣ်အပူၤန့ၣ်, ကစၢ်ယွၤတ့လီၤၦၤ ဒ်သိးပကမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါအခၢၣ်စးလၢဟီၣ်ခိၣ်အံၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အ့း ၂:၁၀ မၤဂၢၢ်မၤကျၢၤဝဲလၢ “ပမ့ၢ်အတၢ်မၤလၢအတ့လီၤဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးခရံၥ်အပူၤ, ဒ်သိးပကမၤတၢ်ဂ့ၤတဖၣ်လၢယွၤ ကတဲၥ်ကတီၤပၥ်လၢပကလဲၤတၢ်လၢအပူၤန့ၣ်လီၤ.” တၢ်မၤဂ့ၤတဖၣ်အံၤ တမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၢ်အခီၣ်ထံးလၢ ကဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤလၢပဂီၢ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ်, တၢ်မၤဂ့ၤစံးတၢ်န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်အစၢ ခီဖျိလၢ ယွၤအသးစီဆှံ ဟဲလီၤအိၣ်ဆိးလၢပတၢ်အိၣ်မူအပူၤ, ဒီးဆီတလဲ ကွံာ်ပသးန့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ယွၤမၤသီထီၣ်က့ၤၦၤလၢ…
သးလၢအမၤတၢ်ခ့တၢ်ၦၤအတၢ်မၤ
ဖဲယဖါတံၢ် အဲမိၣ်ရံၣ် (Emory) စူးကွံာ်သးအကတီၢ်, တၢ်ဟ့ၣ်လၤကပီၤအီၤတဖၣ် အိၣ်ဝဲအါမး, ဒီးအိၣ်ဝဲအကလုာ်ကလုာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၤကပီၤခဲလၢာ် အိၣ်ဒီးအခိၣ်တီတမံၤဃီလၢ အဲမိၣ်ရံၣ် ပာ်ဖျါဝဲအတၢ်အဲၣ်ယွၤ ခီဖျိလၢမၤတၢ်ခ့တၢ်ၦၤတၢ်မၤဆူၦၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်တၢ်ဒုးဖးဒိၣ် ခံဘျီတဘျီအကတီၢ်န့ၣ်, နုာ်လီၤမၤဝဲ ဒ်ၦၤမၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်ကူစါယါဘျါတကပၤႇ ဒ်အမ့ၢ်ၦၤလဲၤဒုးတၢ်လၢအတစိာ်တၢ်စုကဝဲၤတဂၤအသိးန့ၣ်, တၢ်ဒိတဲာ်လၢအပာ်ဖျါဝဲအံၤ ပထံၣ်န့ၢ်တသ့လၢတၢ်လီၢ်အဂၤလၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိလၢ အတၢ်သူၣ်ဒူသးရၤအဃိ, အဲမိၣ်ရံၣ် ဒိးန့ၢ်ဝဲတၢ်လၤကပီၤအထီကတၢၢ်လၢသုးတကပၤဘၣ်ဆၣ်, အါတက့ၢ်န့ၣ်, တၢ်ဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်အီၤလၢ အတၢ်အဲၣ်တၢ်သးကညီၤအတၢ်မၤ လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤအကတီၢ်, ဒီးတၢ်ဒုးတၢ်ယၤဝံၤအလီၤခံန့ၣ်လီၤ.
