ဖဲလါယူၤလံ (၁၂) သီ, ၂၀၂၂ နံၣ်န့ၣ်, ပှၤစဲအ့ၣ်ဖိတဖၣ် အိၣ်ခိးကွၢ် မူပျီအယိာ်ကတၢၢ် အယံၤကတၢၢ် အတၢ်ဂီၤ အဆိကတၢၢ်တဖၣ် လၢတၢ်ကွၢ်မူဒီမဲာ်ထံကလၤပီၤအသီ (James Webb Space Telescope) န့ၣ်လီၤ. မဲာ်ထံကလၤပီၤအသီအံၤ အဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢ ကျိၤကျဲ အပတီၢ်အထီကတၢၢ်အံၤန့ၣ် ကွၢ်ဃီၤတၢ်ဆူမူဟီၣ်ကယၢအပူၤ ယံၤအါန့ၢ်ဝဲဒံး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် ကွၢ်တ့ၢ်ဝဲခါလၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်လီၤ. သတူၢ်ကလာ်, တၢ်ဂီၤလၢအလီၤသးကတုၤတဘ့ၣ်- ခၣ်ရံနၣ် နဲၤဘၠူလၣ် Carina Nebula အတၢ်ဂီၤတဘ့ၣ်အိၣ်ဒီးအလွဲၢ် လၢတၢ်တထံၣ်တ့ၢ်အီၤ ဒ်သိးအံၤနီတဘျီဘၣ်န့ၣ် ဟဲအိၣ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. NASA အပှၤသ့မူကပိာ်ပီညါတဂၤန့ၣ် ဟံးန့ၢ်ဝဲ ကါစၣ်ကၣ် (Carl Sagan) ပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါလၢ တနာ်ထူနာ်ယွၤတဂၤအတၢ်ကတိၤတထံၣ်, ဒီးစံးဝဲ “တၢ်တမံၤမံၤလၢ အဂ့ၤကဲာ်ဆိး, တုၤဒၣ်လဲာ်ပနာ်န့ၢ်အီၤတသ့န့ၣ် အိၣ်ခိးပာ်အသး လၢတၢ်လီၢ်တတီၤတီၤ” န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်တဘျီဘျီန့ၣ် တၢ်မၤအသးသ့လၢ ပှၤကညီတဖၣ် ကွၢ်ထီၣ်ယွၤဒီးတထံၣ်ယွၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ ပှၤကွဲးထါ စီၤဒၤဝံးကွၢ်ထီၣ်ဆူ မူခိၣ်ဒီးတၢ်လၢအထံၣ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဃိ, စံး ၈:၁ အပူၤန့ၣ် စံးဝဲ, “နပာ်နလၤကပီၤ လၢမူခိၣ်အလိၤလီၤ” န့ၣ်လီၤ. စၣ်ကၣ် အတၢ်ကတိၤ, “တၢ်တမံၤမံၤလၢ အဂ့ၤကဲာ်ဆိး, တုၤဒၣ်လဲာ်ပနာ်န့ၢ်အီၤတသ့န့ၣ် အိၣ်ခိးပာ်အသး” လီၤန့ၣ်, မ့ၢ်တၢ်ကတိၤလၢအဘၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လီၤတိာ်ဝဲဒၣ်လၢ ကဘၣ်အၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ် စီၤဒၤဝံး ထံၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်ပျီပျီတဖၣ်, အဆၢဖိ ၃-၄ အပူၤန့ၣ် စီၤဒၤဝံးစံးဝဲ “တုၤယကွၢ် နမူခိၣ်နစုမုၢ်စုနၢအတၢ်မၤ, လါဒီးဆၣ်ဧိၤဖီဧိၤ လၢနပာ်လီၤဒီး, ပှၤကညီလၢ နကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤအီၤ, ဒီးပှၤကညီဖိလၢ နကအိၣ်သကိးအီၤန့ၣ်, မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်” န့ၣ်လီၤ.
ဖဲပထံၣ်မူပျီအယိာ်ကတၢၢ်အတၢ်ဂီၤတဖၣ်, တမ့ၢ်လၢ စဲးဖီကဟၣ်ပီညါအဃိဘၣ်, မ့မ့ၢ် ပထံၣ်ဘၣ် ယွၤအစုတၢ်မၤလၢပမဲာ်အဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ကမၢကမၣ်ဒိၣ်မး လၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဆၢဖိ ၆ စံးဝဲ “နဒုးပၢအီၤလၢနစုအတၢ်မၤ” အဃိ ပကမၢကမၣ်လၢအတၢ်ဘၣ်တ့ဖးဒိၣ်ဖးလဲၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ်, “တၢ်လၢအဂ့ၤဒိၣ်မး, လၢပှၤ ကနာ်န့ၢ်အီၤတသ့န့ၣ် အိၣ်ခိးပာ်အသး”- ဖဲကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးဟဲက့ၤကဒါက့ၤအကတီၢ် ကကိးက့ၤ ပှၤလၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤ ကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးတဖၣ်ဆူအအိၣ်အဂီၢ် ကစၢ်ယွၤ ခိးကွၢ်လၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ဂီၤလၢ အလီၤသးကတုၤကတၢၢ်တဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.