အဲမိၣ်ရံၣ် စူးကွံာ်ညိကွံာ်အသး, ဒီးအိၣ်မူဝဲ ဒ်စီၤပီလူးတၤဝဲ ၦၤကလၤတံဖိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. စီၤပီလူးကွဲးဝဲလၢ ကလၤ ၅:၁၃အပူၤ, “ပုၢ်သ့ၣ်ဝဲၢ်သ့ၣ်ဧၢႇ တၢ်ကိးက့ၤသု ဆူတၢ်ထူၣ်ဖျဲးအပူၤလီၤ. ထဲတၢ်အံၤႇ သုတမၤသုတၢ်ထူၣ်ဖျဲးန့ၣ်လၢ တၢ်ဒုးအိၣ်ထီၣ်ပဖံး ပညၣ်အလီၢ်တဂ့ၤ. မ့မ့ၢ်လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံန့ၣ် မၤစၢၤလိာ်သုသးတက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပကဘၣ်အိၣ်မူဒ်လဲၣ်. လၢပတၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤအပူၤ, တၢ်မၤဆိတၢ်လၢၦၤဂၤအဂီၢ်အလီၢ်န့ၣ် ပအဲၣ်ဒိးမၤဆိတၢ်လၢပဂီၢ်အဃိ, တၢ်ညိကွံာ်သးလၢ အတမ့ၢ် ပန့ဆၢၣ်တမံၤအံၤ အိၣ်ဟဲဝဲဒၣ်ဖဲလဲၣ်.
ဖံးလံး ၂:၅ အပူၤန့ၣ်, စီၤပီလူး…
ဟံၣ်ဃီလၢခရံာ်အပူၤ
ဒီရသံၣ်(Dorothy)စံးဝဲ, “တၢ်လီၢ်ဒ်သိးဟံၣ်တအိၣ်နီတပူၤဘၣ်,”ဒီး ဆဲးထူလီၤအခီၣ်ဖံးဂီၤဂီၤအခံလီၤ. ဖဲတၢ်တဲပူ “The Wizard of Oz” (တၢ်သမူပယၢ်လၢအီး(ဇ) )အပူၤ, တၢ်အံၤ မ့ၢ်ကျဲလၢအလီၤလးဒိၣ်မး လၢအကဆှၢကဒါက့ၤ ဒီရသံၣ် ဒီးထိထိၣ် (Toto)ခံဂၤ လၢ အီး(ဇ) (Oz) ဆူအဟံၣ်လၢ ဝ့ၢ်ခဲ(န)စၢးန့ၣ်လီၤ.
လၢတၢ်ဟဲဝံတဂ့ၤဘၣ်အပူၤ, ပှၤကိးဂၤအဂီၢ် ခီၣ်ဖံးဂီၤဖိ တအိၣ်ဝဲလၢလၢ လီၢ်လီၢ်ဘၣ်. ပှၤအါဂၤအသးကလၢၢ်ဘၣ်ဝဲ ဒ်သိး ဒီရသံၣ် အတၢ်ဆၢက့ၤဆူအဟံၣ် ဘၣ်ဆၣ်, ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဟံၣ်-တၢ်လီၢ်အဘၣ်ထွဲဒီးပှၤအံၤ, ဘၣ်တဘျီဘျီန့ၣ် ပကစံးကတိၤအီၤ ညီန့ၢ်ဒံး ပကမၤအီၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
ဟီၣ်ခိၣ်လၢ အဆီတလဲသးညီ ဒီးလၢအမ့ၢ်တၢ်တစိၢ်တလီၢ်အပူၤ တၢ်အိၣ်မူ အိၣ်ဂဲၤန့ၣ်, တၢ်အစၢပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်ကျါ တမံၤမ့ၢ်ဝဲ ပသးကလၢၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်တဘၣ်ထွဲဒီးပှၤ - ပဆိကမိၣ်ထီၣ်လၢ မ့ၢ်ပကထံၣ်န့ၢ် တၢ်လီၢ်လၢအဘၣ်ထွဲဒီးပှၤနီၢ်နီၢ် ဘၣ်ကသ့ကစီဒီဧၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သးပလၢၢ်ဘၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီနီၢ်နီၢ် ဒ်စံၣ် အဲး(စ) လူဝ့း(စ) ပာ်ဖျါဝဲ, “ယမ့ၢ်ထံၣ်လီၤက့ၤယသးလၢ ယတၢ်ဆၢမိၣ်န့ၢ်ဘၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ်…
နီၤဟ့ၣ် နတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်
လၢ ၁၇၀၁ နံၣ်န့ၣ်, အဲကလံးဖှံထံ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် (the Church of England) စးထီၣ်သူၣ်ထီၣ် ‘တၢ်ရၤလီၤတၢ်သးခုကစီၣ်ကရၢ’ (The Society for the propagation of the Gospel) ဒ်သိး ကဆှၢလီၤ ပှၤစိာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ် ဆူဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဃုထၢဝဲမီထိၣ် လၢလဲးတ့ၣ် (Latin) ကျိာ် မ့ၢ်ဝဲ “ထရၣ်စံယဲး အၤဒံၣ်ဘၤ နး(စ)” (transiens adiuva nos), ဒီး အခီပညီမ့ၢ် “ဟဲဒီး မၤစၢၤပှၤတက့ၢ်” န့ၣ်လီၤ. လၢနံၣ်ကယၤတၢလံၤလံၤ, တၢ်ကိးဒ်သိးအံၤ မ့ၢ်တ့ၢ်ဝဲ တၢ်ကိးတၢ်သးခုကစီၣ်အကလူးတဖၣ်, ဒ်အမ့ၢ်ပှၤပိာ်ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးအခံတဖၣ် စိာ်ခရံာ်အတၢ်အဲၣ်, ဒီးအတၢ်ပျၢ်တၢ်ဒဲးဘး ဆူဟီၣ်ခိၣ်လၢ အလိၣ်ဘၣ်တၢ်သးခုကစီၣ်အံၤနီၢ်နီၢ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.
လံာ်ကျိၤ “ဟဲဒီးမၤစၢၤပှၤတက့ၢ်” အံၤ အိၣ်ဟဲဝဲလၢ “မၤက့းဒနံအတၢ်ကိး” ဖျါဖဲလံာ်မၤတၢ် ၁၆ န့ၣ်လီၤ. မၤတၢ် ၁၆:၈ ပာ်ဖျါဝဲ စီၤပီလူးဒီးအပှၤမၤသကိးတၢ်တဖု…
ယွၤအတၢ်ပညိၣ်သ့ၣ်တဖၣ်လၢ အပှဲၤဒီးတၢ်ကူၣ်သ့
ကီၢ်အဲကလံးအဘီမုၢ် (The United Kingdom) န့ၣ် အိၣ်ပှဲၤဝဲဒီး တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤ သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲနလဲၤတပူၤ လၢ်လၢ်န့ၣ်, နကထံၣ်ဘၣ် ထးဘ့ၣ်ဘၣ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ကွဲးတဖၣ်လၢအလိၤ လၢတၢ်မၤလၤကပီၤ ပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါ လၢတၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအပူၤ (မ့) တၢ်မၤသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲတဖၣ် ဖဲတၢ်ဂ့ၢ်အကါဒိၣ်တဖၣ် ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်အသး န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ထးဘ့ၣ်ဘၣ်ဖိတဖၣ်အကျါတဘ့ၣ်အလိၤ တၢ်ကွဲးဖိတထံၣ်န့ၣ် ဟ့ၣ်ထီၣ်တၢ်လီၤနံၤအဒိအတဲာ်, လၢပှၤအဲကလံးဖိသ့ၣ်တဖၣ် လၢအမၤမုာ်မၤဖှံပှၤသးန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်လီၢ် ဝ့ၢ်စဲဒဝ့း (Sandwich), ကီၢ်အဲကလံး (England), လၢတမှံၤဟံၣ်ဒွဲတဖျၢၣ်အချၢန့ၣ် ထးဘ့ၣ်ဘၣ်ဖိလၢအတူၢ်န့ၢ်ခီၣ်ကဲတဘ့ၣ်အလိၤ တၢ်ကွဲးအိၣ်ဝဲလၢ, “တၢ်လီၢ်တတီၤအံၤ, ဖဲလါစဲးပတ့ဘၢၣ်, ၅ သီ, ၁၇၈၂ နံၣ်န့ၣ်, တၢ်မၤအသးတအိၣ်ဘၣ်နီတမံၤဘၣ်” န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်တဘျီဘျီ, ပတၢ်ဃ့ထုကဖၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဖျါလၢတၢ်ကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်တအိၣ်နီတမံၤလၢပဂီၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ပဃ့ဝံၤဃ့, ပဆၢမုၢ်လၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤကစံးဆၢပှၤအခဲအံၤတဘျီဃီအဃိ, ပဟဲစိာ်ပတၢ်ဃ့သကွံၢ်ကညးတၢ်တဖၣ် ဆူပပၢ် ကစၢ်ယွၤအအိၣ်န့ၣ်လီၤ. ပှၤကွဲးလံာ်ထါစံးထီၣ်ပတြၢၤ, စီၤဒၤဝံး ဖဲအဃ့ဘါထုကဖၣ်တၢ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အတၢ်သးတံာ်တာ် ဒ်သိးအံၤဖဲ စံး၁၃:၁ အပူၤ…
ဃုထၢလူၤပိာ်ကစၢ်ယွၤအကျဲ
တၢ်ကစီၣ်လံာ်ပရၢ ဒ့လံၤ မ့ရၢၣ် (Daily Mirror) ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ညီနုာ်ပှၤကညီတဖၣ် ပာ်လီၤတၢ်ဆၢတဲာ် အဘျီ ၇၇၃, ၆၁၈ ဘျီ လၢအသးသမူ ဒီတစိၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. အဲကလံး တၢ်ကစီၣ်လံာ်ပရၢအံၤ ပာ်ဖျါကဒီးဝဲ “တၢ်ဆၢတဲာ်တဖၣ်အကျါ တၢ်ဆၢတဲာ် ၁၄၃,၂၆၂ ထံၣ်န့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ ပကဘၣ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤပသးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ”. တၢ်ကစီၣ်လ့ာ်ပရၢဒၢးအံၤ လဲၤမၤန့ၢ် နီၢ်ဂံၢ်နီၢ်ဒွးတဖၣ်အံၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါဘၣ်ဆၣ်, လၢပတၢ်အိၣ်မူဒီတစိၤအံၤ ပအိၣ်ဒီးတၢ်ဆၢတဲာ်တဖၣ် လၢပဂံၢ်ဒွးတလၢာ်န့ၣ် ဖျါဆှဲဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲလၢပဆိကမိၣ်ထီၣ် ပတၢ်ဃုထၢ ကိးမံၤဒဲးန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်အဘျုး (ဂ့ၤမ့ၢ်ဂ့ၤ အၢမ့ၢ်ဂ့ၤ) လၢအပိာ်ထွဲထီၣ်အခံတဖၣ်, ဒီးတနီၤနီၤ ကမ့ၢ်တၢ်လၢအကါဒိၣ်, ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်အဂုၤအဂၤတဖၣ် အဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် တၢ်ဆၢတဲာ်အါတက့ၢ်န့ၣ် အိၣ်ပတုာ်အသးန့ၣ်လီၤ.
ဖဲတၢ်လဲၤဝ့ၤဝီၤလၢ ပှၢ်မုၢ်ကနၢအနံၣ်လွံၢ်ဆံဝံၤအလီၢ်ခံ, ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ် တုၤဃီၤဆူတၢ်လီၢ်လၢကနုာ်လီၤဆူ ထံသီကီၢ်သီတဘ့ၣ်အမဲာ်ညါ န့ၣ်လီၤ. အကတီၢ်လၢခံ, ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်နုာ်လီၤဆူ ကီၢ်အပူၤဝံၤ, ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အခိၣ်အနၢ် စီၤယိၤရှူ တဲဖျါထီၣ် တၢ်ဃုထၢတမံၤလၢ…